1 Wijzigingen in Wet- en Regelgeving Even voorstellen 2 Vladimir Dragosavic Lid SafetyPlaza Normcommissie NEC44 & 60204 Certified VCA+VOL VVA1/VVA2 CE-Consultant General Manager EUCHNER Benelux
Safety Plaza 3 Som van de expertise Expertise van individuele partners SafetyPlaza Bundelt haar expertise Deelt haar kennis www.safetyplaza.eu ASO SAFETY SOLUTIONS AXELENT BECKHOFF D&F CONSULTING EUCHNER KUKA LEUZE ELECTRONIC RDL ENGINEERING WERMA Verzoek 4 Mobieltjes uit of op discreet
Consequenties 2010 / 2011 5 Veranderingen in normen en richtlijnen Oplossingen voor bewegende machines 6 Normen algemeen
Veiligheidsnormen 7 Normen gaan er vanuit dat gewone besturingen en stuurkringen niet 100% te vertrouwen zijn Veiligheidsnormen 8 Falen van menselijk handelen 1/100 tot 1/1.000 Falen van stuurkringen 1/100.000 tot 1/1.000.000
Veiligheidsnormen 9 Een norm is een gevestigd hulpmiddel Gereedschap dat mag worden gebruikt Levert vermoeden van overeenstemming op Geschreven door vakspecialisten Niet verplicht Géén norm gebruiken zou dus ook kunnen Indien oplossing gelijkwaardig of beter Niet toepassen van een norm werpt vragen op Geen vermoeden van overeenstemming Diepgaande onderbouwing nodig Klant en eventueel de inspectie moeten worden overtuigd Veiligheidsnormen 10 A normen Fundamentele veiligheidsbeginselen B normen Technische veiligheidsaspecten en veiligheidsvoorzieningen C normen Veiligheidsspecificaties voor bepaalde machines Excenterpersen Hydraulische persen slag >30mm Kantbanken Etc. A B C
Geharmoniseerde normen MRL 11 Geharmoniseerde normen Bij toepassen van een geharmoniseerde norm voldoet men automatisch aan de verplichtingen van de richtlijn (machinerichtlijn) Bij toepassen van een niet-geharmoniseerde norm moet men zelf opletten en blijven herleiden http://ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standard s/documents/harmonised-st andards-legislation/list-references/machin ery/ Geharmoniseerde normen MRL 12 Deurbeveiliging op machines EN1088+A2 Noodstop op machines EN60204, NEN-EN418, EN-ISO12100-2 Veiligheidsafstanden tot gevaarszone EN294, NEN-EN811 bovenste, onderste ledematen Gebiedsafscherming op en om machines EN953 vaste en bewegende Signalering op en om machines EN457 akoestisch EN842 visueel 3011/ ISO3864 pictogrammen etc, etc
Geharmoniseerde normen MRL 13 Sinds kort mag in industriële installaties en machines software in veiligheidskringen worden toegepast Twee wereldwijd geldende nieuwe normen EN-ISO13849-1 en IEC62061 Europese normalisatie-instituten CEN en CENELEC Hoogste veiligeheidsniveau EN-954-1 alleen door redundantie Kwaliteit van de componenten niet van belang Onnodig duur of schijnveilig Veranderingen 14 Vervallen Machinerichtlijn 98/37/EG geldig tot 12-2009 Nieuw Machinerichtlijn 2006/42/EG geldig vanaf 01-2010 Vervalt EN954-1 geldig tot 12-2011 Nieuw EN-ISO13849-1&2 geldig vanaf 11-2006 Nieuw IEC62061 (+IEC61508) geldig vanaf 10-2005 Nieuw EN1088/A2 1995 > 2008 revisie per 07-2008 Vervalt EN1088/A2 1995 > 2008 geldig tot 2011/2012 Nieuw EN1088:2010=EN-ISO14119 nieuw in 2011/2012 Mogelijkheden worden steeds flexibeler Flexibele normen zijn lastiger om toe te passen
