IBA Jaarverslag 2013 Individuele Behandeling Afvalwater (IBA)

IBA Jaarverslag 2013 Individuele Behandeling Afvalwater (IBA) Beheergebied waterschap Brabantse Delta

Colofon Waterschap Brabantse Delta Postbus 5520, 4801 DZ Breda T 076 564 10 00 info@brabantsedelta.nl www.brabantsedelta.nl

Inleiding Waterschap Brabantse Delta verzorgt sinds 2006 het beheer en onderhoud van circa 700 IBA systemen binnen haar beheersgebied. De IBA systemen zijn eigendom van de gemeente. Deze gemeenten hebben gekozen voor de zogenaamde verbrede zorgplicht. Het waterschap verzorgt het beheer en onderhoud dan ook in opdracht van de gemeente. Met dit jaarverslag rapporteert het waterschap aan de gemeenten over het uitgevoerde onderhoud. Het jaarverslag is dusdanig opgesteld dat het tevens kan dienen als verslag voor derden, geïnteresseerd in de uitvoering van het beheer en onderhoud van de IBA s. Het jaarverslag draagt hiermee bij aan een transparante en betrouwbare overheid. Het onderhoud en de storingsafhandeling van de IBA installaties wordt voor het waterschap uitgevoerd door BAM infratechniek Zuid. De gegevens in dit jaarverslag zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit de jaarrapportage van BAM. In dit jaarverslag zijn trending overzichten opgenomen over de afgelopen jaren en worden de resultaten in relatie gebracht met de resultaten van de deelnemers aan de landelijke klankbordgroep IBA beheer. 1

Achtergrond en managementsamenvatting Samenwerkingsovereenkomst Sinds 1 januari 2005 is het verboden om huishoudelijk afvalwater direct te lozen op het water of in de grond. In het kader van sanering ongezuiverde afvalwaterlozingen in het buitengebied heeft het waterschap met acht gemeente een samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Hierbij hebben gemeente, met het oog op hun taak voor het inzamelen van huishoudelijk afvalwater, gekozen voor een zogenaamde verbrede zorgplicht en gezorgd voor de aanleg van de IBA systemen. Het Waterschap verzorgd, met het oog op haar taak voor het zuiveren van afvalwater, het beheer en onderhoud van de IBA systemen. De samenwerking heeft tot doel laagst maatschappelijke kosten te bereiken, een duurzaam systeem van inzameling en zuivering te realiseren en een gelijke behandeling van burgers te bewerkstelligen, ongeacht of percelen zijn aangesloten op de riolering of IBA systeem. Met de gemeenten zijn afspraken gemaakt over de taakverdeling. De kosten voor levering, plaatsing en eventuele vervanging zijn voor rekening van de gemeente. De Kosten voor beheer en onderhoud worden gedeeld tussen waterschap en gemeente. 2

Functioneren IBA s Het blijkt dat de IBA-systemen over het algemeen niet aan de certificerings-eisen kunnen voldoen. Volgens de wet- en regelgeving worden huishoudelijke lozingen als gesaneerd beschouwd wanneer een gecertificeerde IBA is toegepast. We spreken hier van voldoen aan een middelvoorschrift. Het waterschap accepteert, dat de effluentkwaliteit van de IBA s niet altijd voldoet aan de certificerings-eisen van de IBA s, maar houdt wel vast aan voldoende milieurendement. Het waterschap zorgt ervoor dat de burger geen overlast heeft en zijn afvalwater kwijt kan als ware het een lozing op de gewone riolering. Het waterschap lost klachten van de burger adequaat op. Het waterschap heeft onafhankelijk onderzoek laten verrichten naar het functioneren van de IBA s en het niet voldoen aan de certificerings-eisen. Met de gemeenten zijn afspraken gemaakt om binnen de huidige overeenkomsten en contracten de oorzaken voor het minder functioneren weg te nemen voor zover mogelijk. De kosten die verdere verbetering van de systemen met zich meebrengen, worden in het kader van doelmatigheid niet verantwoord geacht. Klankbordgroep IBA beheer Als beheerder van IBA systemen in ons verzorgingsgebied neemt het waterschap deel aan een landelijk overleg, de zogenaamde klankbordgroep IBA beheer. In totaal worden er door de beheerders uit de klankbordgroep zo n 6000 IBA systemen beheerd. Dit zijn voornamelijk waterschappen en een enkele gemeente. Doel van de klankbordgroep is om, door het uitwisselen van ervaringen, de prestaties en de effectiviteit van het beheer en onderhoud te verbeteren. Daartoe zijn de prestaties gedefinieerd en worden deze op een uniforme wijze gemonitord. De prestaties die wij onderling vergelijken zijn Werking, Kosten en Storingsgevoeligheid. In dit jaarverslag vindt u een overzicht van onze prestaties in 2013 vergeleken met die van de collega s. Ten opzichte van deelnemers in de klankbordgroep zijn de kosten lager dan gemiddeld, functioneren de IBA systemen beter dan gemiddeld en kennen de IBA systemen minder storingen dan gemiddeld. Cijfers klankbordgroep betreffen cijfers uit 2012 3

