Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts 24 november 2018
IBD en buikpijn Pijn is belangrijk als waarschuwing voor mogelijk schadelijke invloeden Veel voorkomende klacht bij IBD Bij colitis ulcerosa vaak krampend en hele buik, bij M. Crohn vaak meer gelocaliseerd (rechteronderbuik) Beangstigend, belemmerend en vermindert kwaliteit van leven Oorzaken: - Ontstekingsactiviteit - Abces (= pusholte) - Obstructie (= afsluiting darm) - Perforatie (= gaatje in darm) Ook als je IBD hebt kan er altijd een andere oorzaak zijn!
Oorzaken buikpijn naar locatie
Oorzaken buikpijn naar locatie
Presentatie buikpijn Acuut (pas ontstaan) of chronisch (langdurig bestaand) Ernst Plaats Aard (stekend, zeurend, brandend etc.) Wisselend of continue Uitlokkende zaken (voedsel, activiteiten, stress, houding etc.) Relatie menstruatie-cyclus Reactie (stil liggen/ bewegingsdrang, houding) Bijkomende verschijnselen (zweten, koude rillingen, koorts, misselijkheid, diarree, moeilijke stoelgang, plasproblemen etc)
Onderzoeken Anamnese (het verhaal) Lichamelijk onderzoek (kijken, luisteren, kloppen, voelen) Laboratorium-onderzoek (bloed, urine, ontlasting) Afbeeldend onderzoek Buikfoto Echo CT MRI Endoscopische onderzoeken (gastroscopie, colonscopie e.d.) Soms pijn van buiten de buik (bijvoorbeeld longontsteking)!
Waarop letten? Zeer heftige aanhoudende pijn Pijn bij bijvoorbeeld lichte aanraking, stoten tegen bed of hobbels Bolle, pijnlijke buik Geen ontlasting en windjes meer Koorts Koude rillingen Terugkerend braken Aanhoudend bloed bij ontlasting Aanhoudende of bloederige diarree Gewichtsverlies Andere verschijnselen zoals geelzucht, bloed in urine
Behandeling pijn bij IBD Ziekte-activiteit behandelen Intensiveren van IBD-therapie Pijnstilling Paracetamol NSAIDs (bij voorkeur wat minder op darm werkende NSAIDs, de zgn. COX-2-remmers) Morfine-preparaten (alleen bij zeer ernstige pijn) Antibiotica Drainage (afvoerslang in abces) Endoscopische oprekking van vernauwingen Operatie
Oorzaken chronische buikpijn * Functionele klachten bijv. prikkelbare darmsyndroom, maagklachten, obstipatie. * Buikwandpijn (bijv. ACNES) * Voedselintolerantie (bijv. lactose-intolerantie, coeliakie) * Medicatie (bijv.cholesterolverlagers) Maagzweer Chronische alvleesklierontsteking Gezwel Zuurstoftekort maag/darmen Gynaecologische/urologische problemen of buiten de buik gelegen oorzaken Etcetera
Buikwandpijn!
Buikwandpijn Oorzaken ACNES: Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome Rib-tip syndroom Littekenpijn Herniaties Herpes Zoster Hematoom, post-traumatisch Spiergerelateerd Uitstraling vanuit een rugaandoening?
Symptomen ACNES Zeurend, doof of brandend, stekend Min of meer continue met opvlammingen Soms pijn in proximale beloop zenuw (Valleix-fenomeen), soms uitstraling richting lies Uitgelokt door beweging, houding, druk. Regelmatig gepaard met misselijkheid, gevoel zwelling, relatie eten Meestal 1 plek, 6% meer locaties 63% rechtszijdig 47% in de rechteronderbuik
Lichamelijk onderzoek: Locale pijn (de lanceerknop ) Carnett-test Gevoelsverandering (Pinch test)
Prikkelbare darm syndroom (PDS) Mensen met IBD hebben vaak ook PDS! Terugkerende buikpijn, gemiddeld minimaal 1 dag per week in de afgelopen 3 maanden met 2 of meer van de volgende criteria: Gerelateerd aan ontlasting (verlichting na ontlasting) Samengaand met een verandering in ontlastingsfreqeuntie Samengaand met een verandering in aspect (vorm) van de ontlasting Klachten minimaal 6 maanden voor diagnose begonnen Rome IV criteria
Behandeling * Afhankelijk van oorzaak Oorzaak behandelen, indien mogelijk Voedselgerelateerd: Dieet (bijv. glutenvrijvrij, lactosebeperkt) Buikwandpijn/ACNES: Injectie-therapie, zenuwblokkades, medicijnen tegen zenuwpijn, operatie, fysiotherapie Functionele klachten (mn Prikkelbare Darm Syndroom) - Geruststelling, uitleg, leefadviezen, dieet - Medicatie (pijnstillers, antikrampmiddelen, psychofarmaca, laxeermiddelen, antibiotica/probiotica, etc) -Pyschologische behandelingen (bijv. hypnotherapie, gedragstherapie etc).
6 e zintuig?
De darm-brein as
De darm-brein as?
1. IBD kan oorzaak pijn zijn 2. Pijn activiteit IBD 3. Vele andere oorzaken 4. Vaak onschuldig, maar pas op bij alarmsignalen 5. Vele - mogelijk niet zo voor de hand liggende- behandelingsopties, afhankelijk van oorzaak 6. Geen paniek, maar wees waakzaam!