REGIONALE ARBEIDSMARKTRAPPORTAGES PRIMAIR ONDERWIJS Regio Noordwest Veluwe. januari 2014

ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers REGIONALE ARBEIDSMARKTRAPPORTAGES PRIMAIR ONDERWIJS 2013 Regio Noordwest Veluwe januari 2014 1 Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs

Het CAOP is het kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken en arbeidsmarktvraagstukken in het publieke domein. CAOP Research & Europa is het onderzoeks- en adviesteam van het CAOP op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken in de publieke sector in Nederland en op Europees gebied. Cas van Andel MSc Deborah van den Berg MSc Dr. Gerard van Essen Ellen Harsma MSc Angelique Rijsdijk BSc CAOP Research & Europa, in opdracht van het Arbeidsmarktplatform PO, januari 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, CD, internet of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Regionale arbeidsmarktanalyse primair onderwijs 2013 REGIO NOORDWEST VELUWE Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 -5,4% Prognose aantal leerlingen 2014-2017 -5,9% 5.000 4.700 4.400 4.100 3.800 3.500 3.200 2.900 2.600 2.300 2.000 0 CHRISTELIJKE HOGESCHOOL WINDESHEIM 159 Ontwikkeling werkgelegenheid (fte) Gerealiseerd Benodigd excl. Bapo 2008 2009 2010 2011 2012 Aantal pabo-gediplomeerden op instellingsniveau 2012 KATHOLIEKE PABO ZWOLLE SAXION HOGESCHOOL 137 269 2013 2014 2015 2016 2017 DIRECTIE Samenstelling personeelsbestand 65% 35% GEMIDDELDE LEEFTIJD: 52,7 Jaar Functiemix basisonderwijs LA LB LC overig ONDERWIJZEND PERSONEEL 18% 2013 DOELSTELLING 2014 NOORDWEST VELUWE 82% GEMIDDELDE LEEFTIJD: 43,7 Jaar 2013 DOELSTELLING 2014 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 STEDEN- DRIEHOEK % ONDERSTEUNEND PERSONEEL 27% 73% GEMIDDELDE LEEFTIJD: 44,9 Jaar IN TOTAAL ZIJN ER 22 REGIONALE ARBEIDSMARKTANALYSES BESCHIKBAAR. DE RAPPORTAGES ZIJN OPGESTELD DOOR CAOP RESEARCH IN OPDRACHT VAN HET ARBEIDSMARKTPLATFORM PO EN ZIJN TE DOWNLOADEN OP WWW.ARBEIDSMARKTPLATFORMPO.NL

Regionale arbeidsmarktrapportages primair onderwijs 2013 Noordwest Veluwe

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 2 1.1 Opzet... 2 2 LEERLINGEN... 4 2.1 Leerlingaantallen... 4 2.2 Kenmerken... 5 3 WERKGELEGENHEID... 8 3.1 Werkgelegenheid... 8 3.2 Samenstelling personeelsbestand... 9 4 AANBOD VAN PERSONEEL... 14 4.1 Gediplomeerden pabo... 14 4.2 Gediplomeerden SEN... 15 5 VERWACHTINGEN VOOR DE TOEKOMST... 16 5.1 Prognose aantal leerlingen... 16 5.2 Prognose werkgelegenheid... 17 5.3 Prognose onvervulde vraag... 18 BIJLAGE 1 REGIO-INDELING... 19 BIJLAGE 2 - LEERLINGEN... 20 BIJLAGE 3 WERKGELEGENHEID... 21 BIJLAGE 4 VERWACHTINGEN VOOR DE TOEKOMST... 24 BIJLAGE 5 AANVULLENDE INFORMATIE... 26

1 INLEIDING De arbeidsmarkt voor het primair onderwijs is sterk in beweging. Demografische, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen die de sector raken, beïnvloeden zowel de omvang van de arbeidsmarkt als het karakter hiervan. De arbeidsmarkt in het primair onderwijs is ook een regionale arbeidsmarkt. Dit betekent dat er tussen (en binnen) regio s verschillen kunnen zijn in onder meer de ontwikkeling van het aantal leerlingen, het aanbod van de lerarenopleidingen en de vraag naar leraren. Dit vraagt vaak om regio-specifieke maatregelen. Om als sector goed in te kunnen spelen op regionale ontwikkelingen, is het van belang een helder beeld te hebben van de huidige en verwachte arbeidsmarkt in de verschillende regio s. Om die reden heeft het Arbeidsmarktplatform PO regionale arbeidsmarktanalyses voor het primair onderwijs op laten stellen. In deze analyses worden de huidige en toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt op regionaal niveau beschreven. De regionale arbeidsmarktanalyses kunnen nationale en regionale beleidsmakers, sociale partners, samenwerkingsverbanden, maar ook individuele scholen en besturen ondersteunen bij het formuleren van beleid en daaraan gerelateerde activiteiten. De rapportage die nu voor u ligt, bevat gegevens over de regio Noordwest Veluwe. In bijlage 1 kunt u nalezen welke gemeenten onder deze regio vallen. 1.1 Opzet In de regionale arbeidsmarktanalyses worden de huidige en toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor het primair onderwijs beschreven. Om trends goed inzichtelijk te maken, worden de gegevens zoveel mogelijk grafisch weergegeven. De onderliggende cijfers worden in de bijlage opgenomen. De gegevens hebben betrekking op het primair onderwijs, tenzij anders wordt aangegeven. In de rapportages komen de volgende onderwerpen aan bod: leerlingen (ontwikkeling aantal leerlingen en kenmerken van leerlingen) werkgelegenheid (ontwikkeling werkgelegenheid, kenmerken personeel, functiemix) gediplomeerden lerarenopleidingen (ontwikkeling aantal gediplomeerden) prognoses (ontwikkeling aantal leerlingen, werkgelegenheid en onvervulde vraag) De regionale arbeidsmarktanalyses worden opgesteld op basis van reeds beschikbare informatie, waaronder informatie afkomstig van DUO, Stamos en de Vereniging Hogescholen. De prognoses in hoofdstuk 5 zijn beschikbaar gesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In bijlage 5 van dit rapport is een overzicht opgenomen met aanvullend te raadplegen informatiebronnen. In totaal zijn er 22 regionale arbeidsmarktanalyses beschikbaar, waarvan vier rapportages betrekking hebben op de G4. Elk van de rapportages bestaat uit een RPA-

