Blok 4/dag 7 Berry van Zuidam

Blok 4/dag 7 Berry van Zuidam 1 Agenda van de dag Terugblik vorige blok Rechten en plichten echtgenoten Relatievermogensrecht Evaluatie lesdag 2 1

Eerlijk delen 3 Rechten en plichten van echtgenoten Titel 6 BW Zorgplicht (art. 1:81 BW en 1:82 BW) Verschaffen van inlichtingen (art. 1:83 BW) Verdeling kosten van huishouding (art. 1:84 BW) Aansprakelijkheid voor schulden van de huishouding (art. 1:85 BW) Vergoedingsplichten (art. 1:87 BW jo. art. 1:95 BW) Wederzijdse toestemming rechtshandelingen (art. 1:88 BW) Bestuur van de gemeenschap (art. 1:90 BW jo. art. 1:97 BW) 4 2

Rechten en plichten van echtgenoten Titel 6 BW 1 Toepassingsgebied: Alle huwelijken (ook huwelijkse voorwaarden) Ook GP (1:80b BW) Naast rechten en plichten: Verhoudingen derden (aansprakelijkheid huishoudelijke schulden, toestemming rechtshandelingen) Geen afwijking mogelijk bij huwelijkse voorwaarden 5 Zorgplicht (art. 1:81 BW en 1:82 BW) Weinig praktische betekenis Ideële betekenis Jurisprudentie hierover is schaars Nakoming kan niet in rechte worden gevorderd Aanloop naar artikel 1:84 BW verplichting tot bijdrage in de kosten van de huishouding. 6 3

Verschaffen van inlichtingen (art. 1:83 BW) Verplichting van echtgenoten elkaar inlichtingen over het bestuur en de stand van hun eigen goederen en schulden te verschaffen Art. 1:83 BW oud: samenwoonverplichting 7 Verdeling kosten van huishouding (art. 1:84 BW) Nadere uitwerking van art. 1:81 BW (het nodige verschaffen) Kosten der huishouding Gemeenschappelijk belang Uitgaven tbv lichamelijk en geestelijk welzijn van echtgenoten en kinderen Rente van lening tbv echtelijke woning Geen kosten van de huishouding Belastingschulden Alimentatieverplichtingen eerder huwelijk Aflossen hypotheek 8 4

Verdeling kosten van huishouding (art. 1:84 BW) Draagplicht kosten van de huishouding Naar rato van gemene inkomen Naar rato van eigen inkomens Inkomens ontoereikend? Gemeenschappelijk vermogen Privévermogens naar evenredigheid Inkomens aanname geldt niet in bijzondere situaties 9 Verdeling kosten van huishouding (art. 1:84 BW) Echtgenoten niet op basis van regels art. 1:84 BW bijgedragen in kosten huishouding? Hierdoor kunnen vorderingen ontstaan. Met name van belang bij huwelijkse voorwaarden. Echtgenoten kunnen een vervalbeding op laten nemen in hun huwelijkse voorwaarden. 10 5

Aansprakelijkheid voor schulden van de huishouding (art. 1:85 BW) Een echtgenoot is naast de handelende echtgenoot voor het geheel aansprakelijk voor schulden voor de gewone gang van de huishouding. gewone gang van de huishouding : Aard van de uitgave Financiële situatie Naar buiten blijkende leefwijze 11 Aansprakelijkheid voor schulden van de huishouding (art. 1:85 BW) Opheffing aansprakelijkheid voor in vervolg aangegane verbintenissen (art. 1:86 BW). Door rechtbank bij gegronde redenen: Misbruik van de bevoegdheid Ongeschiktheid van een echtgenoot om het huishouden te bestieren Derdenwerking indien beschikking is ingeschreven in het huwelijks goederen register (na 14 dagen) 12 6

