RAAK! MAGAZINE M I K SCHIET OP JE WERK O P L I C H T E R! Zo word je fit, sterk en strak Gezonde tips van Brenda Vroeger was alles beter 199 slimme trucs voor licht werk mik op lichter! 1
IN DIT RAKE MAGAZINE: PAGINA 6 DE GEMEENTE HAARLEM IS GROEN Toch werken er geen groentjes. De gemiddelde leeftijd is boven de vijftig. Kortom: mannen die alle kneepjes van het vak kennen. Slimme kerels die precies weten hoe ze licht kunnen werken. SPELEN IN WERKTIJD? Jan Brand en Piet Naaktgeboren werken bij de gemeente Dordrecht. Ze hebben veel slimme oplossingen verzonnen om lichter te werken. Geniet van de gouden tips van deze handige mannen. PAGINA 14 PAGINA 16 Reiniging Straten maken Groenvoorziening We tillen met ons hoofd 6 Ben jij uitgekookt? 10 Loes geeft raad 12 Ben jij in balans? 14 Spelen in werktijd 16 Tipstrip van de straat 20 Nooit meer in je hempje 22 Tillen en dragen? Dat doe je zo! 25 Deze jongen kan wel tegen een stootje! 26 Riolering Speeltuinen en recreatie Begraafplaatsen Wegbebakening Delft helpt je uit de put 30 Zo voorkom je trillen en schokken 32 Vroeger was alles beter 34 Eindeloos dezelfde beweging? 36 Duw en trek je geen breuk 38 De trots van Oldebroek 40 Dit kost heel veel energie! 42 Stuur je schoten op 43 Lig jij waterpas? Hoe krijg je een fit, sterk en strak lijf? Het is allemaal een kwestie van balans. Tja, en hoe vind je dat? Volg de 10 Raak! -tips. Sheila en Yvonne werken bij de afdeling Groen van de Gemeente Leiden. Ook zij schieten met scherp! 2 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 3
Schiet op je werk = Schiet een foto van zwaar werk Verzin lichte oplossingen Bespreek de oplossingen Kies welke je gaat uitvoeren Werk licht! Werken in de buitendienst kan mooi zijn. Een prachtig beroep. Maar ook een zwaar beroep. We constateren dat buitendienstmedewerkers meer lichamelijke klachten hebben, een hoger ziekteverzuim en jonger arbeidsongeschikt worden dan mensen in andere beroepen. Dat is niet omdat er watjes werken. Nee, het is gewoon lichamelijk zwaar werk. Er wordt veel en zwaar getild en in ongemakkelijke houdingen gewerkt. Ook komt het veel voor dat je dezelfde beweging moet herhalen en kracht moet zetten. De campagne Schiet op je werk is bedoeld om uit te zoeken of dat ook anders kan. De opzet is simpel: je weet zelf heel goed wat zwaar werk is en wat je daar aan wilt veranderen. Wat vind jij lichamelijk zware situaties? Schiet er een foto van. En geef aan hoe het werk lichter of makkelijker kan. Bespreek dat in een kort werkoverleg (toolboxmeeting). Bepaal samen met collega s en leidinggevenden welke oplossingen je gaat uitvoeren en wanneer. Doe het samen Gezond, veilig en prettig werken is niet alleen een zaak van je werkgever. Je bent er zelf ook verantwoordelijk voor. Dat staat ook zo in de (Arbo)wet. Maak het jezelf en elkaar dus makkelijk onder het motto: als je denkt dat je werk lichter kan, doe het dan. Geschoten voor jou De campagne Schiet op je werk is ontwikkeld door het A+O fonds Gemeenten. In het bestuur van het A+O fonds zitten ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, CMHF en het College voor Arbeidszaken van de VNG. De campagne maakt deel uit van een programma van het A+O fonds om bij gemeenten arbeidsomstandigheden te verbeteren en daarmee ziekteverzuim terug te dringen. Onderdeel van de campagne is dit magazine. Hierin vind je voorbeelden en tips en trucs van collega s. Voorbeelden van hun zware werk en van hun lichte oplossingen. Veel leesplezier en schiet er op los! Want, als het lichter kan, doe het dan. C.J. Bethlehem Voorzitter Wethouder gemeente Helmond P. Wiechmann Secretaris / penningmeester 1e onderhandelaar ABVAKABO FNV 4 RAAK! MAGAZINE 5
We tillen met ons hoofd De afdeling Groen van de gemeente Haarlem is een zeer ervaren ploeg. De meesten van de 32 teamleden lopen dan ook al jaren mee. De gemiddelde leeftijd is boven de vijftig. Kortom: mannen die alle kneepjes van het vak kennen. Slimme kerels die precies weten hoe ze licht kunnen werken. X FOUT V GOED SCHIET OP JE WERK M I K O P L I C H T E R! Teamchef René Schrier is met zijn 46 jaar het jonkie van de afdeling Groen. Er is al een aantal jaren een vacaturestop, dan worden de koppen vanzelf wat kaler en grijzer. Op zich geen probleem, maar we hebben natuurlijk niet meer de lijven van jonge goden. Wat je vroeger op kracht en souplesse deed, kan niet altijd meer. Dat is ook niet goed trouwens. Vanzelf ga je dan meer met je hoofd werken. Met onze ervaring weet je dat je eerst moet nadenken en dan pas doen. We bedenken slimme oplossingen om lichter en efficiënter te werken. Een voorbeeld van zo n slimme vakman is medewerker groen Nico van den IJssel (59). Ik zit al jaren in het vak. Vroeger smeet ik wel met m n krachten. Daar betaal ik nu de tol voor: ik ben geopereerd aan een liesbreuk en ik heb schouder-, nek- en gewrichtsproblemen. Allemaal heel vervelend. Maar ik hou van m n werk, ik wil door. Dus dan moet je vanzelf oplossingen zoeken om het werk lichter en dus slimmer uit te voeren. Niet door de kantjes eraf te lopen, ik doe nog precies hetzelfde werk, maar door goed samen te werken en hulpmiddelen te gebruiken. Vroeger tilde ik een zak kunstmest in m n eentje. Dat is dom, je hebt toch hulpmiddelen en collega s! Tegenwoordig tillen we niet zwaarder dan 23 kilo, we doen het dan met z n tweeën. Liever nog gebruik ik een heftruck of een steekwagen. Samen slim Ronald Govers is sinds een jaar arbocoördinator van Stadsbeheer. Daarvoor werkte hij jarenlang op de kwekerij bij de gemeente. Het is wel handig dat ik de praktijk goed ken. We houden tien keer per jaar een toolboxmeeting over veilig en gezond werk. Niet als een moetje, maar om van elkaar te leren. Er zit zoveel kennis bij iedereen, maar als je het niet uitwisselt, kom je niet verder. Ik hoef die toolboxmeetings niet te geven, dat kunnen de mannen zelf. Dat doen ze dan ook. Een medewerker groen geeft aan wat ie gevaarlijk of ongezond vindt en hoe ie dat denkt op te lossen. Daar praten ze dan samen over. Dat werkt echt super, daar is iedereen hier enthousiast over. De methode Schiet op je werk doet eigenlijk hetzelfde? Nou, prima! Wat Ronald ook heeft ingevoerd, is training en instructie in werken met machines. Voordat een nieuw type machine gebruikt gaat worden, komt de fabrikant uitleggen hoe je er mee moet werken. Maar samen nadenken over gebruik van gereedschap begint al eerder. Als we een nieuwe machine gaan aanschaffen, maken we eerst samen, met de technische dienst en de gebruikers een wensen- en eisenlijst. Dan ga ik offertes aanvragen. Vervolgens testen we met z n allen een paar types. Dan pas schaffen we aan en krijgen we training van de fabrikant. Voordat dat gebeurd is werken we er niet mee. Dat hoort volgens 6 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 7