regio of uit een bundeling van (meerdere) RPA-regio s. 1 Bij deze bundeling is zoveel mogelijk aangesloten bij de bestaande samenwerkingsverbanden. Gezamenlijk hebben de rapportages een landelijke dekking. 1 Een RPA is een regionaal samenwerkingsorgaan op het terrein van de arbeidsmarkt en is opgebouwd uit gemeenten. In 2002 zijn 34 RPA-gebieden afgeleid uit de 131 werkgebieden van de CWI's. De RPA-indeling is landelijk dekkend en vervangt met ingang van 2002 de eerder gebruikte RBA-indeling. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 3

2 LEERLINGEN Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van het aantal leerlingen in het primair onderwijs in de regio Noordwest Veluwe. Het aantal (gewichten)leerlingen is een belangrijke indicator voor de omvang van de onderwijsarbeidsmarkt. De vraag naar onderwijspersoneel wordt voornamelijk bepaald door het aantal leerlingen, de uitstroom van zittend personeel en personeel dat van functie wisselt. Bovendien is de bekostiging van scholen in belangrijke mate afhankelijk van het aantal leerlingen. Naast de ontwikkeling van het aantal leerlingen, gaat dit hoofdstuk in op de kenmerken van deze leerlingen. Meer specifiek betekent dit dat wordt ingegaan op het aandeel gewichtenleerlingen en het aandeel zorgleerlingen, een belangrijke indicator voor passend onderwijs. In bijlage 2 zijn aanvullende gegevens over het aantal leerlingen in het primair onderwijs na te lezen. 2.1 Leerlingaantallen 2.1.1 Stand van zaken 2013 Figuur 1 Aantal leerlingen primair onderwijs 2013 2 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Noordwest-Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Toelichting In de regio Noordwest Veluwe zijn in 2013 59.578 leerlingen. Het merendeel van deze leerlingen, 41.952, krijgt onderwijs in de Stedendriehoek. Noordwest Veluwe telt in 2013 17.626 leerlingen. Dat is respectievelijk 2,6% en 1,1% van het totaal aantal leerlingen in het primair onderwijs in Nederland. 2 Bron: Etalagebestanden leerlingen primair onderwijs 2009 2013, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2013. De gegevens zijn gebaseerd op de 1-cijfer definities. De gegevens uit 2013 zijn gebaseerd op voorlopig vastgestelde cijfers. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 4

2.1.2 Ontwikkeling 2009-2013 Figuur 2 Procentuele ontwikkeling aantal leerlingen primair onderwijs 2009-2013 3 Toelichting Tussen 2009 en 2013 is het leerlingaantal in zowel Noordwest Veluwe als in de Stedendriehoek afgenomen. In Noordwest Veluwe is in 2013 het aantal leerlingen met 3,8% gedaald ten opzichte van 2009, in de Stedendriehoek is in deze periode sprake van 6,0% krimp. De Stedendriehoek kent hiermee een sterkere krimp dan de landelijke leerlingdaling van 4,4%. 2.2 Kenmerken 2.2.1 Gewichtenleerlingen De gewichtenregeling bepaalt hoeveel geld een basisschool krijgt om onderwijsachterstanden weg te werken. Dit gebeurt op basis van het opleidingsniveau van de ouders en het postcodegebied van de school. Er zijn verschillende gewichten onderscheiden: 0.3 voor leerlingen van ouders die maximaal lbo/vbo hebben genoten en 1.2 voor leerlingen, waarvan één ouder maximaal lbo/vbo heeft gevolgd en de andere maximaal basisonderwijs. De duiding 0.0 geldt voor leerlingen die, op basis van de scholing van hun ouders, op voorhand niet als achterstandsleerling worden gezien. Heeft een leerling het gewicht 0.3 of 1.2, dan krijgt de school extra middelen voor het wegwerken van onderwijsachterstanden. Deze middelen zijn onderdeel van de lumpsum. Een basisschool krijgt daarnaast extra middelen per achterstandsleerling als de school in een impulsgebied staat. Een impulsgebied is een postcodegebied met relatief veel huishoudens met een laag inkomen of een uitkering. 3 Bron: Etalagebestanden leerlingen primair onderwijs 2009 2013, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober van het betreffende jaar. De gegevens zijn gebaseerd op de 1-cijfer definities. De gegevens uit 2013 zijn gebaseerd op voorlopig vastgestelde cijfers. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 5