Overzicht In de onderstaande tabel worden de aantallen en verschillende klasse IBA systemen per gemeente weergegeven. Indeling per gemeente naar klasse, merk en type Klasse 2 Klasse 3a Totaal Boralit Eternit Akanova SC BCI EP Upoclean Gemeente Steenbergen 210 136 346 Gemeente Rucphen 162 38 1 201 Gemeente Halderberge 58 58 Gemeente Woensdrecht 1 64 65 Gemeente Breda 4 4 Gemeente Geertruidenberg 4 4 Gemeente Dongen 12 12 Gemeente Tilburg 24 24 Waterschap 1 3 3 Totaal 372 175 94 76 717 Actualisatie adressen Er hebben in 2013 geen mutaties in de adressen plaats gevonden. 1 IBA systeem in eigendom bij waterschap (dienstwoningen). 4

Prestaties 2013 Onderhoud Aan de hand van een jaarprogramma worden alle systemen jaarlijks preventief onderhouden. Het onderhoud wordt uitgevoerd conform de voorschriften van de leverancier en de praktijkrichtlijn IBA-monitoring van de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer). Het onderhoud is uitgevoerd door BAM infratechniek Zuid. Toezicht op het onderhoud wordt uitgevoerd door het waterschap. aantal storingsmeldingen waar te nemen. De daling wordt veroorzaakt door het wegnemen van kinderziektes in de IBA systemen. Vanaf 2010 neemt het aantal storingen weer toe. De oorzaak hiervan wordt gezocht in de veroudering van de IBA systemen en verhoogde communicatie uitingen naar de gebruiker (vernieuwde folder, bezoekmeldingen, tevredenheidsonderzoek). In 2013 zijn de kosten voor materiaal (vervanging defecte onderdelen) gestegen en het Storingen en klachten Storingen en klachten kunnen door bewoners worden gemeld op een speciaal storingsnummer dat 24 uur per dag bereikbaar is. Storingen en klachten worden primair afgehandeld door BAM infratechniek Zuid. In bovenstaand figuur wordt het percentage storingsmeldingen ten opzichte van het aantal in beheer zijnde IBA systemen weergegeven. Het percentage storingsmeldingen is het totaal van de ontvangen meldingen gedeeld door het totale aantal IBA systemen. Het totaal aantal storingen in 2013 bedroeg 130. Dit is een daling ten opzichte van 2012 (149). Het aantal storingen in de gemeente Rucphen en Halderberge is afgenomen ten opzichte van 2012 afgenomen. In de gemeente Steenbergen en Woensdrecht is het aantal storingen gelijk gebleven. Voor de overige gemeenten is het aantal storingen kleiner of gelijk aan 1. In de periode 2006 tot en met 2009 is een daling van het aantal storingen ten gevolge van materiaal defect gedaald. In de prestatievergelijking met de deelnemers van de klankbordgroep wordt voor storingen het percentage storingsvrij gehanteerd. Storingsvrij geeft aan op hoeveel installaties het afgelopen jaar geen storingen of klachten hebben plaats gevonden. In onderstaande tabel zijn de cijfers van het waterschap met die van de klankbordgroep vergeleken. Storingsvrij Waterschap Brabantse Delta 85% Klankbordgroep 77% 2 Ten opzichte van de klankbordgroep scoort het waterschap op het onderdeel storingvrij beter dan gemiddeld. 5

Functioneren Alle in beheer zijnde IBA systemen zijn gecertificeerd en voorzien van een Kiwa certificaat klasse 2 of 3a. Om het functioneren te beoordelen wordt jaarlijks 10% van de IBA systemen bemonsterd en geanalyseerd. Een IBA wordt 3 jaar gevolgd en jaarlijks wordt 1/3de van de bemonsterde groep vernieuwd. In 2013 zijn de bemonsteringen uitgevoerd door BrinkVeld Projectburo. De analyses zijn verricht door het Laboratorium Waterschap Groot Salland. De analyse resultaten worden getoetst aan de STOWA richtlijn behorende bij de klasse van de IBA systemen (certificerings-eisen). In onderstaande tabel zijn de waarden voor de diverse parameters per klasse weergegeven. Norm effluentkwaliteit Klasse 2 Klasse 3a SCS BCI EP6 AKA CZV 02 mg/l < 300 < 200 BZV 02 mg/l < 60 < 40 SS mg/l < 60 < 60 N-NH4+ mg/l < 4 N tot mg/l < 60 In onderstaande figuur wordt het percentage IBA s dat op alle parameters geheel aan de norm voldoet ten opzichte van het aantal in beheer zijnde IBA systemen weergegeven. In 2013 voldeed van de 68 bemonsterde IBA systemen, 66% geheel aan de norm. Dit is een stijging ten opzichte van 2012. Het functioneren van een IBA is in de praktijk afhankelijk van vele factoren. Het waterschap spant zich samen met de gemeenten en diverse partijen in om het functioneren van de IBA systemen te verbeteren binnen de kaders van de huidige overeenkomsten en contracten, rekening houdend met de doelmatigheid in relatie tot benodigde kosten. In onderstaande tabel zijn de cijfers van het waterschap voor het functioneren met die van de klankbordgroep vergeleken. Functioneren Waterschap Brabantse Delta 66% Klankbordgroep 60% 3 3 Cijfers uit 2012 Ten opzichte van de klankbordgroep scoort het waterschap op het onderdeel functioneren beter dan gemiddeld. 6