Vergoedingsvorderingen (art. 1:87 BW jo. art. 1:95 BW) Komt aan de orde bij relatievermogensrecht 13 Wederzijdse toestemming rechtshandelingen (art. 1:88 BW) Bescherming van echtgenoten jegens elkaar inzake risicovolle verplichtingen: Vervreemding, bezwaring, ingebruikgeving echtelijke woning Giften (m.u.v. gebruikelijke) Borgstelling Koop op afbetaling en huurkoop 14 7

Bestuur van de gemeenschap (1:90 BW jo. 1:97 BW) Inhoud bestuur Goederen op naam Overige goederen Tijdens huwelijk Na ontbinding gemeenschap 15 Bestuur van de gemeenschap (1:90 BW jo. 1:97 BW) Inhoud bestuur (art. 1:90 lid 2 BW) Het verrichten van beschikkingshandelingen: Verkopen Bezwaren Genot en gebruiken 16 8

Bestuur van de gemeenschap (1:90 BW jo. 1:97 BW) Goederen op naam Bankrekening Aandelen BV OG Erfrechtelijke verkrijgingen Bestuur ligt bij echtgenoot op wiens naam het goed staat (of door schenking / erfenis heeft verkregen) Uitzondering: art. 1:97 BW jo. 3:170 lid 1 BW (behoud/onderhoud) 17 Bestuur van de gemeenschap (1:90 BW jo. 1:97 BW) Overige goederen Tijdens huwelijk Bestuur bij ieder van beide echtgenoten zelfstandig Na ontbinding gemeenschap Bestuur bij beide echtgenoten gezamenlijk (verval 1:97 BW, 3:170 BW van toepassing) Van 1 naar 2 Bescherming echtgenoot (praktijk en theorie) 18 9

Relatievermogensrecht Samenlevingsvormen Gemeenschap van goederen Afwikkeling gemeenschap van goederen bij scheiding Huwelijkse voorwaarden (volgende lesdag) 19 Samenlevingsvormen Samenwoners Met of zonder voorwaarden Gehuwden Gemeenschap van goederen Huwelijkse voorwaarden (lesdag 4) Geregistreerde partners Gemeenschap van goederen Partnerschapsvoorwaarden (lesdag 4) 20 10

Samenwoners Geen speciale juridische status Gescheiden vermogens Eigendomsverhouding bij samenwoners vloeit voort uit betaling. Bijzondere bepalingen samenlevingscontract Gemeenschap van inboedel Gezamenlijke bankrekeningen Eenvoudige gemeenschap 21 Samenwoners Vraag: Jan en Irene leven al 10 jaar als samenwoners en hebben een zogenaamde gezamenlijke e.o rekening bij de Rabobank. Op het moment van scheiden staat er 10.000,- op de rekening. Wat is van wie? 22 11

Huwelijkse voorwaarden Meestal gescheiden vermogens Bijzondere bepalingen huwelijkse voorwaarden: Gemeenschap van inboedel/woning Verrekenbeding Overige zaken Beperkte gemeenschap Eenvoudige gemeenschap 23 Gemeenschap van goederen Titel 7 BW 1 Gehuwden (en GP, art. 1:80b BW) Omvang huwelijksgemeenschap (art. 1:94 BW) Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Schulden van de gemeenschap (art. 1:96 BW) Bestuur van de gemeenschap (art. 1:90 en 1:97 BW) Ontbinding van de gemeenschap (art. 1:99 BW ev) 24 12

Schematisch GvG 25 Gemeenschap van goederen Titel 7 BW 1 Omvang huwelijksgemeenschap (art. 1:94 BW) De gemeenschap omvat Alle goederen en schulden der echtgenoten bij aanvang van de gemeenschap (boedelmenging) Goederen verkregen gedurende het bestaan van de gemeenschap Uitzonderingen Goederen verkregen onder uitsluitingsclausule Pensioenrechten WVPS en PW Rechten op vruchtgebruiken (art. 4:29, 4:30 en 4:34 BW) Verknochte goederen Vruchten van goederen die geen onderdeel zijn van de gemeenschap 26 13

