Bijlage bij Jaarverslag 2012

Postbus 90410, 2509 LK Den Haag Tel. (070) 3355010, Fax (070) 3355020 info@frugiventa.nl www.frugiventa.nl Bijlage bij Jaarverslag 2012 Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit Den Haag, augustus 2013

INHOUDSOPGAVE Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit Totale omzetten Nederland 2008 t/m 2012 pagina Tabel 1 A: Exportwaarde verse groenten en fruit inclusief re-export 4 B: Exportvolume verse groenten en fruit inclusief re-export C: Verdeling exportvolume verse groenten en fruit over Nederlands product en re-export D: Handelsoverschot verse groenten en fruit Tabel 2 A: Invoerwaarde in Nederland van verse groenten en fruit 4 B: Invoerhoeveelheid in Nederland van verse groenten en fruit Tabel 3 A: Omzet binnenlandse groothandel 5 B: Totale geregistreerde omzet groothandel, export, import Aantal bedrijven, verdeling in omzetgroepen op basis van HBAG-registratie 2009 t/m 2011 Tabel 4 Indeling exporteurs naar omzetgrootte inclusief re-export 5 Tabel 5 Indeling importeurs van verse groenten en fruit naar omzetgrootte (excl. import uit België) 6 Tabel 6 Binnenlandse groothandel (incl. citrus- en bananenomzet) 7 Tabel 7 Tussenhandel / sorteer- en pakstations (omzet voor eigen rekening) 7 Tabel 8 Groentebewerkingsbedrijven 8 Samenstelling export Nederlands product groenten en fruit (uitsluitend in Nederland geteelde producten) 2009 t/m 2012 (PT/KCB) Toelichting op de exportontwikkeling in 2012 (Nederlandse producten) 8 Tabel Export van uien per bestemming 8 Tabel 9 Export van verse groenten per product 11 Tabel 10 Export van vers fruit per product 12 Tabel 11 Export van verse groenten per bestemmingsland 13 Tabel 12 Export van vers fruit per bestemmingsland 14 Samenstelling en herkomst import groenten en fruit 2008 t/m 2012 (Eurostat/PT) Tabel 13 Import top 20 verse groenten 15 Tabel 14 Import top 25 herkomstlanden verse groenten 15 Tabel 15 Import top 20 vers fruit 16 Tabel 16 Import top 25 herkomstlanden vers fruit 16 Structuur exporthandel verse groenten en fruit (uitsluitend in Nederland geteelde producten) 2009 t/m 2012 Tabel 17 Indeling exporteurs van alle in Nederland geteelde producten 17 Tabel 18 Positie van de 10 grootste exporteurs 18 Toelichting bij de tabellen 19 t/m 23: Exporthandel per productgroep 19 Tabel 19 Indeling exporteurs van tomaten, kropsla, komkommers en paprika 20 Tabel 19A Indeling exporteurs van tomaten, kropsla, komkommers en paprika naar Duitsland 20 Tabel 20 Indeling exporteurs van champignons 20 Tabel 21 Indeling exporteurs van wintergroenten 21 Tabel 22 Indeling exporteurs van consumptie-uien 21 Tabel 23 Indeling exporteurs van fruit 21 Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 2

Toelichting bij de tabellen 24 t/m 36: Exporthandel per bestemmingsland 22 Tabel 24 Indeling exporteurs op Duitsland 23 Tabel 25 Indeling exporteurs op Verenigd Koninkrijk en Ierland 23 Tabel 26 Indeling exporteurs op Frankrijk 23 Tabel 27 Indeling exporteurs op Zweden, Noorwegen, Finland 24 Tabel 28 Indeling exporteurs op Denemarken 24 Tabel 29 Indeling exporteurs op Zwitserland 24 Tabel 30 Indeling exporteurs op Spanje 25 Tabel 31 Indeling exporteurs op Italië 25 Tabel 32 Indeling exporteurs op Polen 25 Tabel 33 Indeling exporteurs op Rusland 26 Tabel 34 Indeling exporteurs op Tsjechië 26 Tabel 35 Indeling exporteurs op USA en Canada 26 Tabel 36 Indeling exporteurs op België en Luxemburg 27 Bronnen: HBAG groenten en fruit Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel Commissie Groenten en Fruit CBS Centraal Bureau voor de Statistiek Eurostat Europees Statistiekbureau KCB Kwaliteits-Controle-Bureau voor Groenten en Fruit PT Productschap Tuinbouw Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 3

Totale omzetten Nederland 2008 t/m 2012 De totale exportwaarde en importwaarde van verse groenten en fruit in 2012 zijn betrouwbare ramingen. De totale exportwaarde bedroeg volgens Eurostat/PT 6.823 mln, 5% hoger dan in 2011 en slechts 1% minder dan het recordjaar 2010. Het herstel is met name te danken aan een hoger prijsniveau van tomaten, komkommers, paprika, diverse vollegrondsgroenten en appelen en peren. Het exportvolume daalde in 2012 met 6,5%. De importwaarde verse groenten en fruit in 2012 bereikte een nieuw record 4.418 mln, een toename met 3% ten opzichte van 2011. Het handelsoverschot groenten en fruit in euro s is met 167 mln gestegen tot 2.405 mln ten opzichte van 2.238 mln in 2011 en 2.723 in 2010. Het handelsoverschot in volume is in 2012 gedaald naar 2.102.000 ton ten opzichte van 2.580.000 ton in 2011. Het grootste deel van de import namelijk circa 85% krijgt een reëxportbestemming. Dat blijkt ook uit tabel 1C waarin op basis van Eurostat de samenstelling van het exportvolume wordt geschetst. In 2012 bestond de export van groenten en fruit voor 48% uit in Nederland geteelde producten. In 2011 was het aandeel van het Nederlands product slechts 45% als gevolg van de EHEC-crisis. De door het HBAG geregistreerde omzet van de binnenlandse groothandel in groenten en fruit is bekend tot en met 2011 en bedroeg 4.369 mln, ongeveer 100 mln lager dan in 2010. De totale geregistreerde omzet van de 755 groothandelaren in groenten en fruit bedroeg in 2011 12,5 miljard ten opzichte van 13 miljard in 2010. Tabel 1A Exportwaarde verse groenten en fruit inclusief re-export (x 1 mln Euro) Bron : Eurostat/PT 2007 2008 V Groenten 3.620 3.718 3.511 4.226 3.806 3.934 Fruit 2.303 2.664 2.420 2.668 2.708 2.889 Totaal 5.923 6.382 5.931 6.894 6.514 6.823 Tabel 1B Exportvolume verse groenten en fruit inclusief re-export (x 1 mln kg) Bron: Eurostat/PT 2007 2008 V Groenten 3.733 4.171 4.297 4.586 4.629 4.196 Fruit 2.357 2.469 2.453 2.482 2.425 2.399 Totaal 6.090 6.640 6.750 7.068 7.054 6.595 Tabel 1C Verdeling exportvolume verse groenten en fruit over Nederlands product en re-export (x 1 mln kg) Bron : Eurostat/PT Ned.product Re-export Totaal 2007 2.973 3.117 6.090 2008 3.156 3.484 6.640 2009 3.272 3.478 6.750 2010 3.374 3.694 7.068 2011 3.154 3.900 7.054 2012V 3.187 3.408 6.595 V =voorlopige cijfers Tabel 1D Handelsoverschot verse groenten en fruit (x 1 mln Euro) Bron: CBS 2008 Groenten en fruit 2.470 2.217 2.723 2.238 2.405 Tabel 2A Invoerwaarde in Nederland van verse groenten en fruit (x 1 mln Euro) Bron: Eurostat/PT 2008 V Groenten 985 975 1.159 1.153 1.180 Fruit 2.927 2.740 3.012 3.122 3.238 Totaal 3.912 3.714 4.171 4.275 4.418 Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 4