Veranderingen 15 Status verlenging EN954-1 De EN954-1 is definitief verlengd! Dit betekent dat de EN954-1 voorlopig nog mag worden toegepast als geharmoniseerde norm onder de machinerichtlijn, ook onder de nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EC. CEN, het Europees Comité voor Standaardisatie, had gevraagd om een uitstel tot 31-12-2012. Maar vanwege de verdeeldheid in de Machinery Working Group heeft de EC besloten om wél te verlengen maar de termijn te beperken tot 31-12-2011. De transitieperiode, waarin zowel de EN954-1 (CAT) als de EN-ISO13849-1 (PL) en de IEC62061 (SIL) mogen worden gebruikt, blijft dus voorlopig van kracht. Engineers zullen opgelucht zijn omdat zij langer de gelegenheid krijgen om aan de nieuwe normen te wennen. De industrie, en vooral leveranciers van veiligheidscomponenten, krijgen wat langer de tijd om met hun betrouwbaarheidswaarden te komen. En SISTEMA, de gratis software voor EN- ISO13849-1, krijgt meer tijd om te evolueren. Uitgesteld tot 31-12-2011 Veranderingen 16 Eens per 12 jaar? 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 98/37/EG 2006/42/EG EN954-1 EN-ISO13849-1&2 IEC62061 verplichting industrie: :reactie industrie?
Veranderingen 17 Elke 10-15 jaar 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Focus op verandering Veranderingen 18 Nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG Belangrijkste wijziging voor machinebouw Heeft meer implicaties dan wijzigingen in de normen Geen verkeerde interpretaties Sinds 01-01-2010 in alle lidstaten een wet België: Koninklijk Besluit, Nederland: Wet op de gevaarlijke werktuigen Meer definities, duidelijker, consequenter Meer uitsluitingen, voorbeeld: Elektromotor is géén machine MRL geldt niet voor verplaatsing van kunstenaars: Theaterapparatuur Verplicht uitvoeren van risicoanalyse Verwijzingen naar Arbeidsmiddelenrichtlijn Géén verwarring over IIA, IIB enz. CE naast de naam van de fabrikant Afschermingshekken nu in de richtlijn
Uitgangspunten veiligheidsnormen 19 Risico Risico = Gevaar X Blootstellingsduur Afwendbaarheid Uitgangspunten veiligheidsnormen 20 Risico laag (1) hoog (2) PL r S1 S2 P1 F1 P2 S1 P1 F2 P2 P1 F1 P2 S2 P1 F2 P2 F1 F2 P1 P2 P1 P2 risk a b c d e categorie B 1 2 3 4 Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο S = ernst van het letsel F = frequentie/blootstellingsduur aan gevaar P = mogelijkheid tot afwenden van gevaar S F P
Uitgangspunten veiligheidsnormen 21 Redundantie Een dubbele oplossing voor een probleem Diversiteit Van elkaar verschillende oplossingen voor een probleem Terugkoppeling Vaststellen dat de oplossing steeds werkt Verschillen veiligheidsnormen 22 954 Risicocategorie CAT Voorgeschreven structuur, voorgeschreven oplossingen Eenvoudig Machinebouw 13849 Performance Level PL (samentelling van prestaties) Flexibele evaluatie, flexibele oplossingen Complex, statistische methodes Machinebouw 62061 Safety Integrity Level SIL (samentelling van faalkansen) Flexibele evaluatie, flexibele oplossingen Zeer complex, uitgebreide statistische methodes Procesindustrie, machinebouw, veilige besturingssystemen
Verschillen veiligheidsnormen 23 954 structuur 13849 structuur kwaliteit belasting CCF DC 62061 structuur kwaliteit belasting SFF DC waarschijnlijkhied Verschillen veiligheidsnormen 24 954 Bekend Voor machinebouwer die tevreden is met deze norm Voorlopig toepasbaar tot uiterlijk eind 2011 13849 Voor machinebouwer die invloed op de veiligheidsoplossingen wil Als men eenvoudige software toepast in veiligheidskringen Kan nu worden toegepast 62061 Voor procesontwerper en machinebouwer die invloed op de veiligheidsoplossingen wil en die tevens complexe software in veiligheidstoepassingen gebruikt. Als men complexe software/veiligheidsbesturingen toepast Kan nu worden toegepast
Verschillen veiligheidsnormen 25 954 23 pagina s 13849 85 pagina s 127 62061 205 pagina s 170 Verschillen veiligheidsnormen 26 61508 Niet lezen!
