CURSUS Natuurmanagement Natuurwetgeving voor beleidsadviseurs Deel 1: Natuurbehoud en bescherming in Vlaanderen buiten de beschermde gebieden NATUUR WIJZIGEN Binnen de beschermde gebieden (+/-) duidelijk Buiten de beschermde gebieden natuur wijzigen VERBODEN VERGUNNINGSPLICHTIG (natuurvergunning = OV voor natuurlijke elementen)! Reeks vrijstellingen op verbod of vergunningsplicht Wijziging van vegetatie en KLE Art. 13 4 + regeling BVR 1998 tot vaststelling van nadere regels ter uitvoering van het Natuurdecreet: (relatief) verbod natuurvergunning Omzendbrief LNW/98/01 van 10 november 1998 betreffende algemene maatregelen inzake natuurbehoud en wat de voorwaarden voor het wijzigen van vegetatie en KLE s betreft volgens het B.Vl.R. van 23 juli 1998 ( ) en Code van Goede Natuurpraktijk i.f.v. wijziging van vegetatie en KLE s. Stapsgewijs redeneren: 1. Vegetatie of KLE? 2. Is er sprake van een vrijstelling van het verbod of de vergunningsplicht? Indien ja OK, wijzigen maar (zorgplicht!)! 3. Indien niet is er sprake van een verbod? Indien ja verboden (tenzij ontheffing verkregen van minister) 4. Indien niet in een (bestemmings)zone waar natuurvergunningsplicht geldt? Indien niet OK (zorgplicht!) 5. Indien ja is het een vergunningsplichtige wijziging? Indien niet OK (zorgplicht!) Indien ja NV vragen 1 Vegetatie? natuurlijke of halfnatuurlijke begroeiingen met alle spontaan gevestigde kruid-, struweel- en bosbegroeiingen. Onafhankelijk of het abiotisch milieu door de mens beïnvloed is of niet. Zowel begroeiingen in water en op het land. Ook bossen. Geen cultuurgewassen. Kleine landschapselementen? lijn- en puntvormige elementen, met inbegrip van de bijhorende vegetaties, waarvanhetuitzicht,destructuurofdeaardaldanniethetresultaatzijnvanmenselijk handelen en die deel uitmaken van de natuur. Zoals: bermen, bronnen, bomen, dijken, graften, houtkanten, hagen, holle wegen, hoogstamboomgaarden, perceelsrandbegroeiingen, sloten, struwelen, poelen, veedrinkputten en waterlopen 1
Buiten de beschermde gebieden Maatregelen buiten de beschermde gebieden tekstvak Cursus Bosbouwbekwaamheid Beheer van natuurgebieden 8 2 Vrijstellingen van verbod of natuurvergunningsplicht: op huiskavel én binnen 100 m van vergunde woning of stallen (50 m in de 4 groene gebieden : groen-, bos-, park-of buffergebieden) a haag b a haag b omgrenzing erf weiland Vrijstellingen van verbod of natuurvergunningsplicht: omgevingsvergunning waarbij advies ANB gevraagd werd De werken zijn expliciet opgenomen in goedgekeurd beheerplan (bos-, natuur-, landinrichting-, kavelplan, landschapsbeheerplan, natuurinrichtingsproject of natuurrichtplan) De werken worden uitgevoerd op basis van een machtiging of goedkeuring in toepassing van Bosdecreet Voor normale onderhoudswerken (cfr. Code Goede Natuurpraktijk) stallen vergunde woning vergunde woning vergunde woning 3 Het wijzigen van volgende vegetaties en KLE sis VERBODEN: Holle wegen, graften en bronnen (overal) Vennen en heiden (Bijlage V -overal) Moerassen en waterrijke gebieden (Bijlage V overal) Duinvegetaties (Bijlage V overal)... Het wijzigen van historisch permanente graslanden, met inbegrip van het daaraan verbonden microreliëf en poelen, IS VERBODEN als die graslanden gelegen zijn: in de groene bestemmingen (groengebied, parkgebied, buffergebied, bosgebieden) op de bestemmingsplannen en de bestemmingsgebieden die vergelijkbaar zijn met die gebieden; in beschermd cultuurhistorisch landschap; in SBZ Poldercomplex (BE2500932) en SBZ Het Zwin (BE2501033), als er voor die gebieden geen afwijkende instandhoudingsdoelstellingen vastgesteld zijn die het wijzigen noodzakelijk maken; op de kaart (geopuntcatalogus Historisch Permanent Grasland) opgemaakt door de Vlaamse regering. Het verbod geldt voor zover de HPG sdefinitief zijn vastgesteld én gelegen zijn binnen een van de gebieden beschreven onder A, B of C. 2