Verknochtheid Verknochtheid Geen opsomming van verknochte goederen Criterium: de aard van het goed, zoals deze aard mede door maatschappelijke opvattingen wordt bepaald HR 7 december 2012, BY0957 De vragen of een goed dan wel een schuld wegens het hoogstpersoonlijke karakter daarvan, in afwijking van de hoofdregel aan een der echtgenoten is verknocht (..) kunnen niet in hun algemeenheid worden beantwoord. De beantwoording is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, waaronder met name de aard van dat goed respectievelijk die schuld, zoals mede door de maatschappelijke opvattingen wordt bepaald. 27 Verknochtheid Prothese Aanspraak op immateriële schadevergoeding (smartengeld) Vergoeding van materiele (inkomensschade) Voor zover deze ziet op inkomenscompensatie in verband met verlies verdiencapaciteit na ontbinding van de gemeenschap Ontslagvergoeding Voor zover deze ziet op inkomenssuppletie na ontbinding van de gemeenschap Voortgezette verknochtheid Wederbelegging van een verknocht goed is niet per definitie een verknocht goed 28 14

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) In welk vermogen valt een vermogensbestanddeel, Privévermogen of gemeenschap? (art. 1:95 BW) In principe gemeenschap Tenzij: Tegenprestatie van een verwerving meer dan 50% uit privévermogen + levering aan die echtgenoot: Goed valt in privévermogen Gemeenschap krijgt evenredige vordering op privévermogen ( récompense ) (art. 1:87 BW) Dit noemen we vergoedingsvorderingen 29 Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) In welk vermogen valt een vermogensbestanddeel, Privévermogen of gemeenschap? (art. 1:95 BW) In principe gemeenschap Als tegenprestatie bij verwerving 50% of minder uit privévermogen bestaat: Goed valt in gemeenschap Privévermogen krijgt evenredige vordering op gemeenschap ( réprise ) (art. 1:87 BW) 30 15

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Vraag: Arie en Jean zijn rijk en vreemd genoeg gehuwd zonder dat zij huwelijkse voorwaarden hebben opgemaakt. Arie koopt bij een kunstveiling het bekende kunstwerk van Damien Hirst for the love of god. Het werk kost 10.000.000,- Zo rijk is Arie eigenlijk ook weer niet. Arie betaalt 6.000.000,- met de recent verkregen erfenis (uitsluitingsclausule). De andere 4.000.000,- betaalt hij vanuit gemeenschappelijk vermogen. Hij neemt het kunstwerk onder zijn arm mee naar huis. Jean is dolgelukkig. In welk vermogen valt het recent verworven vermogensbestanddeel? Het werk behoort tot het vermogen van Arie omdat hij het goed geleverd krijgt en de tegenprestatie van het goed voor meer dan 50% afkomstig is uit zijn privévermogen. De gemeenschap krijgt een evenredige vordering op het privévermogen van Arie. 31 Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Vervolg vraag Damien Hirst : Nu koopt Jean het kunstwerk. De aankoopprijs wordt voldaan met 6 miljoen uit het vermogen van Arie en voor 4 miljoen met gemeenschappelijk vermogen. Tot welk vermogen behoort het werk in deze situatie? Omdat Jean het kunstwerk nu koopt en geleverd krijgt valt het kunstwerk in de gemeenschap van goederen. Het is in deze situatie niet voldoende dat er meer dan 50% van het vermogen afkomstig is uit het vermogen van Arie. 32 16

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Peter en Josine zijn gehuwd (GvG). Ze kopen samen een woning van 200.000. Peter betaalt 150.000 uit privévermogen en 50.000 wordt uit de gemeenschap voldaan. Tot welk vermogen behoort de woning? 33 Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Omdat de woning door de tenaamstelling in de akte van levering op beide namen staat (goed op naam), valt de woning in de gemeenschap van goederen. Peter krijgt een evenredige vordering op de gemeenschap ( réprise ) 34 17

