Concept Structuurvisie Almere 2.0

Transcriptie

1

2 Concept Structuurvisie Almere 2.0

3 Inhoudsopgave Voorwoord 9 Door Adri Duivesteijn 4. Alternatieven en afweging Alternatieven Afweging Inleiding Opgave en ambitie Inleiding Nationaal en regionaal perspectief Almeers perspectief Dubbele uitdaging Duurzame ontwikkeling Analyse Uitgangspositie Vergelijking Verkenningen en bouwstenen Visie Almere Inleiding Ecologische duurzaamheid Sociale duurzaamheid Economische duurzaamheid Ruimtelijke hoofdlijnen Almere Schaalsprongas Ruimtelijk programma Natuur en landschap Mobiliteit en infrastructuur Werken en voorzieningen Wonen Almere Plankaart Almere

4 7. Uitwerkingen Inleiding Raamwerk A Flevolijn IJmeerlijn Stedelijke hoofdinfrastructuur Groenblauwe hoofdstructuur Nieuwe gebieden Almere IJland Almere Pampus Almere Centrum Almere Oosterwold Bestaand stedelijk gebied Almere Haven Almere Stad Almere Buiten Almere Poort Uitvoering Uitvoeringsprincipes Fasering Vervolgproces 299 Samenvatting 303 Inhoudsopgave bijgeleverde CD-ROM Toelichting: De CD-Rom bevat gevalideerde achtergrond informatie over de onderwerpen, die in de voorliggende Concept Structuurvisie aan bod komen. 1. Randstad Urgent contract Schaalsprong Almere 2.0 Gemeente Almere, Kabinet oktober Noordvleugelbrief Kabinet, augustus Structuurvisie Randstad 2040 VROM, september Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040 Haarlem/Amsterdam november Concept Ontwikkelingsvisie Noordvleugel Utrecht (Eindbalans) Bestuurlijk Overleg Noordvleugel Utrecht, december Schaalsprong Almere; duurzaam en bereikbaar. Visie van de provincie Flevoland op de schaalsprong Almere in tien punten. Provincie Flevoland, Concept Koersdocument Structuurvisie Zeewolde Gemeente Zeewolde, voorstel college van B&W aan de raad, juni Masterplan Almere Pampus Gemeente Almere, november Drie Ontwikkelingsstrategieën voor Almere Oost Gemeente Almere, oktober Ruimtelijke Bouwstenen voor het Stedelijk Gebied, Gemeente Almere, oktober Van Bouwstenen naar drie alternatieven, Gemeente Almere, oktober Afwegingskader Almere Naar een voorkeursalternatief Gemeente Almere, februari Stedelijke Bereikbaarheid Almere, Gemeente Almere, Flevoland, V&W, februari Almere, Mensen maken de Stad- De Sociale Agenda, Gemeente Almere, mei Vooronderzoek SEER Schaalsprong Almere, Rigo Research en Advies BV, september Sociaal-economisch effectverkenning voor de Schaalsprong van Almere, Gemeente Almere, Rigo en Experian, mei Schaalsprong Almere en de concurrentiekracht woonwijken, Gemeente Almere, april Almere Weerwater Optimale inpassing verbrede A6 Gemeente Almere, juni Economisch Offensief Almere, advies Wim Meijer Bestuurlijk duo Randstadurgent project Schaalsprong Almere Almere Inc. De Economische Visie Almere 2030, Gemeente Almere, december De Groenblauwe Hoofdstructuur van Almere 2030, Gemeente Almere, juni Marktpotenties Leisure Waterfront Almere Gemeente Almere, mei Duurzame Ontwerpconcepten voor watersysteem en ondergrond in Almere Oost. Gemeente Almere, Deltares juni Model Quickscan to test Almere-City extentions options. (slibstromen) Deltares, juni Upcycle City; Duurzaamheidsagenda voor Almere Oost Gemeente Almere Verkenning ruimtelijke inpassing IJmeerlijn. Gemeente Almere, september 2008.