Maatregelen buiten de beschermde gebieden tekstvak Cursus Bosbouwbekwaamheid Beheer van natuurgebieden 14 4 Waar geldt natuurvergunningsplicht? Vegetatiewijziging: 5 Welke activiteiten zijn natuurvergunningsplicht? Vegetatiewijziging: groen-, park-, bos- en buffergebieden vallei-en brongebieden, agrarische gebieden met ecologisch belang, agr. gebieden met bijzondere waarde natuurontwikkelingsgebieden beschermde duingebieden (Duinendecreet) SBZ-H, SBZ-V, Ramsargebieden Kleine Landschapselementen: idem + agrarische gebieden, landschappelijk waardevolle agrarische gebieden, IVON afbranden vernietigen, beschadigen of doen afsterven van vegetatie met mechanische of chemische middelen reliëfwijziging, incl. nivellering microreliëf (on)rechtstreekswijzigenwaterhuishoudingdoordrainage, ontwatering, dichtenof wijzigenvan het overstromingsgebied... Het wijzigen van historisch permanente graslanden, met inbegrip van het daaraan verbonden microreliëf en poelen, wordt natuurvergunningsplichtig gesteld als deze gelegen zijn: in valleigebieden, brongebieden, natuurontwikkelingsgebieden, agrarische gebieden met ecologisch belang of agrarische gebieden met bijzondere waarde op de bestemmingsplannen en de bestemmingsgebieden die vergelijkbaar zijn met die gebieden; in SBZ IJzervallei (BE 2500831) in SBZsin uitvoering van de Habitatrichtlijn, in zoverre het desbetreffende type historisch permanent grasland binnen deze perimeters als habitat is aangemeld; op de kaart (geopunt catalogus Historisch Permanent Grasland) opgemaakt door de Vlaamse regering. De natuurvergunningsplicht geldt voor zover de HPG sdefinitief zijn vastgesteld én gelegen zijn binnen een van de gebieden beschreven onder A, B of C. 5 Welke activiteiten zijn natuurvergunningsplicht? Vergunningsplichtigewijzigingen van KLE s: rooienof anderszinsverwijderenen beschadigenvan houtachtigebeplantingenop weg-, waterweg-of spoorwegbermen of op het talud van holle wegen, langs waterlopen, dijkenof taluds, van heggen, houtwallen, bomenrijen en hoogstamboomgaarden wijzigen van vegetatie bij KLE, incl. perceelsrandbegroeiingen en sloten 3
Welke activiteiten zijn natuurvergunningsplicht? Vergunningsplichtigewijzigingen van KLE s: uitgraven, verbreden, rechttrekken en dichten van stilstaande waters, poelen of waterlopen wijzigen van sloten, greppels, laantjes, poelen, uitgesproken microreliëf, bronnen, kwelzones en andere kleine landschapselementen in de hist. perm. graslanden in het agrarisch gebied met landschappelijke waarde binnen landbouwstreek de Polders Geïntegreerd in OVï Bescherming graslanden Natuurdecreet via statuut HPG/PG landbouw: via statuut BG en EKBG Complex! GLB Cross-compliance: landbouwer moet aan voorwaarden voldoen om steun te krijgen De vergroeningsmaatregel behoud van blijvend grasland omvat twee zaken: de bescherming van ecologisch kwetsbaar blijvend grasland (EKBG) een algemene regeling voor het behoud van het areaal blijvend grasland (BG) : belangrijk voor de landbouwers (lees: steun)! NI controleert naleving Definitie natuurdecreet: Historisch Permanent Grasland: een halfnatuurlijke vegetatie bestaande uit grasland gekenmerkt door het langdurige grondgebruik als graasweide, hooiland of wisselweide met ofwel cultuurhistorische waarde, ofwel een soortenrijke vegetatie van kruiden en grassoorten waarbij het milieu wordt gekenmerkt door aanwezigheid van sloten, greppels, poelen, uitgesproken microreliëf, bronnen of kwelzones. Permanent grasland: cultuurgronden die minimum 4 jaar ononderbroken grasland zijn. 4
