Toekomst: toepassingen zijn weer network centric Slimmer communiceren
Toekomst: toepassingen zijn weer network centric Het bedrijfsleven zal de komende jaren de volledige opkomst van netwerk centric-toepassingen herbeleven. Dit keer niet gebaseerd op een andere generatie van netwerktechnologieën maar op een sterk uitgebreid gamma van mogelijkheden voor bestaande netwerktechnologieën, zoals IP-VPN s op basis van MPLS en VPLS. Deze technologieën omvatten de mogelijkheid om applicaties uit de wolk of de cloud te gebruiken evenals om te gaan met het onderscheid tussen bedrijfskritisch en recreatief gebruik. De ontwikkeling sluit aan bij de groei van cloud computing, social networking, Software as a Service (SaaS) en IP-gebaseerde oplossingen. Het netwerk is meer dan ooit de ruggengraat van ondernemingen en is immers de leverancier van ICT. SIP als basis De moderne netwerktechnologieën die deze netwerk centrische visie mogelijk maken, zijn voor het grootste deel te danken aan de technologieën Internet Protocol (IP) en SIP, zie kader. Sinds de millenniumwisseling hebben SIP en IP de stap naar geïntegreerde communicatiediensten versneld door de enorme groei van IP-gebaseerde zakelijke communicatiediensten op datanetwerken. IP-telefonie, Instant Messaging, teleconferencing, video- en webconferencing en presence zijn in toenemende mate aanwezig uit de zakelijke communicatie. 2
Aandachtpunten Eerlijk is eerlijk, SIP kent ook een aantal keerzijdes. Het argument dat ISDN-lijnen een hogere beschikbaarheid bieden dan IP-verbindingen is op zich terecht. De overstap naar IP-telefonie op basis van SIP kan betekenen dat de beschikbaarheid van telefoonlijnen afneemt van 99,99 procent naar 99,8 of 99,9 procent. Daar staat echter tegenover dat de kosten van een IP-verbinding zoveel lager zijn dan een ISDN-lijn dat het dubbel uitvoeren van IP-aansluitingen nog steeds kosteneffectief is. Een volledig redundante dubbel uitgevoerd IP-netwerk - en daarmee ook telefonienetwerk is dus goedkoper en geeft een hogere beschikbaarheid. Een tweede vaak geplaatste kanttekening bij SIP is de spraakkwaliteit. De kwaliteit van telefoongesprekken op een ISDN-verbinding wordt door gebruikers als zeer goed ervaren en is daarmee de norm. Bij IP-telefonie kan sprake zijn van vertraging (jitter) op het netwerk die kan verschillen met de kwaliteit van de provider. Een discounter van IP-telefonie die zich vooral op tarieven onderscheidt, zal uiteraard concessies doen op spraakkwaliteit. Daarom is het belangrijk dat bedrijven goed letten op de factor vertraging wanneer ze een dienstverlener kiezen. SIP SIP De combinatie SIP en IPv6 maakt elke terminal op elke locatie bereikbaar voor nagenoeg elke dienst. Het is een misvatting dat de migratie naar SIP een eenvoudig traject is. Het beeld bestaat namelijk nog altijd dat de term SIP-compliant ook daadwerkelijk betekent dat systemen van verschillende leveranciers ook echt probleemloos met elkaar kunnen communiceren. Niets is minder waar. SIP is weliswaar een internationale standaard maar diverse leveranciers van IP-telefooncentrales hebben in de loop der jaren ruim honderd bedrijfsspecifieke veranderingen aangebracht. SIP van de ene leverancier is hiermee niet vanzelfsprekend hetzelfde als SIP van een ander. De realiteit is dat het beoordelen van de onderlinge werking van SIP-systemen extra aandacht vereist tijdens de implementatie. Om ervoor te zorgen dat communicatie via SIP tot stand komt, is het noodzakelijk dat de private telefooncentrale (PBX) binnen een bedrijf compatibel is met zowel de netwerkapparatuur van de telecomprovider die SIP-verbindingen (trunking) als dienst aanbiedt als met de telefooncentrale van de persoon of klant die wordt gebeld. Klanten verwonderen zich vaak over de tijd die sommige operators en leveranciers besteden aan de certificering van de telefooncentrales. De PBX van de klant werkte eerder toch zonder problemen, dus waarom zou dit veranderen met het gebruik van SIP? 3
