Samenvatting gezondheidsbeleving, 2015 Het Internet Panel (DIP) is in maart 2015 benaderd over het onderwerp gezondheidsbeleving. De GGD doet elke 4 onderzoek naar de gezondheid van bewoners. Dit doen zij aan de hand van een uitgebreide vragenlijst. Voor de gemeente levert dit veel informatie op in het kader van lokaal gezondheidsbeleid. OP basis van dit onderzoek kunnen geen uitspraken op wijkniveau worden gedaan. Zijn er bijvoorbeeld wijken in waar het slechter gaat qua gezondheid van de bewoners of niet? En wat kan de gemeente samen met partners hier eventueel aan doen? Om hier achter te komen hebben we ervoor gekozen om een keer dit onderwerp in het DIP uit te zetten. Niet alle onderwerpen uit het GGD-onderzoek zijn onderzocht; alleen die onderwerpen waar slechter scoort dan landelijk. Na afstemming met de GGD is vraagstelling van de GGD overgenomen, zodat gegevens op eenzelfde wijze verwerkt zijn en de cijfers hierdoor met elkaar vergeleken kunnen worden. RESPONS Er zijn 2.106 panelleden benaderd. Van hen hebben er 1.346 de vragenlijst ingevuld. Dit resulteert in een respons van 64%. RESULTATEN Hieronder volgt de samenvatting van de resultaten. GEZONDHEIDSBELEVING De ervaren gezondheid weerspiegelt de beleving van de eigen gezondheid. Ruim driekwart van de enaren beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed. Twee op de tien beoordelen dit met gaat wel en 4% vindt de eigen gezondheid (zeer) slecht. De uitkomsten van dit onderzoek komen overeen met de cijfers van de GGD. Gezondheidsbeleving 4% 18% zeer goed tot goed gaat wel 78% slecht tot zeer slecht Figuur 1 1
Onder bewoners uit (88%) en (84%) ligt het aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed beoordeeld hoger, onder bewoners uit (72%) lager. Tabel 1. Gezondheidsoordeel, naar wijk (in %) HEEFT MEN HET GEVOEL ER ALLES AAN TE DOEN OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? Iets meer dan de helft van de enaren heeft het idee dat zij er misschien meer aan zouden kunnen doen om zo gezond mogelijk te leven, 40% is van mening dat zij dit al doen. Ook hier geldt weer dat bewoners uit (53%) en (45%) in grotere mate van mening zijn er alles aan te doen om zo gezond mogelijk te leven. Onder bewoners uit (30%) ligt dit aandeel lager. Tabel 2. Doet u er voor uw gevoel alles aan om zo gezond mogelijk te leven?, naar wijk (in %) INTENTIE GEZONDHEID VERBETEREN Bijna zeven op de tien enaren zijn van plan om dit hun gezondheid te verbeteren. Met name meer bewegen/sporten (53%), gewicht verliezen/afvallen (44%) en gezonder eten (31%) zijn punten die genoemd zijn. Opvallend is dat ondanks dat bewoners uit de eigen gezondheid al meer dan gemiddeld met (zeer) goed beoordeeld, toch 87% van plan is om dit de eigen gezondheid (nog meer) te verbeteren. Dit is het hoogste aandeel van alle wijken. Bewoners uit Voorhof (54%) en Buitenhof (57%) zijn in mindere mate van plan om de gezondheid te verbeteren. Voor alle wijken geldt dat meer bewegen/sporten, gewicht verliezen/afvallen en gezonder eten de top 3 vormt van punten die men wil verbeteren. Tabel 3. Bent u van plan om dit uw gezondheid te verbeteren?, naar wijk (in %) (zeer) goed 81 72 84 88 76 75 77 79 78 gaat wel 17 25 13 8 22 20 19 18 18 (zeer) slecht 2 3 3 4 2 5 4 3 4 hoorn