Ons vak is een goede waard! - Voorstellen voor een nieuwe Cao Metalektro 2013 - De Metalektro is een sterke, hoogwaardige technologiesector met werknemers die een goede cao verdienen. Simpelweg omdat hun vak het waard is. De crisis lijkt roet in het eten te gooien, maar als we onze achterban spreken dan valt het nogal mee. In het merendeel van de bedrijven gaat het gewoon goed en zijn de orderportefeuilles gevuld. Goede afspraken zijn bovendien meer dan ooit belangrijk, want in 2016 is er een tekort aan 155.000 vakkrachten. Als we de sector aantrekkelijk willen houden, dan past daar een goede cao. Nederland snakt naar een perspectief op betere tijden. Laten we daarom in de Metalektro het goede voorbeeld geven. Het tekort aan vaklieden wordt in 2016 geraamd op 155.000. Daarom heeft het kabinet het initiatief genomen voor een Techniekpact. Het doel is om met alle betrokken partijen de aanpak van het dreigende tekort nu eens echt stappen verder te brengen. Daarnaast zijn sociale partners en kabinet in gesprek over een sociaal akkoord, waarin onderwerpen als jeugdwerkloosheid, tijdelijke ouderenmaatregelen, transitiefondsen en bestrijding van doorgeschoten flex aan de orde zijn om het land op een goede manier uit de crisis te loodsen. Tekort aan vaklieden Het zou volstrekt ongeloofwaardig zijn als wij in de CAO-onderhandelingen in de Metalektro geen afspraken maken die aansluiten op deze grote vraagstukken. Wie het tekort aan vaklieden de grootste bedreiging noemt voor de continuïteit van de bedrijven in de Metalektro en aanverwante sectoren, zal er alles aan doen om de sector aantrekkelijker te maken voor instromers, met name voor jongeren, en vaklieden te behouden voor de sector. Als dat extra middelen vereist voor onze fondsen en instellingen die op het gebied van arbeidsmarkt, opleidingen, intersectorale samenwerking en veiligheid actief zijn, dan moeten die worden geleverd. Loonsverhoging, koopkracht en inflatie Gelukkig zijn de bedrijfsresultaten in de Metalektro overwegend positief, al heeft een minderheid van de bedrijven wel ernstige last van de crisis en moet zelfs reorganiseren of sluiten. De crisis is voelbaar in de portemonnee van werknemers. Er is al vijf jaren achtereen een verlies aan koopkracht. Het consumentenvertrouwen zit op een dieptepunt. Dat de Nederlandse economie wel wat meer consumptieve bestedingen kan gebruiken wordt door zo n beetje alle economen bevestigd. Het is onze gezamenlijke taak om voor de werknemers in de Metalektro een loonsverhoging af te spreken die de inflatie compenseert en de koopkracht behoudt. Het van belang dat de werkgevers een bijdrage gaan betalen aan voorzieningen die ook voor hen van belang zijn, zoals goede zorgverzekeringen van de werknemers en goede inkomensaanvullingen bij arbeidsongeschiktheid. Flexwerk: een nijpender probleem Een steeds nijpender probleem wordt de doorgeschoten flex. FNV Bondgenoten stuit op steeds meer schrijnende voorbeelden waarin flexroutes helemaal niets te maken hebben met het wisselend aanbod van opdrachten, maar met kostenbesparingen en afwenteling van risico s op werknemers. Onder het motto Gewoon goed werk heeft FNV Bondgenoten tal van initiatieven genomen om het onzekere werk terug te dringen, schijnconstructies te