In bijlage 2 zijn aanvullende gegevens over gewichtenleerlingen na te lezen. Tabel 1 Aandeel gewichtenleerlingen basisonderwijs 2013, in % 4 0.0 0.3 1.2 Noordwest Veluwe 88,2 8,8 3,0 Stedendriehoek 90,5 5,8 3,7 Totaal regio 89,8 6,7 3,5 Nederland 89,1 5,9 5,0 Toelichting In Noordwest Veluwe is het aandeel gewichtenleerlingen iets groter dan het landelijk gemiddelde. Vooral het aandeel 0.3 gewichtenleerlingen in Noordwest Veluwe is groter dan het landelijk gemiddelde (8,8% versus 5,9%). Het aandeel 1.2 gewichtenleerlingen is in zowel Noordwest Veluwe als in Stedendriehoek kleiner dan het landelijk gemiddelde (Noordwest Veluwe 3% en Stedendriehoek 3,7% versus 5% landelijk). 2.2.2 Passend onderwijs Per 1 augustus 2014 komt er een nieuw stelsel voor passend onderwijs. Dit stelsel verplicht scholen een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen. Om dit te realiseren, gaan scholen samenwerken in regionale samenwerkingsverbanden. In deze samenwerkingsverbanden werken het regulier en speciaal onderwijs (cluster 3 en 4) samen. 5 In bijlage 2 zijn aanvullende gegevens over passend onderwijs na te lezen. Figuur 3 Aandeel leerlingen cluster 3 en 4 in het primair onderwijs 2013 6 7,0 % 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland 4 Bron: Etalagebestanden leerlingen primair onderwijs 2013, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2013. De gegevens zijn gebaseerd op de 1-cijfer WPO definitie. De gegevens zijn gebaseerd op voorlopig vastgestelde cijfers. 5 Cluster 3 is het onderwijs aan kinderen met een verstandelijke, lichamelijke of meervoudige handicap en voor langdurig zieke kinderen. Cluster 4 is onderwijs voor kinderen met ernstige gedrags- of psychiatrische stoornissen. 6 Bron: Etalagebestanden leerlingen primair onderwijs 2013, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2013. De gegevens zijn gebaseerd op de 1-cijfer definities. De gegevens zijn gebaseerd op voorlopig vastgestelde cijfers. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 6

Toelichting Zowel in Noordwest Veluwe als in de Stedendriehoek is het aandeel leerlingen cluster 3 en 4 groter dan het landelijk gemiddelde (respectievelijk 5,9% en 5,8% versus 3,9%). Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 7

3 WERKGELEGENHEID De werkgelegenheid in het primair onderwijs in Nederland is tussen 2008 en 2012 gedaald. 7 Wel zijn er tussen de regio s verschillen in de mate waarin de werkgelegenheid is afgenomen. Dit hoofdstuk bevat gegevens over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in het primair onderwijs in de regio Noordwest Veluwe. Alle werkgelegenheidsgegevens hebben betrekking op het totale personeelsbestand en worden weergegeven in aantallen fte, tenzij anders is aangegeven. Naast de procentuele ontwikkeling van de werkgelegenheid, bevat dit hoofdstuk eveneens gegevens over de samenstelling van het personeelsbestand. In bijlage 3 zijn aanvullende gegevens over de werkgelegenheid in het primair onderwijs na te lezen. 3.1 Werkgelegenheid Figuur 4 Procentuele ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs 2008-2012 8 Toelichting In Noordwest Veluwe is de werkgelegenheid met 4,7% gedaald ten opzichte van 2008. Dit is een minder sterke daling dan in Nederland, waar de werkgelegenheid gemiddeld 7 Bron: Stamos.nl 8 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 8

met 5,8% is gedaald. In de Stedendriehoek is de werkgelegenheid in dezelfde periode sterker gedaald dan het landelijk gemiddelde, namelijk met 10,2%. In 2012 komt de werkgelegenheid in Stedendriehoek uit op 2,4% van de totale werkgelegenheid in het primair onderwijs. Dat komt neer op 3.066 fte. In Noordwest- Veluwe gaat het om 1% (1.269 fte) van de totale werkgelegenheid in de sector. 3.2 Samenstelling personeelsbestand 3.2.1 Man/vrouw verhouding Figuur 5 Man/vrouw verhouding personeel primair onderwijs naar functie 2012 9 directie onderwijzend ondersteunend vrouw 35% man 65% vrouw 82% man 18% vrouw 73% man 27% Toelichting Onder het onderwijzend en ondersteunend personeel zijn in de regio Noordwest Veluwe beduidend meer vrouwen dan mannen werkzaam (respectievelijk 82% versus 18% en 73% versus 27%). Dit beeld komt overeen met de algemene man/vrouw verhouding in Nederland. In heel Nederland bestaat het onderwijzend personeel namelijk uit 18% man en 82% vrouw en het ondersteunend personeel uit 26% man en 74% vrouw. In de regio Noordwest Veluwe zijn onder het directiepersoneel meer mannen dan vrouwen werkzaam (65% versus 35%). Verhoudingsgewijs is het aandeel mannen onder het directiepersoneel groter dan het landelijk gemiddelde, waar 57% man is en 43% vrouw. 9 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Noordwest Veluwe 9

