Wecycle your future! Wist je dat? - Er in Nederland 425 miljoen elektrische apparaten zijn. - Er in ieder huis 3 apparaten niet meer worden gebruikt. - We per persoon per jaar 18,5 kg e-waste produceren? - Hiervan 2 kg direct verdwijnt in de grijze kliko. - Meer dan 50 % van alle kapotte spaarlampen verkeerd wordt weggegooid.
2 3 wecycle Als we hier niets aan veranderen gaan enorme hoeveelheden waardevolle materialen en grondstoffen verloren op stortplaatsen of verbrandingsovens hier of in het buitenland. Recycling is zo oud als de natuur. Afgevallen blaadjes vormen een humuslaag waarin volgende generaties planten hun voedsel vinden. Dode bomen worden een woonplaats voor ontelbare insecten. Elk dier is onderdeel van de voedselketen, niets gaat verloren. Terwijl ruim 80% van de materialen, bij spaarlampen is dat zelfs meer dan 90%, kan worden hergebruikt. IJzer, aluminium, koper en kunststof zijn na bewerking weer gereed voor de vervaardiging van nieuwe producten. Kortom via recycling draagt iedereen eenvoudig en direct bij aan een besparing van grondstoffen en een schoner milieu. wecycle, recyclen doen we samen Wecycle is een initiatief van de producenten en importeurs van elektrische apparaten en spaarlampen. Uitvoeringsorganisatie is de NVMP. Waarom recyclen? Gebruiken en hergebruiken Toen de mens nog dichter bij de natuur stond werd ook alles gebruikt en hergebruikt. Met de toenemende welvaart werd die noodzaak minder. Er wordt tegenwoordig vaker vervangen en minder gerepareerd. Met als gevolg dat er een toenemende vraag naar grondstoffen is, en dat de afvalbergen groeien. Recycling is dus nodig om twee redenen: de grondstoffen op aarde kunnen opraken, en het is ook geen leuk vooruitzicht voor toekomstige generaties om tussen afvalbergen te leven.
4 5 Recyclen is terug naar de grondstof Recycling is het verwerken van afval tot grondstoffen die weer gebruikt kunnen worden. De nadruk ligt op grondstoffen: ijzer, koper, plastic, etc. Er wordt niets gerepareerd, er worden geen onderdelen gedemonteerd voor gebruik in een ander apparaat. In het moderne recyclingbedrijf worden complete gebruikte apparaten tot onherkenbare korrels, onherkenbaar schroot en onherkenbaar restafval verwerkt. Vergelijk het met oude kranten die tot papierpulp worden verwerkt, en later als nieuw papier weer met het laatste nieuws bedrukt worden. Ieder z n vak Elke soort afval vraagt een andere behandeling, andere machines. De inhoud van de glasbak wordt gesmolten, oud papier wordt een natte brei waarvan nieuw papier gemaakt wordt, groente- fruit- en tuinafval wordt op grote terreinen gestort en composteert. Auto s worden kaal gestript en gaan als geplette pakketjes terug naar de Hoogovens. En het glas van spaarlampen, tl-buizen en LED-lampjes wordt gerecycled om nieuwe lampen van te maken. Vanwege de gevaarlijke stoffen (kwikdamp) lever je spaarlampen en tl-buizen in als chemisch afval in de winkel als je een nieuwe spaarlamp koopt of bij de gemeente. Elektrische apparaten bestaan uit verschillende materialen: altijd wel plastics, ijzer, aluminium en koper, roestvrijstaal en soms zelfs goud en zilver. Het efficiënt terugwinnen van deze materialen vraagt gespecialiseerde machines. Sims Recycling Solutions heeft deze machines. 1. Grof geweld De eerste stap in het recyclingproces is het met brute kracht kraken en verkleinen van de binnenkomende apparaten. De machine die dit doet is bepaald niet zachtzinnig, maar zoals gezegd, het gaat niet om bruikbare onderdelen, het gaat om grondstoffen. Alle binnenkomende apparaten worden verkleind tot ongeveer A4-formaat. Hoe werkt het? 2. Motoren apart Na het stukslaan worden de elektromotoren verwijderd. Dit is het weinige handwerk in het proces. De stukgeslagen apparaten komen op een lopende band langs de medewerkers die de motoren pakken en in een aparte bak gooien. Bij dit werk is het verslijten van een paar werkhandschoenen per dag heel gewoon als er zo n 5.000 kilo apparaten per uur langskomt. De elektromotoren gaan naar een bedrijf dat gespecialiseerd is in het scheiden van het ijzer en het koperdraad. In zeer oude strijkijzers, koffiezetters en broodroosters kan asbest verwerkt zijn. Deze apparaten worden ook met de hand van de lopende band geplukt en gaan naar een bedrijf dat het giftige asbest er veilig uithaalt. Daarna worden de grote stukken ijzer met een magneet uit de massa verkleinde apparaten gehaald. 3. Kleiner slaan De lopende band brengt alles wat niet naar gespecialiseerde bedrijven gaat naar een hamermolen. Met zo n 1.000.000 hamerslagen per minuut worden de brokken vertimmerd tot stukjes van ongeveer 4 centimeter. Na de hamermolen komt een zeef, die ook als rasp werkt, om stukken die toch nog te groot zijn op maat te maken.
