Gemeenteblad aadsbesluit Jaar 2017 Afdeling 3A Publicatiedatum 13 december 2017 Agendapunt 43 Datum initiatiefvoorstel 31 maart 2017 Onderwerp Instemmen met het gewijzigd initiatiefvoorstel Emancipatie van trans* personen in Amsterdam van het lid Vroege en kennisnemen van de bestuurlijke reactie op het oorspronkelijke voorstel. De gemeenteraad van Amsterdam Gezien het gewijzigd initiatiefvoorstel van raadslid Vroege getiteld: Emancipatie van trans* personen in Amsterdam (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1448); Mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie Jeugd en Cultuur c.a.; Tevens gezien het aangenomen amendement van de raadsleden: Duijndam, Vroege, Blom, Van Soest en Bouchibti (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1529); Gelet op: artikel 147a, lid 1 van de Gemeentewet; artikel 39 van het eglement van orde voor de raad van Amsterdam, Besluit: I. in te stemmen met genoemd gewijzigd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders te verzoeken: 1. In samenwerking met WPI, WSP Groot-Amsterdam en belangenorganisaties trans* personen beter te begeleiden naar werk en hierover een plan op te stellen; 2. Bij de Minister van SZW te pleiten voor de introductie van een door de overheid bekostigde verlofregeling voor trans* werknemers die in transitie zijn; 3. In de tussentijd te onderzoeken wanneer transitieverlof mogelijk kan worden gemaakt voor trans* werknemers van de gemeente Amsterdam en dit op te nemen in de NGA; 4. Met de zorgketen in gesprek te gaan over expertise in de roze (ouderen)zorg voor trans* personen; 5. In samenwerking met Transgender Netwerk Nederland de obstakels voor trans* personen in de BB en de omgang met hun persoonsgegevens onder de loep te nemen en mogelijk te verbeteren; 6. Onderwijsinstellingen in Amsterdam te ondersteunen bij het invoeren van een transitieverlof voor transgender studenten op MBO-instellingen, Hogescholen en Universiteiten, door middel van (loopbaan)begeleiding en maatwerk afspraken over de studievoortgang; 1
Datum 13 december 2017 aadsbesluit 7. Lopende initiatieven om de aangiftebereidheid onder trans* personen te vergroten actief te ondersteunen, in samenwerking met het oze in Blauw van de politie-eenheid Amsterdam en belangenorganisaties; 8. In het beleid van de gemeente rekening te houden met de kwetsbaarheid van bi-culturele transgenders (in het bijzonder ten aanzien van statushouders). III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het oorspronkelijke initiatiefvoorstel. Aldus besloten door de gemeenteraad voornoemd in zijn vergadering op 30 november 2017. De plv. voorzitter E. Ünver De raadsgriffier mr. M. Pe MEC 2
Datum 13 december 2017 aadsbesluit Initiatiefvoorstel Inleiding In Nederland en Amsterdam is er steeds meer aandacht voor de emancipatie en positie van trans* personen in de samenleving. Met reden, want de emancipatie van trans* personen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs loopt achter en de veiligheid en sociaalculturele acceptie van trans* personen vraagt nog om veel inspanning van de samenleving. Trans* personen vallen in emancipatiebeleid onder de noemer LHBTI+. Maar lang niet alle trans* personen herkennen zich in deze parapluterm. Met LHBTI+ wordt vaak seksuele geaardheid bedoeld, terwijl genderidentiteit niets te maken heeft met iemands seksuele voorkeur. Daarbij is beleid vaak veralgemeniseerd. Concreet beleid over de emancipatie van trans* personen ontbreekt en maatregelen om emancipatie te bevorderen stellen nog niet veel voor. Dit is wellicht ook een van de redenen waarom deze emancipatie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, in de zorg en in de samenleving in het algemeen nog achterblijft. De aandacht die er is voor deze groep, bijvoorbeeld in de media richt zich vaker op transvrouwen dan transmannen. De laatste groep voelt zich soms vergeten. In dit voorstel vragen wij om concrete acties en effectieve aandacht voor de emancipatie van trans* personen. Voorstel