3.2.2 Leeftijdsverdeling Figuur 6 Leeftijdsverdeling personeel primair onderwijs 2012 10 30 % 25 20 15 < 25 jaar 25-35 jaar 35-45 jaar 45-55 jaar 10 > 55 jaar 5 0 Regio Noordwest Veluwe Nederland Toelichting In de regio Noordwest Veluwe is het grootste aandeel personeel tussen de 45 en 55 jaar, gevolgd door het aandeel 25 tot 35 jarigen en het aandeel 55-plussers (respectievelijk 26%, 26% en 25%). Dit is vergelijkbaar met het landelijke beeld. De gemiddelde leeftijden naar functie in Noordwest Veluwe en de Stedendriehoek wijken niet veel af van de gemiddelde leeftijden in Nederland. Tabel 2 Gemiddelde leeftijd personeel primair onderwijs naar functie 2012 11 Directie Onderwijzend Ondersteunend Noordwest Veluwe 52,3 42,7 44,7 Stedendriehoek 53,0 44,7 45,0 Totaal regio 52,7 43,7 44,9 Nederland 52,4 43,7 45,7 10 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie. 11 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie.

3.2.3 Aanstellingsomvang Figuur 7 Aanstellingsomvang personeel primair onderwijs (in personen) 2012 12 100 % 90 80 70 60 50 40 30 > 0.8 fte 0.5-0.8 fte 0-0.5 fte 20 10 0 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland Toelichting In vergelijking met Nederland werkt in de regio Noordwest Veluwe een groter aandeel van het onderwijspersoneel in een kleine deeltijdbaan (tot 0.5 fte). Dit is vooral toe te schrijven aan het gebied Noordwest Veluwe, waar 35% van het personeel in een kleine baan werkt (tegenover 25% in Nederland). In de Stedendriehoek is de aanstellingsomvang vergelijkbaar met het landelijke beeld. 3.2.4 Functiemix De functiemix is de verdeling van leraren (in fte) over de verschillende salarisschalen. Schoolbesturen krijgen extra middelen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om leraren promotie te kunnen geven naar hogere leraarsfuncties. Deze maatregel wordt aangeduid als de versterking van de functiemix. In figuur 8 worden de functiemixgemiddelden in het basisonderwijs per regio weergegeven. Deze gemiddelden worden afgezet tegen de doelstelling. In de bijlage zijn de functiemixgemiddelden voor het speciaal (basis)onderwijs opgenomen. 12 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie.

Figuur 8 Functiemix leraren basisonderwijs 2013: aandeel leraren per salarisschaal 13 Stedendriehoek % Doelstelling 2014 LA LB LC Noordwest Veluwe Doelstelling 2014 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Toelichting In de Stedendriehoek is het aandeel leraren (in fte) in de salarisschaal LA het grootst (79%). Om de doelstelling voor 2014 te halen, moet dit aandeel nog sterk krimpen. Hiervoor moet ook het aandeel leraren in de salarisschalen LB en LC sterk groeien. Ook Noordwest Veluwe heeft de doelstelling voor 2014 nog niet behaald. Ook hier dient de salarisschaal LA (79,6%) sterk te krimpen, terwijl het aandeel leraren in LB en LC zal moeten groeien. 13 Bron: functiemix.minocw.nl Toelichting: 2013 betreft een voorlopige meting met afwijkende peildata: 1 maart 2013. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 12

3.2.5 BAPO De BAPO regeling (Bevordering Arbeid Participatie Onderwijspersoneel) heeft ten doel het voor ouder wordend onderwijspersoneel aantrekkelijk te maken om aan het arbeidsproces te blijven deelnemen, door taakvermindering c.q. taakverlichting. Figuur 9 Aandeel BAPO-gebruik als percentage van de werkgelegenheid 2011 14 4,5 % 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland Toelichting In Noordwest Veluwe komt het aandeel BAPO-gebruik als percentage van de werkgelegenheid in de regio uit op 3,6%. Dit is kleiner dan het aandeel BAPO-gebruik in Nederland (3,9%). In de Stedendriehoek is het aandeel BAPO-gebruik van de werkgelegenheid groter dan in Nederland (4,2%). 14 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 13