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Nominaliteitsleer vs. evenredigheidsleer Investering of verwerving vóór 01-01-2012 => nominaliteitsleer Investering of verwerving na 01-01-2012 => evenredigheidsleer Goed lezen dus Samenwoners niet geregeld in BW. Nominaal tenzij in samenlevingsovereenkomst anders bepaald 35 Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Afwijking hoofdregel: Als een echtgenoot het privévermogen van de andere echtgenoot investeert in zijn eigen vermogen of gemeenschapsvermogen, zonder toestemming; Als er geïnvesteerd wordt in goederen die naar hun aard bedoeld zijn om te worden verbruikt. Als partijen andere afspraken hebben gemaakt. (geen vormvereiste voor overeenkomst) Goed lezen dus 36 18

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Voorbeeld: Damien Hirst blijkt nog genialer dan dat hij al is. De waarde van het kunstwerk stijgt snel. In 2017 bedraagt de waarde 20.000.000,-. Wat betekent deze vermogensontwikkeling voor de gemeenschap en voor het privévermogen van Arie? Arie = 6/10 x 20 = 12.000.000,- Gemeenschap = 4/10 x 20 = 8.000.000,- 37 Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) Stel, Arie koopt het kunstwerk en krijgt dit geleverd in 2011. Wat betekent dit voor het vergoedingsrecht van de gemeenschap op Arie? Omdat de investering heeft plaatsgevonden voor 2011 => nominaal. Arie s vermogen => 16.000.000 Gemeenschap => 4.000.000 38 19

Schulden van de gemeenschap (art. 1:96 BW) Schuld van een echtgenoot is verhaalbaar op de gemeenschap en zijn eigen privévermogen. Indien de gemeenschap wordt aangesproken om een privéschuld te voldoen krijgt de gemeenschap een evenredige vordering op het privévermogen van die echtgenoot. Indien privévermogen van een echtgenoot wordt aangesproken om een schuld van de gemeenschap te voldoen, krijgt het privévermogen een evenredige vordering op de gemeenschap. Dit noemen we vergoedingsvorderingen. 39 Ontbinding van de gemeenschap (art. 1:99 BW ev) 40 20

Ontbinding van de gemeenschap (art. 1:99 BW ev) De gemeenschap wordt van rechtswege ontbonden: Overlijden, op het tijdstip van overlijden Door indienen van het verzoek tot scheiden. Op het moment van indienen van het verzoek tot echtscheiding Scheiding van tafel en bed. Moment van indienen verzoek scheiding van tafel en bed Opmaken van latere huwelijkse voorwaarden Et cetera Denk aan derdenwerking. Inschrijving huwelijks goederenregisters art. 1:116 BW Na ontbinden gemeenschap geldt boek 3 Oud recht tot 01-01-2012, ontbinding gemeenschap op moment van inschrijving scheiding registers van de burgerlijke stand 41 Aansprakelijkheid, verhaalsaansprakelijkheid en draagplicht Gedurende het huwelijk (GvG) Na ontbinding van de gemeenschap (bestaande schulden) Privéschuld van A Aansprakelijkheid = A Verhaalsaansprakelijkheid = privé A en gemeenschap (art. 1:96 lid 1 jo. art. 3:276 BW) Draagplicht = A Aansprakelijkheid = A Verhaalsaansprakelijkheid = privé A en ontbonden gemeenschap (art. 1:96 lid 1 jo. art. 3:276 BW) Draagplicht = A Gemeenschapsschuld aangegaan door A Aansprakelijkheid = A Verhaalsaansprakelijkheid = privé A en gemeenschap (art. 1:96 lid 1 jo. art. 3:276 BW) Draagplicht = gemeenschap Aansprakelijkheid = A & B Verhaalsaansprakelijkheid = privé A en ontbonden gemeenschap (art. 1:102 jo. art. 3:276 BW) Draagplicht = gemeenschap Gemeenschapsschuld aangegaan door A ten behoeve van huis-houding (art.1:85 BW) en schulden door A en B aangegaan Aansprakelijkheid = A & B Verhaalsaansprakelijkheid = privé A & B en gemeenschap (art. 3:276 BW) Draagplicht = gemeenschap Aansprakelijkheid = A & B Verhaalsaansprakelijkheid = privé A & B en ontbonden gemeenschap (art. 3:276 BW) Draagplicht = gemeenschap 42 21