Hc Hj Hf Hm Hmo Hmm Hme Hk Hd Hv Hu Hpr Hp* Hp+Mr Hp+Hc(Kn) Hp met fauna Vochtig, licht bemest grasland ('dotterbloemhooiland') Gebiedsgericht natuurbeleid: HPG Vochtig, licht bemest grasland gedomineerd door russen Natte ruigte met Moerasspirea Onbemest, vochtig pijpestrootjesgrasland Onbemest, vochtig pijpestrootjesgrasland - oligotroof type Onbemest, vochtig pijpestrootjesgrasland - mesotroof type Onbemest, vochtig pijpenstrootjesgrasland - eutroof type, basiklien Kalkgrasland Kalkrijk duingrasland Zinkgrasland Mesofiel hooiland Weilandcomplex met veel sloten en/of microreliëf Soortenrijk permanent cultuurgrasland met relicten van halfnatuurlijke graslanden Soortenarm permanent cultuurgrasland met elementen van rietland Soortenarm permanent cultuurgrasland met elementen van dotterbloemhooiland al dan niet met veedrinkpoel Soortenarm permanent cultuurgrasland met belang voor (avi-) fauna. Definitie landbouw: Blijvend grasland: vanaf verzamelaanvraag van 2015 alle percelen die gedurende 5 opeenvolgende jaren werden aangegeven met een teeltcode voor gras (zoals de codes 9, 61, 62, 638, 701, 702, 745, 9823 of 9824). Binnen de vogel-en habitatrichtlijngebieden (de speciale beschermingszones, SBZ) worden bepaalde van die percelen blijvend grasland aangeduid als ecologisch kwetsbaar blijvende grasland (EKBG). Natuurdecreet: bescherming VERBODEN TE WIJZIGEN: historisch permanente graslanden, met inbegrip van het daaraan verbonden microreliëf en poelen, als ze in de volgende gebieden liggen: a) groengebieden, parkgebieden, buffergebieden, bosgebieden en de bestemmingsgebieden die vergelijkbaar zijn met die gebieden, aangewezen op de plannen van aanleg of de ruimtelijke uitvoeringsplannen die van kracht zijn in de ruimtelijke ordening; b) een beschermd cultuurhistorisch landschap; c) de speciale beschermingszones Poldercomplex (BE2500932) en Het Zwin (BE2501033) als er voor die gebieden geen afwijkende instandhoudingsdoelstellingen vastgesteld zijn op grond van artikel 36ter, 1, van het decreet; d) in een gebied waarin bij besluit van de Vlaamse Regering historisch permanente graslanden definitief zijn vastgesteld. In een dergelijk gebied is het wijzigen van historisch permanente graslanden verboden als ze definitief zijn vastgesteld en als ze zich bevinden in de gebieden vermeld in punt a), b) of c); Natuurdecreet: bescherming NATUURVERGUNNINGSPLICHTIG: het wijzigen van historisch permanente graslanden, met inbegrip van het daaraan verbonden microreliëf en poelen, als ze in de volgende gebieden liggen: a) valleigebieden, brongebieden, natuurontwikkelingsgebieden, agrarische gebieden met ecologisch belang of agrarische gebieden met bijzondere waarde en de bestemmingsgebieden die vergelijkbaar zijn met die gebieden, aangewezen op de plannen van aanleg of de ruimtelijke uitvoeringsplannen die van kracht zijn in de ruimtelijke ordening; b) de speciale beschermingszone IJzervallei (BE 2500831), aangewezen ter uitvoering