4 AANBOD VAN PERSONEEL In dit hoofdstuk wordt het potentiële aanbod van onderwijzend personeel in het primair onderwijs in de nabije omgeving van regio Noordwest Veluwe uiteengezet. 15 De focus ligt hierbij op het aantal afgestudeerden van de pedagogische academie voor het basisonderwijs (pabo) en afgestudeerden van de opleiding Special Educational Needs (SEN). 16 Een pabo-diploma geeft een onderwijsbevoegdheid voor het basisonderwijs. Voor het speciaal onderwijs is eveneens een onderwijsbevoegdheid voor het basisonderwijs nodig. Deze bevoegdheid wordt vaak aangevuld met een aparte opleiding voor het speciaal onderwijs, zoals de opleiding Special Educational Needs. 4.1 Gediplomeerden pabo Tabel 3 Ontwikkeling aantal pabo-gediplomeerden 2008-2012 17 Hogescholen 2008 2009 2010 2011 2012 Christelijke Hogeschool Windesheim 142 142 235 204 159 Katholieke pabo Zwolle 143 152 125 125 137 Saxion Hogeschool 288 326 262 295 269 Totaal 573 620 622 624 565 Toelichting In de nabije omgeving van de regio Noordwest Veluwe hebben in 2012 565 pabostudenten hun diploma gekregen, dat is ruim 12% van alle pabo-gediplomeerden in Nederland. Het aantal studenten dat een diploma behaalde fluctueerde in de periode 2008-2012, maar per saldo is het aantal gediplomeerden nagenoeg gelijk gebleven. Het aantal gediplomeerden is in totaal met 1,4% afgenomen. Hiermee wijkt de ontwikkeling in deze regio in positieve zin af van de landelijke ontwikkeling. In heel Nederland daalde het aantal gediplomeerden met 23,3%. 15 Er zijn ook andere mogelijkheden om in te stromen op de onderwijsarbeidsmarkt, zoals instroom vanuit de stille reserve. 16 Niet alle regio s hebben een opleiding SEN in de omgeving, indien hier sprake van is worden enkel de gegevens over de pabo-gediplomeerden weergegeven. 17 Bron: Stamos.nl. De gegevens zijn weergegeven op instellingsniveau. Dit houdt in dat er geen onderscheid kan worden gemaakt tussen de verschillende vestigingen (indien van toepassing). Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 14

4.2 Gediplomeerden SEN Tabel 4 Ontwikkeling aantal gediplomeerden Special Educational Needs 2008-2012 18 Hogescholen 2008 2009 2010 2011 2012 Christelijke Hogeschool Windesheim 313 327 373 417 301 Toelichting In de nabije omgeving van de regio Noordwest Veluwe hebben in 2012 301 SENstudenten hun diploma gekregen. Dit zijn er minder dan in 2008 het geval was. Het aantal gediplomeerden in de nabije omgeving van deze regio beslaat 18% van alle SENgediplomeerden in Nederland in 2012. 18 Bron: Stamos.nl. De gegevens zijn weergegeven op instellingsniveau. Dit houdt in dat er geen onderscheid kan worden gemaakt tussen de verschillende vestigingen (indien van toepassing). Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 15

5 VERWACHTINGEN VOOR DE TOEKOMST In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraag hoe de arbeidsmarkt voor het primair onderwijs zich naar verwachting zal ontwikkelen. Omdat de werkgelegenheid in de sector afhankelijk is van het aantal leerlingen, wordt eerst een prognose gegeven van de ontwikkeling van het aantal leerlingen in de regio. Daarna worden de prognose van de werkgelegenheid en de prognose van de onvervulde vraag tot 2017 uiteengezet. De onvervulde vraag wordt bepaald door de mate waarin de instroom (aanbod) niet kan voorzien in de vraag. 19 In bijlage 4 zijn aanvullende gegevens over de toekomstverwachtingen voor het primair onderwijs na te lezen. 5.1 Prognose aantal leerlingen Figuur 10 Prognose procentuele ontwikkeling aantal leerlingen primair onderwijs 2014-2017 20 Toelichting De verwachting voor 2014-2017 stelt dat het leerlingaantal zowel in Noordwest Veluwe en de Stedendriehoek verder zal afnemen, respectievelijk met 5,3% en 6,1%. Dit is in beide gevallen een sterkere krimp dan de verwachte leerlingdaling in Nederland (3,8%). 19 In De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025 wordt de ontwikkeling van onvervulde vraag gepresenteerd als optelling van de onvervulde vraag onder directeuren en leraren. In dit rapport wordt hierbij aangesloten. Vanwege de mogelijke uitwisseling tussen directeuren en leraren kan de onvervulde vraag in de praktijk uitgeruild worden tussen directeuren en leraren. 20 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 16

5.2 Prognose werkgelegenheid Figuur 11 Prognose procentuele ontwikkeling benodigd aantal fte primair onderwijs exclusief Bapo 2013-2017 21 Toelichting Naar verwachting zal de werkgelegenheid in de regio Noordwest Veluwe tussen 2013 en 2017 verder afnemen. Deze daling is het sterkst in Noordwest Veluwe, waar het benodigd aantal fte met ruim 9% zal afnemen. In de Stedendriehoek gaat het om een afname van 7,2%. 21 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 17