6 7 4. Het scheiden begint 5. Eddy current 7. Plastic is het laatste De Eddy Current, genoemd naar zijn uitvinder, is een as waarop supermagneten zijn In een volgende windzifter worden de lichte stukjes folie en stof weggezogen. gemonteerd. De as met de magneten draait heel snel (3.000 tot 6.000 toeren per minuut) Het plastic dat overblijft wordt tot kleine korrels vermalen in de granulator. In De lopend band gaat nu onder een onder het eind van en lopende band. Terwijl het materiaal van de band valt, wekken de kleine elektrische apparaten zijn polyethyleen (zacht plastic) en polystyreen magneet door, die kleine stukjes ijzer van snel draaiende magneten een fractie van een seconde in het aluminium een elektrische (hard plastic) de meest gebruikte kunststoffen. In de plasticverwerkende indus- de band tilt. Wat overblijft gaat naar een stroom (wervelstroom) op. De Lorentzkracht (magnetisme) zorgt er voor dat de alumi- trie worden de verschillende korrels van elkaar gescheiden door gebruik te ma- zifter. Als in een grote stofzuiger worden de niumdeeltjes iets verder van de band vallen dan de andere materialen die geen stroom ken van hun verschillende soortelijke gewichten. Gooi het in een bak water, en kleine lichte deeltjes folie en plastic uit de geleiden. De laatste stukjes ijzer worden door de magneten aangetrokken en vallen in bak het een drijft, het ander niet. Verhoog het soortelijk gewicht van het water door massa gezogen en apart gehouden. Daarna die dichterbij staat. Koper, dat beter geleidt dan aluminium en waar dus sterkere wervel- er zout bij te doen, en andere plastics komen boven drijven. Doe er nog meer komt weer een zeef waar de stukjes metaal stromen doorlopen, worden het verste weg geschoten. zout bij, of zelfs metaalpoeder, en er komen weer andere plastics boven drijven. Hele lichte plasticsoorten worden in een bad alcohol van elkaar gescheiden. doorheen vallen en de grotere stukken metaal en plastic op achterblijven. 6. Roestvrijstaal Kwaliteit blijft Gaaf roestvrijstaal is niet magnetisch. Na bewerkingen De metalen die in het recyclingproces worden teruggewonnen als het grof verkleinen en het verder verkleinen in de zijn net zo goed bruikbaar als metaal dat vers uit erts of bauxiet hamermolen is het natuurlijk niet gaaf meer, en daardoor wordt gewonnen. Ook de plastics zijn even goed als volkomen heel licht magnetisch. Volgens het zelfde idee als de Eddy nieuw. Met een kleine beperking: het lukt (nog) niet om de Current, maar dan langzamer, draait een magneet met kleurstoffen er uit te halen. De meeste plastics zijn nieuw vrijwel de lopende band mee. Het roestvrijstaal blijft er even aan kleurloos of melkwit. Gerecycled plastic is bruin, grijs of zwart. plakken, de andere materialen worden weggeslingerd. Voor bermpaaltjes, kledinghangers, rioolpijp of tv s is dat geen be- Die materialen komen op een ketsrol, een trillend stuk zwaar. Met een beetje moeite en milieubewustzijn kunnen er van lopende band. De harde stukjes RVS springen omhoog de 8 miljoen kleine elektrische apparaten die elk jaar in Nederland door het trillen, de zachte stukjes plastic blijven liggen. worden afgedankt mooie nieuwe dingen gemaakt worden. Nu is het laatste roestvrijstaal verwijderd.
