Vlaco compost Voor een gezonde bodem Vlaco vzw Inhoud Wie is Vlaco vzw? Productie van het zwarte goud Kwaliteitsopvolging Stukje bodemkunde Praktisch compostgebruik Wettelijke plicht Veel gestelde vragen groepsdiscussie Oefening: hoe zouden jullie compost aanprijzen op recyclagepark? Ihkv Leader-project PCS 1
Wie is Vlaco en wat doen wij? Wij zijn een vereniging die is opgericht om beleid van groenafval, gft afval en organisch biologisch bedrijfsafval te ondersteunen en uit te voeren. Vlaco : doet de kwaliteitsopvolging: o Bij de Vlaamse composteringen (30 tal bedrijven) o Bij de Vlaamse vergisters van organisch biologisch afval (35 tal bedrijven) doet aan onderzoek o Samen met de proefcentra zoals bvb Proefcentra groenten, fruit, BdB, promoot het gebruik van compost o In de land en tuinbouw, in tuinen, in het openbaar groen, promoot het kringlooptuinieren en leidt compostmeesters op o Hou tuinresten in de tuin en gebruik ze als bouwsteen (denk aan vlechtwerk, snipperpad, thuiscomposteren, mulchmaaien, ) Vlaco legt de nadruk op de kwaliteit van deze materialenkringloop. Ihkv Leader-project PCS 2
Compostering is een natuurlijk omvormingsproces. Vers organisch materiaal wordt omgezet tot een humusrijk product door grote aantallen bacteriën, schimmels en protozoa onder gecontroleerde aerobe omstandigheden (= microbiologie heeft zuurstof nodig) Vers organisch materiaal Groenafval Gft afval Eerst verzameld op recyclageparken, daarna naar professionele compostering. Of direct naar professionele compostering. Huis aan huisophaling, direct naar professionele compostering. Bruin structuurmateriaal nodig! Ihkv Leader-project PCS 3
Humusrijk recyclageproduct = COMPOST 2 soorten compost: Gft compost Groencompost Groenafval Groenafval = het composteerbaar organisch afval dat onder meer vrijkomt in tuinen, plantsoenen, parken, oevers van waterlopen en wegbermen en natuurgebieden Ihkv Leader-project PCS 4
Gft compostering Enkele eigenschappen: In een hal of tunnels Hygienisatie van ziektes en onkruid: o Minimaal 6 weken verblijftijd > 45 C o Minimaal 4 dagen > 60 C of 12 dagen > 55 C Minstens 4 omzetbeurten Vochtcontrole: 30 40% vocht tijdens proces Gft vergisting met nacompostering : 2 weken vergisting (>50 C) + 2/4 weken nacompostering (>45 C) Groencompostering Enkele eigenschappen: In openlucht of overdekt In rillen of een tafelcompostering (tot 4m hoog) Hygienisatie van ziektes en onkruid: omin 10 weken verblijftijd >45 C o Minimaal 4 dagen > 60 C of 12 dagen > 55 C Minstens 4 omzetbeurten osoms actieve beluchting en intensief omzetten tijdens eerste 5 weken Vochtcontrole: 30 40% vocht tijdens proces Aanvoer van (opgehaald) afval Opgehaald gft-afval gestort in de stortbunker Aanvoer van groenafval van recyclageparken of door tuinaannemers Ihkv Leader-project PCS 5
Voorbewerking Voorbewerking van het gft afval: verkleinen, ontijzeren en nog zeven Voorbewerking van het groenafval: verkleinen Ophopen en omzetten Het gft afval wordt omgezet met een schoepenwiel Ophopen van het groenafval: letten op de juiste mengverhouding Ihkv Leader-project PCS 6
Volledig proces wordt nauw opgevolgd door de controlekamer Narijpen en afzeven in verschillende fracties Ihkv Leader-project PCS 7
Gemiddelde * samenstelling compost Parameter Eenheid Mediaan (Gft) Mediaan (Groen) Mediaan (GftV**) Droge stof Kg/ton 671 575 532 Organische stof Kg/ton 243 193 221 EC µs/cm 2500 1030 1695 ph H2O 8,9 8,5 8,6 C/N verhouding 11,8 15,2 14,6 Kiemkrachtige zaden Afwezig Afwezig Afwezig Ziektes Afwezig Afwezig Afwezig Chloriden mg/l 2000 727 950 Totaal N, vers kg/ton 12 7 12 Totaal P2O5 kg/ton 6 3 6 Totaal K2O kg/ton 10 6 5 Totaal CaO kg/ton 25 15 2 Totaal MgO kg/ton 5 3 4 * mediaan is berekend op analyses van 2008 tem 2013 ** GftV is gft compost van vergisting met nacompostering Ihkv Leader-project PCS 8