5.3 Prognose onvervulde vraag Figuur 12 Prognose onvervulde vraag leraren en directie in fte 2013-2017 22 40 30 20 10 0-10 -20 2013 2014 2015 2016 2017 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Toelichting De onvervulde vraag in de regio Noordwest Veluwe zal de komende jaren naar verwachting toenemen. De onvervulde vraag zal het grootst zijn in de Stedendriehoek: in 2017 36 fte. Dit is 1,6% van het benodigd aantal fte s voor leraren en directiepersoneel in deze regio. In Noordwest Veluwe is in eerste instantie geen sprake van een onvervulde vraag. In 2017 is er ook hier sprake van een beperkte onvervulde vraag van 11 fte (1,2% van het benodigd aantal fte s). 22 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 18

BIJLAGE 1 REGIO-INDELING Tabel B1 geeft weer welke RPA s de regio van deze rapportage beslaat en welke gemeenten daar onder vallen. Tabel B1 Specificatie regio Noordwest Veluwe Regio RPA Gemeente Noordwest Veluwe Noordwest Veluwe Elburg Ermelo Harderwijk Nunspeet Oldebroek Putten Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Olst-Wijhe Voorst Zutphen Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 19

BIJLAGE 2 - LEERLINGEN 23 Tabel B2 Ontwikkeling aantal leerlingen primair onderwijs 2009 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Noordwest Veluwe 18.330 18.268 18.149 17.888 17.626 Stedendriehoek 44.645 44.286 43.773 42.914 41.952 Totaal regio 62.975 62.554 61.922 60.802 59.578 Nederland 1.658.742 1.646.619 1.629.584 1.608.183 1.585.794 Tabel B3 Ontwikkeling aantal leerlingen basisonderwijs 2009 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Noordwest Veluwe 17.000 16.834 16.699 16.486 16.273 Stedendriehoek 40.999 40.577 40.080 39.276 38.462 Totaal regio 57.999 57.411 56.779 55.762 54.735 Nederland 1.547.839 1.534.935 1.517.647 1.497.832 1.476.517 Tabel B4 Ontwikkeling aantal leerlingen speciaal onderwijs 2009 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Noordwest Veluwe 1.330 1.434 1.450 1.402 1.353 Stedendriehoek 3.646 3.709 3.693 3.638 3.490 Totaal regio 4.976 5.143 5.143 5.040 4.843 Nederland 110.903 111.684 111.937 110.351 109.277 Tabel B5 Ontwikkeling aantal gewichtenleerlingen 2009 2013 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland 2009 2010 2011 2012 2013 0.3 10,4 10,2 10,0 9,5 8,8 1.2 3,1 2,9 2,9 2,9 3,0 0.3 7,0 6,8 6,5 6,1 5,8 1.2 4,0 4,0 3,9 3,8 3,7 0.3 8,0 7,8 7,5 7,1 6,7 1.2 3,7 3,6 3,6 3,6 3,5 0.3 7,6 7,3 6,9 6,4 5,9 1.2 5,6 5,5 5,4 5,2 5,0 Tabel B6 Ontwikkeling aantal leerlingen cluster 3 en 4 2009 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Noordwest Veluwe 960 1.047 1.091 1.059 1.032 Stedendriehoek 2.448 2.533 2.513 2.559 2.444 Totaal regio 3.408 3.580 3.604 3.618 3.476 Nederland 57.747 59.024 60.255 60.491 61.264 23 Bron: Etalagebestanden leerlingen primair onderwijs 2009 2013, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober van het betreffende jaar. De gegevens zijn gebaseerd op de 1-cijfer definities. De gegevens uit 2013 zijn gebaseerd op voorlopig vastgestelde cijfers. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 20

BIJLAGE 3 WERKGELEGENHEID 24 Tabel B7 Ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs 2008 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Noordwest Veluwe 1.331 1.387 1.368 1.282 1.269 Stedendriehoek 3.414 3.486 3.389 3.217 3.066 Totaal regio 4.745 4.873 4.757 4.499 4.335 Nederland 133.419 138.797 136.809 130.989 125.716 Tabel B8 Ontwikkeling werkgelegenheid basisonderwijs 2008 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Noordwest Veluwe 1.105 1.133 1.111 1.032 1.018 Stedendriehoek 2.721 2.798 2.710 2.611 2.477 Totaal regio 3.826 3.931 3.821 3.643 3.495 Nederland 106.084 110.123 108.151 103.639 99.487 Tabel B9 Ontwikkeling werkgelegenheid speciaal onderwijs 2008 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Noordwest Veluwe 226 254 257 250 251 Stedendriehoek 693 688 679 606 589 Totaal regio 919 942 936 856 840 Nederland 27.335 28.674 28.658 27.350 26.229 Tabel B10 Ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs naar functie 2008-2012 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland 2008 2009 2010 2011 2012 Directie 131 125 120 110 106 Onderwijzend 1.023 1.065 1.044 977 973 Ondersteunend 177 197 204 195 190 Directie 283 279 274 255 236 Onderwijzend 2.689 2.717 2.610 2.500 2.377 Ondersteunend 437 487 481 447 417 Directie 414 404 394 365 342 Onderwijzend 3.712 3.782 3.654 3.477 3.350 Ondersteunend 614 684 685 642 607 Directie 10.760 10.970 10.827 10.228 9.726 Onderwijzend 102.518 105.226 103.252 98.860 94.962 Ondersteunend 19.411 22.075 22.268 21.433 20.152 24 Bron: Etalagebestand personeelsgegevens primair onderwijs 2012, Dienst Uitvoering Onderwijs. Toelichting: peildatum 1 oktober 2012. Het bestand bestaat uit de reguliere formatie. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 21

