Cursus natuurgids PLANTEN LEREN KENNEN

Groot aanpassingsvermogen

Eeuwig leven Pinus longaeva, ca 5000 jaar, White Mountains / California http://www.monumentaltrees.com/nl/bel/

Hééél licht dieet

Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort 6. Praktijk-buitenles: concept

Tree of life

Zijn wieren planten? Verzamelnaam voor organismen met fotosynthese en die geen landplanten zijn - chlorofyl, gekleurde thallus is soms gemaskeerd door andere pigmenten (geel, bruin, rood) - geen systematische eenheid door verwantschap - eencellig kolonie meercellig - thallus: geen wortels, stengel, bladeren - voortplanting door cysten, vaak ook door sporen, gameten

1. Wat zijn planten? Planten in brede zin, beperkte zin, enge zin Plantae sensu latu, sensu stricto, sensu strictissimo - Glaucophyta - Roodwieren - Groenwieren > Planten - Kranswieren >Groene planten - Landplanten>

korstmos of lichen

1. Belangrijke kenmerken van planten 1.1. Meercellig en een celkern (chromosomen) 1.2. Celwanden met cellulose (stevigheid) 1.3. Fotosynthese (maken eigen voedsel) 1.4. Generatiewisseling en embryo (Embryophyta) 1.5. Groeipunten

Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe ze functioneren 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort Praktijk-buitenles: voorbereiding

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze?

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? groeitop stengelmodules 2 3 1 4 3 eeuwig jong 1. top meristeem 2. jong blad 3. ouder blad, nerf 4. okselknoppen 4 1 2 2 1. eindknop 2. knoop 3. blad 4. tussenknoop 5. okselknop 6. Stengel(lid) aanpassing

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? Vooraf: de plantencel Planten hebben slecht 3 organen 2.1. Wortel 2.2. Stengel 2.3. Blad Paardenkastanje

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? Planten zijn meercellig met

celwand met cellulose Stevigheid Hout bestaat voor een groot deel uit cellulose

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.1. Wortel Functies - Opname van water en mineralen - Verankering in de bodem - Opslag van voedingsstoffen Zijwortels Haarwortels Hoofdwortel Hoofdwortel en adventief wortels Sommige wortels hebben ook andere functies - andere bouw Wortelharen Wortelmutsje het orgaan van de plant dat zich in de bodem bevindt.

Moerascipres ademwortels

Voedselreserves Speenkruid Wortelknolletjes Broedbollen in de bladoksels (na de bloei) Planten 2 Cursus Natuurgids

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.2. Stengel Functies - Draagt de bladeren - Stevigheid - Transport - Opslag van voedingsstoffen Een stengel is geleed Er zijn stengels in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van groeien of aan (gewijzigde) functies

Salamonszegel - wortelstok Wieden: met wortel Koolrabi - Stengelknol

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.2. Stengel: vaatstelsel voor transport van water en suikers

Schematisch 1-zaadlobbigen 2-zaadlobbigen en naaktzadigen Diktegroei niet mogelijk Diktegroei mogelijk suikertransport watertransport

zonnebrand Beuk beverschade holle boom 30

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.3. Blad Er zijn bladeren in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van (over)leven of aan (gewijzigde) functies Functies - Fotosynthese - Uitwisseling van gassen Bouw huidmondjes

nervatuur, enkelvoudig- en samengesteld blad, bladranden, vorm, bladsteel, bladstand, bladsched, steunblaadjes

Gewijzigde bladeren - Kiembladeren - Bladdoornen - Succulente bladeren - Bladranken - Bolrokken - Schubben - Vangstructuur 34

Reuzenpaardenstaart schubvormige bladeren

2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.3. Blad: fotosynthese planten maken hun eigen voedsel Mineralen (N, P, K, Fe, Ca, Mg..) Water Koolzuurgas Zon Bladgroen Suiker Zuurstof Hééél licht dieet

Zonlicht = energie Zuurstof = afval Fotosynthese Bladgroenkorrels Koolstofdioxide suikerstroom huidmondjes Water & mineralen 1. Belangrijke kenmerken van planten

Fotosynthese: de formule 6H 2 O +6CO 2 -- - C 6 H 12 O 6 +6O 2

Aan jullie Maar niet op alle plaatsen zijn zonlicht, water en mineralen evenveel aanwezig. Ken je planten die strategieën hebben om zich aan deze omstandigheden aan te passen. Noot: aan koolstofdioxide is er geen nood

Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort Praktijk-buitenles: concept

Sporenplanten Mos Varen s

3. Hoe planten planten zich voort 3.1. Generatiewisseling én een embryo ( Embryophyta) Embryo Mos sporendrager en kapsel Varenplant Zaadplant Dit is evolutief van belang Mosplantje Voorkiem van een varen Enkele cellen bij zaadplanten