SIP geeft communicatie meer mogelijkheden SIP (Session Initiation Protocol) is het signaleringsprotocol dat geavanceerde diensten mogelijk maakt op derde generatie mobiele telefonienetwerken, ofwel 3G-netwerken. SIP is gedefinieerd door Session Initiation Protocol-werkgroep van de internationale standaardisatieorganisatie IETF (Internet Engineering Task Force) en is gedocumenteerd in de standaard RFC2543. SIP wijkt opmerkelijk af van alle gangbare signaleringsprotocollen (zoals SS7) die nu in de telecomindustrie worden gebruikt. Dit komt mede omdat SIP onderdeel is van de groep van alom bekende internetprotocollen zoals HTTP (voor browsers) en SMTP (voor e-mail) die afkomstig zijn uit de IT-wereld. En wat velen ook zullen herkennen, is dat SIP een belangrijke rol speelt bij het opzetten van telefoon gesprekken op basis van Voice over IP (VoIP). Net als HTTP en de andere internetprotocollen is ook SIP helemaal tekstgeoriënteerd. Het protocol is ontwikkeld voor het initiëren, modificeren en afsluiten van multimediale sessies waaronder telefoongesprekken. SIP-toestellen sturen een verzoek naar een server om een sessie met een ander toestel te openen en deze server geeft daarop een passend antwoord. SIP kan ook gebruikt worden om client-naar-client-sessies tussen terminals te initiëren. Omdat het protocol geheel uit tekst bestaat, is het eenvoudig te implementeren, te debuggen en uit te breiden. De modulaire karakter van het protocol helpt bij het implementeren van de SIP-client in verschillende soorten systemen uiteenlopend van mobiele apparaten met beperkte functionaliteiten tot aan krachtige desktop PC s. SIP ondersteunt Intelligent Networking (IN) en telefoniediensten (op ISDN) zoals doorverbinden, in de wacht zetten, wachtrijen, terugbellen bij bezet, inkomende en uitgaande gespreksanalyse, en de mobiliteit van de gebruiker via proxy en her-routering. SIP is ook geschikt voor instant conferenties, het toevoegen van gebruikers aan bestaande conferenties en multicast. SIP wordt vooral gebruikt in combinatie met TCP (Transmission Control Protocol) en UDP (User Datagram Protocol) maar is in principe onafhankelijk van het type fysieke bekabeling of draadloos netwerk. Aangezien SIP een ingebouwd betrouwbaarheidssysteem heeft, kan het gebruikt worden met nagenoeg elk transportprotocol. Het SIP-bericht bestaat uit headers en een payload in de vorm van een MIME-bestand (Multipurpose Internet Mail Extensions). Deze payload kan ook SDP-informatie (Session Description Protocol) bevatten die wordt ingezet om multimediasessies zoals audio, video, chat, spellen et cetera te openen. SIP gebruikt een url (uniform resource locator) waardoor dezelfde adressering mogelijk is als bij e-mail. Een voorbeeld van het gebruik van een SIP-adres is user@domain.nl [parameter]. Hierbij staat het onderdeel user voor de naam of het telefoonnummer van de gebruiker, en staat domain voor een domeinnaam of numeriek adres. Optioneel kunnen nog parameters worden toegevoegd zoals transport en time to live. Het nieuwe IPv6-nummerplan kan relatief eenvoudig in de SIP-adressering worden gebruikt. De combinatie van SIP en IPv6 zorgt voor de optimale waarborg van de persoonlijke dienst en mobiliteit. Elke terminal op elke locatie is bereikbaar geworden voor nagenoeg elke dienst. 4
