Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Van vijf naar twee! 13 februari 2018
Voorstellen Jaap Kappert MSc BN Master Advanced Nursing Practice 2012-2014 Verpleegkundig specialist chronische zorg Secretaris V&VN Verpleegkundig Specialisten (sinds 03-2015) Docent Hogeschool Rotterdam 2
Disclosure Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen - V&VN Verpleegkundig Specialisten Toehorend lid Registratiecommissie Verpleegkundig Specialisten - Hogeschool Rotterdam
Beroepsvereniging V&VN Verpleegkundig Specialisten 2000 > Eerste afgestudeerden MA ANP in Groningen 2001 > Opgericht als Nederlandse Vereniging Nurse Practitioners in 2006 > Gefuseerd met AVVV en andere beroepsverenigingen tot V&VN (Nurse Practitioners) 2008 > Betrokken bij wettelijke regeling 2011 > V&VN Verpleegkundig Specialisten 2016 > 2.000 leden 2018 > 2.500 leden (57% VS/vios) 4
Nurse Practitioners Hoe de Nurse Practitioner in Nederland terecht kwam 1865 > Wet Uitoefening Geneeskunst (van kracht tot 1993) Art. 1. Uitoefening der geneeskunst, waaronder de wet het verleenen van genees- heel- of verloskundigen raad of bijstand als bedrijf verstaat, is alleen geoorloofd aan degenen, aan wie de bevoegdheid daartoe volgens de wet is toegekend. (8) 1993 > begin invoering Wet BIG > verschil met voorgaande wetgeving > uitvoeren geneeskunst is vrij! (7) 5
Nurse Practitioners Lezing Els Borst bij uitreiking eerste getuigschriften (19-01-2000) Passende beroepenvoorziening in kwantitatieve en kwalitatieve zin; Adequate personele infrastructuur; Coördinatie tussen hulpverleners > aandacht voor zelfredzaamheid en kwaliteit van leven; Voor chronische patiënt verpleegkundige steeds meer centrale zorgverlener; Ontwikkeling zorgvraag is leidend > juiste persoon op juiste plaats; Taakverschuiving en wellicht uitbreiding is standaardisering bestaande praktijk; Zij noemt hier al beroepstitel verpleegkundig specialist in kader artikel 14 Wet BIG. (9) 6
Specialismen (1) Planvorming 2006 > VBOC-rapport Verpleegkundige toekomst in goede banen > tweedeling beroepenhuis (verpleegkundige en verpleegkundig specialist) (10); Verticale en horizontale indeling; Neem verpleegkundig specialist op in artikel 14 Wet BIG > deskundigheidsgebied verpleegkundige in Wet BIG biedt VS onvoldoende handelingsruimte > VWS bereidt wettelijke regeling voor. 7
Specialismen (2) Besluitvorming Advies VBOC-rapport om vier specialismen aan te wijzen door College Specialismen Verpleegkunde in deelgebied somatische aandoeningen en psychische aandoeningen en gedragsstoornissen - Preventieve zorg (voorkomen) - Acute zorg (behandelen) - Intensieve zorg (behandelen + begeleiden) - Chronische zorg (begeleiden + ondersteunen) 8
Specialismen (3) Vier of vijf? 2008 > aantal afdelingen van V&VN vraagt een vijfde specialisme aan bij het CSV (1); VS GGZ; Belangrijk criterium bij aanvraag: - Generieke, adequate kennis en vaardigheden op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg; - Expertise binnen één of meer zorgcircuits > ketenzorg waarin preventieve zorg, acute zorg, intensieve zorg en chronische zorg een geïntegreerd geheel vormen (in tegenstelling tot horizontale indeling VBOC). 9
Specialismen (4) Inwerkingtreding Besluit van 16 december 2008 houdende de algemene eisen voor de opleiding, registratie en herregistratie van verpleegkundig specialisten en voor de erkenning van hoofdopleiders, praktijkopleiders, opleidingsinstellingen en praktijkinstellingen (2) > Algemeen besluit Specialismen Verpleegkunde; Gaat over algemene bepalingen (definities), opleiding, hoofd- en praktijkopleiders, registratie, herregistratie, (overige bepalingen); Aanwijzing van vijf specialismen > verder uitgewerkt in specifieke besluiten met kern aanvullende competenties; Somatische specialismen per februari 2009; GGZ juni 2009 erkend door minister. 10