Kosten Uitgaven De kosten zijn verdeeld in kosten voor preventief onderhoud, correctief onderhoud, modificatie en beheerkosten. In onderstaande tabel zijn de gemaakte kosten voor 2013 weergegeven. Kosten beheer en onderhoud Totale kosten Kosten per IBA per jaar Preventief onderhoud Correctief onderhoud 144.743 202 incl. Modificatie 3.593 5 Beheer 29.733 41 Totale kosten 178.069 248 De kostenontwikkeling over de afgelopen jaren is in onderstaande figuur weergegeven. Het kostenniveau in 2013 ligt op hetzelfde niveau als voorgaande jaren. In onderstaande tabel zijn de kosten van het waterschap met die van de klankbordgroep vergeleken. Kosten Waterschap Brabantse Delta 248 Klankbordgroep 374 4 4 Cijfers uit 2012 Ten opzichte van de klankbordgroep scoort het waterschap op het onderdeel functioneren beter dan gemiddeld. 7

Bijdragen De uitgaven voor het beheer en onderhoud van de IBA s worden door de gemeenten en het waterschap samen opgebracht. De gemeenten dragen bij met de inkomsten uit de rioolheffing. De uitgave van het waterschap worden opgebracht uit de verontreinigingsheffing. In nevenstaand overzicht is de bijdrage per gemeente en het waterschap weergegeven. Gemeente AantaI IBA s Gem. kosten euro/iba per jaar Totale kosten (incl. BTW) Breda 4 96 385 Dongen 12 113 1.360 Geertruidenberg 4 100 385 Halderberge 58 99 5.785 Rucphen 201 104 21.001 Steenbergen 346 99 34.133 De bedragen in de tabel zijn afgerond en de kosten per gemeente verschillen als gevolg van samenstelling in type van het IBA park. Eventuele doorberekening van de kosten voor storingen en verbeterafspraken zijn evenals de eenmalige kosten voor NEN3140 inspectie buiten beschouwing gelaten. Tilburg 24 100 2.391 Woensdrecht 65 102 6.644 Gemeente totaal 714 101 72.083 Waterschap 717 147 105.986 Totaal 717 248 178.069 8

Ontwikkelingen Gewijzigde wet- en regelgeving Afgelopen jaren zijn landelijk diverse wetswijzigingen doorgevoerd met als voornaamste doel te komen tot een doelmatiger organisatie, bestuur en uitvoering van het waterbeheer in Nederland. De huidige, vernieuwde regelgeving stimuleert de samenwerking in de waterketen en daarmee het maken van goede afwegingen om te komen tot kostenefficiënte keuzes. Voor het directe beheer en onderhoud van de bestaande IBA systemen heeft dit op korte termijn geen invloed. Voor nieuwe situaties wordt in overleg met de gemeente gekeken hoe hiermee om te gaan. Klasse indeling vervallen Het onderscheid in iba s klasse 1, 2 en 3, opgesteld door CIW/CUWVO met bijbehorende effluenteisen, zoals dat in Nederland werd gehanteerd, is per 1-11- 2011 verlopen. Met ingang van die datum is de Europese norm NEN-EN12566-3 van toepassing. Voor het directe beheer en onderhoud van de bestaande IBA systemen heeft dit geen invloed. NEN3140 Periodiek, eens per 5 jaar, dienen de IBA systemen aan een elektrotechnische veiligheidskeuring te worden onderworpen. De gemeente Steenbergen heeft deze inspecties in eigen beheer uitgevoerd. Voor de overige gemeenten zijn deze inspecties in 2012 en 2013 door BAM Infratechniek Zuid gecombineerd met de preventieve onderhoudsronde uitgevoerd. 9

Waterschap Brabantse Delta Zonder het werk van het waterschap is het leven in West-Brabant onmogelijk. Stelt u zich eens voor: steden en dorpen overstromen, rivieren, beken en plassen worden stinkende, open riolen die onze gezondheid bedreigen. Daarom zorgt waterschap Brabantse Delta voor sterke, veilige dijken en kades, zuivert het rioolwater, regelt de hoogte van het water en beschermt de natuur. Om overstroming, vervuiling, verdroging en uitsterven te voorkomen. Kijk voor meer informatie over het waterschap op www.brabantsedelta.nl. Waterschap Brabantse Delta Postbus 5520, 4801 DZ Breda T 076 564 10 00 F 076 564 10 11 info@brabantsedelta.nl www.brabantsedelta.nl