Zaadplanten: naaktzadigen met kegels

3. Hoe planten planten zich voort Zaadplanten: bedektzadigen met bloemen pollenkorrel pollenbuis zaadbeginsel eicel zaadcel vruchtbeginsel

3. Hoe planten planten zich voort Doel is geslachtelijke voortplanting Kruisbestuiving is wenselijk De zaden moeten kunnen verspreid worden Er zijn bloemen in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van voortplanten en vruchtverspreiding

Geslachtsverdeling 10% 90% 5% 90% 5% 46

wilgenroosje jonge bloem stamper teruggeslagen oude bloem stamper uitgestrekt Planten 2 Cursus Natuurgids 47

3. Hoe planten planten zich voort Zaad

Zaad, vrucht, verspreiding Pinda, aardnoot, grondnoot, apennoot, olienoot Geocarpie Gymnofoor Muurleeuwenbek 49

1. Belangrijke kenmerken van planten 1.1. Meercellig en een celkern (chromosomen) 1.2. Celwanden met cellulose (stevigheid) 1.3. Fotosynthese (maken eigen voedsel) 1.4. Generatiewisseling en embryo (Embryophyta) 1.5. Groeipunten

Winterknoppen beschermen Verdamping beperken Reservevoedsel opslaan niet.zaden

5. Indeling van het plantenrijk

mossen slaapmossen Stengels, bladeren Hechtwortels Gametofyt is de hoofdplant 1. bladmossen topkapselmossen Groot laddermos veenmossen Gewoon haarmos 55

mossen 2. levermossn Levermossen Parapluutjesmos 3. hauwmossen Dichtste verwanten van vaatplanten?

wolfsklauwen kleine blaadjes 1 nerf selaginella moeraswolfsklauw

paardenstaarten reuzenpaardenstaart heermoes holpijp Stengels, Bladeren, Wortel Vaatstelsel Sporofyt is de hoofdplant kransen van schubben zijn de blaadjes

varens gewone eikvaren mannetjesvaren koningsvaren

naaktzadigen Slechts 3 inheemse soorten Taxus, Taxusfamilie Ginko biloba als overgang Grove den, Dennenfamilie Jeneverbes, Cypresfamilie Stengel, blad, wortel Vaatstelsel Kegels, Zaden 60

1-zaadlobbigen Met Nietige bloemen Grassen Cypergrassen Russen Lisdodden grote lisdodde Straatgras Stengel, blad, wortel Vaatstelsel Bloemen, Zaden én vruchten boszegge pitrus

1-zaadlobbigen Met Heel fraaie bloemen, veel voorjaarsbloemen boshyacint lelietje-van-dalen herfsttijloos

1-zaadlobbigen Orchideeën purperorchis rietorchis vliegenorchis

- bladnerven parallel - bloemen 3-tallig - adventief wortelstel - geen diktegroei zoals bij onze bomen (max. is de palmboom en dat zijn opeengepakte bladvoeten) - kiemplanten met 1 kiemblad, uit 1 zaadlob

primitieve 2-zaadlobbigen klaproos kruipende boterbloem speenkruid

geavanceerde 2-zaadlobbigen hazelaar rode klaver paardenbloem

3. Indeling van het plantenrijk WIEREN SPOREN- PLANTEN mossen wolfsklauwen paardenstaarten varens ZAAD- PLANTEN naaktzadigen 1-zaadlobbigen bedektzadigen 2-zaadlobbigen

3. Indeling van het plantenrijk Evolutieve stappen Groep Kenmerken voorbeeld Wieren Geen wortels, stengels en bladeren Geen vaatstelsel Knopvorming of sporen Zeesla Geen landplant Mossen Varenplanten Naaktzadigen Bedektzadigen Hechtwortels Stengels en bladeren Sporen, hoofdplant is gametofyt Wortels, stengels en bladeren Vaatstelsel Sporen, hoofdplant is sporofyt Wortels, stengels en bladeren Vaatstelsel Kegels, Zaden Wortels, stengels, bladeren Vaatstelsel Bloemen, Zaden en vruchten haarmos Heermoes Grove den Paardenbloem

Buitenles - concept - Wandeling in het Provinciaal Domein - Theorie in de praktijk zien - Wandeling langs de Plantae sensu strictissimo - Aandacht voor de flora begin mei - Kenmerken van een paar plantenfamilies - Opdracht Breng mee: gewone veldflora, Henk Eggelte kan, eventueel www.soortenbank.nl (Heukels), loep, pincet, meetlatje

Quiz : welke groep? A. Mosplant B. Wolfsklauwgewas C. Paardenstaart D. Varen E. Naaktzadige F. Eenzaadlobbige G. Tweezaadlobbige