SCHIET OP JE WERK X V M I K O P L I C H T E R! ons allemaal bij slim werken. Een slimme verbetering van dat laatste vindt Ronald het gebruik van de vrachtwagen of kiepwagen. We hebben twee van zulke wagens, die rijden de hele dag rond om groenafval op te halen. Het voordeel is dat de teams dan niet zelf steeds hoeven te laden. Dat scheelt veel zwaar werk en het is ook stukken efficiënter. Doordat er grijpers op de wagens zitten is het voor de chauffeurs ook niet zwaar. Door schade en schande Medewerker Nico heeft nog een slimme lichtwerkentip: Doe niet te lang achter elkaar hetzelfde werk. Als je de hele tijd dezelfde bewegingen maakt, sloop je je spieren en gewrichten. Wissel regelmatig van taken. Pas op dat je niet een hele dag aan het schoffelen bent. Doe dat een paar uur en ga dan snoeien of maaien bijvoorbeeld. Ik werk nu slim, had ik dat maar jaren eerder gedaan, dan was m n lichaam er nu beter aan toe. Tip van Nico van den IJssel Wissel op een werkdag licht en zwaar werk af. LICHT WERK Schoffelen Harken Papier prikken ZWAAR WERK Planten Bakken tillen Werken met machines (heggenschaar, motormaaier) Slimme lichte groene tips Wat hebben ze in Haarlem bij de afdeling Groen bedacht om het werk lichter te maken? Kiepwagens. Vrachtwagens die continu groenafval ophalen. Handig omdat je dan niet steeds leg) over gezond en veilig werken. Wissel daarin Samen. Regelmatige toolboxmeetings (werkover- afval hoeft op te laden. En omdat het sneller is. gezonde tips & trucs uit. Zo wordt je team beter. Stokzaag. Uitschuifbare zaag. Handig omdat je Testen. Stel een lijst van eisen en wensen op dan niet meer op een gevaarlijke trap hoeft te voordat er nieuwe machines worden aangeschaft. werken. Door het rubberen handvat voorkom je Let daarbij op gewicht, bedieningsgemak, houding, lawaai, trilling en uitlaatgassen. Stel samen een opdonder als je bij elektriciteitsleidingen werkt. met het team die lijst op. Steekwagen. Vervoer kunstmestzakken met een Training. Oefen in licht werken. En als je nieuwe steekwagen. Lasten tillen van meer dan 23 kilo machines hebt: vraag de fabrikant of leverancier is ongezond. De wet verbiedt het ook trouwens. een instructie te geven voordat je ermee gaat Gebruik dan een wagentje of doe het samen met werken. een collega. 8 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 9
Ben jij uitgekookt? Ken je die proef waarin ze kijken wat er gebeurt als je een kikker in heet water stopt? Je pakt een kikker en stopt hem in een pan heet water. De kikker springt onmiddellijk weer uit de pan en leeft vrolijk verder. Vervolgens kiep je diezelfde kikker in een pan koud water. Je verwarmt de pan langzaam tot het water net zo heet is als de eerste keer. De kikker blijft nu gewoon zitten. En overleeft het helaas niet. Of ben je de gekookte kikker? Met zwaar werk is het net als met de kikker. Als je niet oppast wen je je er heel geleidelijk aan om steeds zwaarder te tillen en je grenzen te verleggen. Totdat je een keer flink door je rug gaat. Als je altijd let op hoe je werkt, heb je snel door of het wel of niet gezond en veilig is. 10 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 11
Loes geeft raad Hallo, ik ben Loes. Ik ben 74 jaar. Zou je niet zeggen hé. Kijk ik lust best een borrel op z n tijd, maar ik leef gezond hoor. Ik eet goed en ga drie keer per week naar de sportschool. Origineel waar. Weet je wat mij opvalt: de meeste mensen lopen zo beroerd. Ga maar eens een dagje op een terras zitten (erg leuk toch) en let er eens op. Bijna iedereen sjokt en loopt krom. Mijn advies: neem het leven licht, loop met soepele tred. Loop met rechte rug, dan kijk je mensen in de ogen. Dan krijg je heel vaak een lach cadeau. Zo, dat was het eerste gratis advies. Hier nog een paar. Ook gratis. Bewegen is goed! Overbelasting niet! Van lichaamsbeweging wordt niemand slechter. Het is gezond om minimaal dertig minuten per dag te bewegen. Maar te veel, te zware en verkeerde lichamelijke belasting is uiteraard niet gezond. Het lichaam van een buitendienstmedewerker heeft het zwaar te verduren. Buitendienstmedewerkers hebben meer lichamelijke klachten dan mensen uit andere beroepen. Onder meer pijnlijke voeten na een hele dag staan, spierpijn, pijn in rug en knieën na bijvoorbeeld een dag straten. Spier- en gewrichtsklachten ontstaan ook vaak door een combinatie van zwaar werk. Bijvoorbeeld tillen in een slechte werkhouding of langdurig dezelfde houding en tegelijk veel kracht leveren. Hoe krijg je balans? Er zijn twee manieren om lichamelijk in balans te komen: 1. Je lichaam minder belasten. Dat kan door slimmer te werken. Door het werk anders te organiseren (afwisseling van taken bijvoorbeeld), een gezondere werkhouding aan te nemen of door (mechanische) hulpmiddelen te gebruiken. 2. Je belastbaarheid te vergroten. Als je gezond bent en je lichaam in goede conditie is, kun je meer aan. Let op je balans Duurt de lichamelijke belasting te lang en gaan klachten niet over, of is de belasting te hoog, dan worden spieren, pezen en gewrichten overbelast. Ze kunnen tijdelijk of zelfs blijvend beschadigen. Ernstige aandoeningen van het skelet, gewrichten, pezen en spieren zijn het gevolg. Er is dan een gezonde grens overschreden. Dat is een typisch geval van lichamelijke overbelasting: het evenwicht is verstoord tussen wat het lichaam te verduren krijgt (lichamelijke belasting) en wat het aan kan (belastbaarheid). Heeft tante Loes het allemaal duidelijk uitgelegd? Als er nog vragen zijn: mail me gerust. Bellen mag ook. Faxen liever niet (ik heb geen fax). Of ik kom gewoon langs om het allemaal nog eens voor te doen. Gezellig! Succes jongens! 12 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 13