En toch zal een goede operator iedere telefooncentrale uitvoerig testen om die interoperabiliteitsproblemen tussen de apparatuur van diverse leveranciers te voorkomen. Zonder dit proces is het onmogelijk om er zeker van te zijn dat bedrijven maximaal voordeel halen uit de mogelijkheden van geïntegreerde communicatie. Het aantal organisaties met specifieke interne kennis van de voordelen van IP-communicatie is beperkt terwijl het aantal bedrijven met IP-telefonie groeit. Daardoor is de ondersteuning door een deskundige specialist steeds belangrijker. Centraal inkopen of shoppen In dit kader is ook het inzicht dat bedrijven shoppen bij verschillende leveranciers en zo per aanbieder op zoek gaan naar het beste product voor een specifieke taak of plek in het netwerk. De keerzijde van dit shoppen is dat het integreren en managen van hard- en software van meerdere leveranciers een tijdrovende en kostbare aangelegenheid is voor IT-managers omdat er heterogene netwerkomgevingen ontstaan. Bovendien hebben IT-managers voor de service en bij incidenten te maken met verschillende supportafdelingen en ook dat maakt zogenoemde best of breed oplossingen onnodig complex en tijdrovend. Dat communicatie steeds strategischer voor organisaties is, maakt ook dat communicatiemiddelen in toenemende mate bepalend zijn voor de slagvaardigheid en het succes van een organisatie. Dan is één dienstenleverancier met een breed portfolio meer dan de overweging waard. Eenvoud Vanuit het perspectief van slagvaardigheid is het voor IT-managers belangrijk dat medewerkers zo vaak mogelijk kunnen beschikken over zo veel mogelijk functionaliteit die relevant is voor de organisatie. Het gevolg hiervan is wel dat achterliggende IT- en telecomsystemen steeds geavanceerder en omvangrijker worden. Het komt daarom steeds meer voor dat bedrijven hun infrastructuur beheersbaar houden door te kiezen voor geïntegreerde oplossingen. Telefonie en datadiensten integreren met IP, applicaties ontsluiten voor mobiele gebruikers en vaste en mobiele telefonienetwerken koppelen. Al deze keuzes vereenvoudigen het beheer voor IT-managers. Mondiale alles-in-één communicatie voor direct gebruik - alles overal beschikbaar in een flexibel geïntegreerd systeem 5
Naast de technische integratie, vragen IT-managers in toenemende mate om integratie van service in één aanspreekpunt. Een veelgehoorde klacht van IT-managers is dat zij van het kastje naar de muur worden gestuurd als er storingen zijn. Zelfs voor leveranciers is vaak onduidelijk bij wie klanten moeten aankloppen om de problemen op te lossen. En juist op dat moment is het voor IT-managers van belang om snel te schakelen en samen met de leveranciers te reageren op veranderingen en incidenten. Steeds meer aanbieders zetten vandaag de dag dan ook partnerships op met andere bedrijven in hun keten om bedrijven te ontzorgen. De producten en dienstverlening van de diverse partners zijn dan nauw op elkaar afgestemd en vaak wordt besloten om het projectmanagement en de service op één uniforme manier aan te bieden bij gezamenlijke klanten. Die bedrijven hebben dan één aanspreekpunt tijdens de implementatie en oplevering van een project en nadien in het geval van incidenten of wijzigingsverzoeken. Dat is prettig voor een organisatie en voor de IT-managers in het bijzonder. Puzzel compleet De crux van geïntegreerde communicatie is om alle verschillende componenten ineen te vlechten tot een totaaloplossing. Door deze puzzelstukjes te combineren, kunnen bedrijven een complete communicatieoplossing kopen bij één leverancier en zijn ze steeds verzekerd van één aanspreekpunt. De partners zorgen dan wel voor de naadloze integratie van hun oplossingen en testen en certificeren deze continu. Bovendien zijn klanten er dan van verzekerd dat de geïntegreerde componenten en applicaties werken zonder dat er onnodig tijd verloren gaat bij het testen en configureren. Controle op infrastructuur Met het uitbesteden van de infrastructuur blijft natuurlijk de behoefte aan netwerkinformatie. Sterker nog, juist als de infrastructuur niet meer in eigen hand ligt, is het belangrijk te weten wat de status en de performance is. Meerdere operators en ICT-dienstverleners hebben wel een vorm van interface of web portal ontwikkeld waarmee IT-beheerders direct toegang kunnen krijgen tot de managementsystemen van het eigen IP-VPN-netwerk. Op die manier kunnen klanten onder andere hun routers, poorten en verbindingen monitoren en inzicht krijgen in de status omtrent mutaties, vragen en incidenten. Hiervoor is het Simple Network Management Protocol (SNMP) ontwikkeld waarmee van minuut tot minuut alle eindapparatuur kan worden uitgelezen. Door deze proactieve monitoring van de netwerkelementen en diensten van klanten kunnen trends gevolgd worden en kunnen potentiële toekomstige issues voorkomen worden. Een soort communicatieparadijs waar iedereen bereikbaar is via één toestel zonder dat je weet hoe het werkt. Het werkt gewoon. 6