In Nederland zijn er volgens het onderzoek Seksuele gezondheid in Nederland 1 naar schatting ruim 48.000 personen van 15 tot 70 jaar die een ambivalente of incongruente genderidentiteit rapporteren in combinatie met onvrede met het eigen lichaam en een wens tot (gedeeltelijke) aanpassing van het geboortegeslacht door middel van hormonen en/of operaties. In totaal gaat het om 0,6 procent van de mannen en 0,2 procent van de vrouwen. Van hen woont een onevenredig groot percentage in Amsterdam. De geestelijke gezondheid en de emancipatie en acceptatie van trans* personen zijn nauw met elkaar verbonden. Maar liefst 2 op de 3 transgenders geeft aan zelfmoordgedachten te hebben of te hebben gehad; een schokkend aantal van 1 op de 5 trans* personen heeft ook daadwerkelijk een zelfmoordpoging gedaan. Beide aantallen zijn 10x zo hoog in vergelijking met de Nederlandse bevolking als geheel. Veel transgenders weten niet de juiste hulpverleners en instanties te vinden die hen kunnen ondersteunen. Maar ook trans* personen die een volledige transitie achter de rug hebben kampen nog steeds met problemen en zelfmoordwensen 2. Alhoewel blijkt dat trans* personen vaak hoogopgeleid zijn, vallen jonge trans* personen regelmatig uit op school 3. Op de arbeidsmarkt is maar liefst 12 procent van de trans* personen arbeidsongeschikt. Daarnaast geeft 43% van de trans* personen aan moeilijk rond te kunnen komen en heeft een derde van de alleenstaande trans* personen een inkomen onder de armoedegrens. De positie van trans* personen op de arbeidsmarkt staat er nog steeds slecht voor. Er wordt weinig rekening gehouden met trans* personen in transitie en uit de kast komen wordt lang niet altijd geaccepteerd. Om daadwerkelijke 1 Kuyper, Lisette (2006). Seksualiteit en seksuele gezondheid bij homo- en biseksuelen. In: Floor Bakker en Ine Vanwesenbeeck (red.), Seksuele gezondheid in Nederland 2006 (p. 167-188). Delft: Eburon (NGstudies nr. 9). 2 https://www.scientias.nl/transgenders-van-geslacht-veranderen/ 3 Saskia Keuzenkamp Worden wie je bent. Het leven van transgenders in Nederland. SCP-rapport. November 2012 3
Datum 13 december 2017 aadsbesluit emancipatie van trans* personen op de arbeidsmarkt te realiseren moet er meer aandacht komen voor transitieverlof en anti-discriminatie op de werkvloer. Daarnaast is de loopbaan oriëntatie van trans* personen belangrijk aangezien niet iedere werkomgeving gunstig uitpakt voor de arbeidssituatie van trans* personen. Omscholing is soms nodig om een loopbaan succesvol en met plezier voort te zetten. oze uitvoeringsagenda Aandacht voor transgenders is onderdeel van de Amsterdamse roze agenda en de roze uitvoeringsagenda die zijn opgesteld naar aanleiding van het roze stembusakkoord. Daarmee worden trans* personen meegenomen met het algemene LHBTI+ beleid rondom discriminatie en geweld tegenover LHBTI+ s en in beleid over (trans*) sekswerkers. Ook heeft de gemeente aangegeven een inclusieve organisatie te willen zijn als werkgever wanneer het trans* personen in transitie betreft. Die aandacht voor trans* personen vanuit de gemeente Amsterdam is belangrijk. Met het tekenen van de verklaring van Dordrecht committeert de gemeente zich als werkgever aan een actielijst voor de emancipatie en anti-discriminatie van trans*genders op de gemeentelijke werkvloer. Arbeidsmarktparticipatie Het voormalige e-integratie Buro Amsterdam (BA) begeleidde sinds 2013 zes tot negen transgenders in de bijstand, die woonachtig zijn in Amsterdam. Bij deze intensieve begeleiding werd onder andere gebruik gemaakt van werkervaringsplaatsen die de gemeente aanbiedt. De klantmanagers werden geholpen door medewerkers van TNN en Transvisie Zorg. Dit project verdient opvolging. Omdat transgenders vaak in een werkomgeving terecht komen waar zij zich gelet op hun genderidentiteit niet thuis voelen, is het noodzakelijk (jeugdige) transgenders bij hun studie- en beroepskeuze te adviseren een keuze te maken die aansluit bij hun