Ben jij in balans? Er is maar één weg naar een fit, sterk en uitgebalanceerd lijf: regelmatig en goed bewegen in combinatie met verstandig eten. Hoe doe je dat? 1. Eet gezond en geregeld. Volgens de Schijf van Vijf. Drie maaltijden per dag, goed verdeeld over de dag en uitgebalanceerd. Vermijd tussendoortjes. 2. Magere producten zijn beter dan volle. Eet wit vlees (kip of kalkoen) of vis. Vermijd vette kazen, vet vlees en boter. Eet veel groenten en fruit. 3. Doe geen drastische diëten. Je valt misschien wel af, maar dat is nooit van lange duur. 4. Drink veel water. Wacht niet tot je dorst hebt, dan ben je al te laat. 5. Drink niet te veel alcohol. Pas vooral op met bier. Je wordt er dik van. Het heeft geen zin gezond te eten en daarna veel bier te drinken. 6. Beweeg! Probeer zo veel mogelijk te lopen. En neem de fiets in plaats van de auto. 7. Doe wat bij je past. De één houdt van een teamsport, de ander van de sportschool. Iedereen is anders en ieder lijf heeft een eigen gebruiksaanwijzing. Luister naar je lijf en volg het trainingsprogramma dat bij jou past. 8. Bouw het op. Ben je ongetraind? Ga dan niet als een gek joggen, met het risico op verstuikte enkels en peesblessures. Begin in de sportschool. Loop niet te hard van stapel, maar bouw het op. 9. Stel bereikbare doelen. Neem je niet voor zo strak te worden als Holland s next top model. Stel realistische doelen. Anders raak je gefrustreerd. Stap voor stap is de manier. 10. Een wasbordje? Van sit-ups en buikspieroefeningen gaat je buik er niet af. Helaas. Je zult echt ook op je voeding moeten letten. 14 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 15
Spelen in werktijd In de gemeente Dordrecht lopen echte handymans rond. Jan Brand (voorman speelterreinen) en Piet Naaktgeboren (medewerker speelterreinen) zijn twee van die mannen die zelf oplossingen verzinnen om makkelijker, sneller en lichter te werken. Het is een belangrijk deel van hun werkplezier. Vier gouden tips van twee handige mannen. SPELTIP Zelf 1 inschatten In ons werk in de speeltuinen en parken moeten we zelf inschatten of het werk te zwaar is. Het is onze eigen verantwoordelijkheid om een hulpmiddel te gebruiken. Soms tillen we wel zwaarder dan de toegestane 23 kilo. Dan gaan we in ons enthousiasme wel eens een stap te ver en vergeten we de hulpmiddelen. Soms helpen die je ook niet uit de brand. Dan is het zo n gepuzzel en komen we met de wagen of de kraan niet op de goede plek en tillen we het toch zelf. SPELTIP Elkaar 2 helpen Toch raken we wel steeds meer gewend aan het verzinnen en gebruiken van slimme oplossingen die het werk lichter maken. Dat doe je automatisch ook wel als je merkt dat je klachten krijgt. Zo heeft Piet veel last van z n heup gehad en sindsdien stimuleren we elkaar om niet te veel of te zwaar te sjouwen en de juiste hulpmiddelen te gebruiken. We stimuleren elkaar bijvoorbeeld steeds meer om een steekwagen te pakken bij het verplaatsen van een afvalbak. Die nemen we nu dan ook altijd standaard mee op de wagen. Top 3 Zwaar werk Speelterreinen 1. Plaatsen van afvalbakken (vooral de 100-literbak met de betonnen poot). 2. Wisselen van bankplanken (moeilijke houding om erbij te komen). 3. Demonteren speeltoestellen. SPELTIP Logisch 3 SPELTIP Budget 4 nadenken Meestal is lichter werken een kwestie van logisch nadenken en zijn het simpele dingen die een hoop kunnen veranderen. Maar dan moet je leidinggevende of de arbocoördinator daar wel voor openstaan natuurlijk. Binnen de sector Stadsbeheer hebben we hier geen klagen over. Een voorbeeld van een simpele oplossing: het vervangen van de bouten in de bankjes. Vroeger waren dat slotbouten die we in een onmogelijke positie los moesten wrikken, tegenwoordig zijn het inbusbouten. Dat scheelt een hoop. Een ander idee dat we hadden was het maken van een oplooprol op de imperiaal van de wagen. Daardoor hoeven we zware balken voor bijvoorbeeld speeltoestellen niet boven onze macht op te tillen, maar kunnen we ze er gemakkelijk oprollen. voor ideeën Wat wel jammer is: dat leveranciers niet standaard met oplossingen komen en we zelf veel moeten uitvinden. Maar wanneer dat dan lukt geeft het ook wel een kick. We hebben nog niet echt een cursus of instructie gehad van hoe het allemaal lichter kan. Toch heeft de gemeente in het algemeen veel aandacht voor arbeidsomstandigheden en krijgen we veel vrijheid om met aanpassingen te komen. Er wordt als het een goed idee is natuurlijk ook budget voor vrijgemaakt, zodat onze ideeën echt gerealiseerd kunnen worden. Op zo n moment voelen we ons pas een échte handyman. 16 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 17
Als je lol in je werk hebt en wilt blijven houden ga je vanzelf zorgen dat je het nog lang kunt blijven doen. Oud nieuw Lichte oplossingen in Dordrecht Zwaar Out Licht nieuw De zware betonnen bankpoten zijn vervangen door een metalen exemplaar, wat maar liefst 48 kg per bankpoot scheelt. Train je (rug)spieren die je met buitenwerk zwaar belast. Draag langere shirts zodat je niet met ontblote onderrug (is een kwetsbare plek) werkt. Stel trottoirbanden zo veel mogelijk machinaal. Bij de afvalbakken van 50 liter is in Dordrecht het betonblok van 76 kg vervangen door een schetsplaat van 20 kg. Dit scheelt dus 56 kg tilwerk! Alle auto s van ploegen die zware materialen moeten verplaatsen hebben laadkranen. Deze worden dagelijks gebruikt en nemen veel zwaar werk uit handen. Voor het vervoeren van lange balken is er een oplooprol achter op de imperiaal gezet. Deze oplossing is door de mannen zelf bedacht. Maak een geldpotje om ideeën voor slimme oplossingen ook uit te kunnen voeren. Werk samen met de hele keten van collega s. Bijvoorbeeld: zorg ervoor dat de openbare ruimte bij de aanleg zo wordt ingericht dat deze ook arbotechnisch goed en veilig kan worden aangelegd en onderhouden. 18 RAAK! MAGAZINE 48 kilo lichter! mik op lichter! 19
TIPSTRIP VAN DE STRAAT en paar jaar geleden won Egemeente Roosendaal een prijs voor goed personeelsbeleid. De prijs? Een bronzen beeldje, een cheque van 10.000 euro en natuurlijk een hoop complimenten. Waarom kreeg juist gemeente Roosendaal de prijs voor Gezond Werk? Het verzuim is daar al drie jaar lager dan vijf procent en de WAOinstroom is nul! Het geheim? Leiding en medewerkers zijn samen verantwoordelijk voor de tevredenheid, veiligheid en gezondheid op het werk. Raak! Magazine loopt een dag mee met John Rommens, medewerker reinigingsdienst, om te zien hoe gezond werken Rond achten ben ik op de werf. Afhankelijk van het weer doe ik dan of m n reflecterende hesje of m n reflecterende jas aan, dat is verplicht. Dan bekijk ik de lijst met wat er vandaag moet gebeuren. Gelukkig is de planning hier in de gemeente Roosendaal heel duidelijk en weet ik iedere dag precies wat er moet gebeuren. Na een bak koffie pak ik de wagen en ga ik op pad. Ik pak ook vaak de bezem om de straat schoon te krijgen. Belangrijk om goed rechtop te blijven staan en niet te veel door je rug te gaan zoals ik hier laat zien. Deze bezem is een beetje te kort voor mij. Ik werk de hele dag in m n eentje, dus vind ik het tussen de middag gezellig om thuis bij mijn vrouw te lunchen. Je bent toch veel in beweging en dan is even rust en bijtanken heel belangrijk. Na de lunch ga ik verder met waar ik s ochtends ophield. Nu bijvoorbeeld de prullenbakken bij de winkelcentra. Soms gooien mensen er dingen in die er niet horen, zoals puin. Goed opletten dus, want ze zijn loodzwaar en daar ben je niet op voorbereid. Linke soep, want juist dan is de kans dat je je blesseert t grootst. Dus: niet zoals links ver van je af, maar alles dicht bij je lichaam houden! Ik rij meestal een vaste route en werk volgens een vast patroon. Er is geen tijd om te lanterfanten en omdat ik het alleen doe werk ik flink door. Mijn doel is om klachten van burgers voor te blijven en mijn wijk tiptop bij te houden. In de zomer is dat lastiger dan in de winter, mensen zijn dan meer buiten, dat zie je wel aan het vuil op straat. Om mezelf niet te overbelasten heb ik een handige manier om de zak niet te vol te maken. Ik doe de zak halverwege in de ring, zodat hij maar halfvol kan en niet te zwaar wordt. Je loopt dan soms een keertje meer om de zak te legen, maar het is veel beter voor je nek en schouders. Met name in de herfst en winter gaan we op pad met de bladblazer. Dit type is als beste uit de bus gekomen nadat we zelf wel vier verschillende hebben getest. We keken naar welke het prettigst en lichtst werkt en naar het lawaai dat het maakt. Deze zit lekker, produceert de helft van het geluid van de vorige en trilt niet te veel. Gelukkig luistert de gemeente dan goed naar onze ervaringen en gaan ze niet voor de goedkoopste oplossing. Verder let je natuurlijk goed op je houding en trek je de heupband goed aan, anders draag je het gewicht niet op je heupen. Platgetrapte blikjes zijn lastig te pakken met de grijper. Je bent geneigd om te gaan bukken om ze op te pakken. De truc is het blikje met je voet omhoog te wippen en dan is het makkelijk pakken met de grijper. Niet bukken dus! Die grijper heb ik zelf uitgekozen, je moet er toch iedere dag mee werken. Kies wat bij jouw lijf en wensen past. mijn rug. Vroeger moesten we het er namelijk gewoon zelf met een schep uithalen. Dat soort handigheidjes zijn erg fijn, zeker als je een dag lang hard hebt gewerkt in de stank. Dan ben je blij met Aan het einde van de dag rijd ik met m n wagen vol vuil terug naar de werf en stort het in de speciale bakken. Het fijne van deze wagen is dat hij kan kiepen. Dat spaart niet alleen veel tijd, maar ook spullen die het werk net even makkelijker maken. 20 RAAK! MAGAZINE mik op lichter!
Nooit meer in je hempje Dit is Brenda, ze doet alles veilig. Ze gebruikt PBM s (persoonlijke beschermingsmiddelen). Haar veilige tips: Handig te weten Als gevaren niet geheel zijn uit te bannen, is gebruik van PBM s verplicht. De werkgever moet goede instructie geven over het onderhoud en de juiste toepassing. Meer weten over persoonlijke beschermingsmiddelen? Zie bijvoorbeeld www.arbouw.nl. Je werkgever is verplicht om Waar nodig PBM s beschikbaar te stellen. Waar nodig waarschuwingsborden te plaatsen. Voorlichting en onderricht te geven. Jij als werknemer bent verplicht om PBM s te gebruiken en te onderhouden. Voorlichting en onderricht te volgen. Nog wat veilige tips Gebruik de PBM s op de juiste manier. Controleer ze regelmatig. Onderhoud ze goed en regelmatig. Waaaaaaaaaaaaaaaaaaaaat? Je kunt gehoorschade oplopen als geluid harder is dan 80 decibel (db(a)). Dat is niet eens zoveel lawaai. De werkgever is verplicht om vanaf die 80 db(a) gehoorbescherming te geven. Vanaf 85 db(a) is het verplicht om gehoorbescherming te dragen. 22 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 23
Tillen en dragen? Dat doe je zo! Tillen van zware lasten is de bekendste vorm van zwaar werk. Hoe weet je of tillen te zwaar is of niet? Dat hangt natuurlijk van het gewicht af. Maar er is meer! Ook de reikafstand, de lichaamshouding en hoe lang je tilt bepalen of het gezond of ongezond is. Als je meer dan 23 kilo tilt, zijn er gezondheidsrisico s. Onder dat gewicht niet, althans in een ideale tilsituatie. Wat is ideaal? Loes doet het voor. Niet zo Niet zo Niet zo Maar zo 23kg Hoeveel kilo mag je tillen? Til nooit meer dan 23 kilo. Hou de last recht voor je en draai niet met je rug tijdens het tillen. Reik maximaal 63 cm tijdens het tillen. Til niet boven de 175 cm. Trekken of duwen? Draag niet met opgetrokken schouders of in een gebogen houding. Draag met twee handen. Hou het object zo dicht mogelijk bij je lichaam. Beperk draagafstanden tot maximaal 8 meter, neem anders een kar. Niet zo Niet zo Niet zo Maar zo 24 RAAK! MAGAZINE De Arbowet beschouwt 23 kilo als het maximum. Dat getal wordt niet letterlijk genoemd, maar dat is de stand van wetenschap en techniek en daar moet elke werkgever aan voldoen. Dat staat wel in de Arbowet. Om te bepalen of een tilsituatie gezondheidsrisico s oplevert, wordt vaak een rekenformule gebruikt, de NIOSH-formule. Volgens die formule is 23 kilo het maximumgewicht dat je in een ideale situatie mag tillen. Zwaarder tillen kan gevaar voor de gezondheid opleveren. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer om tillen zo veel mogelijk te voorkomen. Onderneem altijd actie als de last meer dan 23 kilo bedraagt maar let óók goed op bij kleinere gewichten. Liever duwen dan trekken. Leer mensen bij duwen het eigen lichaamsgewicht te gebruiken. In het algemeen is duwen gunstiger dan trekken, dus probeer wanneer mogelijk het trekken door duwen te vervangen. Zorg ook dat er tweehandig getrokken of geduwd kan worden. Breng de last rustig op gang. Snel op gang brengen van een last is zwaarder voor je lichaam. Werk vanuit de benen. Duw/trek niet in een te kleine ruimte. mik op lichter! 25
Deze jongen kan wel tegen een stootje! Straten maken is slopend werk. Niet voor niets is er veel ziekteverzuim en moeten stratenmakers al vaak op jonge leeftijd een ander beroep kiezen. Omdat ze versleten zijn. Kan dat niet lichter? In Rotterdam zijn ze niet vies van hard werken. Maar ze zijn ook niet gek. Experimenten aan de Maas. Waarom ruggen van medewerkers slopen? Kan een robot het zware bestratingswerk niet overnemen? Dat vroegen ze zich af bij de gemeente Rotterdam. Het kan wel, maar de machines zijn nog niet perfect. Maar het wordt wel steeds beter! Gemeente Rotterdam heeft gekozen voor een straatmakersrobot. Hoe werkt deze robot? Bij de ontwikkeling stond de stratenmaker model. Zijn bewegingen worden nagebootst door een robot. De lichamelijke belasting wordt overgenomen door een robotarm, die net als de vakman de stenen één voor één legt. Het systeem wordt gestuurd door een driepuntsmeting. Dit systeem houdt rekening met de kleinste afwijkingen in het parcours en met putten, vluchtheuvels etc. Vooraf voer je het gewenste legpatroon in. De machine heeft standaard een GPSsysteem en kan via coördinaten zelfstandig een vooraf geprogrammeerde route volgen. Alle voorbereidende werkzaamheden, bijvoorbeeld het uitvlakken en verdichten van het zandbed, het plaatsen van randen en/of afschot, zijn uitgevoerd voordat de robot aan de slag gaat. De operator voert alle specifieke gegevens in het systeem in, zoals de maat van de stenen, type straatverband, wegbreedte en aantal stenen. Te vroeg versleten Wim van der Heijden (48) is uitvoerder Onderhoud Buitenruimte bij Gemeentewerken Rotterdam. Zijn lijf is al gesloopt, nu behoedt hij collega s voor hetzelfde lot. Na 26 jaar straten maken, kreeg ik erg veel last van m n onderrug. Het ging niet meer. Maar een kantoorbaan was ook geen optie, want ik ben echt een buitenmens. Toen vroeg Gemeentewerken Rotterdam me om een leerlingenproject op te starten; een flinke klus, maar ik had er zin in. Nu leer ik de nieuwe garde de fijne kneepjes van het vak. Ze gaan één dag per week naar school voor theorie. De praktijk leren ze van mij. 26 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 27
SCHIET OP JE WERK M I K O P L I C H T E R! Wist je dat je rugklachten kunt krijgen als je regelmatig meer dan 23 kg tilt? een gewone betonstraatsteen al 4 kg weegt? je er dus ook niet meer dan 5 mag tillen? stoeptegels in de binnenstad veel zwaarder en dikker zijn dan gewone? (ze zijn wel 8 cm dik, omdat ze meer te lijden hebben van verkeer op de stoep) de nieuwe robot 250 m 2 per dag kan straten? het record machinaal straten 1102 m 2 op een dag is? Valt zwaar tegen We hebben nu ongeveer twintig leerlingen lopen. Er melden zich wel meer jongens aan, maar er is ook veel uitval doordat het zware werk ze tegenvalt. Alleen met flink veel motivatie en doorzettingsvermogen krijgen ze het vak echt onder de knie. Je moet zeker in het begin niet bij ieder pijntje opgeven, want je spieren zijn dan nog niet getraind. P JE WERK Afwisseling Maar ze moeten natuurlijk wel goed omgaan met hun lijf en dat leren we ze ook. Door goed af te wisselen met het soort werkzaamheden en de juiste werkhouding. Bijvoorbeeld nooit draaien en tillen tegelijk, daar hamer ik echt op bij ze. Ik wijs ze er ook op hun gereedschap en persoonlijke beschermingsmiddelen goed te gebruiken. En natuurlijk om de machinale hulpmiddelen te gebruiken: dat maakt het werk zo veel lichter.! 28 RAAK! MAGAZINE Mensenwerk Het machinale straten is hier verplicht, behalve daar waar het gewoon echt niet kan, zoals hier op deze parkeerplaatsen. Soms is het geen doen met zo n machine, dan kom je er niet mee op de goede plek. Gelukkig wordt de techniek van die apparaten steeds beter, dat merk je echt. goed materiaal Betere klemmen, betere zuigers, wendbaarder en slimmer. Het straten gaat machinaal misschien niet eens zo veel sneller dan met de hand, maar het maakt het werk wel een stuk lichter. En dat is enorme winst, want het vak is voor ons veel waard, maar mag je nooit je lijf kosten. Ik denk dat machinaal straten zeker de toekomst heeft, maar het blijft gelukkig altijd ook nog mensenwerk. Zo schieten ze op hun werk Regelmatig neemt Wim met z n team het werk onder vuur. In toolboxmeetings vragen ze zich dan af: wat is zwaar en kan slimmer? Dan bespreken en bedenken ze hoe het werk lichter kan. Soms is er instructie over goede werkhoudingen, gebruik van hulpmiddelen of over veilig werken. Maar iedereen geeft ook regelmatig zijn mening over de werkomstandigheden. En ieder teamlid kan met ideeën komen om het werk te verlichten of om problemen op te lossen. Arbocoördinator Wim van Kempen is er erg blij mee: Iedereen is erg betrokken bij het werk. Aandacht voor slim en licht werken leeft. Dat merk je doordat we elkaar aanspreken op ongezonde werkhoudingen. Ik denk dat we door alles wat er in toolboxmeetings naar voren komt wel 90% van de problemen rondom zwaar werken oplossen. Dat wat we kunnen beïnvloeden tenminste, want het werk zal natuurlijk nooit écht licht worden. Steengoede verbetertips uit Rotterdam Wissel taken af. Maak een koppeltje van straatmaker-opperman. Zo doe je niet steeds hetzelfde en belast je je lichaam niet eenzijdig. Straat machinaal. Gebruik waar mogelijk tilhulpen, zoals een hydraulische klem waarmee je automatisch een vierkante meter bestrating kan leggen. Gebruik goed gereedschap en persoonlijke beschermingsmiddelen. Enthousiasme helpt je bij het zware werk. Zorg voor heel goede opleiding en begeleiding van leerlingen. Bedenk meerdere oplossingen voor problemen, onderzoek de voor- en nadelen en maak vervolgens een selectie. Stimuleer en motiveer elkaar om mee te denken over lichter werken. Spreek elkaar aan op ongezond gedrag. Hou regelmatig toolboxmeetings en werkplekinspecties. Ontspan je bovenlichaam als je bukt. Draai en til nooit tegelijk als je gebukt staat. mik op lichter! 29
Delft helpt je uit de put Bij de afdeling Riolering van de gemeente Delft zitten ze niet snel in de put. De ploeg is kleiner dan vroeger, maar het maakt ze alleen maar slimmer. De mannen hebben veel slimme oplossingen bedacht om lichter te werken. En dat is geen luxe, want werken in en om het riool is loodzwaar. Elke klus moet goed, snel en veilig. Je zou bijna je eigen lijf vergeten. In Delft laten ze dat niet gebeuren, daar zijn ze problemen vóór. 30 RAAK! MAGAZINE Top 3 zwaar rioolwerk 1. Uitbreken van stenen en asfalt Pijnpunt: stotende krachten op je armen en schouders 2. Graven door wortels van bomen en puin Pijnpunt: druk op je rug en schouders door het zware scheppen 3. In kleine ruimtes ondersteboven werken Pijnpunt: extreme houdingen merk je vooral in de rug Uit-de-puttip 1 Gebruik hulpmiddelen als hulpmiddel Werk met hulpmiddelen die zware situaties echt kunnen verlichten. Wees creatief, denk in oplossingen. Onderschat zware situaties niet en overschat je lijf niet. Durf aan te geven wat je nodig hebt om een werksituatie lichter, veiliger of prettiger te maken. En blijf dat aankaarten. Zorg als je werkt met een hulpmiddel of gereedschap dat je weet hoe het werkt, hoe je het moet gebruiken, wat de risico s zijn en welke PBM s je nodig hebt. In Delft hebben we dat gedaan door alle hulpmiddelen en gereedschap in een map te bundelen. Daar staat dan ook per hulpmiddel in welke veiligheidsmaatregelen je moet nemen en hoe je het moet gebruiken. Superhandig: in één oogopslag is duidelijk wat je moet doen en vooral ook wat je niet moet doen. Want hulpmiddelen zijn er om je te helpen. Maar bij verkeerd gebruik helpen ze je juist dieper in de put. Uit-de-puttip 2 Werk volgens plan Maak voor je start met een klus altijd een soort mini-plan. Want een goede voorbereiding is het halve werk. Zo voorkom je problemen en overbodige zware handelingen. Denk bijvoorbeeld voordat je gaat graven na over waar je de stenen neerlegt en waar het zand. Dat betekent dat je het maar één keer hoeft te verplaatsen en het niet continu van plek naar plek verschuift. Dat spaart je rug enorm. Een ander voorbeeld: het leegpompen van je werkplek onder de grond. Hoe dieper je werkt, hoe meer je in het grondwater staat. Dat is echt loodzwaar, de zuigende kracht zorgt dat je je lichaam veel te zwaar belast. Door eerst even wat tijd te investeren in de voorbereiding en je werkruimte leeg te pompen, kun je later veel sneller, prettiger en lichter aan de slag. Kwestie van logisch nadenken en er tijd voor vrijmaken, ook al heb je het nog zo druk. Uit-de-puttip 3 Haast je langzaam Werk zonder haast. Spreid je werk uit over de hele dag: zo heb je minder kans op schade aan het lijf en het werk (bijvoorbeeld kabels). Zorg dat je leidinggevende het zware werk goed verdeelt over de verschillende ploegen en medewerkers. Blijf op je hoede, want aandacht voor je gezondheid verdwijnt snel in de druk van druk werk. Maak tijd vrij om de hoe-werk-ik-lichtertips onderling te blijven herhalen, blijf er bovenop zitten. En ook belangrijk: zorg een beetje voor elkaar en wijs je collega op (te) zware situaties in het werk. Zo hou je elkaar scherp en voorkom je een hoop ellende met je gezondheid. Van in-de-put naar uit-de-put Slecht deksel handmatig lichten Beter deksel handmatig lichten met aangepaste haak Best deksel machinaal lichten met takel en haak ZWAAR Een putdeksel weegt zo n 60 kilo. Als je die zelf gaat lichten is dat erg zwaar voor je rug. Wij hebben zelf een gat geboord in de putdeksel. Met een schuivensleutel maken we dan de haak vast waarmee we de deksel machinaal omhoog kunnen takelen. Deze oplossing hebben we zelf ontwikkeld en spaart een hoop ruggen hier. Drukdrukdruk Peter van Knotsenburg is arbocoördinator in Delft. Hoe kijkt hij tegen het zware en drukke werk aan? Door reorganisaties moeten we het werk nu met veel minder man doen dan vroeger. Met acht in plaats van twaalf. Veel werk in de buitendienst wordt nu uitbesteed. Maar we zijn niet de enige gemeente die daarmee te maken heeft. Het riool trekt zich daar natuurlijk niks van aan, dat blijft gewoon vragen om onderhoud en reparatie. De werkdruk is nu met een kleiner team flink hoger. Dat merken we vooral wanneer er calamiteiten zijn. Dan moeten we direct in actie komen en daar hebben we niet altijd genoeg man voor. Dingen die het werk lichter maken, zoals hulpmiddelen en een goede voorbereiding, worden dan wel eens vergeten. Het gaat ook wel eens ten koste van het werkoverleg en toolboxmeetings. Terwijl die juist zo belangrijk zijn. We moeten er met z n allen voor blijven zorgen dat we, ondanks een hoge werkdruk, tijd blijven maken voor lichter en veiliger werken. mik op lichter! 31
Zo voorkom je trillen en schokken en word je geen: TRIL BILL M I K SCHIET OP JE WERK O P Veel machines en gereedschap waar je in de buitendienst mee werkt, trillen of schokken. Die trillingen en schokken geven ze aan je lichaam door. Voor af en toe is dat niet erg, maar als je er veel mee werkt is zo n trillend en schokkend apparaat zeker ongezond. 32 RAAK! MAGAZINE Trillingsdempende handschoen: een werkhandschoen speciaal geschikt voor het werken met trillend gereedschap L I C H T E R! Hand-arm en hele lichaam Er zijn twee verschillende soorten trillingen en schokken: lichaamstrillingen en -schokken (zoals tijdens rijden in niet goed afgeveerde voertuigen) en hand-armtrillingen en -schokken (bij veel handmachines). Er is speciale apparatuur om trillingen te meten. Fabrikanten en leveranciers zijn verplicht (volgens de Machinerichtlijn) op te geven hoe groot de trillingsblootstelling is bij het werken met de apparatuur. Dit staat in de technische handleiding van het apparaat. Ga alleen van de opgegeven waarden uit als het apparaat goed onderhouden wordt (bij hand-arm) of als over redelijke ondergrond gereden wordt (bij hele lichaam). Nieuwe apparaten veroorzaken meestal minder trillingen doordat ze zijn uitgevoerd met de nieuwste technologie. Klachten Bestuurders van tractoren, vrachtwagens en heftrucks hebben veel te lijden van lichaamstrillingen. Ze krijgen daardoor vaak rugklachten. Hand-armtrillingen en -schokken krijg je door te werken met schokkend of stotend handgereedschap. Bijvoorbeeld met kettingzagen, bosmaaiers of trilstampers. Van die trillingen kun je witte of dode vingers en gewrichtsklachten in handen en armen krijgen. Norm Sinds 2002 is er een Europese norm voor hand-arm- en lichaamstrillingen. In 2005 moeten alle Europese lidstaten zich daar aan houden. Doel van de norm is werknemers te beschermen tegen gezondheidsschade door overmatige blootstelling aan trillingen. Die arme jongen trilt zowat uit z n vest! Stuur je schoten op! Heb jij of heeft je team een prachtige oplossing bedacht om lichter te werken? Laat collega-buitendienstmedewerkers van andere gemeenten ook profiteren van je scherpschutterskwaliteiten! Mail je foto met een korte beschrijving van de oplossing naar gezondwerk@aeno.nl. Je slimme oplossing wordt beoordeeld door deskundigen en vervolgens (als ie slim genoeg is) opgenomen in het digitale Oplossingenboek. Dat boek tref je op www.aeno.nl (> Gezond werk > Oplossingenboek fysieke belasting). Triltips van Loes Zo voorkom je schade door trillen en schokken Neem regelmatig pauze. Laat het apparaat voor je werken. Wissel zo veel mogelijk af met collega s. Werk niet met koude handen. Rook niet, want roken geeft vaatvernauwing in de handen en leidt tot meer (trillings)schade. De trillingsblootstelling staat in de handleiding van het apparaat. Kijk of dit acceptabel is. Let er ook op of het apparaat goed onderhouden en gekalibreerd is (zie sticker). mik op lichter! 33
Gerard Gijs Jan Wil Vroeger was alles beter..maar het werkte voor geen meter! Dit Dreamteam werkt bij de gemeente Leiderdorp. Gerard van de Meer, Wil Steenvoorden en Gijs Goedhart zijn medewerkers begraafplaats en Jan Zwaan is toezichthouder wijk. Ze draaien al heel wat jaartjes mee. Ze kunnen het werk van vroeger en nu dus goed vergelijken. En dus vroeg Raak! : wat is er veranderd door de jaren heen? Vroeger Ik zie de begraafplaats als mijn eigen tuin: die moet er ook mooi bij liggen. Niet altijd makkelijk, want bij het werken op de begraafplaats zijn eigenlijk alle handelingen en materialen zwaar. Gelukkig is het werk door alle hulpmiddelen al een stuk lichter dan vroeger. Toch merk je het wel aan je lijf, zeker nu we wat ouder worden. Een compleet klachtvrije buitendienstmedewerker van vijftig jaar vind je nergens, denk ik. Als je jong bent zie je geen gevaar en smijt je met je krachten. Nu letten we wel beter op. Gelukkig krijgen we ook vanuit de gemeente steeds meer oplossingen die het werk lichter maken. Zo zijn bijvoorbeeld de afdekplaten op de graven van aluminium in plaats van hout: een stuk minder zwaar. En we maken een graf met een graafmachine in plaats van het zelf met een schop te doen. Vroeger en nu Ondanks alle hulpmiddelen die het werk lichter maken, blijft het werk zwaar. We doen alles in eigen beheer en sommige dingen krijg je met apparaten gewoon niet voor elkaar. We moeten roeien met de riemen die we hebben. Vaak moet er dus ook echt nog mankracht aan te pas komen. Naast dat het werk zwaar is voor je lijf is het natuurlijk ook geestelijk wel eens zwaar. We zijn hier soms net maatschappelijk werkers voor de mensen die iemand zijn verloren. Je ziet een hoop verdriet en dat gaat je niet in de koude kleren zitten. Maar door liefde voor het vak en humor houden we het zware werk vol, we grappen heel wat af. Nooit ten koste van de mensen die hier liggen of komen natuurlijk, maar als we niet kunnen lachen gaan we er zelf ook aan onderdoor. Nu Doodserieuze feiten Tegenwoordig hebben we een portaalkraan waarmee we de loeizware liggende grafstenen kunnen verplaatsen. Maar zoals Johan Cruijff zegt: elk nadeel heb z n voordeel en dat geldt bij dit hulpmiddel ook. Die portaalkraan is namelijk handig, maar ook heel zwaar om op te zetten. Andere opties zijn er niet want op de oude gedeeltes van de begraafplaats zijn de paden te smal en zitten de graven te dicht op elkaar. Onhandig, want zo kunnen we er met de machines niet bij komen. Daar houden we bij het inrichten van de nieuwere gedeeltes wel rekening mee. We maken de paden daar breder en de ruimtes tussen de graven groter. Zo kan de grafdelfmachine zware taken als grijpen, graven en tillen van ons overnemen. Een rechtopstaande grafsteen weegt vaak wel 150 kilo. Als de kraan er niet bij kan, wordt ie door twee medewerkers opgetild (oef ). Eigenlijk zou je dat met 7 man moeten doen (max 23 kilo per persoon!). Maar..de Arbeidsinspectie vindt tillen met meer dan twee mensen tegelijk niet veilig! Een liggende grafsteen weegt tussen de 250 en 350 kilo. Bij oude graven is het extra zwaar werken doordat de kraan daar slecht bij kan. Een graf is gemiddeld 2,5 meter diep. Dat wordt als de machine er niet bij kan nog met de hand uitgegraven. Nabestaanden graven soms zelf, omdat ze dat graag willen. Top 3 zwaar werk op begraafplaatsen 1. Loswrikken, tillen en verplaatsen van grafstenen. 2. Verplaatsen van graven bij onderhoud. 3. Onderhoudswerkzaamheden. 34 RAAK! MAGAZINE Vroeger Materialen van hout Opslag op verder weg gelegen terrein Een graf met de hand graven Materiaal verplaatsen over boomstammetjes Grafstenen handmatig verplaatsen Roef verplaatsen met kar en brute kracht Nu Materialen van aluminium Opslag op terrein en heel toegankelijk Een graf met graafmachine graven Materiaal verplaatsen met wagentje Grafstenen met machine verplaatsen Roef verplaatsen met portaalkraan mik op lichter! 35
Eindeloos dezelfde beweging? Eindeloos dezelfde beweging? Eindeloos dezelfde beweging? Eindeloos dezelfde beweging? Eindeloos dezelfde beweging? Weleens van RSI gehoord? Het is vooral bekend van beeldschermwerkers. Door het eindeloos typen en muisklikken kunnen ze nek-, arm- en polsklachten krijgen. Maar ook hele dagen tennissen, dirigeren of lopendebandwerk is niet gezond. Ook bij de buitendienst komt repeterend werk voor: denk maar aan vegen, schoffelen, knippen of harken. Wat is repeterend? Een beweging van de handen heet repeterend als je die beweging meer dan 2 keer per minuut langer dan 1 uur per dag uitvoert. Of je gezondheidsklachten krijgt door repeterend bewegen hangt onder meer af van hoe vaak, hoe lang en met hoeveel kracht je beweegt. RSI (Repetitive Strain Injury) is de meest gebruikte term voor klachten door repeterende bewegingen. Sinds 2004 wordt RSI ook wel aangeduid als CANS (Complaints of the Arm, Neck and/or Shoulder). Hoe herken je CANS? CANS-verschijnselen kunnen variëren van pijn, stijfheid en tintelingen tot krachtsverlies. Dat kan zich voordoen in nek, schouders, armen, polsen en handen. De klachten kunnen langzaam in ernst toenemen: Stadium 1 Je hebt alleen klachten tijdens het werk. Stadium 2 M I K SCHIET OP JE WERK De klachten treden ook bij andere activiteiten op. De pijn kan ook in rust optreden, soms word je er s nachts wakker van. Er zijn wel klachtvrije momenten tussendoor. Stadium 3 O P Je hebt vrijwel continu klachten. Dagelijkse handelingen zoals aan- en uitkleden en een deur opendoen of sleutel omdraaien zijn zeer pijnlijk. Wat doen? Als je denkt dat je RSI/CANS hebt, moet je er niet te lang mee doorlopen, maar direct naar je huis- of bedrijfsarts gaan. Slimme oplossing Een elektrische of pneumatische snoeischaar vermindert (de kans op) klachten aan armen en handen. Een elektrische schaar levert de minste krachtsinspanning en de minste schokken (zie www.groenkennisnet.nl/ platformarbeid). Pneumatische snoeischaren zijn een goed alternatief. Stuur je schoten op! Heb jij of heeft je team een prachtige oplossing bedacht om lichter te werken? Laat collega-buitendienstmedewerkers van andere gemeenten ook profiteren van je scherpschutterskwaliteiten! Mail je foto met een korte beschrijving van de oplossing naar gezondwerk@aeno.nl. Je slimme oplossing wordt beoordeeld door deskundigen en vervolgens (als ie slim genoeg is) opgenomen in het digitale Oplossingenboek. Dat boek tref je op www.aeno.nl (-> Gezond werk -> Oplossingenboek fysieke belasting). Tips van Loes Zo voorkom je repeterende bewegingen: Breng het werk op de juiste hoogte. Maak zo veel mogelijk gebruik van hulpmiddelen. Vermijd een slechte houding. Zorg dat niet het werk jouw tempo bepaalt, maar dat je zelf bepaalt hoe snel je werkt. Als je steeds dezelfde beweging moet maken: doe dit maximaal een uur achter elkaar en maximaal L I C H T E R! vier uur op een dag. En neem voldoende pauzes! 36 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 37