Verschillen veiligheidsnormen 27 procesindustrie nucleair machinebouw luchtvaart EN954 EN-ISO13849 IEC62061 IEC61508 Verschillen veiligheidsnormen 28 EN954-1 CAT Categorie B, 1 t/m 4 EN-ISO13849-1 PL Performance Level MTTF d Mean time to dangerous failure B10 d Probability of dangerous failures DC Diagnostic coverage IEC62061 SIL Safety Integrity Level PFH d Probability of dangerous failures per hour SFF Safe Failure Fraction DC Diagnostic coverage
De onderdelen van PL 29 13849 structuur kwaliteit belasting CCF DC PL: Kwaliteit en belasting 30 Het badkuipmodel MODEL BADKUIP
PL: Kwaliteit en belasting 31 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde levensduur uitval testperiode fabrikant uit productie in markt levensduur vlg fabrikant levensloop PL: Kwaliteit en belasting 32 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen uitval testperiode fabrikant uit productie in markt levensduur vlg B 10d levensloop
PL: Kwaliteit en belasting 33 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen PL: Kwaliteit en belasting 34 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen
PL: Kwaliteit en belasting 35 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen Nadat eerst 100% is uitgevallen waarna het 10%-moment wordt bepaald PL: Kwaliteit en belasting 36 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen uitval testperiode fabrikant uit productie in markt levensduur vlg B 10d levensloop
PL: Kwaliteit en belasting 37 Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B 10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen Nadat eerst 100% is uitgevallen waarna het 10%-moment wordt bepaald PL: Kwaliteit en belasting 38 Betrouwbaarheidsgegevens van de leverancier Door fabrikant gespecificeerde: B 10d Voor elektro-mechanische en mechanische veiligheidscomponenten Aantal schakelingen waarbij 10% gevaarlijk is uitgevallen Door fabrikant gespecificeerde: MTTF d, DC, PFH d, PL, T10 d Voor elektronische veiligheidssystemen MIL ervaringscijfers gebruikt voor elektronicacomponenten Totaalsystemen Voor sommige componenten (meestal elektronische systemen) geeft een fabrikant één betrouwbaarheidswaarde Gratis software van de Notified Bodies SISTEMA Bibliotheken van leveranciers http://www.dguv.de/ifa/en/pra/softwa/sistema/index.jsp
PL: Common Cause Failure 39 Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem Het nemen van maatregelen is verplicht Maatregelen tegen CCF Vroeger alleen door redundantie en diversiteit Nu tabel met vele deelmaatregelen in de norm PL: Common Cause Failure 40 Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem CCF kanaal 1 kanaal 2
PL: Common Cause Failure 41 Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem +24V +24V +24V PL: Common Cause Failure 42 Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem
PL: Common Cause Failure 43 Totale systeem faalt door één fout Oplossing: Diversiteit Kortsluiting wordt gedetecteerd +24V kortsluiting 0V PL: Common Cause Failure 44 Verplichte maatregelen tegen CCF Tabel met deelmaatregelen in de norm Elke deelmaatregel geeft scoringspercentage Meer dan één deelmaatregel moet worden toegepast Totaalscore moet minimaal 65% bedragen CCF Tabel 5% 5% 10% 25% 5% 5% 25% CCF 65% 10% 5% 25% 10% 5%