Tabel 2B Invoerhoeveelheid in Nederland van verse groenten en fruit (x 1 mln kg) Bron: Eurostat/PT 2008 V Groenten 981 1.047 1.056 1.231 1.196 Fruit 3.301 3.125 3.340 3.243 3.297 Totaal 4.282 4.172 4.396 4.474 4.493 V =voorlopige cijfers Tabel 3A Omzet binnenlandse groothandel (x mln Euro) Bron: HBAG groenten en fruit 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Verse groenten 2.622 2.789 2.896 2.782 2.785 2.718 Vers fruit incl. citrus en bananen 1.646 1.626 1.629 1.627 1.688 1.651 Totaal 4.268 4.415 4.525 4.409 4.473 4.369 Tabel 3B Totale geregistreerde omzet groothandel, export import (x 1 mln Euro) Bron: HBAG groenten en fruit 2007 2008 2009 2010 2011 Landelijke omzet x mln 12.300 12.458 12.203 13.058 12.557 Aantal geregistreerde bedrijven 804 780 789 782 755 Aantal bedrijven, verdeling in omzetgroepen op basis van HBAG-registratie 2009 t/m 2011 Op basis van de registratiegegevens van het HBAG groenten en fruit heeft Frugi Venta inzicht in de aantallen bedrijven per groothandelsfunctie en de verdeling in de omzetgroepen. Elke rechtspersoon die op eigen naam aan wederverkopers groenten en fruit verkoopt, is door het HBAG groenten en fruit geregistreerd. De omzetcijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar. Het aantal bedrijven is gebaseerd op de registratie per 1 januari 2013. Exporthandel Het aantal exportbedrijven met een exportomzet van minstens 0,5 mln was in 2011 stabiel te weten 350. De bij het HBAG over 2011 opgegeven exportomzet is t.o.v. 2010 met 11% gestegen tot 5.899 mln. (In tabel 17 wordt een verdeling van de exporteurs op basis van de KCB-exporthoeveelheden t/m 2012 vermeld). De 30 grootste exportbedrijven hadden in 2011 gezamenlijk een aandeel van 54% in de exportomzet. Het aandeel van de 30 grootste exporteurs is daarmee gelijk aan 2009. De vergelijking met voorgaande jaren in de overige omzetgroepen geeft aan, dat de verdeling van de exportomzet zeer stabiel is. Tabel 4 Indeling exporteurs naar omzetgrootte inclusief re-export Exportomzetklassen Aantal exporteurs Exportaandeel per omzetklasse in % Bron: HBAG groenten en fruit 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Euro % % % meer dan 50 mln 30 34 30 55 59 54 25 tot 50 mln 25 22 26 17 13 16 15 tot 25 mln 22 29 31 8 9 10 7,5 tot 15 mln 50 53 57 10 10 10 5 tot 7,5 mln 30 32 30 3 3 3 2,5 tot 5 mln 47 57 56 3 3 3 1 tot 2,5 mln 73 79 77 2 2 2 0,5 tot 1 mln 58 45 43 1 1 1 Totaal aantal bedrijven 335 351 350 99 100 99 vanaf 0,5 mln Euro Totale exportomzetopgave 5.386 5.309 5.899 bij HBAG Groenten en Fruit mln mln mln Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 5

Importhandel De bij het HBAG geregistreerde omzet van de importhandel bedroeg over 2011 1.477 mln ten opzichte van 1.562 mln in 2010. De eigen import van de exporteurs, de binnenlandse groothandel en supermarktorganisaties blijft hierbij buiten beschouwing. Het aantal importbedrijven boven de omzetgrens van 0,5 mln bedroeg in 2011 133. In de twee hoogste omzetgroepen boven de 25 mln bevonden zich in 2011 15 bedrijven. Hun gezamenlijk aandeel in de importomzet bedroeg 59%. Tabel 5 Indeling importeurs van verse groenten en fruit naar omzetgrootte (exclusief import uit België) Omzetklassen Aantal importeurs Aandeel van totale per omzetklasse importomzet Bron: HBAG groenten en fruit 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Euro % % % meer dan 50 mln 9 7 6 44 39 36 25 tot 50 mln 10 12 9 21 27 23 15 tot 25 mln 10 10 10 11 12 13 5 tot 15 mln 23 20 31 13 11 17 2,5 tot 5 mln 24 23 21 5 6 5 0,5 tot 2,5 mln 67 61 56 5 5 5 Totaal aantal bedrijven vanaf 0,5 mln Euro 143 133 133 99 100 99 Totale importomzetopgave 1.678 1.562 1.477 bij HBAG Groenten en Fruit mln mln mln Binnenlandse groothandel (incl. citrus- en bananenomzet) Er zijn 427 groothandelaren bij het HBAG groenten en fruit geregistreerd met een verkoopomzet van minstens 0,5 mln aan binnenlandse afnemers. Een groot gedeelte is gevestigd op de groothandelsmarkten in de grote steden en op de handelscentra bij coöperatieve afzetorganisaties. De bezorgende groothandelaren in groenten en fruit in de provincie zijn meestal gevestigd op industrieterreinen of op logistieke centra. De totale omzet van de groothandel aan binnenlandse afnemers daalde in 2011 met 0,6% tot 4.369 mln. De 49 bedrijven in de hoogste omzetgroepen boven de 15 mln vertegenwoordigden 71% van de landelijke omzet in 2011. Ter vergelijking: in 2010 waren er eveneens 49 bedrijven boven de omzetgrens van 15 mln met een gezamenlijk marktaandeel van eveneens 71%. Onder de 427 groothandelaren in groenten en fruit met binnenlandse afzet bevinden zich geheel verschillende bedrijfsvormen. Allereerst de vestigingen van algemene levensmiddelen- of horecagroothandelaren, die ook verse groenten en fruit verkopen. Ook de omzet van supermarktconcerns aan hun franchiseondernemers wordt als groothandelsomzet geregistreerd. De groenten- en fruitomzet van de levensmiddelengroothandel wordt geraamd op 700 mln. Op de tweede plaats komen de gespecialiseerde groenten- en fruitgroothandelaren die zich voornamelijk richten op de Nederlandse supermarktorganisaties. Deze bedrijven bevinden zich in de hoogste omzetgroepen. Zij vervullen de functie van logistieke dienstverlener/distributiecentrale. Ten derde worden de groentebewerkingsbedrijven gerekend tot de binnenlandse groothandel. Zij leveren aan de (distributiecentrales van) supermarkten en aan foodservice afnemers (horeca, zorgsector, cateraars, maaltijdfabrikanten). De gezamenlijke omzet van de 45 groentebewerkingsbedrijven boven de 0,5 mln bedroeg 514 mln. Zie ook tabel 8. Ten vierde is er een groep gespecialiseerde groothandelaren, die voornamelijk aan de collegagroothandel verkoopt. Dit zijn dikwijls gespecialiseerde bedrijven in een bepaalde productgroep (bijvoorbeeld uien, Hollands fruit, champignons, grove tuinbouwproducten of importproducten). De onderlinge verkopen tussen binnenlandse groothandelaren worden geraamd op 20 à 25% van de totale omzet. De vijfde categorie is de groep grote of middelgrote exporteurs, die een deel van hun ingekochte producten afzet aan binnenlandse afnemers. Deze grootschalige exporteurs tellen in deze statistiek mee als binnenlandse groothandelaren. Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 6

De zesde categorie onder de binnenlandse handel vormen de grossiers die zich hoofdzakelijk richten op de agf-speciaalzaken, allochtone detailhandelaren en ambulante handelaren. Een precies getal is moeilijk aan te geven, maar het HBAG groenten en fruit raamt hun aantal tussen de 90 en 105, verdeeld over alle omzetgroepen. Dit aantal vertoont een dalende tendens, omdat het marktaandeel van hun klanten en het aantal verkooppunten -behalve van de allochtone ondernemers- sterk is gedaald. Ter illustratie: de gezamenlijke omzet van de groentespeciaalzaken is volgens het Hoofdbedrijfschap Detailhandel in 2011 gedaald naar ca. 400 mln, 3% minder dan in 2010. Het aantal winkels is sinds 2005 met 450 gedaald tot 1.100. Daarnaast zijn er nog 1.000 ambulante handelaren in aardappelen, groenten en fruit. Ook het aantal ambulante agf-handelaren is de laatste twee jaar met ca. 200 gedaald. Tabel 6 Binnenlandse groothandel (incl. citrus- en bananenomzet) Omzetklassen Aantal bedrijven % aandeel van totale omzet per omzetklasse binnenlandse groothandel Bron: HBAG groenten en fruit 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Euro % % % meer dan 50 mln 20 19 17 51 52 51 25 tot 50 mln 13 15 14 11 10 12 15 tot 25 mln 19 15 18 9 9 8 10 tot 15 mln 29 28 27 6 8 8 5 tot 10 mln 48 53 49 9 8 8 2,5 tot 5 mln 83 88 82 7 7 7 0,5 tot 2,5 mln 243 243 220 6 5 6 Totaal aantal bedrijven 455 461 427 99 99 100 vanaf 0,5 mln Euro Totale binnenlandse 4.409 4.473 4.369 groothandelsomzet mln mln mln Tussenhandel / sorteer- en pakstations (omzet voor eigen rekening) De 98 tussenhandelaren en sorteer- en pakstations in met name uien, hardfruit en grove tuinbouwproducten, die rechtstreeks op eigen rekening inkopen bij Nederlandse telers, bereikten in 2011 een gezamenlijke omzet van 600 mln.. Vanwege prijsinvloeden is geen harde uitspraak mogelijk of hun aandeel in de verhandeling van het Nederlandse product in 2011 is toe- of afgenomen. De omzetdaling met 136 mln wordt vooral verklaard door het lage prijsniveau van de uien in het bewaarseizoen 2010/2011 en door de EHEC-crisis in 2011. Tabel 7 Tussenhandel / sorteer- en pakstations (omzet voor eigen rekening) Aantal bedrijven Aandeel van de Bron: HBAG groenten en fruit per omzetklasse landelijke omzet Omzetklassen 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Euro % % % meer dan 5 mln 29 42 31 73 85 79 2, 5 mln tot 5 mln 19 13 14 13 6 9 1,75 mln tot 2,5 mln 16 10 15 6 3 5 1 mln tot 1,75 mln 20 17 14 4 3 3 0,5 mln tot 1 mln 15 15 15 2 1 2 0,3 mln tot 0,5 mln 14 15 9 1 1 1 Totaal aantal bedrijven 113 112 98 99 99 99 vanaf 0,3 mln Euro Totaal omzet voor eigen 565 736 600 rekening (excl. veiling- mln mln mln bemiddeling) Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 7

Groentebewerkingsbedrijven De totale productiewaarde bewerkte verse groenten en fruit bedroeg volgens het HBAG groenten en fruit in 2011 514 mln. Het aantal producenten van bewerkte groenten en fruit in de groothandelsfase met een omzet boven de 0,5 mln is sinds 2008 nauwelijks gewijzigd en schommelt rond de 45. In de hoogste omzetgroepen bevinden zich de supermarktleveranciers. De andere marktsegmenten -de foodservicemarkt en halffabricaten voor maaltijdproducenten- worden bediend door de wat kleinschaliger bedrijven. Tabel 8 Groentebewerkingsbedrijven Aantal bedrijven Aandeel in de productie- Bron: HBAG groenten en fruit per omzetklasse waarde bewerkt product Omzetklassen 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Euro % % % meer dan 7,5 mln 8 7 8 81 78 78 5 tot 7,5 mln 5 7 6 7 6 7 2, 5 tot 5 mln 14 13 11 5 9 9 0,5 tot 2,5 mln 21 21 20 6 5 5 tot 0,5 mln 41 48 43 1 2 1 Totaal aantal bedrijven 89 96 88 100 100 100 Totaal productiewaarde 520 525 514 bewerkte groenten en fruit mln mln mln Toelichting op de exportontwikkeling in 2012 (Nederlandse producten) In de tabellen 9 t/m 12 zijn de jaarcijfers van het exportvolume in Nederland geteelde groenten en fruit per product en per land vermeld op basis van de gegevens van het KCB. In 2012 is exclusief de producten met industriebestemming in totaal 2.645.000 ton verse groenten en 304.000 ton vers fruit geëxporteerd. Dit was respectievelijk 1,7% meer verse groentenexport dan in 2011 en 4% minder vers fruit. De ontwikkeling van de groentenexport wordt belangrijk beïnvloed door de uien, in volume het grootste exportproduct. In 2012 936.000 ton, 64.000 ton ofwel 7% meer dan in 2011. Vooral de export van uien naar Afrika, Brazilië en Midden-Amerika was verantwoordelijk voor deze toename. Tabel Export van uien per bestemming (hoeveelheid x 1.000 kg) Bron: KCB TOTAAL 915.955 929.969 872.322 936.481 +7% Europese Unie o.a. 344.754 373.671 313.240 283.314-10% Verenigd Koninkrijk 111.297 103.537 108.412 113.691 +5% Duitsland 46.239 57.328 39.762 27.263-31% België/Luxemburg 37.390 41.654 43.103 46.650 +8% Frankrijk 33.702 32.546 22.445 25.016 +11% Polen 25.109 41.550 30.997 15.887-49% Niet EU-landen o.a. 571.200 556.298 559.082 663.167 +19% Afrika 311.549 282.292 313.452 364.281 +16% Rusland 67.199 136.442 86.158 22.868-73% Midden-Amerika 56.304 56.491 38.964 55.986 +43% Maleisië 55.350 21.110 16.974 32.736 +93% Brazilië 16.243 8.908 16.841 38.962 +131% Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 8

Export groenten en fruit excl. uien -2% Nagenoeg alle belangrijke bestemmingen, met uitzondering van Italië (+10%) en België/Luxemburg (+40%), hebben minder Nederlandse groenten en fruit afgenomen. Door het donkere voorjaarsweer is de productie en de export wat trager op gang gekomen. Deze achterstand kon later niet meer worden ingelopen. De glasgroenten ondervonden op de belangrijke exportmarkten meer concurrentie van Spanje. De Spaanse groentenexport is in 2012 stevig gegroeid door gunstige weersomstandigheden. Duitsland voornaamste handelspartner De export (exclusief uien) wordt voor bijna 90% in andere lidstaten van de EU afgezet. Buiten de EU zijn Rusland met 104 mln kg, Noorwegen met 40 mln kg, USA met 22 mln kg en Zwitserland met 17 mln kg van belang. Binnen de EU is Duitsland met 785 mln kg ofwel 39% van de totale groenten- en fruitexport (excl. uien) de voornaamste handelspartner. De export naar deze bestemming daalde met 1%. De tomatenexport naar Duitsland vertoonde een licht herstel met 2% groei tot een totaal van 314 mln kg. Ook de komkommeruitvoer naar Duitsland herstelde met een plus van 8% tot 194 mln kg. Paprika bleef achter met 105 mln kg, een vermindering met 10 mln kg in vergelijking met 2011 en 16 mln kg minder dan in 2010. Deze drie producten zijn goed voor bijna 80% van de totale uitvoerhoeveelheid naar Duitsland. Meer naar Italië De tweede bestemming voor Nederlands product is het Verenigd Koninkrijk met in 2012 309 mln kg, een daling met 4%. Vooral minder glasgroenten, peren, champignons en aardbei, maar wel meer appel, aubergine en ijsbergsla. De uitvoer naar Frankrijk is met 5% afgenomen tot 106 mln kg. Minder glasgroenten, maar wel meer appel en ijsbergsla. De export naar Zweden is met 6% gedaald tot 103 mln kg. Italië is met een exporttoename van 10% tot 90 mln kg de al genoemde positieve uitzondering. Deze uitvoer bestond uit o.a. 49 mln kg tomaten, 7 mln kg meer dan in 2011. Het tweede product op deze bestemming is ijsbergsla met 14 mln kg, daarna 6,5 mln kg witlof. De uitvoer naar Polen is met 24% gedaald naar 49 mln kg. Veel peren naar Rusland De exporthoeveelheid naar Rusland was stabiel rond 105 mln kg excl. uien. Verreweg het grootste product naar Rusland is de peer. In 2012 53 mln kg, 3 mln kg meer dan in het recordjaar 2011, ondanks de hogere prijzen in het tweede halfjaar. De peer wordt gevolgd door de tomaat met 20 mln kg (+ 6 mln kg), peen 8,2 mln kg, appel 7,8 mln kg, witte kool 5,5 mln kg, paprika 4 mln kg en een hele reeks andere producten. De potentie van de Russische markt is enorm, zeker met de opkomst van supermarkten, niet alleen in de grote steden. De toetreding van Rusland tot de WTO vermindert de kans op handelsbelemmeringen. De genoemde zes EU-bestemmingen plus Rusland zijn in 2012 goed voor 77% van de totale export van in Nederland geteelde groenten en fruit. Export per product De export van de belangrijkste groentensoorten is in 2012 gedaald. Niet alleen bij de vruchtgroenten tomaten en paprika, maar ook bij de export van peer, appel, champignons en witte kool. Positieve uitzonderingen waren komkommers, aubergine, prei en peen. De groei van de komkommerexport is te danken aan het herstel na de EHEC-crisis. Maar de komkommerexport is nog niet op het niveau van vóór de EHEC-affaire. In 2009-2010 bereikte de komkommeruitvoer een omvang van 330 mln kg, 10% meer dan in 2012. De export van paprika zit sinds 2009 in een dalende lijn. In 2012 in totaal 294 mln kg, 25 mln kg minder dan in 2011 ofwel een daling met 8%. Nagenoeg alle landen, met uitzondering van Zweden, Noorwegen en Japan, namen in 2012 minder paprika af. Het Nederlandse product ondervindt in het voorjaar op de Europese markt sterke concurrentie van Spanje en Israël. Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 9

Producten zonder EU-handelsnorm en producten met industriële bestemmingen worden vanaf 2010 niet meer in de KCB-exportstatistiek opgenomen. Het negatieve effect hiervan op de totale geregistreerde export is 8 à 9%. In de tabellen 9 t/m 12 is het jaar 2009 voor de vergelijkbaarheid gecorrigeerd door de weggevallen producten vanaf 2010 ook in 2009 te verwijderen. Op verzoek kan detailinformatie worden verstrekt over de verdeling van de export per product per bestemmingsland. Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 10

Samenstelling export Nederlands product (incl. uien) 2009 t/m 2012 (KCB) Tabel 9 Export van verse groenten incl. uien (uitsluitend in Nederland geteeld) per product (x 1.000 kg) Bron: PT / KCB Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Verse groenten 2.730.245 100 2.751.166 100 2.601.741 100 2.644.982 100 Andijvie 650 0 910 0 598 0 599 0 Asperge 2.483 0 2.543 0 3.193 0 2.530 0 Aubergine 37.359 1 35.654 1 35.378 1 36.050 1 Bloemkool 9.140 0 7.984 0 6.694 0 6.092 0 Sperzieboon 2.430 0 849 0 1.504 0 2.105 0 Snijboon 297 0 317 0 199 0 114 0 Champignon 67.686 2 67.655 2 69.520 3 68.167 3 Courgette 7.772 0 7.069 0 7.611 0 7.015 0 Doperwt 1.678 0 3 0 1 0 5 0 Tuinboon 103 0 83 0 71 0 89 0 Knoflook 418 0 616 0 510 0 582 0 Komkommer, totaal 332.649 12 328.464 12 285.291 11 301.663 11 Spruitkool 42.300 2 38.540 1 38.713 1 38.697 1 Witte kool 36.664 1 46.393 2 41.858 2 34.270 1 Rode kool 9.704 0 9.427 0 8.858 0 7.812 0 Chinese kool 5.950 0 6.035 0 4.659 0 4.379 0 Savooie kool 240 0 303 0 188 0 286 0 Spitskool 2.192 0 3.509 0 3.395 0 4.047 0 Broccoli 3.817 0 3.748 0 3.599 0 5.031 0 Paprika totaal 328.891 12 320.613 12 318.562 12 294.110 11 Paprika, rood 137.356 5 130.372 5 132.661 5 122.555 5 Paprika, mix 95.806 4 93.406 3 95.303 4 88.593 3 Paprika, geel 45.457 2 48.596 2 46.717 2 44.571 2 Paprika, groen 30.445 1 29.457 1 25.603 1 22.511 1 Paprika, oranje 19.070 1 17.380 1 16.368 1 13.220 0 Paprika, overige 757 0 1.402 0 1.910 0 2.660 0 Prei 25.911 1 28.484 1 28.509 1 32.558 1 Bleekselderij 1.091 0 957 0 515 0 397 0 IJsbergsla 36.861 1 30.075 1 28.397 1 33.750 1 Krulandijvie 703 0 713 0 640 0 671 0 Lollo rossa 1.894 0 19 0 0 0 Eikenbladsla 276 0 261 0 250 0 343 0 Salanova sla 0 3.405 0 5.646 0 6.302 0 Overige sla 4.568 0 3.517 0 2.618 0 2.390 0 Spinazie 2.580 0 283 0 941 0 1.332 0 Tomaat totaal 746.852 27 758.131 28 738.189 28 721.384 27 Tomaat, losse 187.828 7 177.930 6 161.175 6 156.846 6 Tomaat, tros 457.219 17 471.173 17 464.447 18 446.952 17 Tomaat, cherry 38.938 1 35.168 1 33.717 1 28.944 1 Tomaat, cherry, tros 39.665 1 52.973 2 55.994 2 68.955 3 Tomaat, pruim 10.014 0 9.903 0 14.797 1 12.271 0 Tomaat, pruim, cherry 592 0 1.521 0 1.563 0 1.098 0 Tomaat, pruim, tros 12.098 0 7.700 0 5.297 0 4.493 0 Tomaat,pruim,cherry,tros 498 0 1.762 0 1.199 0 1.825 0 Ui 915.955 34 929.969 34 872.322 34 936.481 35 Sjalot 1.514 0 4.441 0 3.801 0 3.588 0 Witlof 18.183 1 17.439 1 14.392 1 15.366 1 Peen (grof en fijn) 63.265 2 74.469 3 57.924 2 60.639 2 Radijs 13.436 0 13.978 1 13.625 1 13.249 1 Overige groenten 444 0 54 0 55 0 39 0 Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 11

Tabel 10 Export van vers fruit (uitsluitend in Nederland geteeld) per product (x 1.000 kg) Bron: PT / KCB Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Vers fruit 279.462 100 342.978 100 316.763 100 304.448 100 Aardbei 20.584 7 20.116 6 21.622 7 23.866 8 Appel totaal 104.188 37 104.263 30 88.757 28 87.023 29 Elstar 24.050 9 31.197 9 28.420 9 24.431 8 Jonagold 34.908 12 29.278 9 19.971 6 18.390 6 Jonagored 14.330 5 12.887 4 11.155 4 12.186 4 Golden Delicious 9.977 4 11.683 3 7.721 2 8.786 3 Gala 0 1.874 1 2.848 1 4.292 1 Braeburn 0 3.473 1 3.009 1 3.525 1 Boskoop 3.178 1 2.199 1 2.755 1 3.508 1 Kanzi 1.122 0 1.558 0 2.717 1 2.043 1 Rubens 526 0 689 0 945 0 640 0 Junami 231 0 314 0 258 0 579 0 Cox's Orange Pippin 1.168 0 783 0 819 0 445 0 Discovery 120 0 504 0 127 0 35 0 Gloster 74 0 90 0 42 0 23 0 Summerred 68 0 51 0 43 0 22 0 James Grieve 1 0 2 0 2 0 3 0 Karmijn de Sonnaville 1 0 3 0 0 0 2 0 Overige 14.435 5 7.678 2 7.926 3 8.112 3 Braam 482 0 361 0 353 0 329 0 Bosbes 961 0 685 0 580 0 1.040 0 Blauwe bes 0 329 0 532 0 281 0 Druif 509 0 37 0 93 0 8 0 Framboos 455 0 415 0 333 0 376 0 Kers 24 0 51 0 72 0 41 0 Meloen 123 0 11 0 448 0 810 0 Peer totaal 152.040 54 216.668 63 203.276 64 189.392 62 Conference 123.259 44 181.782 53 164.456 52 159.847 53 Beurré Alexandre Lucas 8.446 3 12.068 4 13.958 4 11.856 4 Beurré Hardy 1.619 1 1.468 0 1.472 0 617 0 Bonne Louise d'avranches 790 0 817 0 819 0 448 0 Légipont 247 0 106 0 171 0 107 0 Overige peren 4.408 2 3.840 1 6.900 2 3.644 1 Pruim 96 0 28 0 81 0 93 0 Overig fruit 0 0 14 0 616 0 1.189 0 Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 12