Voordijks- ja, zeker 38 30 45 53 43 38 37 39 40 gaat wel, zou misschien beter kunnen 51 64 51 39 51 50 56 51 52 nee, eigenlijk/zeker niet 11 6 5 8 7 12 8 10 9 van plan gezondheid te verbeteren 81 86 87 76 77 54 57 78 68 niet van plan gezondheid te verbeteren 19 14 13 24 23 46 43 22 32 Bewoners tussen de 35 en 64 hebben in grotere mate dan gemiddeld de intentie om dit de gezondheid te verbeteren. Er zijn nauwelijks verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen mensen van westerse en niet-westerse afkomst. 2
ANGST/DEPRESSIE INDICATOR Voor dit onderzoek hebben we, net als de GGD, gebruik gemaakt van een Nederlandse versie van de Kessler-10 vragenlijst (Kessler Psychological Distress Scale). Dit is een veel gebruikte vragenlijst voor screening van angst en depressie. In heeft 32% een matig/hoog risico op een angststoornis/depressie. De uitkomsten van dit onderzoek komen niet helemaal overeen met de cijfers van de GGD. Volgens het GGD onderzoek zou het aandeel dat een matig/hoog risico loopt op 43% liggen. Tabel 4. Score angststoornis/depressie indicator (in aantal en %) aantal % laag/geen risico op 917 68 matig/hoog risico op 428 32 totaal 1.346 100 Bewoners uit de wijken, en Tanthof lijken in grotere mate een matig/hoog risico op een angststoornis/depressie te lopen. In Voorhof en Buitenhof ligt dit aandeel lager. Tabel 5. Score angststoornis/depressie indicator, naar wijk (in %) laag/geen risico op 64 58 58 70 59 76 73 63 68 matig/hoog risico op 36 42 42 30 41 24 27 37 32 Bewoners van 35-44 lijken in grotere mate een matig/hoog risico op een angststoornis/ depressie te hebben dan gemiddeld en jongeren van 18-24 in mindere mate. Tabel 6. Score angststoornis/depressie indicator, naar leeftijd (in %) 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 en ouder laag/geen risico op 74 67 61 67 64 73 68 matig/hoog risico op 26 33 39 33 36 27 32 Ruim driekwart van de enaren voelde zich de afgelopen 4 weken (bijna) altijd/meestal blij of gelukkig. Dit aandeel ligt lager onder bewoners uit (67%) en hoger onder 18-24 jarigen (88%). Een derde van de enaren heeft het afgelopen met iemand over de eigen problemen gesproken. Negen op de tien bewoners die met iemand over de eigen problemen hebben gesproken, hebben dit met familie, vrienden of kennissen gedaan, 22% besprak dit met de huisarts en 14% met een psycholoog, psychiater of psychotherapeut. Van alle enaren geeft 12% aan dat de psychische problemen veel/een beetje invloed hebben op het dagelijks leven. Dit aandeel ligt hoger (19%) onder 35-44 jarigen en lager (6%) onder 18-24 jarigen. Vrouwen lopen iets vaker een matig/hoog risico op een angststoornis/depressie dan mannen. 3
BMI De Body Mass Index (BMI) is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. De BMI geeft een schatting van het gezondheidsrisico van je lichaamsgewicht. De volgende indeling geldt: BMI lager dan 18,5: ernstig ondergewicht BMI van 18,5-20: ondergewicht BMI van 20-25: normaal gewicht BMI van 25-30: matig overgewicht BMI van 30 en hoger: ernstig overgewicht In heeft de helft van de bewoners een normaal gewicht, een derde deel heeft matig en 12% ernstig overgewicht. De gemiddelde BMI is 25,1. In Tanthof ligt het aandeel met normaal gewicht lager, namelijk op 38%. Eenzelfde percentage