8 9 Meer dan 80% van de gerecyclde apparatuur kan 1 2 3 worden hergebruikt. Bij spaarlampen is dat zelfs meer dan 90%. Zo wordt van het staal uit een oude wasmachine bijvoorbeeld weer een nieuwe autovelg gemaakt. Het recycleproces gaat in 14 stappen. weegbrug verkleiningsmachine bunker Spaarlampen en tl-lampen bevatten kwikdamp, dé belangrijkste reden om deze lampen in te leveren bij het chemisch afval (KCA). Indaver Relight nv is bijvoorbeeld een bedrijf dat spaarlampen en tl-lampen recyclet, nadat ze ingezameld en gesorteerd zijn. Een capsulesnijder verwijdert de beide uiteinden van de tl-lamp (end-cut). De afgesneden uiteinden worden verder verwerkt in de breek-zeef installatie. Met perslucht (air-push) wordt het kwikhoudende fluorescentiepoeder uit de tl-buis geblazen en opgevangen in gesloten stalen vaten. De lege, zuivere glazen tl-buis wordt vermalen tot glasscherven. Een metaaldetector verwijdert eventuele metalen deeltjes uit de glasscherven. RECYCLEn 6 5 4 spaarlampen en TL-lampen 7 8 9 tweede magneet zifter 14 13 12 luchttafel granulator hamermolen zeef ketsrol 10 non-ferro scheider 11 eerste magneet rvs scheider sorteercabine Bron: schema en teksten van Indaver Relight nv. Bij spaarlampen gaat het anders. Die worden verbrijzeld (breek). Een trommelmagneet scheidt de ijzerfractie af. Daarna zorgt een zeef voor het afscheiden van de andere fracties (zeef): de metaalfractie, de glasfractie en het kwikhoudende fluorescentiepoeder. Het glas en de metalen worden dan gecontroleerd en nabehandeld in de nazuiveringskamer om ze volledig kwikvrij te maken. Het fijngemalen glas gaat terug naar de lampenfabriek voor de productie van nieuwe lampen. Het metaal gaat naar de schroothandel voor verdere recycling.
10 11 - Jaarlijks worden ruim 16 miljoen gebruikte apparaten gerecycled. Van gebruikte apparaten en spaarlampen kunnen - Van alle gebruikte apparaten wordt jaarlijks 80% ingeleverd. bijna alle grondstoffen opnieuw worden gebruikt. Van - Kleine gebruikte apparaten worden vaak vergeten. kleine elektrische apparaten kan meer dan 80% van Maar 50% van de kleine gebruikte apparaten wordt ingeleverd en de materialen worden gerecycled. Van spaarlampen dus gerecycled. zelfs meer dan 90%. Recycle feiten & cijfers - Gebruikte apparaten en spaarlampen kunnen gratis worden ingeleverd bij de milieustraat. - Recyclen van een apparaat kost 1 tot 17 euro. - Nederlanders vergeten vaak spaarlampen en kleine apparaten in te leveren. - 45% van de huishoudens weet niet dat je spaarlampen moet inleveren bij het chemisch afval vanwege de aanwezige gevaarlijke stoffen. - Ook LED-lampjes moet je inleveren omdat hier een batterij in zit. Wat kun je inleveren? Breng elektrische apparaten, elektrische (tuin)gereedschappen en spaarlampen naar de milieustraat of lever ze in bij de winkel als je daar een nieuwe koopt. Spaarlamp Koptelefoon Scheerapparaat MP3-speler Videocamera Ledlamp Adaptor Ladyshave Haardroger Dvd-speler Elektrische bbq Bronnen: Witteveen + Bos / Goos Marketing Research / GfK Panel Services Benelux
COLOFoN Wecycle Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer info@wecycle.nl www.wecycle.nl Concept & realisatie: PODIUM Bureau voor educatieve communicatie bv, Utrecht Wecycle 2010