Omgaan met de Onzichtbare Gevolgen van hersenletsel Workshop symposium NAH netwerk Iris Versteijnen (orthopedagoog) Nonja van Grinsven (GZ-psycholoog / orthopedagoog) Ruth Kempers (verpleegkundige expert Zorgboog /netwerk coördinator NAH netwerk Zuid Oost Brabant) Anneke Tielemans (fysiotherapeut en psychomotorisch therapeut i.o.) Marije Stuart (GZ-psycholoog) Joke Driessen (netwerk coördinator NAH netwerk Zuid Oost Brabant)
Anatomie van de hersenen
Onzichtbare Gevolgen Veranderingen in het denken Veranderingen in emoties Veranderingen in gedrag Vermoeidheid
Gevolgen van die gevolgen Veranderende rollen en posities: Gezin Vriendenkring / sociale omgeving Maatschappelijke positie / werk Onbegrip; relatieproblemen Problemen bij aanvoelen en stellen van grenzen Opvoedingsproblemen Eenzaamheid Zingevingsproblemen Angst / onzekerheid / depressie
Casus 1 Vrouw, 62 jaar Werkt in de zorg. Twee keer CVA gehad. Kan oude werk niet doen, moeizame re-integratie. Woont zelfstandig, alleenstaand Betrokken kinderen (uitwonend) Groot sociaal leven, maar nu moeite met onderhouden sociale contacten.
Casus 1 (vervolg) Onzichtbare Gevolgen o.a.: Aandachts- en overzichtsproblemen: snel afgeleid, moeite om hoofd- van bijzaken te scheiden, complexe keuzes overzien is lastig geworden. Prikkelgevoelig, hierdoor snel moe, sneller geïrriteerd Emotiecontrole is moeilijker: snel bozig maar vooral ook snel emotioneel Vermoeidheid
Casus 1 Hulpvragen Anderen begrijpen mij niet, dat maakt me verdrietig en boos. Hoe ga ik hiermee om? Vanuit mw en kinderen: hoe zorgen we ervoor dat we elkaar begrijpen en er minder conflicten zijn. Vanuit de kinderen: hoe kunnen we zorgen dat mam onze hulp accepteert?
Casus 2 Man, 45 jaar Getrouwd en twee puberende kinderen Hersenletsel t.g.v. operatie (zuurtoftekort) Kan baan (roosteraar) niet meer uitvoeren, gedeeltelijk afgekeurd.
Casus 2: Onzichtbare Gevolgen Geheugen- en oriëntatieproblemen Aanbrengen structuur lastig Beperkt ziekte-inzicht Kort lontje: verbaal agressief Vermoeidheid
Casus 2 hulpvragen Ik wil graag begrip van anderen Ik wil beter mijn grenzen aan kunnen geven naar anderen Ik wil leren accepteren dat ik veranderd ben Vanuit echtgenote: hoe ga ik om met het veranderde gedrag van mijn man en de invloed op het gezin? Hoe kan ik mijn leven weer nuttig invullen? (vaderrol, vrijwilligerswerk)
Uiteen in subgroepjes 1. Bedenk tegen welke problemen je zelf tegen aan zou lopen in gesprek met deze persoon met NAH en het systeem? 2. Wat zou je kunnen doen om deze problemen in het gesprek zo veel mogelijk te voorkomen? 3. Bedenk wat je zou kunnen doen of adviseren aan interventies (wat en waar / bij wie?) voor deze persoon met NAH en het systeem?
Terugkoppeling Suggesties vanuit de groepen De interventies in het kort
Suggesties Neem de tijd om uit te vragen wat de gevolgen van het hersenletsel zijn voor cliënt en omgeving. Ben je bewust van de Onzichtbare Gevolgen en de invloed daarvan op het totale functioneren. Schakel tijdig (professionele) hulp in
Algemene tips voor de omgang (hoewel iedereen verschillend is ) Vertraag je tempo Doe één ding tegelijkertijd Check of de info goed binnenkomt én of je de ander begrijpt Kijk goed naar de signalen en benoem deze ook Herhaal informatie, schrijf afspraken op Ben je bewust van het risico van overschatten (je ziet het niet ) Toon begrip, maar stel ook grenzen Stimuleer in zoeken naar balans tussen rust en activiteit. Geef ruimte voor een time-out mogelijkheid Maak gebruik van hulpmiddelen (agenda, kalender, apps op de telefoon)
Relevante websites www.nahzuidoostbrabant.nl www.hersenz.nl www.hersenletsel.nl www.hartstichting.nl www.verdermethersenletsel.nl www.swzzorg.nl www.archipelzorggroep.nl Denk ook aan diverse apps
Ervaringsoefening In 3-en opsplitsen. Persoon 1 stelt persoon 2 vragen in het ene oor In het andere oor praat persoon 3 tot in detail over wat hij het laatste heeft gegeten of waar hij op vakantie is geweest Persoon 2 moet zo goed en snel mogelijk antwoorden Ervaringen? Wat heb je nodig??