Vlaco compost Voordelen van compost: 100% ziektekiem en onkruidvrij Geen verontreinigingen (geen glas, steentjes, zware metalen) Stabiel product Hoog gehalte aan organische stof o Betere bodemstructuur o Betere zuurstof en waterhuishouding o Beter bodemleven o Betere vruchtbaarheid = bodemverbeteraar (geen meststof!) Dit is gegarandeerde kwaliteit Recyclage heeft slechts zin indien gerecycleerd product minstens even goed is als bestaande alternatieven. Ihkv Leader-project PCS 9
Vlaco kwaliteitsopvolging = zelfcontrole door de producenten + onafhankelijke controle door Vlaco vzw = integraal: Controle op aanvoermateriaal, proces en eindproduct(en). Nuttig gebruik van eindproduct(en) is vereist. Intern kwaliteitshandboek Acceptatieprotocol Procescontrole (bvb t ) Staalnames van het eindproduct Analyses door onafhankelijke erkende labo s Bedrijfsaudits Administratieve controles Door producent Door Vlaco vzw Resultaat: : Product krijgt Vlaco keuringsattest (compost mag op de markt gebracht worden). : Producent mag compost niet op de markt brengen. Wat zijn de garanties van het Vlaco keuringsattest? Vlaco keuringsattest volgt de wettelijke normen van Vlarea Garanties voor Vlaco compost: 100% onkruidvrij en 100% ziektekiemvrij Geen verontreinigingen (geen glas, steentjes, plastiek, controles op zware metalen, ) Stabiele bodemverbeteraar Min. 50% droge stof Min. 16% organische stof Hoogwaardige bodemverbeteraar! Om de kwaliteit te benadrukken ontwikkelde Vlaco het Vlaco label. Ihkv Leader-project PCS 10
Wat is het Vlaco label? Compostering behaalt vrijwillig het Vlaco label : Intensievere procesopvolging Meer staalnames Meer administratieve controles door Vlaco vzw Garanties bovenop de Vlarea normen: Minimaal 18% organisch stof (ipv 16%) Minimaal 55% droge stof (ipv 50%) Minder onzuiverheden (0.25% ipv 0.50%) Wanneer is kwaliteitsopvolging door Vlaco verplicht? Indien de compostering afval verwerkt van derden en/of Indien de compost wordt afgezet naar derden = Keuringsattest nodig = opvolging door Vlaco Ihkv Leader-project PCS 11
Vlarem I: Wat is een professionele compostering? Rubriek 2.2.3 stelt dat biologische behandeling of opslag van gft en groenafval in 3 klassen wordt opgedeeld: Tot 25m³ (klasse 3) 25 2000m³ (klasse 2) Meer dan 2000m³ (klasse 1) Klasse 1 en 2 = milieuvergunning (1=provincie en 2= gemeente aanvragen) Milieuvergunning kan specifiëren dat Vlaco opvolging nodig is, ondanks afval van eigen productie wordt verwerkt of compost op eigen terrein wordt afgezet. Waar naar toe met uw groenafval? Ihkv Leader-project PCS 12
Waarom compost gebruiken? steun zuurstof water voeding B O D E M textuur (verhouding klei/leem/zand) structuur porositeit (verhouding micro/macroporiën: water en zuurstof opslag) bodemleven ph organisch stofgehalte Organische stof (afkorting = OS) Kleine fractie van de bodem (2 5%) maar zeer belangrijk OS bestaat uit: Levende organismen (plantenwortels, bodemdiertjes, ) Vers organisch materiaal (plantenafval, mest, dode bodemdiertjes, ) Verteerd organisch materiaal (= humus) Humus is een netwerk van vezels en poriën. Vormt een uitwisselingsoppervlak voor water en voedsel Stabiliseert bodemaggregaten Uitgerijpte compost is gelijkaardig aan bodemhumus Compost bevat veel organische stof (min 16%) Ook een netwerk van vezels en poriën Afbraaksnelheid van OS = 2 3% per jaar Ihkv Leader-project PCS 13
Organische stof (visuele voorstelling) porositeit (evenwicht micro/macroporiën: water- en zuurstof opslag en infiltratie/drainage capaciteit) bodemstructuur stabiele bodemaggregaten Bron: Bodembreed Ihkv Leader-project PCS 14