van de Vogelrichtlijn; c) de speciale beschermingszones aangewezen ter uitvoering van de Habitatrichtlijn, als het desbetreffende type historisch permanent grasland binnen deze perimeters als habitat is aangemeld; d) in een gebied waarin bij besluit van de Vlaamse Regering historisch permanente graslanden definitief zijn vastgesteld. In een dergelijk gebied is het wijzigen van historisch permanente graslanden een vergunningsplichtigeactiviteit als ze definitief zijn vastgesteld als ze zich bevinden in de gebieden vermeld in punt a), b) of c). Bescherming natuurdecreet Permanente graslanden: -verboden te scheuren in VEN 5
Bescherming landbouw: vergroeningsmaatregel behoud blijvend grasland : totale areaal in Vlaanderen moet = aan areaal 2012! EKBG: absoluut scheurverbod! Case 3: De gemeente Lede vraagt ANB om advies in het kader van een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag voor de aanleg van een amfibieënpoel in natuurgebied op het gewestplan. Let op! De aanvrager verkoopt het geheel als poel om de biodiversiteit te verhogen terwijl het evengoed om een zwemvijver zou kunnen gaan... Case 1: Stad Sint-Niklaas vraagt het advies aan ANB inzake de vergunningsaanvraag voor het wijziging van vegetaties of kleine landschapselementen van een aanvrager aan de Cadzandstraat te Sinaai. De aanvraag betreft het behandelen met herbiciden van bestaand grasland, frezen, onderploegen en opnieuw inzaaien met gras, aan de Cadzandstraat te Sinaai. Geef uw mening/advies Bij het ter plaatse gaan merk je grote en diepe sporen op het terrein. De aanvrager heeft vorige winter tijdens een natte periode grachten geruimd, bomen geveld en wilgen geknot. Deze werken leidden tot het ontstaan van diepe sporen. Het grasland wordt momenteel begraasd door koeien. Het weiland is een dichte grasmat met aanwezigheid van o.a. witbol, ruw beemdgras, Engels raaigras, struisgras. Verder zijn een beperkt aantal kruiden aanwezig zoals ridderzuring, brandnetel en kruipende boterbloem. De overgang van perceel 182 naar perceel 183 wordt gekenmerkt door een duidelijk microreliëf met aanwezigheid van rietgras, mogelijk lag hier vroeger een gracht. Waar? GP: valleigebied geel zwart gestreept (stedenbouwkundige voorschriften!) Grenzend aan VEN en aan SBZ-H BWK: minder waardevol: Hpfauna: soortenarm permanent cultuurgrasland van belang voor (avi-)fauna; Kbp, Kbs Vermijden vermijdbare schade aan natuur: geen herbiciden, niet omploegen + herstel waar kapotgereden is. Uiteindelijke beslissing gemeente nog niet gekend, maar advies ANB ongunstig (+ niet strijdig met direct werkende norm!). 6
Case 2: Kruishoutput De eigenaar van de Kruishoutput in Berlare wil de ecologische kwaliteit van de verlandewaterpartij herstellen. Hij gebruikt hiervoor een kraan om het slib (ongeveer 850 m³) uit de waterpartij te ruimen en wil het slib op de nabijgelegen percelen uitspreiden. Natuurinspectie komt de werken stil leggen en vraagt om de nodige vergunningen, die blijken niet aanwezig te zijn. Aangezien het terrein is opgenomen in het VEN moe(s)t eerst een individuele VEN-ontheffing worden aangevraagd. Waar? BOS! Waar? VEN = VERBOD + BOS = VERBOD Waar? BWK: zw, ae(eutrofe plas) Case 3: passende beoordeling (ter info) Case 4: zeer complexe case mbt graslanden scheuren van percelen HPG vraag van benadeelde om bestuurlijke maatregelen op te leggen aanvankelijk afgewezen na tweede vraag en discussie in parlementaire commissie, toch BHBM opgelegd 7