bestrijden en naleving van de CAO en wetgeving af te dwingen. Het is niet alleen in het directe belang van werknemers, maar ook van de toekomst van de sector dat wij de teruggang naar het 19-eeuwse stelsel van dagloners voorkomen. Ook werkgeversorganisaties moeten toch niet willen dat de bedrijven die zich wel houden aan de CAO en wet- en regelgeving uit de markt worden geprijsd door bedrijven die offertes uitbrengen met uurlonen waarvan wij allemaal weten dat dit alleen maar kan door ontduiking van de regels. Onze voorstellen maken ontduiking van de CAO moeilijker, bevorderen de controle op naleving en zorgen voor verantwoord gedrag in de keten van uitbesteding. Overleg, functiewaardering en zeggenschap over werktijden Een belangrijk punt van zorg dat voortkomt uit de rapportages van vakbondskaderleden en vakbondsbestuurders in de bedrijven betreft het overlegklimaat. Ondernemers die de bond buiten de deur willen houden bij reorganisaties. Geen fatsoenlijk overleg over invoering van ISF/SAO en de gevolgen daarvan, waardoor mensen met lagere inschaling te maken krijgen en persoonlijke toeslagen die niet worden geïndexeerd of zelfs worden afgebouwd. Eenzijdige zeggenschap van werkgevers over de vrije dagen van werknemers. Overlegbepalingen in de CAO die slechts als een pro forma regel worden beschouwd zonder daadwerkelijke inspanning om tot overeenstemming te komen. Het is duidelijk dat in dit klimaat aanscherping van CAO-teksten nodig is en er geen enkel draagvlak is voor de verruiming van de zeggenschapsrechten in de CAO. Onderzoek naar de uitstroom uit de sector bevestigen de gebrekkige bedrijfscultuur, waarin er weinig ruimte is voor wensen van werknemers in bijvoorbeeld zeggenschap over werktijden en perspectief op opleidingen en ander werk. Pensioen Een ander groot thema gaat over de herziening van de pensioenregeling. FNV Bondgenoten heeft al in het voorjaar van 2012 een uitgebreide ledenraadpleging georganiseerd en in juni 2012 voorstellen ingediend. Pas begin 2013 waren de werkgevers zover dat zij de onderhandelingen daarover wilden starten en de voortgang is in april 2013 weinig bemoedigend. De onderhandelingen over de pensioenen vinden plaats op een andere tafel, waarin bonden en werkgeversorganisaties uit de klein- en de grootmetaal overleggen over een uniforme, toekomstbestendige pensioenregeling voor de technieksectoren. Mocht het overleg daar stranden, dan behouden wij ons het recht voor om al onze voorstellen aan de CAO-tafel in te brengen. Mocht er wel een CAO-akkoord bereikbaar zijn, terwijl de onderhandelingen over de nieuwe pensioenregeling nog niet zijn afgerond, dan kan er over dat onderwerp natuurlijk geen sprake zijn van een vredesplicht. Duurzame inzetbaarheid In het vraagstuk over langer werken zijn wij er nog niet in geslaagd om de duurzame inzetbaarheid van werknemers voldoende te verbeteren. In de ROM werkgroepen worden diverse onderzoeken, concrete projecten en initiatieven steeds verder opgeschaald, maar het tempo is nog onvoldoende om gelijke tred te houden met het opschuiven van de AOW- en pensioendatum. Bovendien is in 2007 afgesproken dat de seniorendagen geleidelijk worden afgeschaft in ruil voor extra vrije dagen voor iedereen, die ook tot latere leeftijd kunnen worden gespaard. Deze extra vrije dagen geven senioren meer hersteltijd, dat nodig is om het werk vol te kunnen houden. Van het toegezegde maatwerk om het toekomstige wegvallen van seniorendagen meer gericht te kunnen inzetten is nog niets terecht gekomen. Terwijl de gemiddelde leeftijd van de werknemers verder oploopt. Een goede CAO is belangrijk voor de waardering van mensen met hart voor hun vak. Maar ook voor de sector. Hier volgen onze voorstellen.