Voordelen van organische stof uit compost Betere bodemstructuur ( lijm tussen bodemaggregaten) Vermindert erosie! Betere zuurstof en waterhuishouding (meer poriën) Beter bodemleven (voedsel voor diverse organismen) Negatief en positief bodemleven in evenwicht dus betere ziekteweerbaarheid van bodem en planten Betere vruchtbaarheid (basisvoorraad voeding en sporenelementen) Gehalte aan organische stof Soort organische meststof Gehalte aan organische stof in de bodem die overblijft na 1 jaar kg/m³ Gft compost 150 Groencompost 130 Champost 116 Tuinturf 150 Ihkv Leader-project PCS 15
Voordelen van compostgebruik op een rijtje Verbetert de bodemstructuur Betere drainage en voldoende vochthoudend vermogen Meer poriën voor zuurstof Voorkomt bodemerosie Betere wortelontwikkeling Verbetert het bodemleven Verhoogt de ziekteweerbaarheid van planten Verhoogt de vruchtbaarheid Voert voedsel aan voor de plant Is milieuvriendelijk en duurzaam! Praktisch compostgebruik groencompost gft compost Toepassing % l/m² cm/m² % l/m² cm/m² aanplant 20% 20% Bomen en struiken mulchen 2cm 2cm éénjarigen 5 5 aanplant zuurminnend 20% bij turfmengsel 20% bij turfmengsel meerjarigen 20 20 Bloemperken éénjarigen mulchen bloembollen meerjarigen 2cm 2cm zaaien 45 35 Gazon mulchen 0,5cm mengen met zand aanplant 20 15 Moestuin mulchen 0,5cm 0,5cm éénjarigen 5 5 aanplant Fruittuin meerjarigen 20 20 mulchen 2cm 2cm Bloembakken en kuipplanten aanplant 20% niet Grondwerken 35 25 Ihkv Leader-project PCS 16
Grondwerken 25 l/m² gft compost of 35 l/m² groencompost 15 tot 20 cm diep inwerken Gazon Aanleg: 35 l/m² gft compost of 45 l/m² groencompost 15 tot 20 cm diep inwerken Onderhoud: 0,5 cm compost in het najaar over het gazon uitstrooien Ihkv Leader-project PCS 17
Bloemperken Aanleg : Eenjarigen: 5 l/m² compost Meerjarigen: 20 l/m² compost Onderhoud: Strooi jaarlijks 2 cm compost tussen de planten Bomen en struiken Aanleg: Vul de plantput met 20 % compost en 80 % grond Onderhoud: strooi tussen struiken en onder de kruin van bomen 2 cm compost Ihkv Leader-project PCS 18
Bloembakken Nadeel van veen/turf is het uitdrogen en krimp Voordeel van compost: Betere waterreserve = minder begieten Zwaarder = minder omwaaien Traagwerkende bemesting (basisvoorraad) Kant en klare Vlaco potgrond verkrijgbaar bij IMOG en IOKafvalbeheer Bijmenging van 20 30% compost in potgrond OF Vlaco potgrond Compost als mulch Mulchen is een laag tussen de planten leggen bovenop de grond Voordelen: Beperkt onkruid vergemakkelijkt wieden Beperkt bodemverdamping Beschermt tegen koude Voorkomt erosie Verrijkt bodem met organisch materiaal en voedingsstoffen Stimuleert het bodemleven Ihkv Leader-project PCS 19
Zuurminnende planten Traditioneel veel tuinturf of turfstrooisel om bodem te verzuren Dikwijls nood aan bodemverbetering: 80% turfstrooisel 20% compost Extra 0,5 kg potgrond mix/m³ (direct opneembare voedingsbron) Oppervlakkig (3 tot 5m³/are) of in plantgat (1/3 volume) Sportvelden en openbare ruimtes = zeer intensief gebruikte ruimtes Grondig bodemonderzoek Extra maatregelen om vooral verdichting te voorkomen Compost en/of compostproducten (mengsels) Oppassen voor overbemesting Gebruik de juiste grasmengsels Gun de bodem regelmatig rust om te herstellen Ihkv Leader-project PCS 20
Basisregels Ken de bodem! bodemonderzoek (zeker bij sportvelden of intensief gebruikte openbare terreinen) historiek van de (aangevoerde) grond Gebruik compost correct: steeds mengen (behalve bij mulch) afgedekt opslaan of vers gaan halen op de compostering bij aanleg, ook als onderhoud (traagwerkend) Gebruik compost met Vlaco keuringsattest (garanties!) Waar kan u Vlaco compost verkrijgen? Alle adressen en contactinfo op www.vlaco.be Ihkv Leader-project PCS 21
Verdere info nodig? Brochures: Compost in de groenvoorziening Vlaco compost brengt leven in uw tuin www.vlaco.be Vlacovzw Stationsstraat 110 2800 Mechelen T: 015/451 370 info@vlaco.be Ihkv Leader-project PCS 22