bewoners heeft matig overgewicht en 17% heeft ernstig overgewicht in Tanthof. De gemiddelde BMI is in Tanthof het hoogst van alle wijken, namelijk 26,2. Tabel 7. Verdeling BMI, naar wijk (in %) ernstig ondergewicht 1 1 3 1 2 1 1 matig ondergewicht 11 5 2 3 5 6 5 9 6 normaal gewicht 56 51 55 52 38 50 45 46 49 matig overgewicht 25 28 34 32 38 30 35 37 33 ernstig overgewicht 7 17 7 10 17 11 12 9 12 gemiddelde BMI 24,2 25,8 24,7 24,8 26,2 24,8 25,4 24,8 25,1 Onder jongeren van 18-34 ligt het aandeel met een normaal gewicht hoger dan gemiddeld, onder 55+ers ligt dit lager. De helft van de 55+ers heeft (matig/ernstig) overgewicht. Tabel 8. Verdeling BMI, naar leeftijd (in %) 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ ernstig ondergewicht 6 1 1 1 1 0 1 matig ondergewicht 15 9 4 2 4 2 6 normaal gewicht 60 56 48 49 39 42 49 matig overgewicht 12 27 35 38 41 39 33 ernstig overgewicht 6 7 11 11 15 17 12 gemiddelde BMI 22,7 24,3 25,2 25,5 26,2 26,1 25,1 4
BEWEEGT MEN GENOEG? Er zijn verschillende normen om te bepalen of mensen voldoende lichaamsbeweging hebben. Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) is vooral gericht op het onderhouden van gezondheid. Deze norm definieert een minimaal niveau van bewegen dat nodig is om gezondheidswinst te behalen. De NNGB is voor de leeftijdsgroepen (4-17, 18-55, 55+) verschillend. Om een goede gezondheid te behouden is het gewenst tenminste vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging te hebben. Voor kinderen, jongeren en mensen met overgewicht is het gewenste aantal minuten per dag tenminste 60. Fitnorm De oudere Fitnorm geeft aan welk niveau gewenst is om de cardiovasculaire conditie op peil te houden. Voor alle leeftijdscategorieën geldt dat men ten minste drie keer per week gedurende minimaal 20 minuten zwaar intensieve activiteit verricht. Combinorm De combinorm is een combinatie van de NNGB en de Fitnorm. Iemand voldoet aan de combinorm wanneer hij/zijn aan tenminste één van de beide genoemde normen voldoet. Zes op de tien enaren voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, een kwart aan de Fitnorm en 62% aan de Combinorm. Iets meer dan de helft van de enaren sport ten minste 1 dag per week. Tabel 9. Beweegnormen (in aantal en %) Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) aantal % voldoet niet aan de NNGB 572 41 voldoet aan de NNGB 827 59 totaal 1.398 100 Fitnorm aantal % voldoet niet aan de Fitnorm 1039 74 voldoet aan de Fitnorm 360 26 totaal 1.398 100 Combinorm aantal % voldoet aan geen van beide normen 537 38 voldoet aan één van beide normen 862 62 totaal 1.398 100 sporten aantal % sport minder dan 1 dag per week 582 44 sport ten minste 1 dag per week 745 56 totaal 1.327 100 5
Er zijn verschillen op te merken tussen de diverse wijken. In en lijken de bewoners het meest te bewegen. Bewoners in Voorhof voldoen in mindere mate aan de beweegnormen. Tabel 10. Beweegnormen, naar wijk (in %) Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) voldoet niet aan de NNGB 47 31 33 31 41 50 42 33 41 voldoet aan de NNGB 53 69 67 69 59 50 58 67 59 Fitnorm sporten voldoet niet aan de Fitnorm 75 73 70 68 66 82 74 73 74 voldoet aan de Fitnorm 25 27 30 32 34 18 26 27 26 hoorn polder Voordijks- Wip- Combinorm voldoet aan geen van