1. Inkomen Inflatie en lastenverzwaringen hollen de koopkracht van mensen uit. Dat duurt nu al jaren. Een goede loonsverhoging is hard nodig. Werkgevers moeten ook meer gaan bijdragen aan de verzekeringen van werknemers. De beloning van jongeren is nog steeds niet gebaseerd op ervaring en functie, maar op leeftijd. a. De lonen worden per 1 juli 2013 structureel verhoogd met 2,5% bij een CAO-looptijd van één jaar. b. De vloer in de loonsverhoging wordt verhoogd van de huidige 18,49 per procent verhoging per maand naar 20. Deze geringe verhoging van de vloer moet ook gaan gelden voor werknemers die jonger zijn dan 23 jaar. Daardoor krijgen werknemers met een lager loon dan 24.000 per jaar of 2.000 per maand bij een loonsverhoging van 2,5% er 50 per maand bij. c. De werkgever betaalt een bijdrage van 15 per maand voor de zorgverzekering. De verzekeringen werden de afgelopen jaren duurder. De Metalektro heeft veel zware arbeid, daar horen goede aanvullende verzekeringen en toegang tot goede medische zorg bij. Dat is ook in het belang van de werkgever. Het is een terugkerende wens van werknemers dat de werkgever daar een bijdrage aan betaalt. d. De 50% werkgeversbijdrage gaat voor alle vrijwillige WIA-verzekeringen gelden. Nu is de 0,11% premie voor de aanvullende WIA-hiaatverzekering nog een volledige werknemerspremie. De werkgevers betaalt al wel mee aan de 0,12% premie van de WIA-bodemverzekering en de 0,13% premie van de WIA-hiaat standaardverzekering. Arbeidsongeschiktheid en een fatsoenlijke uitkering behoort ook een zorg te zijn voor werkgevers. e. De jongeren worden ingedeeld in dezelfde schalen als de werknemers van 23 jaar en ouder. Indeling in schalen moet gebeuren op basis van functie en ervaring, niet van leeftijd. De mogelijkheid om jongeren in te schalen op opleidingsniveau moet uit de CAO worden verwijderd. 2. Duurzaam meedoen Langer doorwerken tot het pensioen en de vergrijzing van de sector vereisen een nieuwe koers. Het roer moet echt om, want de meeste bedrijven zijn er helemaal niet klaar voor om veel oudere werknemers aan het werk te houden. a. De lopende studies en projecten in de Raad van Overleg Metalektro (ROM) rond duurzame inzetbaarheid van werknemers moeten worden voortgezet, uitgebreid, zichtbaarder gemaakt en breder in de praktijk toegepast. De ondersteuning aan gezamenlijke initiatieven in bedrijven moet doorgaan. De uitkomsten van de studies moeten worden omgezet naar concrete afspraken, die aantoonbaar bijdragen aan de duurzame inzetbaarheid van werknemers. Daarvoor moeten voldoende middelen uit de ROM en het A+O fonds ter beschikking worden gesteld. b. De verbetering van arbeidsomstandigheden en de bevordering van aanpassingen van de werkplek zijn nog belangrijker geworden nu werknemers langer moeten werken totdat zij met pensioen gaan. De recente onderzoeken van de Arbeidsinspectie geven
zorgwekkende resultaten. Het project 5xBeter moet tenminste dezelfde middelen behouden. De invoering van een aparte Arbo-heffing is gewenst. c. Als de werknemer bereid is om zijn seniorendagen, roostervrije of ADV uren en indien mogelijk een deel van zijn opgespaarde vakantiedagen te spreiden tot een dag per week, zal de werkgever daarmee instemmen. Hierdoor ontstaat een vierdaagse werkweek met volledig behoud van loon en pensioenopbouw. Het is een concreet en sterk gewenst werkpatroon dat vooral oudere werknemers voldoende hersteltijd biedt om langer te kunnen blijven werken. En het komt tegemoet aan de wens van veel jonge werknemers voor een betere balans tussen werk en privé. d. De Arbo-diensten moeten minder afhankelijk worden van werkgevers en meer het belang van werknemers dienen. Er moet een project komen waarin werknemers hun wensen en klachten kunnen melden en de bedrijfstak meer sturing kan geven aan goede Arbo-zorg. e. De scholingsrechten van werknemers worden verbeterd en de toegang tot opleidingen vergroot. De toekenning van persoonlijke opleidingsbudgetten (POB) kan in een moderne bedrijfstak als de Metalektro niet langer ontbreken. De toekenning van eigen, doorbetaalde scholingsdagen van werknemers moet worden voortgezet, maar de belemmeringen om deze op te nemen moeten worden weggenomen. De voorlichting over opleidingen en de inzet daarbij van werknemersconsulenten wordt versterkt. 