Tabel B11 Ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs naar geslacht 2008 2012 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland 2008 2009 2010 2011 2012 Man 326 347 334 315 302 Vrouw 1.004 1.041 1.034 967 966 Man 868 873 825 747 708 Vrouw 2.545 2.614 2.564 2.471 2.359 Man 1.194 1.220 1.159 1.062 1.010 Vrouw 3.549 3.655 3.598 3.438 3.325 Man 31.351 32.760 31.655 29.725 27.889 Vrouw 101.658 106.033 105.157 101.248 97.829 Tabel B12 Ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs naar leeftijd 2008-2012 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Nederland Tabel B13 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Totaal regio Nederland 2008 2009 2010 2011 2012 Jonger dan 25 jaar 106 118 110 77 72 25 35 jaar 358 376 372 353 351 35 45 jaar 243 249 235 231 233 45 55 jaar 391 388 369 337 321 55 jaar en ouder 231 257 282 282 289 Jonger dan 25 jaar 175 173 144 117 84 25 35 jaar 832 869 848 812 768 35 45 jaar 606 611 606 580 579 45 55 jaar 1.102 1.066 991 919 817 55 jaar en ouder 698 769 801 792 815 Jonger dan 25 jaar 7.728 7.878 6.640 4.936 3.811 25 35 jaar 33.152 34.469 34.475 33.338 31.878 35 45 jaar 24.195 25.046 24.692 24.138 23.912 45 55 jaar 41.477 41.489 39.071 35.860 32.917 55 jaar en ouder 26.447 29.917 31.924 32.719 33.171 Ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs (in personen) naar aanstellingsomvang 2008-2012 2008 2009 2010 2011 2012 0 0.5 fte 631 690 679 684 703 0.5 0.8 fte 496 553 560 554 585 > 0.8 fte 850 876 845 769 722 0 0.5 fte 1.137 1.314 1.327 1.256 1.135 0.5 0.8 fte 1.460 1.486 1.520 1.481 1.472 > 0.8 fte 2.172 2.224 2.110 1.964 1.823 0 0.5 fte 1.768 2.004 2.006 1.940 1.838 0.5 0.8 fte 1.956 2.039 2.080 2.035 2.057 > 0.8 fte 3.022 3.100 2.955 2.733 2.545 0 0.5 fte 42.088 47.277 47.415 47.353 45.731 0.5 0.8 fte 54.026 57.596 58.879 58.923 59.106 > 0.8 fte 88.676 91.514 88.658 82.722 77.479 Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 22

Tabel B14 Ontwikkeling functiemix basisonderwijs: aandeel leraren per salarisschaal 2009-2013 25 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Nederland 2009 2010 2011 2012 2013 LA 98,7 94,3 85,3 80,6 79,6 LB 1,3 5,7 14,7 19,4 20,3 LC 0 0 0 0 0 Overig - - - - - LA 98,7 93,3 83,7 79,2 79 LB 1,2 6,6 16,3 20,7 20,9 LC 0 0,1 0 0 0 Overig - - - - - LA 98 93,1 85,8 82 81,3 LB 1,9 6,8 14 17,9 18,5 LC 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 Overig 0 0 0 0 0 Tabel B15 Ontwikkeling functiemix speciaal onderwijs: aandeel leraren per salarisschaal 2009-2013 26 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Nederland 2009 2010 2011 2012 2013 LA 0 0 0 0,7 1,6 LB 99,7 97,4 94,8 93,5 92,8 LC 0 2,6 5,2 5,8 5,6 Overig 0,3 - - - - LA 0,2 0,4 0,4 0,5 0,5 LB 98,2 95,4 92,4 89,8 89,8 LC 1,6 4,2 7,2 9,8 9,7 Overig - - - - - LA 0,5 0,4 0,2 0,3 0,2 LB 97,3 96 93,2 91,3 90,8 LC 2,1 3,5 6,5 8,4 9 Overig 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 25 Bron: functiemix.minocw.nl Toelichting: 2013 betreft een voorlopige meting met afwijkende peildata: 1 maart 2013. 26 Bron: functiemix.minocw.nl Toelichting: 2013 betreft een voorlopige meting met afwijkende peildata: 1 maart 2013. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 23