genderidentiteit. Uit onderzoek komt naar voren dat sommige trans* personen door middel van hun beroepskeuze hun genderidentiteit proberen weg te stoppen, hetgeen hun arbeidstevredenheid sterk in de weg zit. Begeleiding en het stimuleren dat trans* jongeren een baan kiezen die hen aanspreekt is dus van belang. Bijvoorbeeld door organisaties als GenderTalent. Ook op educatieve transgenderwebsites zoals bijvoorbeeld Gender in de blender is het zinvol daar aandacht aan te besteden. Daarnaast moeten er extra mogelijkheden voor transgenders worden gecreëerd om zich om te scholen naar beroepen die beter passen bij hun genderidentiteit. Discriminatie Om discriminatie tegen trans* personen weg te kunnen nemen is het van belang dat er vaker melding wordt gemaakt van discriminatie. Zeker aangezien deze groep zich niet altijd gehoord voelt onder de parapluterm lhbti+, waardoor zij geen hulp vragen en/of een melding doen. Zeker bij discriminatie op de arbeidsmarkt is directe discriminatie soms lastig te achterhalen maar loont het wel om een vermoeden van discriminatie te melden bij een antidiscriminatie voorziening of het College voor de echten van de Mens. Discriminatie mag immers niet getolereerd worden of terzijde geschoven worden. Goede registratie en het open ontvangen van meldingen en aangiften helpt om het probleem te traceren. 4
Datum 13 december 2017 aadsbesluit Onderwijs De meeste trans* personen die in transitie gaan volgen nog onderwijs of gaan nog een opleiding volgen. De transitie kan echter zorgen voor studievertraging. Trans* personen kunnen in geval van studievertraging een beroep doen op de persoonlijke omstandigheid lichamelijke functiestoornis, waardoor ze extra kosten kunnen voorkomen. Het beter informeren van onderwijsinstellingen over bestaande regelingen en het vergroten van de bewustwording over hoe om te gaan met deze groep studenten kan veel lastige gesprekken tussen trans* studenten en onderwijsinstellingen voorkomen. Juist voor deze groep studenten is loopbaanbegeleiding en maatwerk rondom de transitie essentieel. Naast landelijke wetgeving ten aanzien van verlof kunnen onderwijsinstellingen geïnformeerd worden over de behoeftes en belangen van transpersonen in het onderwijs. Persoonlijke aandacht is essentieel en deze situaties zijn niet in een systeem te vatten. Studievertraging mag niet leiden tot studieafstel. Basisregistratie Personen Sommige trans* personen die van geslacht veranderen ervaren nog steeds problemen met het wijzigen van hun geslacht en naam, de aanspreekvorm in communicatie van de gemeente en de bescherming van gegevens in de gemeentelijke basisadministratie. Eerder pleitte de D66-fractie voor het aanpassen van gemeentelijke formulieren om onnodige sekse-vragen zoveel mogelijk weg te nemen. Veel trans* personen worden dagelijks geconfronteerd met hun genderidentiteit, vragen hiernaar of verkeerde aanspreekvormen. De gemeente kan hier zelf nauwkeuriger mee omspringen. Beste Amsterdammer of Beste ouder is inclusiever zonder onduidelijkheid te scheppen. Ook de nauwkeurigheid van paspoort gegevens van trans* personen en hun kinderen is belangrijk om vervelende situaties in het buitenland te voorkomen. Het netwerk van trans* personen kan precies aanwijzen waar die knelpunten liggen. Een gespecialiseerde ambtenaar van de burgerlijke stand zou deze bijzondere maar belangrijke verzoeken netjes kunnen verwerken. Zorg en welzijn Zowel op jonge als latere leeftijd zijn er trans* personen die voor een geslacht veranderende operatie kiezen. Deze transitie is zowel psychisch als medisch zeer ingrijpend en duurt tussen de 3 en 5 jaar. Geslachtsaanpassende medische ingrepen worden gelukkig inmiddels gezien als noodzakelijke zorg en niet als cosmetische ingreep, waardoor werkgevers en scholen verplicht zijn verlof te geven en loon door te betalen door de tijdelijke arbeidsongeschiktheid 4. De verklaring van Dordrecht vraagt werkgevers om hun transgender medewerkers actief te ondersteunen in hun transitie. D66 vindt ruimhartig transitieverlof hierin essentieel. Veel trans* personen die in transitie gaan komen obstakels tegen in de zorg. Zo moet men lang wachten voordat het proces kan starten, zijn de kosten hoog en is er niet altijd aandacht voor trans* personen met een bi-culturele achtergrond. Het college zou in gesprek kunnen met de regering over goede en toegankelijke transitiezorg en ruimhartig transitieverlof. Ook de roze zorg op latere leeftijd is van groot belang voor trans* 4 https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ecli:nl:bob:2014:2417 5