Specialismen (5) Specifieke besluiten Preventieve zorg > voorkomen van somatische aandoeningen; Acute zorg > spoedeisende behandeling van acute, somatische aandoeningen; Intensieve zorg > behandeling van en begeleiding bij somatische aandoeningen. (3) 11
Specialismen (6) Specifieke besluiten Chronische zorg > behandeling, ondersteuning en begeleiding van mensen met een chronische, somatische aandoening of lichamelijke handicap; GGZ > preventie, behandeling, spoedeisende behandeling, begeleiding en ondersteuning van (patiënten met) psychische stoornissen (binnen vijf deelgebieden: kinderen en jeugdigen, volwassenen, ouderen, forensische psychiatrie, verslavingszorg. (3) 12
Specialismen (7) Verschillen Specialismen bij somatische aandoeningen komen voort uit VBOC-rapport > volgen vier hoofdgroepen van verpleegkundige zorg; Specialisme GGZ bevat integratie van preventieve, acute, intensieve en chronische zorg. 13
Aanleiding evaluatie College Specialismen Verpleegkunde (CSV) Afspraak bij erkenning specialismen om binnen twee jaar te evalueren; Uitgesteld vanwege onvoldoende verpleegkundig specialisten en beroepsprofielen. (4) 14
Evaluatie College Specialismen Verpleegkunde (CSV) Periode > voorjaar 2014 tot najaar 2015 > op grond van vooraf vastgelegde verplichting om na vijf jaar te evalueren; Methode: invitational conferences, achterbanraadpleging/advies RSV, online meningspeiling werkveld/beroepsgroep; Deelnemers > 500 VS, 120 vertegenwoordigers werkveld; 15
Betrekken beroepsgroep Hoe waren verpleegkundig specialisten betrokken? Invitational conferences > 25 VS/vios van 45; Achterbanraadpleging RSV > 39 VS/vios + V&VN VS (totaal 50); Online meningpeiling > - Werkveld > 330 instellingen (120 volledig ingevuld) - Beroepsgroep > 479 VS/vios (van 3.270) (15%). 16
Conclusie Evaluatie verpleegkundig specialismen Conclusie: indeling herzien! In AGZ niet gebruikt, in GGZ wel gebruikt; Belangrijk: indeling AGZ draagt niet bij aan herkenbaarheid - Geen invloed op positionering - Onduidelijk onderscheid tussen specialismen - Ingewikkelde verhouding specialismen en werkveld - GGZ-respondenten positiever; Belangrijk: geen eensluidend alternatief! 17
Project CSV Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Vanuit conclusie evaluatie > project toekomstbestendige verpleegkundig specialismen; Eerste keer dat beroepsgroep nadrukkelijk zelf grote invloed heeft op indeling (want er is een beroepsgroep); Eind 2016 eind 2017. (5) 18
Oplossen problematiek Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Communicatieve waarde titels > nu onduidelijk met uitzondering van GGZ > velen noemen zich verpleegkundig specialist (+ expertisegebied) > geen link met beroepsinhoud; Overlap tussen specialismen > overlap in patiëntengroepen m.n. tussen chronische en intensieve zorg; Opdrachtgever: V&VN (beroepsprofiel) en CSV (wettelijke taak deelgebieden verpleegkunde aanwijzen). 19
Inrichting project Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Stuurgroep > voorzitter Wilma Scholte op Reimer > eindverantwoordelijk traject, stelt adviezen vast; Projectgroep > voorbereiding en totstandkoming producten / expertgroep; Klankbordgroep > adviesfunctie en draagvlak creëren > voeding door beroeps-/brancheorganisaties. 20
Ontwikkelingen zorg Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Toename ouderen, chronische zorg en multimorbiditeit; Toenemend belang preventie & zelfmanagement; Extramuralisering zorg; Ketenzorg en multidisciplinair werken; Technologische ontwikkelingen; Evidence-based werken; Nieuwe kwalificatiestructuur V&V; Generalistische vs. specialistische deskundigheid. 21