PL: Diagnostic Coverage (DC) 45 DC Tabel met waarden voor verschillende manieren van monitoring PL: Diagnostic Coverage (DC) 46
PL: Diagnostic Coverage (DC) 47 Waarom nieuwe normen 48 Waarom nieuwe normen? Inzichten waren verouderd Oude normen meer dan 10 jaar oud Er waren conflicterende foutuitsluitingen Serieschakeling Cat 3 en 4 versus serieschakeling Noodstops Foutuitsluiting mechanische onderdelen was onduidelijk Breken van een bedieningspen Software was niet toegestaan Falen van componenten was niet van invloed Testfrequentie was niet duidelijk gespecificeerd Stippen risicograaf waren onduidelijk Leek of men kon kiezen tussen Cat 1/2 en tussen Cat 2/3 Stand van de techniek was verouderd Veiligheidsbesturingen, bussystemen, logica in sensoren Er was een wildgroei aan C-normen Door onduidelijkheden in B-normen
Waarom nieuwe normen 49 Voordelen nieuwe normen Voortgekomen uit oude normen dus gezond Testen wordt meegewogen (DC = Diagnostic Coverage) Software wordt meegewogen Waarschijnlijkheid van fouten is van invloed Resultaat soms eenvoudiger en goedkoper Duidelijke risicograaf (EN-ISO 13849-1) Nadelen nieuwe normen Twee normen met bijna gelijke scope Verschillende aanduidingen/gelijke betekenis PL versus SIL en MTTF d versus PFH d Statistische methodes lastig Geen relatie met huidige C-normen Statistische gegevens nog niet breed in de markt beschikbaar Overeenkomsten PL en SIL 50 Twéé normen, één doel EN-ISO13849 IEC62061 Prestatie (samentellen prestaties) Relatie met IEC62061 PL = a t/m e MTTF d CCF Common Cause Failure WEL voor mechanisch WEL voor elektrisch WEL voor hydraulisch WEL voor pneumatisch Beter voor elektromechanica Falen (samentellen faalkansen) Relatie met EN ISO13849 SIL = 1 t/m 3 PFH d CCF Common Cause Failure WEL voor mechanisch WEL voor elektrisch NIET voor hydraulisch NIET voor pneumatisch Beter voor complexe besturingen
Overeenkomsten PL en SIL 51 Twéé normen, één doel EN-ISO13849 IEC62061 PL (laag) a b c d e (hoog) SIL (laag) - 1 1 2 3 (hoog) Overeenkomsten PL en SIL 52 Twéé normen, één doel EN-ISO13849 IEC62061 MTTF d tijdspanne tot eerste fout PFH d waarschijnlijke fouten per uur
Overeenkomsten PL en SIL 53 Twéé normen, één doel EN-ISO13849 IEC62061 Welke is de winnaar?? Bepaald door machinefabrikanten Ruime meerderheid prefereert EN-ISO 13849 Enquête BG Duitsland 2009 Hulpmiddelen: Database normen 54 Alles in het Nederlands: Richtlijnen Normen Machineveiligheid Explosieveiligheid Elektrische veiligheid Veiligheid drukapparatuur Eenmalige aanschaf single user versie Abonnement jaarlijks 2 updates Altijd up to date www.euchner.nl
Hulpmiddelen: Database normen 55 Hulpmiddelen: Database normen 56
Hulpmiddelen: SISTEMA software 57 Hulpmiddelen: SISTEMA software 58 Basic element: PR Project SF Safety Function SB Subsystem CH Channel BL Block EL Element CH Channel BL Block EL Element
Hulpmiddelen: SISTEMA software 59 Hulpmiddelen: Portaal 13849 60 www.13849.nl
Portalen 61 www.13849.nl www.en-iso14119.nl 62 Bereid u voor op de veranderingen!!!! U weet wat er komen gaat U kent de opties Kies een overgangsmoment Bepaal wie verantwoordelijk zijn Laat hen de benodigde kennis vergaren Borg de kennis in uw onderneming
63 Bedankt voor uw aandacht