Vermogensverdeling bij scheiding Elementaire zaken: Samenlevingsvorm Onderling gemaakte afspraken Betaling en tenaamstelling van goederen de peildatum voor vaststelling omvang van de gemeenschap de peildatum voor vaststelling waardering van de gemeenschap 43 Vermogensverdeling bij scheiding Peildatum Peildatum omvang Wettelijk: datum indienen verzoekschrift (art. 1:99 lid 1b BW) (Externe werking). (ontbinding gemeenschap). In onderling overleg (interne werking) Vaak datum ondertekening convenant Peildatum waardering Geen wettelijke bepaling Jurisprudentie: Feitelijke verdeling Vaak datum ondertekening convenant 44 22

Vermogensverdeling bij scheiding Waardering van de vermogensbestanddelen Geen wettelijke regeling Waarde economisch verkeer In onderling overleg Deskundigen Inboedel vaak Pro memorie (p/m) Geschil à Rechter 45 Vermogensverdeling bij scheiding Stappenplan (GvG) Stap 1 Juridische vermogensverdeling (Wat is van wie? Stap 2 Overeengekomen verdeling. Stap 3 Wordt iemand overbedeeld? (verschil stap 1 en 2) 46 23

Vermogensverdeling bij scheiding Stap 1 Juridische vermogensverdeling: Vermogensopstelling produceren GvG 3 kolommen Hvw 5 kolommen 47 Vermogensverdeling bij scheiding Stap 2 Werkelijke verdeling: Partijen kunnen in onderling overleg overeenkomen hoe ze willen verdelen. De afgesproken verdeling dient in kaart te worden gebracht 48 24

Vermogensverdeling bij scheiding Stap 3 Over- of onderbedeling: Verschil tussen stap 1 en 2. Krijgt iemand meer dan waar hij recht op heeft? Afrekenen Schulderkenning Voorwaarden Schenking? Afkoop partneralimentatie? 49 Vermogensverdeling bij scheiding Regels omtrent levering: Feitelijk in bezit stellen Roerende zaken (3:90 lid 1 BW) Notariële akte van levering Onroerend goed (3:89 lid 1 BW) Aandelen BV (2:196 BW) Mededeling bank of verzekeraar Rekeningen of polissen (3:94 lid 1 BW) 50 25

Nietige en vernietigbare verdelingen Art. 3:194 BW lid 2 Art. 3:196 BW 51 Onverdeeldheid en voortgezet gebruik woning Woning 4% regeling (van 50% van de overwaarde) Regeling vaststelling vergoeding door rechter 52 26

Wettelijke rente Wettelijke rente is een schadevergoeding die een schuldenaar moet voldoen in verband met een vertraging van de voldoening van een geldsom over de periode dat de schuldenaar met de voldoening van die geldsom in verzuim is gebleven (art. 6:119 lid 1 BW en art. 6:81 BW). De eisen die gelden voor de verschuldigdheid van wettelijke rente zijn af te leiden uit de eerder genoemde wetsartikelen en als volgt te onderscheiden: a. Er dient een vordering te bestaan; b. De vordering moet opeisbaar zijn; c. De schuldenaar moet in verzuim zijn. 53 Wettelijke rente Er dient een vordering te bestaan; Moment van verdeling Verdeling door de rechter De vordering moet opeisbaar zijn; Deze is opeisbaar op het moment van verdeling De schuldenaar moet in verzuim zijn Schuldenaar dient in gebreke gesteld te worden Verlopen van een termijn gesteld door de rechter 54 27