3. Werkzekerheid en flexwerk De CAO Metalektro kent al meerdere goede bepalingen over de gelijke beloning van flexkrachten. De naleving is echter onvoldoende. Zeker bij de inzet van buitenlandse tijdelijke krachten (bijvoorbeeld Polen en Roemenen) moet de CAO duidelijker zijn. De werkzekerheid moet worden verbeterd door mensen beter van werk naar werk te helpen als zij hun baan dreigen te verliezen. Onze voorstellen sluiten daarbij aan op de brede FNV-campagne onder het motto Gewoon goed werk. a. De CAO moet WAGA-proof (Wet Arbeidsvoorwaarden bij Grensoverschrijdende Arbeid) zijn. In de CAO moet helder zijn welke bepalingen gelden voor werknemers uit het buitenland die tijdelijk in Nederland werken. Volgens de wet gelden alle kernbepalingen van de CAO, maar vluchtwegen worden voorkomen als deze ondubbelzinnig worden vastgelegd. b. Een van de meest schrijnende voorbeelden van doorgeschoten flex is het ontslag van een werknemer met een vast contract en de gelijktijdige of spoedig volgende inhuur van tijdelijke krachten voor hetzelfde werk. In de CAO moet een bepaling komen die deze praktijk verbiedt. c. De naleving van de CAO-afspraken over flexarbeid moet beter. In de controle op naleving moeten vakbonden in de CAO een sterkere positie krijgen. De werkgever is verplicht om op verzoek van de vakbond ondubbelzinnig aan te tonen dat hij de bepalingen over flexwerk naleeft. Niet alleen over de flexwerkers die in het eigen bedrijf werken, maar ook voor flexwerkers die uitbesteed werk uitvoeren. d. In de bedrijfstak Metaktro en het liefst in samenwerking met de andere technieksectoren zijn voorzieningen nodig die werknemers helpen bij het vinden van
werk in een ander bedrijf. De Servicepunten Techniek kunnen daartoe worden versterkt, maar ook de inrichting van andere vormen van mobiliteitscentra moeten worden onderzocht. e. Hoewel het bij de opstelling van deze voorstellen nog niet bekend is of de plannen van het kabinet doorgaan om de WW te bekorten en het ontslagrecht te versoepelen, houden wij ons het recht voor om aanvullende voorstellen te doen die de positie van werknemers via de CAO verbetert, bijvoorbeeld door de opzegtermijnen te verlengen. 4. Werktijden Het rommelt in de Metalektro rond arbeidstijden. Het belangrijkste probleem is dat werkgevers onvoldoende rekening houden met de wensen van werknemers en eenzijdig veranderingen doorvoeren ten nadele van werknemers. a. Om het structurele overwerk te beperken zijn nadere afspraken nodig over de maximering van het aantal overuren. b. In de CAO worden minimumeisen opgenomen waar een consignatieregeling aan moet voldoen. Omdat het overleg tussen werknemers en werkgevers in de bedrijven al jaren tekort schiet, is het nodig om wat meer spelregels voor de hele sector te formuleren. 5. Overige voorstellen a. In de CAO staan op meerdere plaatsen termen als de werkgever kan, in overleg en na overleg. Omdat er in de bedrijven steeds minder sprake is van goed overleg, worden deze bepalingen voortdurend eenzijdig toegepast en de zeggenschap van werknemers en vakbonden ontweken. De rechten van werknemers moeten duidelijker worden geformuleerd en de werkgever moet bij in overleg bepalingen eerst overeenstemming bereiken met de werknemers voordat hij iets kan invoeren of wijzigen. b. In het geval van een second opinion door de werknemer bij arbeidsongeschiktheid en re-integratie neemt de werkgever de kosten boven de 25 voor zijn rekening en vergoedt dit bedrag indien de werknemer door deskundigen in het gelijk wordt gesteld. c. Na een bedrijfsongeval komt het eigen risico van de werknemer in de zorgkosten voor rekening van de werkgever. Nadere afspraken zijn nodig over de gevolgen van een bedrijfsongeval. d. Omdat de onderhandelingen over een nieuwe pensioenregeling mogelijk doorlopen na de CAO onderhandelingen, stellen wij voor om de vredesplichtbepaling niet van toepassing te laten zijn op de onderhandelingen over de pensioenregeling. Gezien de plannen van het kabinet over de ontslagbescherming en de WW zullen aanpassingen van de CAO wellicht gewenst zijn. Daarom stellen wij voor om de vredesplicht ook niet van toepassing te laten indien deze plannen leiden tot een proces van wetgeving.