BIJLAGE 4 VERWACHTINGEN VOOR DE TOEKOMST Tabel B16 Prognose ontwikkeling aantal leerlingen primair onderwijs 2014-2017 27 2014 2015 2016 2017 Noordwest Veluwe 16.837 16.486 16.124 15.944 Stedendriehoek 40.204 39.219 38.350 37.732 Totaal regio 57.040 55.705 54.475 53.676 Nederland 1.564.200 1.540.909 1.519.867 1.504.854 Tabel B17 Prognose ontwikkeling werkgelegenheid primair onderwijs in fte 2013-2017 28 2013 2014 2015 2016 2017 Noordwest-Veluwe 1.174 1.137 1.107 1.081 1.066 Stedendriehoek 2.885 2.830 2.771 2.717 2.677 Totaal regio 4.059 3.968 3.878 3.798 3.743 Nederland 116.262 114.944 113.496 112.175 111.210 Tabel B18 Prognose ontwikkeling instroom primair onderwijs in fte naar functie 2013-2017 29 Noordwest-Veluwe Stedendriehoek Nederland 2013 2014 2015 2016 2017 Directie 1 1 2 1 1 Onderwijzend 31 38 37 35 43 Ondersteunend 13 13 14 12 12 Directie 5 5 5 5 5 Onderwijzend 102 103 99 98 108 Ondersteunend 43 44 43 39 39 Directie 230 227 214 206 199 Onderwijzend 4.383 4.723 4.683 4.644 4.989 Ondersteunend 1.641 1.815 1.825 1.741 1.766 27 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. 28 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. 29 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Toelichting: beschikbare arbeidsplaatsen worden deels ingevuld via instroom en deels via arbeidsduurwijzigingen en functiewijzigingen. De instroom in tabel B18 bestaat niet alleen uit instroom vanuit de opleiding, maar ook instroom vanuit de stille reserve, vanuit LIO of ondersteunend personeel. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 24

Tabel B19 Prognose ontwikkeling uitbreidingsvraag in fte naar functie 2013-2017 30 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Nederland 2013 2014 2015 2016 2017 Directie -3-3 -2-2 -1 Onderwijzend -35-28 -24-21 -11 Ondersteunend -5-5 -4-3 -2 Directie -5-5 -5-5 -3 Onderwijzend -41-46 -50-45 -33 Ondersteunend -1-3 -4-4 -4 Directie -139-132 -135-122 -90 Onderwijzend -1.290-1.113-1.221-1.100-794 Ondersteunend -141-74 -92-99 -81 Tabel B20 Prognose ontwikkeling vervangingsvraag in fte naar functie 2013-2017 31 Noordwest Veluwe Stedendriehoek Nederland 2013 2014 2015 2016 2017 Directie 4 4 4 3 3 Onderwijzend 67 72 66 59 60 Ondersteunend 18 19 19 15 15 Directie 11 11 10 9 8 Onderwijzend 159 159 160 148 149 Ondersteunend 49 48 48 44 44 Directie 378 348 325 321 293 Onderwijzend 6.183 6.395 6.303 6.087 6.106 Ondersteunend 1.927 1.957 1.943 1.873 1.878 30 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Toelichting: de uitbreidingsvraag wordt bepaald door de ontwikkeling van het aantal leerlingen en de verhouding tussen het aantal leerlingen en het aantal leraren. Bijvoorbeeld: wanneer er meer leerlingen zijn, zijn er meer leraren nodig. Dit geldt ook als bij een gelijkblijvend aantal leerlingen de verhouding tussen het aantal leerlingen en het aantal leraren daalt. De uitbreidingsvraag kan zowel positief als negatief zijn. 31 Bron: CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Toelichting: de vervangingsvraag wordt bepaald door het saldo van uitstroom, arbeidsduurwijziging (meer of minder werken), functiewijziging en de jaarlijkse verandering in BAPO-gebruik. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 25

BIJLAGE 5 AANVULLENDE INFORMATIE In totaal zijn er 22 regionale arbeidsmarktanalyses beschikbaar, waarvan vier rapportages betrekking hebben op de G4. De overige rapportages bestaan uit een RPA-regio of uit een bundeling van (meerdere) RPA-regio s. Bij deze bundeling is zoveel mogelijk aangesloten bij de bestaande samenwerkingsverbanden. Wilt u meer informatie over de arbeidsmarkt in uw regio? Hieronder zijn links naar verschillende relevante informatiebronnen opgenomen, waar u aanvullend op de gegevens uit dit rapport gegevens kunt raadplegen. Indien u vragen heeft, kunt u ook contact opnemen met het Arbeidsmarktplatform PO. Tabel B19 Relevante informatiebronnen Thema Onderwerp Website Leerlingen Ontwikkeling aantal leerlingen data.duo.nl Werkgelegenheid Ontwikkeling werkgelegenheid data.duo.nl Ontwikkeling Functiemix Aanbod van personeel Gediplomeerden per hogeschool (instellingsniveau) Stamos.nl Ziekteverzuim Ontwikkeling verzuim naar provincie Stamos.nl functiemix.minocw.nl Verwachtingen voor de toekomst Ontwikkeling aantal leerlingen Scenariomodel PO Arbeidsmarktprognoses CentERdata (2013). De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025. Regionale Arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2013 regio Groningen 26

www.arbeidsmarktplatformpo.nl ARBEIDSMARKTPLATFORM PRIMAIR ONDERWIJS Postadres Postbus 556 2501 CN Den Haag Bezoekadres Lange Voorhout 13 2514 EA Den Haag T 070 376 58 10 www.arbeidsmarktplatformpo.nl info@ arbeidsmarktplatformpo.nl ARBEIDSMARKTPLATFORM PRIMAIR ONDERWIJS is het kennis-en expertisecentrum van de arbeidsmarkt in het primair onderwijs. Samen met de sector bevordert het een gezonde arbeidsmarkt. 2 Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs