vzw Steunpunt Jeugdhulp februari 2011 Het Decreet Rechtspositie minderjarigen in de VAPH-praktijk
Wat staat er op het menu? DRM in vogelvlucht Focus op bekwaamheid en participatie Focus op belang van het kind en ouders Focus op de bijstandspersoon Niet? Beroepsgeheim Interessante informatie vind je in: www.rechtspositie.be : fiche beroepsgeheim (werkmap DRPM) www.steunpuntjeugdhulp.be: beslissingsboom beroepsgeheim www.jeugdrecht.be 2006-11 Het gedeeld beroepsgeheim in de integrale jeugdhulp 2002-11/12 Ouderlijk gezag en beroepsgeheim (update februari 2007) 2006-06 Beroepsgeheim van een hulpverlener bij minderjarige cliënten 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 2
DRM in vogelvlucht Uitgangspunten Toepassingsgebied Bekwaamheid en belang Rechten van de minderjarige 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 3
Uitgangspunten Kinderrechtenverdrag 1989 Haast geen nieuwe wetgevende elementen: Integratie in bestaande regelgeving IVRK, Wet Patiëntenrechten, Privacywetgeving, Bekwaamheid van de minderjarige (competentie benadering) Open communicatie en dialoog Participatieve hulpverlening Implementatie = continu groeiproces Geen theorie, maar doen! 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 4
Toepassingsgebied In 7 sectoren IJH: AWW, CLB, GGZ, VAPH, Kind en Gezin, BJB, CIG Niet: K-diensten, scholen, psychiatrische ziekenhuizen en OCMW s Decreet ziet toe op de verhouding minderjarige - jeugdhulpaanbieder (wet patiëntenrechten op verhouding medisch beroepsbeoefenaar - patiënt) Alle bepalingen van toepassing op jeugdhulpvoorzieningen; sommige bepalingen zijn van toepassing op opvoedingsverantwoordelijken (bijv. pleegouders) Rechten zijn van toepassing vanaf het moment dat een interactie plaatsgrijpt, ongeacht wie initiatief neemt en ongeacht de verwijzer. 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 5
Bekwaamheid en belang Alle minderjarigen zijn bekwaam om hun rechten zelfstandig uit te oefenen. Uitzondering: - Vrije instemming bij buitengerechtelijke jeugdhulp. Bij gerechtelijke jeugdhulp: Modaliteiten: jeugdrechter! Nochtans: eigen pedagogisch regime voorziening - Scheiding van ouders (art. 13) Tenzij een rechterlijke beslissing dat beveelt, kan een minderjarige niet tegen zijn wil van zijn ouders worden gescheiden. - Toegang tot het dossier (art. 22) Correctie in gerechtelijke jeugdhulp: art 55 JBW Enkel zelfstandige uitoefening indien redelijke beoordeling van zijn belangen. (vermoeden 12j) 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 6
Bekwaamheid = geen alles of niets, afhankelijk van de situatie = individuele beoordeling door te luisteren en dialoog op gang te brengen. = leeftijd + maturiteit Bekwaamheid alleen kunnen handelen Vermoeden vanaf 12 jaar = bekwaam Motiveren indien niet-bekwaam Voor 12 - jarigen motiveren indien bekwaam 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 7
Belang van de minderjarige = startpunt van waaruit je het decreet moet lezen, ter verduidelijking, Informatie geven (art. 11), mening mogen uiten (at. 16), toegang tot dossier (art. 22) Doorslaggevend bij belangenconflict (bijv. met ouders) belangrijkste overweging In dialoog met minderjarige en ouders: Informed/negotiated consent. Met respect voor de mening van de ouders. 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 8
Rechten van de minderjarige in de jeugdhulp Recht op jeugdhulp Recht op instemming en vrije keuze Recht op informatie en duidelijke communicatie Recht op inspraak en participatie Recht op respect voor het gezinsleven Recht op dossier Recht op bijstand Recht op privacy Recht op een vrij besteedbaar bedrag Recht op menswaardige behandeling Klachtrecht 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 9
Recht op inspraak en participatie De minderjarige heeft het recht mee te participeren aan zijn eigen jeugdhulpverlening en hier ook inspraak in te hebben. Dit geldt zowel op individueel niveau als op collectief niveau. 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 10
Participatieve hulpverlening Hulpverlening zorg bijstand Opvoeding tot zelfstandigheid Positieve psychologie appreciative inquiry Participatie is het proces van het delen van beslissingen die iemands leven en het leven van de gemeenschap waarin iemand leeft, raken. Het is de manier waarop een democratie wordt gebouwd en het is een norm waaraan alle democratieën moeten worden afgemeten. Participatie is het fundamentele burgerschapsrecht. (Hart, 1992, eigen vertaling) 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 11
Participatie Challenge / uitdaging Connection Verbondenheid Capaciteit 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 12
Participatie Doel: handelingsruimte vergroten Zo veel mogelijk gevoel dat je je situatie kan beïnvloeden Voorwaarden: begeleidershouding dialoog organisatiestructuur Niveau s: hulpverlener/team organisatie - maatschappelijk 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 13
Rechten van de minderjarige Recht op respect voor het gezinsleven Bvb onderzoek naar herkomst informatie over familie contacten (privé) Recht op dossier: uitgangspunt jongere ipv erkenning en subsidies Recht op bijstand: MJ bepaalt zelf Bijstandspersoon: beroepsgeheim (ook personen uit onderwijsinstelling), niet rechtstreeks betrokken, aangewezen door MJ Wanneer? Bij alle contacten en wanneer minderjarige dat wil Indien MJ niet in staat is om bijstandpersoon aan te duiden, nemen de ouders/objectieve derde deze verantwoordelijkheid over. Bij belangenconflict: jeugdhulpverlener 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 14
Rechten van de minderjarige Recht op privacy: persoonsgegevens; overtuigingen en geaardheid; bezoek; overleg verblijfsomstandigheden Recht op een vrij besteedbaar bedrag Recht op menswaardige behandeling: sancties en afzondering Klachtrecht: verschillende niveaus 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 15
Recht op informatie Agogische exceptie: geen informatie Over bepaalde zaken: geen automatisme, specifiek, situatie per situatie In het belang van de minderjarige: het is beter voor de minderjarige dat hij het niet weet, het zou hem schaden als hij het wel wist wordt vastgesteld in dialoog met de minderjarige passend gevolg aan mening minderjarige, rekening houdend met leeftijd en maturiteit respect vereist voor mening en verantwoordelijkheden ouders Beslissing wordt concreet gemotiveerd, verantwoording in het dossier De bijstandspersoon moet wel over die zaken geïnformeerd worden: dialoog mogelijk maken 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 16
Recht op bezoek Art 25, 3 DRPM: voorzover de opdracht en de organisatie van de jeugdhulpaanbieder dit toelaten, het recht om bezoek te ontvangen en om te gaan met personen van zijn eigen keuze bij residentiële of semiresidentiële jeugdhulpverlening, tenzij een beperking van dat recht voortvloeit uit een rechterlijke beslissing www.jeugdrecht.be: 2008-05: Contact met broer en zus 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 17
Recht op menswaardige behandeling Fouilleren, kamer doorzoeken: Grondwet en strafwet - wet rechtspositie gedetineerden www.jeugdrecht.be 2007-02: Kamer doorzoeken Art 28 2 DRPM: Lichamelijke straffen, geestelijk geweld, onthouding van maaltijden en, behoudens andersluidende rechterlijke beslissing, onthouding van bezoekrecht, zijn verboden. Briefgeheim en telefoongeheim: Grondwet en strafwet 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 18
Recht op menswaardige behandeling Afzondering: definitie? Beveiligingskamer: risico's voor de eigen fysieke integriteit of die van medebewoners of personeelsleden; of vernietiging materieel (Art. 28 5 DRPM inrichting, gebruik, dossier, duur, toezicht) 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 19
Hulp? Meer info www.jeugdrecht.be Online databank Online helpdeskformulier 20 euro per jaar www.rechtspositie.be Werkmap aan de slag met (+ updates) Verzameling van good practices Nieuwsjes 13 mei 2011 www.steunpuntjeugdhulp.be 20