beide normen 42 30 32 30 38 47 39 31 38 voldoet aan één van beide normen 58 70 68 70 62 53 61 69 62 sport minder dan 1 dag per week 37 46 31 30 47 51 50 34 44 sport ten minste 1 dag per week 63 54 69 70 53 49 50 66 56 Ook bij de leeftijden zijn er grote verschillen te zien. Bewoners van 55 en ouder voldoen in grotere mate aan de beweegnormen dan gemiddeld. Zij lijken op een andere manier aan hun beweging te komen dan door het gericht gaan sporten. Zij sporten namelijk weer in iets mindere mate tenminste 1 keer per week. Jongeren van 18-24 doen dit meer dan gemiddeld. De 25-54 jarigen lijken minder te bewegen dan gemiddeld. Tabel 11. Beweegnormen, naar leeftijd (in %) Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ voldoet niet aan de NNGB 45 49 58 47 24 26 41 voldoet aan de NNGB 55 51 42 53 76 74 59 Fitnorm 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ voldoet niet aan de Fitnorm 87 89 93 89 44 49 74 voldoet aan de Fitnorm 13 11 7 11 56 51 26 Combinorm 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ voldoet aan geen van beide normen 41 48 56 45 21 23 38 voldoet aan één van beide normen 59 52 44 55 79 77 62 sporten 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ sport minder dan 1 dag per week 29 38 50 46 50 50 44 sport ten minste 1 dag per week 71 62 50 54 50 50 56 6
ALCOHOLGEBRUIK In drinkt 79% van de bewoners alcohol, 21% drinkt niet meer of heeft dit nooit gedaan. Het aandeel zwaar alcoholgebruik ligt op 9% en overmatig alcoholgebruik op 7%. Tabel 12. Alcoholgebruik (in aantal en %) aantal % drinkt niet meer of nooit gedronken 311 21 drinkt alcohol 1.142 79 totaal 1.453 100 heeft vroeger alcohol gedronken 78 5 zwaar alcoholgebruik 1 127 9 overmatig alcoholgebruik 2 87 7 In,, en wordt meer dan gemiddeld alcohol gedronken. In de wijken Voorhof en Buitenhof ligt dit beduidend lager. Met name onder bewoners uit de is er meer zwaar en overmatig alcoholgebruik. Tabel 13. Alcoholgebruik, naar wijk (in %) Tanthof Voorhof Buitenhof drinkt niet meer of nooit 21 6 9 10 14 17 32 35 9 gedronken drinkt alcohol 94 91 90 86 83 68 65 91 79 heeft vroeger alcohol gedronken 4 5 4 4 6 4 9 3 5 zwaar alcoholgebruik 18 2 11 3 4 12 8 7 9 overmatig alcoholgebruik 15 3 10 5 7 8 6 8 7 Het aandeel zwaar alcoholgebruik ligt onder jongeren van 18-24 erg hoog, namelijk op 27%. Tabel 14. Alcoholgebruik, naar leeftijd (in %) 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 en ouder drinkt niet meer of nooit gedronken 19 27 23 20 16 22 21 drinkt alcohol 81 73 77 80 84 78 79 heeft vroeger alcohol gedronken 3 7 5 5 4 6 5 zwaar alcoholgebruik 27 8 4 4 9 5 9 overmatig alcoholgebruik 10 4 4 6 12 9 7 WAT GAAT ER MET DE RESULTATEN GEBEUREN? De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt als basis en richting voor het lokaal gezondheidsbeleid voor de komende periode. Gezondheid is een belangrijke basis voor participatieen zelfredzaamheid. De gemeente kan samen met partners bepalen hoe het met de gezondheidsbeleving gesteld is. Bovendien gaan we gericht na in welke wijken, voor wie en aan welke interventies voor gezondheidsverbetering het meest behoefte is. 1 zwaar alcoholgebruik: 6 glazen/dag (mannen) of 4 glazen/dag (vrouwen) 2 overmatig alcoholgebruik: >21 glazen/week (mannen) of > 14 glazen/week (vrouwen) 7