Uitgangspunten Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Communicatieve waarde (herkenbaar voor patiënten, werkgevers en andere beroepsbeoefenaars); Onderscheid met verpleegkundige / andere beroepen; Toegevoegde waarde (in relatie tot andere beroepen); Samenhang specialismen (geen overlap, onderscheidend); Toekomstbestendig en flexibel (ketendenken, transities in zorg, indelen op hoofdlijnen); Balans generalistisch/specialistisch (richten op complexe zorgvraag en specialistische kennis/vaardigheden). 22
Uitgangspunten (2) Toekomstbestendige verpleegkundig specialismen Body of knowledge (bij specialisme is er kennisbasis); Volume (voldoende omvang); Registratie en erkenning (accreditatie scholing/herregistratie eenvoudig te koppelen); Juridisch haalbaar (conform Wet BIG); Werkbaar voor opleiding (vertalen naar opleidingsplan); Draagvlak (draagvlak onder VS, brancheorganisaties). 23
Mogelijkheden Mogelijke oplossingsrichtingen Ongedeeld specialisme (verpleegkundig specialist); - Evt. met privaatrechtelijk expertisegebied Gedeeld specialisme; - Zorgdomein (VS en VS GGZ, VS AGZ/MGZ/GGZ, VS AGZ/GGZ - Functie (sociaal, psychiatrisch, somatisch) - Muraliteit (intra-/extramuraal) - Leeftijdscategorie (kinderen, volwassenen, ouderen) - Geneeskundig specialismen - Expertisegebieden (huidige gehanteerde specialismen) - Branche (ziekenhuizen, GGZ, publieke zorg, VVT, gehandicaptenzorg) - Combinatie van bovenstaande. 24
Moeilijkheden Mogelijke hindernissen Geen draagvlak VS GGZ voor opgeven titel - Regiebehandelaarschap GGZ = - Specifieke masteropleiding gericht op GGZ - Nastrevenswaardig in andere velden Geen draagvlak voor huidige indeling over algemeen; Wat te doen met MGZ?; Bestuursrechtelijk versus privaatrechtelijk. 25
Beroepsvereniging Brief V&VN Verpleegkundig Specialisten (6) Functie beroepsvereniging: - Rol in stuurgroep, projectgroep, klankbordgroep - Inhoudelijk meedenken - Draagvlak creëren 26
Brief V&VN VS (1) Voorwaarden voor nieuwe indeling Aansluiten bij trend in gezondheidszorg - Toename chronisch zieken - Toename participatie zieken in maatschappij - Gezondheid en eigen regie voeren Holisme > een van de kernbegrippen van Advanced Nursing Practice Onderscheidend vermogen titel (eerste indruk geven van expertise VS voor patiënten/andere beroepen) 27
Brief V&VN VS (2) Tegenstelling GGZ > geen draagvlak bij beroepsvereniging, andere partijen voor veranderen beroepstitel VS GGZ AGZ > geen draagvlak voor huidige indeling DUS: Tegemoet komen aan bezwaren AGZ Bewaren positieve karakter VS GGZ en uitwerking op positie VS GGZ (regiebehandelaar) 28
Brief V&VN VS (3) Voorgestelde oplossing Combinatie van twee scenario s: - Indeling in domeinen > VS AGZ en VS GGZ; Volgen patiënt door de keten heen (klinisch, ambulant, transmuraal) - Mogelijkheid privaatrechtelijke expertisegebieden creëren; 29
Expertisegebieden Hoe VS AGZ zich kan profileren? Mogelijke doorontwikkeling van (grote) netwerken; Gericht op unieke positie in werkveld; Body of knowledge noodzakelijk; Expertisegebieden gereguleerd door beroepsgroep. 30
Brief V&VN VS (4) Voorgestelde oplossing Maar: VS AGZ heeft ook kennis van geestelijke gezondheidsproblemen, de VS GGZ heeft kennis van lichamelijke gezondheidsproblemen; Beiden hebben kennis van en competenties in regievoering over het zorgproces en het verlenen van ketenzorg, dan wel gemeenschapszorg (zorg in de wijk, bij mensen thuis, in de eerstelijn, transferzorg en preventieve zorg). 31