Vaststellen waarde Woning Boot Auto Bankrekening Lijfrenteverzekering Inboedel Bedrijf Vordering op langstlevende ouder 55 Aan de slag Casuïstiek Casus Kienhuis van Tol (uitreiken) Quiz Socrative 56 28

Socractive INLOG 57 Beperkte gemeenschap van goederen 58 29

Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen Huidige recht niet in lijn met hetgeen internationaal gebruikelijk is Maatschappelijke opvattingen passen niet bij huidig stelsel Huidig recht beschermt echtgenoten niet tegen voorhuwelijkse schulden Willekeur positie van schenkingen en erfenissen Circa 25% maakt huwelijkse voorwaarden om reguliere stelsel te doorbreken Uitsluitingsclausule noodzakelijk om te voorkomen dat schenking of erfenis in een gemeenschap valt 59 Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen Initiatief Wetsvoorstel 33 987 Swinkels (D66) / Recourt (PvdA) en Van Oosten (VVD) Wetsvoorstel op 19 april 2016 aangenomen door de tweede kamer (129/150) Wie stemden voor? SP, PvdA, PvdD, Groenlinks, D66, 50 Plus, VVD, PVV, en diverse 60 eenmansfracties 30

Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen 61 Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen - 28 maart aangenomen! 38/75 - Invoering 1 januari 2018 62 31

Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen Vanaf 1838 alles in de gemeenschap van goederen Geldt voor: Huwelijk of geregistreerd partnerschap Nieuw gesloten vanaf 1 januari 2018 Strekking: Enkel hetgeen echtelieden gedurende het huwelijk opbouwen valt in de gemeenschap Voorhuwelijks vermogen valt buiten de gemeenschap Erfenissen en schenkingen vallen buiten de gemeenschap Gemeenschappelijk voorhuwelijksvermogen valt in de gemeenschap 63 Wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen Ontwikkeling loopt parallel aan: 1 mei 1995 invoering Wet Verevening Pensioenen bij Scheiding 1 september 2002 Wet Regels Verrekenbedingen 64 32

Relevantie 2018 65 Relevantie jaren later 66 33

Relevantie nog veel later.. 67 Relevantie. Na een paar decennia 68 34

Twee stelsels langere tijd naast elkaar Huwelijk gesloten in 2017 à scheiding in 2050 oud recht Huwelijk gesloten in 2018 à scheiding in 2025 nieuw recht 69 Relevantie vergoedingsrechten 70 35

Relevantie vergoedingsrechten 71 Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW jo. 1:87 BW) Ontstaan door investeringen vanuit privévermogen in gemeenschappelijk vermogen of andersom Verwerving Verbetering Aflossing schulden 72 36

Verteerd of geïnvesteerd? Betaling hypotheeklasten uit inkomen Rentetermijnen zijn kosten van huishouding (HR 29 juni 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW9769 huisvestingskosten) Aflossingen zijn investeringen (HR 27 januari 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU:5698 Schwanen/Hundscheid II) 73 Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW jo. 1:87 BW) Nominaliteitsleer vs. evenredigheidsleer Investering of verwerving vóór 01-01-2012 => nominaliteitsleer Investering of verwerving ná 01-01-2012 => evenredigheidsleer Stellen kunnen hiervan afwijken Samenwoners niet geregeld in BW (nominaal tenzij anders overeengekomen) 74 37

Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW jo. 1:87 BW) Afwijking hoofdregel (dan nominaal): Als een echtgenoot het privévermogen van de andere echtgenoot investeert in zijn eigen vermogen of gemeenschapsvermogen, zonder toestemming Als er geïnvesteerd wordt in goederen die naar hun aard bedoeld zijn om te worden verbruikt Als partijen andere afspraken hebben gemaakt (geen vormvereiste voor overeenkomst) 75 Huidig stelsel gemeenschap van goederen Wettelijke gemeenschap van goederen (art. 1:94 BW) Alle goederen en schulden van echtgenoten bij aanvang van de gemeenschap (boedelmenging) Alle goederen en schulden verkregen gedurende het bestaan van de gemeenschap Uitgezonderd: Erfenis/schenking onder uitsluitingsclausule Pensioenrechten WVPS en PW Erfrechtelijk vruchtgebruik Verknochte goederen en schulden Vruchten van goederen die geen onderdeel zijn van de gemeenschap 76 38

Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW) In welk vermogen valt een vermogensbestanddeel, Privévermogen of gemeenschap? In principe alles in gemeenschap Tenzij: Tegenprestatie van een verwerving meer dan 50% uit privévermogen + levering aan die echtgenoot: Goed valt in privévermogen Gemeenschap krijgt evenredige vordering op privévermogen ( récompense ) Relevant voor vaststelling bezit en waardeverandering. 77 Beperking gemeenschap van goederen Veranderingen: Beperking omvang gemeenschap Bewijsvermoeden Verhaal en draagplicht schulden Winst uit voorhuwelijkse onderneming Faillissementswet 78 39

Beperking omvang gemeenschap Artikel 1:94 lid 2 BW nieuw De gemeenschap omvat, wat haar baten betreft, alle goederen die reeds vóór de aanvang van de gemeenschap aan de echtgenoten gezamenlijk toebehoorden, en alle overige goederen van de echtgenoten, door ieder van hen afzonderlijk of door hen tezamen vanaf de aanvang van de gemeenschap tot haar ontbinding verkregen, met uitzondering van: a. erfenissen en schenkingen; b. pensioenrechten WVPS en PW; c. erfrechtelijk vruchtgebruik. 79 Beperking omvang gemeenschap Artikel 1:94 lid 3 en 4 BW nieuw Lid 3: De volgende zaken vallen in de gemeenschap: a. giften van tot de gemeenschap behorende goederen aan de andere echtgenoot; b. goederen, alsmede de vruchten van die goederen, ten aanzien waarvan bij uiterste wilsbeschikking of bij de gift is bepaald dat zij in de gemeenschap vallen (insluitingsclausule). Insluitingsclausule van erflater/schenker kan worden overruled door een uitsluitingsclausule in de huwelijkse voorwaarden op te nemen. Deze kan door erflater/schenker worden omzeild door rechtstreeks na te laten/te schenken aan schoonzoon/dochter. Lid 4: Uitsluitingsclausule erflater/schenker overruled insluitingsclausule in huwelijkse voorwaarden. Dergelijke erfenissen en schenkingen vallen buiten de gemeenschap. 80 40

Beperking omvang gemeenschap Artikel 1:94 lid 7 BW nieuw De gemeenschap omvat, wat haar lasten betreft, alle vóór het bestaan van de gemeenschap ontstane gemeenschappelijke schulden, alle schulden betreffende goederen die reeds vóór de aanvang van de gemeenschap aan de echtgenoten gezamenlijk toebehoorden, en alle tijdens het bestaan van de gemeenschap ontstane schulden van ieder van de echtgenoten, met uitzondering van schulden: a. betreffende van de gemeenschap uitgezonderde goederen; 81 Bewijsvermoeden Artikel 1:94 lid 8 BW nieuw Indien echtgenoten niet kunnen bewijzen dat een goed privévermogen is, valt het in de gemeenschap. Dit bewijsvermoeden mag niet ten nadele van schuldeisers werken. Het ontbreken van bewijs dat een goed privé is en daarmee in de gemeenschap valt wordt niet gezien als schenking (nota n.a.v. nader verslag juni 2015, blz 24). Bewijsvermoeden geldt niet voor schulden. 82 41

Verhaal en draagplicht schulden Aansprakelijkheid: diegene die rechtstreeks jegens de schuldeiser aansprakelijk is (schuldeiser-schuldenaar) Verhaal: op wiens vermogen de schuld kan worden verhaald (extern, schuldeiser-echtgenoten) Draagplicht: welke echtgenoot dient welke schuld te dragen (intern, tussen echtgenoten) 83 Verhaal en draagplicht schulden Aansprakelijkheid huidig en toekomstig recht: Gemeenschapsschuld en overeenkomst op één naam Vóór ontbinding gemeenschap: alleen gecontracteerde echtgenoot aansprakelijk Ná ontbinding gemeenschap: niet-gecontracteerde echtgenoot eveneens 100% aansprakelijk. Hierbij geldt wel een beperking ten aanzien van verhaalsaansprakelijkheid. 84 42