Tabel 11 Export van verse groenten incl. uien (uitsluitend in Nederland geteeld) per bestemmingsland (x 1.000 kg) Bron: PT / KCB Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Totaal 2.730.245 100 2.751.166 100 2.601.741 100 2.644.982 100 Europese Unie [27] 2.007.245 74 2.039.584 74 1.895.567 73 1.839.765 70 Duitsland 842.780 31 866.700 32 771.077 30 756.954 29 Verenigd Koninkrijk 404.849 15 393.816 14 385.286 15 381.353 14 Frankrijk 133.639 5 139.925 5 114.077 4 108.203 4 Zweden 82.371 3 91.619 3 99.239 4 101.754 4 België/Luxemburg 75.124 3 73.424 3 74.149 3 94.594 4 Italië 109.818 4 86.007 3 84.889 3 92.468 3 Polen 63.979 2 92.340 3 85.209 3 55.402 2 Tsjechië 57.397 2 58.946 2 62.582 2 49.608 2 Spanje 42.022 2 38.284 1 36.662 1 32.969 1 Denemarken 33.304 1 38.943 1 38.930 1 32.727 1 Ierland 37.893 1 31.873 1 25.067 1 29.415 1 Finland 19.754 1 20.289 1 21.541 1 24.105 1 Oostenrijk 18.331 1 20.249 1 15.752 1 15.835 1 Litouwen 15.031 1 17.889 1 17.464 1 13.546 1 Roemenië 13.292 0 10.682 0 10.366 0 11.921 0 Letland 10.650 0 12.400 0 13.013 1 10.126 0 Slowakije 5.893 0 8.313 0 7.927 0 6.978 0 Estland 10.013 0 8.129 0 6.257 0 6.123 0 Cyprus (Grieks deel) 3.939 0 3.477 0 3.380 0 4.294 0 Hongarije 7.118 0 7.487 0 8.800 0 3.670 0 Griekenland 10.339 0 10.393 0 5.977 0 2.684 0 Slovenië 3.621 0 3.243 0 2.274 0 2.237 0 Malta 1.950 0 1.318 0 1.543 0 1.101 0 Portugal 3.161 0 2.954 0 2.854 0 1.068 0 Bulgarije 977 0 885 0 1.252 0 630 0 Niet EU * 723.000 100 711.582 100 706.174 100 805.216 100 Senegal 0 108.918 15 134.279 19 129.031 16 Ivoorkust 0 58.002 8 62.453 9 64.094 8 Mauritanië 0 32.212 5 33.506 5 45.417 6 Guinee 0 23.165 3 26.787 4 45.064 6 Brazilië 16.245 2 8.925 1 16.841 2 38.962 5 Maleisië 58.828 8 24.420 3 20.193 3 36.187 4 Noorwegen 25.933 4 25.488 4 29.141 4 31.367 4 VS van Amerika 23.210 3 25.024 4 29.173 4 27.500 3 Libië 0 0 1.501 0 19.701 2 Colombia 3.660 1 873 0 1.502 0 19.664 2 Sierra Leone 0 7.436 1 9.899 1 17.171 2 Dom. Republiek 0 10.311 1 7.865 1 16.933 2 Zwitserland 15.128 2 19.727 3 17.411 2 16.255 2 Thailand 11 0 334 0 612 0 14.009 2 Kroatië 7.492 1 6.942 1 6.361 1 12.430 2 Ver.Arab.Emiraten 0 7.547 1 7.919 1 11.959 1 Gambia 0 13.422 2 11.793 2 11.780 1 Jamaica 0 10.698 2 9.969 1 11.541 1 Mali 0 5.846 1 5.930 1 11.345 1 Nicaragua 0 7.830 1 8.919 1 10.099 1 Singapore 0 10.472 1 5.832 1 9.843 1 Honduras 0 8.663 1 6.881 1 9.552 1 Overige landen 572.493 79 295.327 42 251.407 36 195.312 24 Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 13

Tabel 12 Export van vers fruit (uitsluitend in Nederland geteeld) per bestemmingsland (x 1.000 kg) Bron: PT / KCB Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Hoev. in % Totaal 279.462 100 342.978 100 316.763 100 304.448 100 Europese Unie [27] 214.106 77 262.095 76 228.691 72 214.937 71 Duitsland 49.303 18 58.578 17 57.425 18 54.931 18 Ver. Koninkrijk 51.714 19 63.119 18 45.633 14 41.568 14 Frankrijk 22.226 8 26.222 8 20.145 6 23.040 8 Zweden 22.786 8 28.608 8 23.212 7 18.025 6 België/Luxemburg 11.839 4 12.852 4 13.854 4 14.548 5 Denemarken 14.365 5 19.702 6 16.192 5 14.061 5 Finland 11.803 4 13.230 4 10.725 3 10.680 4 Polen 6.168 2 6.877 2 10.456 3 9.406 3 Spanje 5.351 2 10.523 3 4.116 1 6.030 2 Ierland 4.897 2 3.356 1 5.444 2 5.323 2 Litouwen 2.808 1 3.896 1 6.832 2 5.141 2 Tsjechië 2.394 1 3.223 1 3.181 1 3.959 1 Letland 1.762 1 2.665 1 4.862 2 3.433 1 Italië 2.096 1 2.829 1 3.021 1 2.329 1 Estland 1.752 1 2.750 1 1.190 0 588 0 Roemenië 1.238 0 1.128 0 755 0 530 0 Oostenrijk 374 0 579 0 514 0 415 0 Slowakije 164 0 678 0 514 0 315 0 Portugal 148 0 325 0 41 0 183 0 Griekenland 582 0 447 0 331 0 160 0 Cyprus (Grieks deel) 188 0 177 0 100 0 106 0 Malta 39 0 42 0 53 0 88 0 Hongarije 21 0 156 0 58 0 41 0 Slovenië 0 0 25 0 10 0 21 0 Bulgarije 88 0 109 0 27 0 14 0 Niet EU 65.357 100 80.884 100 88.071 100 88.071 100 Rusland 44.453 68 56.560 70 61.899 70 61.740 70 Wit-Rusland 0 2.242 3 3.299 4 3.563 4 Kazachstan 0 413 1 1.161 1 2.897 3 Oekraïne 1.523 2 2.045 3 2.993 3 2.025 2 IJsland 1.942 3 2.195 3 1.786 1.770 Hong Kong 199 0 493 1 1.689 2 1.454 2 Zwitserland 650 1 628 1 848 1 627 1 Overige landen 16.590 25 16.308 20 14.396 16 13.995 16 N.B. De verdeling van de exportbestemmingen per product (uitsluitend in Nederland geteeld) kan worden aangevraagd bij Frugi Venta Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 14

Samenstelling en herkomst import groenten en fruit 2008 t/m 2012 (Eurostat / PT) Tabel 13 Import top 20 verse groenten (op basis van volume) Bron:Eurostat / PT 2008 V 1 Tomaat 17% 18% 17% 17% 16% 2 Ui 13% 13% 13% 14% 11% 3 Paprika 10% 8% 8% 9% 10% 4 Komkommer 6% 6% 8% 8% 8% 5 Wortelen en rapen 4% 5% 4% 4% 6% 6 Overige sla 4% 4% 5% 7% 6% 7 Sperzie- en snijbonen 4% 5% 5% 4% 4% 8 Bloemkool 3% 3% 3% 4% 3% 9 Erwten en peulen 2% 2% 2% 2% 3% 10 Courgette 2% 2% 2% 3% 3% 11 Knoflook 3% 3% 3% 3% 3% 12 Overige kool 3% 4% 3% 3% 3% 13 Overige groenten 4% 4% 4% 4% 2% 14 Champignon 5% 3% 3% 3% 2% 15 Spinazie 3% 3% 2% 1% 2% 16 Plantui 0% 3% 2% 2% 2% 17 Blad- en bleekselderij 1% 1% 1% 1% 1% 18 Krop- en ijsbergsla 3% 2% 2% 1% 1% 19 Overige wortelen 2% 1% 1% 1% 1% 20 Peper 1% 1% 1% 1% 1% Overige groenten 9% 9% 9% 8% 10% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Tabel 14 Import top 25 herkomstlanden verse groenten (x 1 mln kg) Bron:Eurostat / PT 2008 V In % TOTAAL 981,0 1.047,1 1.056,0 1.230,7 1.195,7 100% 1 Spanje 332,2 353,4 366,7 462,9 419,5 35% 2 België 139,0 158,1 164,9 169,7 185,9 16% 3 Duitsland 128,2 104,4 86,6 91,9 107,5 9% 4 Frankrijk 40,2 98,3 80,8 100,4 105,6 9% 5 Israël 53,0 56,0 53,0 70,1 86,7 7% 6 Egypte 23,5 19,7 24,5 33,0 32,1 3% 7 Marokko 21,2 25,3 27,2 27,5 31,8 3% 8 Italië 21,4 24,7 32,3 28,4 25,8 2% 9 Nieuw-Zeeland 34,7 27,1 31,2 27,1 25,6 2% 10 China 28,2 25,5 24,0 24,5 25,6 2% 11 Polen 47,4 39,2 33,2 34,2 25,0 2% 12 Peru 9,2 12,8 12,6 13,5 15,1 1% 13 Ver. Koninkrijk 15,1 22,2 22,8 26,7 12,5 1% 14 Slovenië 1,3 4,2 5,9 8,0 11,7 1% 15 Argentinië 9,5 9,4 11,4 24,4 11,0 1% 16 Kenia 13,4 10,7 11,2 10,3 10,6 1% 17 Australië 5,9 7,2 9,1 14,1 8,5 1% 18 Portugal 8,7 6,3 6,2 7,9 5,9 0% 19 Senegal 5,8 5,6 4,4 5,9 5,7 0% 20 Chili 6,1 3,9 12,0 10,4 4,7 0% 21 Roemenië 0,6 0,5 2,5 0,1 3,6 0% 22 Guatemala 2,9 2,2 1,8 3,0 3,6 0% 23 Mexico 0,6 1,7 1,5 3,8 3,5 0% 24 Turkije 2,4 2,1 2,7 3,1 3,0 0% 25 Denemarken 2,8 0,9 1,2 1,9 2,9 0% Overige landen 27,7 25,5 26,3 28,0 22,1 2% V = voorlopige cijfers Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 15

Tabel 15 Import top 20 vers fruit (op basis van volume) Bron:Eurostat / PT 2008 V 1 Sinaasappel 16% 15% 16% 14% 14% 2 Banaan 7% 8% 8% 11% 12% 3 Druif 12% 12% 11% 10% 11% 4 Appel 13% 12% 10% 9% 9% 5 Ananas 7% 6% 6% 7% 8% 6 Mandarijn 6% 6% 7% 6% 5% 7 Grapefruit 5% 5% 6% 6% 5% 8 Meloen 5% 5% 5% 5% 5% 9 Peer 6% 6% 5% 6% 5% 10 Manga en guave 4% 4% 4% 5% 4% 11 Avocado 2% 3% 3% 3% 4% 12 Citroen 4% 3% 4% 3% 3% 13 Watermeloen 2% 3% 3% 3% 3% 14 Kiwi 2% 2% 2% 3% 2% 15 Lemmetje 1% 2% 2% 2% 2% 16 Pruim 2% 2% 1% 1% 1% 17 Overig fruit 1% 1% 1% 1% 2% 18 Nectarine 2% 1% 1% 1% 1% 19 Aardbei 1% 1% 1% 1% 1% 20 Perzik 1% 1% 1% 1% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Tabel 16 Import top 25 herkomstlanden vers fruit (x 1 mln kg) Bron: Eurostat / PT 2008 V In % TOTAAL 3.301,0 3.125,1 3.339,6 3.243,1 3.297,1 100% 1 Zuid-Afrika 518,7 447,8 507,9 466,5 497,2 15% 2 Spanje 372,8 388,8 439,8 366,5 344,9 10% 3 Costa Rica 216,7 197,3 223,6 251,8 307,2 9% 4 Chili 326,7 295,4 234,3 266,2 255,0 8% 5 Brazilië 269,2 237,4 235,5 238,2 238,6 7% 6 België 267,1 246,3 294,2 265,5 223,4 7% 7 Argentinië 213,9 180,2 186,5 195,9 148,8 5% 8 Duitsland 121,0 98,9 107,2 142,8 141,0 4% 9 Ecuador 40,9 74,1 86,4 123,6 134,8 4% 10 Peru 77,1 77,2 106,8 139,5 130,4 4% 11 Frankrijk 109,0 87,9 98,5 99,3 94,0 3% 12 Marokko 89,9 69,1 78,3 76,5 67,3 2% 13 Colombia 14,7 11,7 10,7 9,4 63,6 2% 14 Egypte 43,3 58,3 54,3 41,2 64,6 2% 15 China 65,8 66,4 61,1 40,9 58,7 2% 16 Mexico 19,4 21,0 41,1 36,0 57,4 2% 17 Israël 27,5 32,3 33,8 40,4 53,6 2% 18 Panama 70,3 36,1 40,4 40,0 42,8 1% 19 Italië 46,5 60,5 57,9 45,7 39,1 1% 20 VS van Amerika 39,6 35,8 45,5 51,4 34,7 1% 21 Ver. Koninkrijk 29,0 52,7 41,3 37,0 32,0 1% 22 Nieuw-Zeeland 38,3 53,0 39,8 45,6 31,3 1% 23 Uruguay 37,9 37,8 47,8 40,8 29,8 1% 24 India 28,0 26,3 28,1 14,4 24,4 1% 25 Honduras 19,3 18,6 11,1 16,5 22,2 1% Overige landen 198,3 214,3 227,6 151,8 160,2 5% Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 16

Structuur exporthandel verse groenten en fruit (exclusief export naar België en Luxemburg) - Aantal exporteurs per product en per bestemming - Uitsluitend in Nederland geteelde producten - 2009 t/m 2012 Op basis van de exportcijfers van het Kwaliteits-Controle-Bureau (KCB) kan jaarlijks de ontwikkeling van de concurrentieverhoudingen in de exporthandel worden geanalyseerd. De exportgegevens per onderneming zijn vertrouwelijk door het KCB ter inzage verstrekt aan het HBAG groenten en fruit. De vergelijking van de exportcijfers in 2010 t/m 2012 met 2009 is niet geheel zuiver door de aanpassing van de statistiek in verband met de intrekking van EU-kwaliteitsvoorschriften per 1 januari 2010. Het HBAG groenten en fruit heeft in opdracht van Frugi Venta de tabellen 17 t/m 36 samengesteld. De tabellen hebben uitsluitend betrekking op de export van in Nederland geteelde verse groenten en vers fruit, exclusief de export naar België en Luxemburg, uitsluitend van exporteurs, die in 2012 tenminste 1.000 ton groenten en/of fruit hebben geëxporteerd. Exportbedrijven met meerdere dochterondernemingen die ieder onder eigen naam exporteren, worden als één handelshuis in de tabellen verwerkt. In totaal waren er in 2012 20 exporthandelsconglomeraten met 63 exportbedrijven (eind 2011: 17 conglomeraten met 57 exportbedrijven). Totaal assortiment In tabel 17 wordt een samenvattend overzicht geboden van alle exporteurs boven de 1.000 ton van alle producten. Het totaal aantal exporteurs is vrijwel ongewijzigd in vergelijking met 2011 namelijk 125. Slechts 23 handelshuizen realiseerden samen 68% van het totale exportvolume Nederlandse groenten en fruit. Het marktaandeel van de top tien exporteurs schommelt de afgelopen jaren rond de 46%. In deze categorie werd in 2012 per exporteur gemiddeld 129.500 ton naar het buitenland verhandeld, 1.000 ton minder dan in 2011. In 2010 werd per top 10-exporteur nog 140.600 ton verhandeld. De groep middelgrote exporteurs tussen de 10.000 ton en 60.000 ton bestond in 2012 uit 41 bedrijven met een gezamenlijk exportaandeel van 43%. Het marktaandeel van deze middelgrote exporteurs schommelde de voorgaande drie jaar tussen de 38 en 40%. Het restant van het exportvolume, slechts 10%, werd in 2012 gerealiseerd door 74 exporteurs onder de 10.000 ton. Tabel 17 Indeling exporteurs (naar omzetgrootte in gewicht) van alle in Nederland geteelde producten Omzetklassen aantal aandeel in aantal aandeel in aantal aandeel in aantal aandeel in alle producten bedrijven het export- bedrijven het export- bedrijven het export- bedrijven het export- gewicht gewicht gewicht gewicht Bron: KCB / HBAG % % % % meer dan 60.000 ton 12 50,9 11 48,5 12 49,8 10 45,6 40.000-60.000 ton 7 11,2 11 16,9 8 13,6 13 22,1 25.000-40.000 ton 11 12,4 10 10,4 13 14,5 7 8,2 10.000-25.000 ton 23 13,4 25 13,1 21 11,2 21 12,7 5.000-10.000 ton 30 7,0 25 6,1 22 5,5 25 6,3 2.000-5.000 ton 28 3,1 31 3,3 24 2,7 23 2,6 1.000-2.000 ton 21 1,0 18 0,9 28 1,5 26 1,3 Totaal 132 99,0 131 99,2 128 98,8 125 98,8 Totaal groenten- en fruitexport excl. 3.045.908 ton 3.023.963 ton 2.830.501 ton 2.840.288 ton België en Luxemburg Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 17

In tabel 18 wordt de positie van de 10 grootste exporteurs bij de verschillende productgroepen en exportbestemmingen geanalyseerd. De samenstelling van de top 10 is in 2012 ongewijzigd in vergelijking met 2011. De top 10 had in 2011 en 2012 een relatief groot marktaandeel bij de hoofdproducten van de glastuinbouw en bij de export naar Tsjechië, Duitsland, Italië en Spanje. Bij hardfruit, uien en champignons, blijft hun exportaandeel ver achter. Met andere woorden, dit is vooral het werkterrein van gespecialiseerde en/of middelgrote exportbedrijven. Bij de bestemmingen zien we dat met name Rusland en USA/Canada kennelijk minder aandacht krijgen van de top 10. Op het Verenigd Koninkrijk/Ierland heeft de top tien marktaandeel heroverd. Tabel 18 Positie van de tien grootste exporteurs* Exportaandeel van de tien grootste exporteurs* in % % % % Alle producten (groenten en fruit) 46,2 46,4 45,4 45,6 Tomaten, kropsla, komkommers, paprika naar Duitsland 66,4 65,9 70,9 70,9 Tomaten, kropsla, komkommers, paprika (alle landen) 56,4 57,6 60,6 63,6 Wintergroenten 27,7 31,0 40,1 44,3 Uien 42,3 39,5 31,5 32,9 Champignons 15,5 10,7 21,6 17,6 Fruit 26,3 22,4 21,4 15,0 Overige groenten 43,2 58,0 45,4 37,6 Per bestemming % % % % Alle bestemmingen 46,2 46,4 45,5 45,6 Duitsland 55,5 56,6 60,6 60,4 Italië 54,5 56,6 55,0 59,5 Tsjechië 57,6 59,4 66,8 58,2 Spanje 47,8 39,9 39,6 53,2 Zwitserland 68,6 63,6 61,4 46,1 Frankrijk 40,0 42,7 47,3 44,3 Scandinavië 31,6 44,3 45,3 43,5 Verenigd Koninkrijk/Ierland 39,9 39,9 36,9 42,9 Polen 42,2 38,6 42,8 41,3 Denemarken 41,2 42,5 39,8 34,0 U.S.A./Canada 76,7 57,9 42,8 25,7 Rusland 26,2 31,4 19,6 17,2 * Dit betreft de tien grootste exporteurs in het kalenderjaar op basis van de exporthoeveelheid van alle producten en alle bestemmingen (exclusief België/Luxemburg - zie tabel 17). Bron: KCB / HBAG groenten en fruit Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 18

Toelichting bij de tabellen 19 t/m 23: Exporthandel per productgroep (Bron: HBAG groenten en fruit / KCB) Tabel 19 en 19A Kasgroenten totaal en naar Duitsland De kasgroentenexport heeft zich na de EHEC-crisis in 2011 nog niet hersteld in 2012. Het exportaandeel van de top tien kasgroentenexporteurs is in 2012 met bijna 3% punten toegenomen tot 69,8% ten koste van de omzetgroep 20.000 tot 40.000 ton. Als er uitsluitend naar de belangrijke export van kasgroenten naar Duitsland wordt gekeken, is het marktaandeel van de top 10 op Duitsland nog hoger namelijk 80%, ongeveer gelijk aan 2010 en 2011. Tabel 20 Champignonexport De export van champignons is de laatste jaren redelijk stabiel rond de 65 à 67.000 ton. De zes grootste champignonexporteurs domineren de export met een aandeel van 86%. De champignonexport is vooral ook het werk van een aantal specialisten d.w.z. meer dan 75% van hun exporthoeveelheid bestaat uit champignons. Het aandeel van de 6 specialisten in de omzetgroepen boven de 400 ton bedroeg in 2012 71%. Ter vergelijking 2011: 8 specialisten met 69%. De overige 7 exporteurs in de omzetgroepen boven de 400 ton deden in 2012 23%. Tabel 22 Uienexport Er zijn circa 100 uienexporteurs. De hoogste omzetgroep boven de 10.000 ton bestond in 2011 en 2012 uit 17 bedrijven met in 2012 een lichte toename van hun exportaandeel tot 85,2%. Hieronder bevinden zich 15 specialisten, die 76% van de uienexport realiseerden en 2 overige all roundexporteurs met een exportaandeel van 9%. In 2011 waren er 15 specialisten met een exportaandeel van 70%. Tabel 23 Fruitexport Het exportaandeel van de 10 grootste fruitexporteurs bedroeg in 2011 68%, ongeveer gelijk aan 2010 en 2011.In de drie hoogste omzetgroepen boven de 4.000 ton bevonden zich onder de 16 exporteurs 12 specialisten met een exportaandeel van 63%. Ter vergelijking 2011: onder de 15 bedrijven 11 specialisten met een exportaandeel van 53%. Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 19

Tabel 19 Indeling exporteurs van tomaten*, kropsla, komkommers en paprika (naar omzetgrootte in gewicht) Omzetklassen tomaten, sla aantal % aandeel aantal % aandeel aantal % aandeel aantal % aandeel komkommers en paprika exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 40.000 ton 10 67,3 9 64,5 9 64,9 10 69,8 20.000-40.000 ton 8 16,7 11 23,0 10 22,1 9 18,4 8.000-20.000 ton 7 7,3 5 4,0 7 5,9 7 6,0 4.000-8.000 ton 9 3,9 9 3,7 8 3,6 14 1,7 2.000-4.000 ton 15 3,1 11 2,2 10 2,0 14 2,8 beneden 2.000 ton 28 1,1 39 1,6 31 1,1 28 1,2 Totaal 77 99,4 84 99,0 75 99,6 82 99,9 Totaal exportkwantum 1.335.993 ton 1.418.344 ton 1.367.291 ton 1.332.353 ton excl. België en Luxemburg * tomaten incl. trostomaten en vleestomaten, excl. cherrytomaten Tabel 19A Indeling exporteurs van tomaten*, kropsla, komkommers en paprika naar Duitsland Omzetklassen tomaten, sla aantal % aandeel aantal % aandeel aantal % aandeel aantal % aandeel komkommers en paprika exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 25.000 ton 8 71,7 9 76,4 9 78,3 9 77,8 10.000-25.000 ton 7 17,8 5 12,4 5 12,1 5 12,1 5.000-10.000 ton 3 3,3 4 4,9 4 4,3 3 3,7 2.500-5.000 ton 7 4,1 6 3,4 5 2,7 4 2,3 1.000-2.500 ton 9 2,3 8 2 9 2,1 11 3,2 beneden 1.000 ton 18 0,7 20 0,8 15 0,4 17 0,8 Totaal 52 99,9 52 99,9 47 99,9 49 99,9 Totaal exportkwantum 634.133 ton 678.307 ton 611.201 ton 622.500 ton * tomaten incl. trostomaten en vleestomaten, excl. cherrytomaten. Tabel 20 Indeling exporteurs van champignons (naar omzetgrootte in gewicht) champignonexport exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 2.000 ton 5 80,8 7 81,5 6 84,4 6 86,0 1.000-2.000 ton 5 11,6 3 7,3 4 7,8 3 6,0 400-1.000 ton 2 2,2 4 3,6 3 2,9 4 2,8 200-400 ton 8 3,3 5 2,1 7 2,9 4 1,4 beneden 200 ton 37 1,8 38 1,6 33 1,8 34 1,6 Totaal 57 99,7 57 96,1 53 99,8 51 97,8 Totaal exportkwantum 66.194 ton 67.576 ton 67.343 ton 65.567 ton excl. België en Luxemburg Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 20

Tabel 21 Indeling exporteurs van wintergroenten* (naar omzetgrootte in gewicht) wintergroentenexport exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 5.000 ton 3 32,3 2 27,1 2 36,7 2 38,2 2.500-5.000 ton 3 15,1 2 12,0 1 8,5 0 0,0 1.000-2.500 ton 16 31,9 15 32,9 9 24,4 6 21,3 500-1.000 ton 8 7,2 12 11,8 10 13,5 13 19,5 200-500 ton 24 8,7 20 9,4 12 7,5 12 9,2 beneden 200 ton 36 3,1 43 4,7 48 7,0 41 6,7 Totaal 90 98,3 94 97,9 82 97,6 74 94,9 Totaal exportkwantum 82.853 ton 70.777 ton 50.904 ton 41.526 ton excl. België en Luxemburg *wintergroenten zijn boerenkool, rode kool, savooie kool, witte kool, kroten, schorseneren, knolselderij, koolrapen. Tabel 22 Indeling exporteurs van consumptie-uien (naar omzetgrootte in gewicht) uienexport exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 10.000 ton 17 83,2 20 80,9 17 82,5 17 85,2 4.000-10.000 ton 11 7,6 9 5,8 9 7,0 10 7,7 2.000-4.000 ton 11 3,2 11 3,3 11 4,0 6 2,0 1.000-2.000 ton 14 2,3 18 2,6 18 3,3 13 2,0 beneden 1.000 ton 53 1,9 50 1,7 49 1,9 52 1,6 Totaal 106 98,2 108 94,3 104 98,7 98 98,5 Totaal exportkwantum 892.550 ton 929.806 ton 829.219 ton 889.831 ton excl. België en Luxemburg Tabel 23 Indeling exporteurs van fruit (naar omzetgrootte in gewicht) fruit exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- exporteurs in export- boven 10.000 ton 8 67,3 9 64,9 7 59,6 6 56,0 6.000-10.000 ton 2 5,7 4 8,6 6 14,8 7 18,6 4.000-6.000 ton 4 6,7 5 6,9 2 3,3 3 5,1 2.000-4.000 ton 7 7,7 4 3,5 8 8,5 7 7,8 1.000-2.000 ton 8 3,7 11 4,1 13 6,1 13 3,8 500-1.000 ton 16 4,1 17 3,9 10 2,6 10 2,3 beneden 500 ton 43 2,4 42 2,3 37 1,9 39 1,9 Totaal 88 97,6 92 94,2 83 96,8 85 95,5 Totaal exportkwantum 282.882 ton 342.564 ton 302.909 ton 289.900 ton excl. België en Luxemburg Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 21

Toelichting bij de tabellen 24 t/m 36: Structuur Nederlandse exporthandel per bestemmingsland (Bron: HBAG groenten en fruit/kcb) Tabel 24 Duitsland - exportvolume - min 2% Het exportvolume naar Duitsland is verder gedaald met 2% tot 817.000 ton. In 2010 werd 118.000 ton meer naar Duitsland geëxporteerd. Het aantal Duitslandexporteurs is sinds 2009 met 16 gedaald tot 71, zij het met name in de omzetgroep beneden de 2.000 ton. In de hoogste omzetgroepen boven de 25.000 ton blijft het aantal exporteurs constant, namelijk circa 10. In 2012 waren het er 11 met een gezamenlijk exportaandeel van 73,5%, circa 2% punten meer dan in 2011 en zo n 5% punten meer dan in 2009/2010. Tabel 25 Verenigd Koninkrijk en Ierland - exportvolume - min 1% Het aantal exporteurs op deze bestemming daalt licht naar 56. De top tien boekt met een aandeel van circa 68% lichte terreinwinst. In 2009 was hun aandeel nog 63%. Tabel 26 Frankrijk - exportvolume - min 2% De forse exportdaling in 2011 is niet gecompenseerd. Het aantal exporteurs bleef met 47 vrijwel gelijk. De top zes heeft een exportaandeel van 57%, ook dit is niet gewijzigd. Tabel 27 Zweden, Noorwegen en Finland - exportvolume - plus 1% Weinig mutatie in het exportvolume sinds 2010. De top zes heeft in vergelijking met 2009/2010 5 à 6% punten exportaandeel ingeleverd en heeft nu 46%. De omzetgroep 4.000-10.000 ton export naar deze bestemming met 11 bedrijven en 37% exportaandeel wint terrein. Tabel 28 Denemarken - exportvolume min 15% Een stevige daling in 2012 op deze bestemming, evenals in 2011. Vooral minder komkommers (-1.200 ton), tomaten (-3.500 ton) en peren (-3.000 ton). De top zeven verloor 6% punten exportaandeel in vergelijking met 2010 tot 65%. Tabel 29 Zwitserland - exportvolume min 7% Een kleine traditionele bestemming waar slechts vijf exporteurs echt van betekenis zijn. Hun exportaandeel schommelt tussen 84 en 90%. Tabel 30 Spanje - exportvolume min 4% Ook op deze bestemming is de export verder weggezakt met een gelijkblijvend aantal exporteurs, t.w. 42. De top tien realiseerde 75%. Tabel 31 Italië - exportvolume plus 9% Een belangrijke exportbestemming, die door een gering aantal Italië-specialisten uitstekend wordt bediend. De top zes is al jaren goed voor circa 83%. Tabel 32 Polen - exportvolume - min 32% De forse exportdaling met 31.000 ton in 2012 wordt voornamelijk verklaard door minder tomaten (-7.500 ton), uien (- 15.000 ton), komkommers (-3.500 ton) en appelen (-2.000 ton). Het aantal exporteurs zit met 44 weer op het niveau van 2009. De top vijf heeft in 2012 terrein verloren. Tabel 33 Rusland - exportvolume min 34% In vergelijking met 2010 is het volume bijna gehalveerd. In 2012 is de daling vooral te wijten aan de gedaalde export van uien (-63.000 ton), witte kool (-5.000 ton) en appelen (-4.000 ton). Een groot deel van de Ruslandexport wordt administratief verwerkt via Litouwen. Het aantal exporteurs is gedaald tot 43. De top tien doet 70%, in 2011 werd dit exportaandeel nog door 16 bedrijven gerealiseerd. Tabel 34 Tsjechië - exportvolume min 18% De daling is te wijten aan 5.000 ton minder uien, 2.000 ton minder paprika en 9.000 ton minder tomaten. Het aantal exporteurs naar Tsjechië is stabiel. De top vijf deed in 2012 55%, ongeveer 5% punten minder dan in de drie voorgaande jaren. Tabel 35 USA en Canada - exportvolume min 10% De tomatenexport naar de USA/Canada is vrijwel tot stilstand gekomen vanwege het tuta absoluta-probleem. Sinds september 2012 zijn tomaten met groene plantdelen ook niet meer welkom. Hiermee is de export van trostomaten volledig stilgevallen. Naar de USA werden 17.700 ton paprika uitgevoerd, 3.300 ton minder dan in 2011 door concurrentie van paprika uit Mexico. De top vier deed in 2012 59%, duidelijk minder dan in voorgaande jaren. Tabel 36 België en Luxemburg - exportvolume plus 24% De export naar België is over een relatief groot aantal exporteurs verdeeld. De top negen deed 55% in 2012. Juni 2013 Frugi Venta: Cijfers over de bedrijfstak groothandel verse groenten en fruit 22