Datum 13 december 2017 aadsbesluit personen. Deze vereist wellicht een nog persoonlijkere benadering van open-minded zorg personeel dan de reguliere roze zorg. Bestaande roze zorg en zorginstellingen met het keurmerk roze loper zouden hierover expertise kunnen ontwikkelen. Ook is er een groep die moeilijk bij de juiste zorg terecht komt. Zo bevinden sekswerkers zich soms in een schemergebied, met of zonder verblijfstatus of verzekering maar wel met de wens in transitie te gaan of hormoontherapie te krijgen. Goede samenwerking tussen transitiezorg en zorg en welzijnsinstellingen is daarom van belang om te voorkomen dat mensen in de knel raken 5. Naast zorg is het welzijn van trans* personen ook punt van aandacht. Zo is eenzaamheid een groot probleem binnen de trans* gemeenschap. Het zou mooi zijn als er in samenwerking met bestaande netwerken bijvoorbeeld een trans* maatjes project van de grond kan komen. En de ervaringen van de aanpak eenzaamheid van de gemeente hierin wordt meegenomen. De groep bi-culturele trans* personen heeft nog specifiekere problemen 6. Zij ervaren weinig steun vanuit familie of netwerk en komen vaak in een sociaaleconomisch isolement terecht doordat zij door zowel hun biculturaliteit als hun seksuele diversiteit vaker te maken krijgen met geweld of intimidatie. Daarnaast voelt deze groep zich beroepsmatig vaker toegewezen tot de prostitutie. Ook in de zorg en hulpverlening is er een gebrek aan sensitiviteit voor deze groep. Vooral nieuwe statushouders zijn een kwetsbare groep die nauwe begeleiding behoeft. D66 stelt het college voor om: 1. In samenwerking met WPI, WSP Groot-Amsterdam en belangenorganisaties trans* personen beter te begeleiden naar werk en hierover een plan op te stellen; 2. Bij de Minister van SZW te pleiten voor de introductie van een door de overheid bekostigde verlofregeling voor trans* werknemers die in transitie zijn; 3. In de tussentijd te onderzoeken wanneer transitieverlof mogelijk kan worden gemaakt voor trans* werknemers van de gemeente Amsterdam en dit op te nemen in de NGA; 4. Met de keten in gesprek te gaan over kwaliteitsverbetering in de roze (ouderen)zorg en het welzijn voor trans* personen; 5. In samenwerking met Transgender Netwerk Nederland de obstakels voor trans* personen in de BP en de omgang met hun persoonsgegevens onder de loep te nemen en mogelijk te verbeteren; 6. Onderwijsinstellingen in Amsterdam te ondersteunen bij het invoeren van een transitieverlof voor transgender studenten op MBO-instellingen, Hogescholen en Universiteiten, door middel van (loopbaan)begeleiding en maatwerk afspraken over de studievoortgang; 7. Lopende initiatieven om de aangiftebereidheid onder trans* personen te vergroten actief te ondersteunen, in samenwerking met het oze in Blauw van de politie-eenheid Amsterdam en belangenorganisaties; 8. In het beleid van de gemeente rekening te houden met de kwetsbaarheid van bi-culturele transgenders (in het bijzonder ten aanzien van statushouders). 5 Dit signaal kwam van P&G292, een organisatie die sekswerkers begeleid en ondersteunt. 6 apport biculturele transgenders. Trans United. https://www.cocamsterdam.nl/wp-content/uploads/2017/01/coc-apport- Bi-culturele-trensgenders-DEF.pdf 6
Datum 13 december 2017 aadsbesluit Stukken Meegestuurd Ter inzage gelegd Bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel n.v.t. Het lid van de gemeenteraad van Amsterdam J.S.A. Vroege 7