Duw en trek je geen breuk Er zijn twee vormen van duwen en trekken: met het hele lichaam in beweging, zoals bij het duwen van een kruiwagen of het trekken van een kar. Of met het lichaam in stilstand, bijvoorbeeld bij het loswrikken van een grafsteen, verkeerspaal of boom. Of het werk echt zwaar is, hangt af van het gewicht en de afmetingen van het voorwerp, maar ook van de ondergrond en de kwaliteit van de wielen. In ieder geval moet je nooit duwen en trekken met gedraaide rug. Dat is echt superslecht! Slimme oplossingen voor duwen en trekken Elektrische kruiwagen of minidumper Ze bestaan zowel op rupsbanden als op wielen. Bruikbaar voor het verplaatsen van zand, grond en andere materialen. Handtransportmiddel parkeerbeheer Een verrijdbare gereedschapskoffer die gemakkelijk te verplaatsen is. Stuur je schoten op! Heb jij of heeft je team een prachtige oplossing bedacht om lichter te werken? Laat collega-buitendienstmedewerkers van andere gemeenten ook profiteren van je scherpschutterskwaliteiten! Mail je foto met een korte beschrijving van de oplossing naar gezondwerk@aeno.nl. Je slimme oplossing wordt beoordeeld door deskundigen en vervolgens (als ie slim genoeg is) opgenomen in het digitale Oplossingenboek. Dat boek tref je aan op www.aeno.nl (> Gezond werk > Oplossingenboek fysieke belasting). Tips van Loes Duwen en trekken: zo maak je het licht 1. Breng de last rustig op gang. Snel op gang brengen van een last is zwaarder voor je lichaam. 2. Liever duwen dan trekken. Leer mensen bij duwen het eigen lichaamsgewicht te gebruiken. In het algemeen is duwen gunstiger dan trekken, dus probeer wanneer mogelijk het trekken door duwen te vervangen. Zorg ook dat er tweehandig getrokken of geduwd kan worden. 3. Werk vanuit de benen. 4. Duw/trek niet in een te kleine ruimte. Geschikt voor het transport van en naar de parkeermeters op de locatie. De medewerkers moeten veel apparaten zoals een portofoon en scanner meedragen. De koffer moet zo zijn uitgevoerd dat de apparaten makkelijk zijn op te bergen en muntgeld veilig en makkelijk te vervoeren is. Bruikbaar voor het legen van de parkeermeters en het handmatig transporteren van muntgeld. 38 RAAK! MAGAZINE mik op lichter! 39
De trots van Oldebroek Cees Veldman afdelingshoofd Elma Langhenkel arbocoördinator Oldebroek, dicht bij Zwolle, tegen de Veluwe aan. Het is de meest groene en uitgestrekte gemeente van Nederland. Maar liefst 10.000 hectare buitengebied voor 22.500 inwoners. Dat vraagt om een stevige afdeling Omgeving. 45 man sterk, waarvan 25 in de buitendienst. Het is goed geregeld in Oldebroek. Veilig, gezond en licht werken heeft er alle aandacht. Waar is afdelingshoofd Cees Veldman trots op? Nieuwe werf Twee jaar geleden hebben we een nieuwe werf betrokken. Ruim en ordelijk. Een lust om in te werken. Machines en materiaal zijn overzichtelijk opgeslagen. Heel handig is de kraanbaan. Leeftijdsbeleid Het personeelsbestand is aan het verjongen. Een paar jaar geleden werkte er niemand van jonger dan veertig. Als er nu collega s met pensioen gaan, worden ze opgevolgd door jongeren. We hebben een aantal twintigers. Dat is een gezonde zaak. Taakroulatie Rond Oldebroek ligt veel bos. Er is dus veel bomenonderhoud te doen. De medewerkers vinden het leuk, maar ook zwaar werk. Leuk omdat het afgeronde projecten zijn, die je van begin tot eind zelf kunt plannen en uitvoeren. Zwaar vanwege het klimmen, zagen, sjouwen en versnipperen. Iedere buitendienstmedewerker in Oldebroek is all round. Iedereen kan en doet alle taken. Dus na een dagje boomonderhoud volgt er wat anders. Zo blijft het afwisselend, leuk en lichamelijk te doen, voor iedereen. Communicatie Veilig en gezond werken is vooral ook een kwestie van goed communiceren. Technisch is er veel mogelijk met hulpmiddelen die het werk verlichten. Maar je moet er ook aan wennen om ermee te werken. In werkoverleg bespreken we regelmatig wat er veiliger, gezonder en lichter kan. En we geven elkaar feedback. Gewoon een kwestie van elkaar wijzen op risico s. Zelfsturing Vroeger had elk team een chef, een meewerkend voorman. Dat hebben we afgeschaft. De teamleden maken samen planning en rooster. Dat is veel motiverender. We zijn trots op ons werk. De zware top 5 van Oldebroek: 1. Rioolwerk: graven en tillen rioleringsbuizen. Oplossing: uitbesteden aan een aannemer die gebruikmaakt van hulpmiddelen. 2. Boomonderhoud: klimmen, zagen, takken sjouwen en versnipperen. Oplossing: hoogwerker, veiligheidskleding (onder andere zaagbroek). 3. Klein Chemisch Afval en Ongediertebestrijding: gevaarlijke stoffen. Oplossing: gescheiden opslag, etikettering, scholing en training. 4. Begraafplaatsen: graven en grafstenen tillen. Oplossing: kraantje en knijper op vrachtwagen. 5. Wagenonderhoud: bukken, tillen, dragen. Oplossing: kraanbaan. Jan Sleurink monteur Wij doen zwaar werk op een lichte manier Hulpmiddelen voor makkelijke wegbebakening & verlichtende straatverlichting Driepuntladder Een ladder die veilig en stabiel is bij gebruik tegen een paal. Op zo n ladder kun je werkzaamheden dichter bij je lichaam uitvoeren. Dichterbij dan op de vierpootladder. En dichterbij is lichter want dan hoef je minder te reiken. Kee klamp Opzetstuk voor op een paal, de zogenaamde kee klamp. Je kunt het opzetstuk direct op de paal plaatsen en m zo dus verlengen. Je kunt hieraan een (tijdelijk) bord bevestigen. Daardoor hoef je minder extra palen te plaatsen. Paalstep Met de paalstep kun je zonder ladder, heel makkelijk verkeersborden monteren. Hoe werkt het? Klem de paalstep op de gewenste hoogte. Daarna bevestig je het bord. Kunststof afzethek Het lichtgewicht, kunststof afzethek kun je gebruiken binnen de bebouwde kom. Klein van afmeting en gemakkelijk in je eentje te plaatsen. 40 RAAK! MAGAZINE Wegbebakeningswagen Handig hoor zo n wagen: alle bebakeningsmaterialen kun je er overzichtelijk op kwijt. Je kunt er makkelijk en snel bij als je aan het bebakenen bent. mik op lichter! 41