Brief V&VN VS (5) Aanbevelingen aan CSV Evaluatietermijn > vijf jaar > inspelen op ontwikkelingen gezondheidszorg / beroepsgroep; Mogelijkheid expertisegebieden; Onderzoeken op welke wijze expertisegebieden; Hoe positie VS ouderenzorg, de eerstelijn, en ziekenhuiszorg verbeteren; Hoe positie VS op snijvlak AGZ en MGZ versterken; Communicatie over nieuwe indeling / bekendheid patiënten; Verbeteren samenwerking V&VN (VS), CSV en RSV; Voorstellen vervolgtraject in overleg met V&VN VS. 32
Advies (1) Advies stuurgroep aan CSV (7) Twee specialismen: Algemene Gezondheidszorg (AGZ) Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Specialisme AGZ biedt meer ruimte voor ketenzorg en integrale benadering > VS richt zich op complete zorgvraag; Daarnaast toch duidelijk onderscheid in verschillend zwaartepunt VS AGZ en VS GGZ (uiteraard kennis beide); Onderzoek of regulering expertisegebieden kan bijdragen aan ontwikkeling beroepsuitoefening (eerste instantie adaptief). 33
Advies (2) Advies stuurgroep aan CSV Overgangsregeling creëren (aan CSV); Bij zelfstandige bevoegdheid kader huidige specialismen acuut en intensief hanteren > ga uit van bevoegd = bekwaam / onbekwaam = onbevoegd; Wisselen werkveld reguleren via werkgever (gebruik portfolio) (aan CSV); Onderzoek mogelijkheden privaatrechtelijke expertisegebieden (V&VN VS); Bepaal welke organisatievorm het beste past bij ontwikkeling van VS; Formulier sectorbeleid inzet VS (V&VN VS); Start met actualisering beroepsprofiel in 2018 (V&VN VS); Goede aansluiting beroepsprofiel op regieverpleegkundige (V&VN VS); Houd indeling gedurende langere tijd in stand (V&VN VS); Communicatie over indeling (V&VN VS) 34
Vaststelling advies Advies CSV aan ministerie van VWS December 2017: CSV neemt advies van stuurgroep over > voorstel dat aan minister voor Medische Zorg en Sport wordt gestuurd; Minister kan advies overnemen (of niet) - Vervolgens: competentieprofielen en opleidingen aanpassen - Nieuwe indeling van de specialismen implementeren; - Onderdeel is overgangsregeling voor de huidige somatische specialismen naar het nieuwe specialisme AGZ - Verwachting ingang per 2020. 35
Betrekken beroepsgroep Hoe waren verpleegkundig specialisten betrokken? Voortraject > evaluatie; Tijdens traject > - via beroepsvereniging - via netwerken - drie discussiebijeenkomsten; Natraject > via implementatie (V&VN VS). 36
Openstaande vragen Beroepsvereniging blijft scherp meekijken / aan zet Overgangsregeling; Zelfstandige bevoegdheid; In ieder geval: - Registratie voor alle huidige verpleegkundig specialisten blijft; - Toevoeging werkveld mag gebruikt blijven. 37
Aansprekend? Wat een beroepsvereniging kan betekenen. Vertegenwoordiging van de verpleegkundig specialist Belangenbehartiging; 4x per jaar het vakblad Dé Verpleegkundig Specialist; Mogelijkheid voor geaccrediteerde nascholing via het vakblad; Korting op het jaarcongres van V&VN VS; Delen van kennis en ervaring via de netwerken. 38
Conclusie Mening Zorgvuldig proces; Betrekken beroepsgroep; Expertisegebieden > sterkere ontwikkeling verpleegkundig specialisme; Verpleegkundig-specialistische kennisbasis; 39
Word lid! Steun de beroepsvereniging > kracht is macht! 40
Bronnen Aanvraag VS GGZ (2008) (1) Algemeen besluit CSV (2008) (2) Specifieke besluiten CSV (2008 + 2009) (3) Eindrapportage Evaluatie Verpleegkundig Specialismen CSV (2015) (4) Adviesrapport Toekomstgerichte Indeling Verpleegkundig Specialisten (2017) (5) Brief V&VN VS aan CSV en V&VN inzake specialismen (2017) (6) Wet BIG (actuele versie) (7) Wet Uitoefening Geneeskunst 1865 (8) Lezing minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2000) (9) Verpleegkundige toekomst in goede banen VBOC (2006) (10) 41