Verhaal en draagplicht schulden Verhaal huidig recht: Gemeenschapsschuld en overeenkomst op één naam Vóór ontbinding gemeenschap: Gemeenschapsvermogen Privévermogen contracterende echtgenoot Ná ontbinding gemeenschap: Aandeel in gemeenschapsvermogen Geen verhaal op niet-contracterende echtgenoot indien deze niets uit de gemeenschap krijgt Privévermogen contracterende echtgenoot 85 Verhaal en draagplicht schulden Verhaal toekomstig recht (artikel 1:96 lid 3 BW nieuw): Het verhaal op de goederen van de gemeenschap voor een niet tot de gemeenschap behorende schuld van een echtgenoot is beperkt tot de helft van de opbrengst van het uitgewonnen goed. De andere helft komt de andere echtgenoot toe en valt voortaan buiten de gemeenschap. De andere echtgenoot is bevoegd, indien een schuldeiser verhaal op een goed van de gemeenschap zoekt, over te nemen tegen betaling van de helft van de waarde van dat goed uit zijn eigen vermogen. Vanaf het tijdstip van de overneming is dit een eigen goed van deze echtgenoot, dat niet in de gemeenschap valt. De nieuwe regeling beperkt de positie van schuldeisers. 86 43

Verhaal en draagplicht schulden Draagplicht huidig recht: Gezamenlijk bij: een gemeenschapsschuld (art. 1:94 lid 5 BW); een schuld aangegaan voor de gebruikelijke kosten van de huishouding (art. 1:85 BW). Alleen schuldenaar indien de schuld samenhangt met privévermogen (art. 1:94 lid 5 BW). 87 Verhaal en draagplicht schulden Draagplicht toekomstig recht (art. 1:100 lid 2 BW nieuw): Draagplicht voor schulden ná ontbinding gemeenschap Voor zover bij de ontbinding van de gemeenschap de goederen van de gemeenschap niet toereikend zijn om de schulden van de gemeenschap te voldoen, worden deze gedragen door beide echtgenoten ieder voor een gelijk deel, tenzij uit de eisen van redelijkheid en billijkheid, mede in verband met de aard van de schulden, een andere draagplicht voortvloeit. Bovenstaand lid is codificering van rechtspraak van de Hoge Raad. 88 44

Winst uit voorhuwelijks onderneming Artikel 1:95a BW nieuw: Lid 1: Indien een onderneming buiten de gemeenschap valt, komt ten bate van de gemeenschap een redelijke vergoeding voor de kennis, vaardigheden en arbeid die een echtgenoot ten behoeve van die onderneming heeft aangewend, voor zover een dergelijke vergoeding niet al op andere wijze ten bate van beide echtgenoten komt of is gekomen. Lid 2: Bovenstaande geldt ook indien het gaat om een personenvennootschap of een rechtspersoon, waarbij de echtgenoot die gerechtigd is in overwegende mate bij machte is te bepalen dat de winst van de onderneming hem rechtstreeks of middellijk ten goede komt. 89 Eigen woning en gemeenschapsvormen Twee werelden: Gemeenschap van goederen of beperkte gemeenschap Eenvoudige gemeenschap Aansprakelijkheid en draagplicht Denk aan goede vastlegging! 90 45

Fiscale aspecten In het wetsvoorstel wordt geen aandacht besteed aan de fiscale gevolgen van het nieuwe Huwelijks vermogensrecht. Geen afstemming Civiel en Fiscaal Losse eindjes? 91 Oefenen 92 46

Afronding en evaluatie 93 47