Netwerkprestaties Een IT-beheerder kan op basis van de verkeersgegevens ook besluiten om meer capaciteit af te nemen bij een operator. Dit kan belangrijk zijn om bepaalde applicaties beter of sneller met elkaar te laten samenwerken of medewerkers op anders locaties effectiever te laten werken. Of wellicht werkt de IP-telefonie niet optimaal. Voice over IP verbruikt afhankelijk van de gebruikte audiocodering tussen 50 en 100 kbps aan bandbreedte per gesprek. Daaruit valt af te leiden hoeveel gesprekken gelijktijdig op het netwerk kunnen plaatsvinden. Het is gebruikelijk om in een kantoorsituatie uit te gaan van een netwerkcapaciteit van één gelijktijdig gesprek per vijf IP-toestellen. Maar als het aantal gebruikers of hun belgedrag in de loop der tijd verandert, wijzen rapportages uit dat de capaciteit moet worden aangepast. Door het gebruik van IP kunnen specifieke poorten of verbindingen ook apart worden doorgemeten en dan is zichtbaar welke protocollen over welke poorten en verbindingen worden getransporteerd. Als verbindingen regelmatig pieken, dan is het mogelijk de oorzaak te achterhalen door deze voor 24 uur apart te monitoren. Veelal gaat het om specifiek internetverkeer zoals voor applicaties van bijvoorbeeld Citrix maar het kan ook zijn dat er om een bepaalde reden (tijdelijk) extra veel VoIP-gesprekken worden gevoerd. Wie nog meer wil, kan zelf SNMP read access krijgen voor de eindapparatuur. Hiermee kan op een eenvoudige manier de status van bijvoorbeeld een disk van een server opgevraagd worden en hoeveel verkeer er over een netwerk gaat. Grotere organisaties die hun eigen software draaien, gebruiken dit vaak om het hele netwerk te routeren langs de interne servers. Dit betreft echter minder dan 5 procent van de bedrijven in Nederland. Cloudsourcen De netwerkcomplexiteit van dergelijke grote ondernemingen is maar weggelegd voor weinig bedrijven. Middelgrote en kleinere organisaties hebben dergelijke systemen überhaupt niet in huis, laat staan de mensen met dergelijke juiste expertise. Steeds meer bedrijven en ondernemers willen doorgaans juist liever minder informatie. Steeds meer organisaties kiezen er daarom voor om hun ICT-systemen buiten de deur te hosten bij gespecialiseerde aanbieders van netwerk-, hosting- en co-locatiediensten in datacenters. En dit zal de komende jaren alleen maar toenemen want er zal een enorme verandering nodig zijn in de benodigde ICT-kennis in ICT-functies door de opkomst van onder andere cloud computing. In plaats van enkel hun technische expertise zal het adviserende vermogen van ICT ers steeds belangrijker worden. Met deze trends in het vooruitzicht wordt het beheer van de infrastructuur een zaak die in toenemende mate om specialisten vraagt. Bovendien kijken organisaties naar de belangrijke drivers zoals flexibel en mobiel werken, kostenefficiënte inrichting van de infrastructuur, integratie van netwerken, technologie en processen, en de dynamiek van de hele ICT-markt. Hierop willen ze acteren. De grote organisatie met zijn eigen ICTorganisatie denkt op termijn uiteindelijk hetzelfde als die kleine ondernemer die zich richt op zijn kernactiviteiten waarvan hij de benodigde expertise wel bezit. De netwerken? Die beheert iemand voor hem. 7
December 2010, Vodafone Libertel B.V. Deze uitgave is afkomstig uit het boek Slimmer communiceren, Inspiratie voor integratie van IT en Telecom. www.vodafone.nl/integrated