5 8 9 Voorwoord Door Adri Duivesteijn

6 10 11 Almere 2.0: Waar de wensen van mensen de kracht van de stad vormen Almere is de jongste stad van Nederland. Het is slechts vijfendertig jaar geleden dat de eerste heipaal werd gelagen, en dat de eerste inwoners - echte pioniers - zich vestigden in de nieuwe polderstad. Waar veel steden honderden jaren oud zijn, zijn velen van ons ouder dan de stad Almere. We realiseren het ons niet altijd, maar Almere is een adolescente stad; een stad die volop in ontwikkeling is. Deze ontwikkeling - de weg naar volwassenheid - raakt de komende jaren opnieuw in stroomversnelling. Was het dertig jaar terug nog de Rijksoverheid die enkelvoudig kon beslissen over het stichten van een stad in een lege polder, nu staat de gemeenteraad voor een vergelijkbare beslissing: de verdubbeling van Almere, een stad die is ontworpen voor inwoners naar een stad die plaats moet bieden aan inwoners. Hoe de ontwikkeling van de toekomstige stad vorm kan krijgen, staat beschreven in deze Structuurvisie. De druk op de metropoolregio Amsterdam neemt toe. Het verder bebouwen van het oude land zet druk op waardevolle groengebieden als de Amsterdamse Scheggen, de Utrechtse Heuvelrug, het Groene Hart en Waterland. Hoe tegemoet te komen aan de ruimtevraag van de metropoolregio Amsterdam? Het gaat niet alleen om ruimte voor woningbouw, maar ook om ruimte voor economische expansie. De metropool vormt immers ook het internationale economische hart van Nederland. Het kabinet heeft Almere dan ook gevraagd te groeien. Er moeten woningen en arbeidsplaatsen worden gerealiseerd. Almere heeft die ruimte, en vormt meer en meer een belangrijke schakel in de driehoek Amsterdam-Almere-Utrecht. Almere kán ook groeien. Nu Almere opnieuw voor een aanzienlijke opgave staat, wordt duidelijk welke kansen de Almeerse Founding Fathers creëerden toen zij het idee van een klassieke stad verwierpen, en in het Structuurplan Almere (1977) kozen voor een meerkernenstad. Het plan dat aanvankelijk werd verguisd - gerenommeerde stedenbouwers noemden Almere een antistad - blijkt nu een solide basis voor de ontwikkeling van een volwassen, gezonde en duurzame stad. Almere is, als stad met meer kernen, berekend op groei. De vraag is hoe deze groei op verantwoorde wijze kan worden vormgegeven. Wat in ieder geval níet mag gebeuren, is dat de nieuwe Structuurvisie de kwaliteiten van de bestaande stedenbouwkundige structuur aantast. Doorbouwen volgens het Structuurplan uit 1977 vormt dan ook de basis van onze plannen. Als het gaat om de opzet van Almere, bieden in het verleden behaalde resultaten wél garanties voor de toekomst. Juist door voort te bouwen op het oude plan, worden verleden en toekomst op consistente wijze met elkaar verweven. Hoe willen wij de oorspronkelijke kwaliteiten behouden en versterken, en tegelijkertijd voldoen aan de vraag naar groei? Wat is nodig om van Almere een volwassen, complete en duurzame stad te maken? De Structuurvisie Almere 2.0 geeft antwoord op deze vragen. Voorwaarde is dat de diversiteit van Almere toeneemt. De stad is nu te eenzijdig, zowel in woningtype, bevolkingssamenstelling als in werkgelegenheid. Het doorbreken van de eenzijdigheid, bijvoorbeeld door het toevoegen van nieuwe en onderscheidende woon- en werkmilieus, maakt Almere tot een stad die meer te bieden heeft. Wij geloven nadrukkelijk niet in blauwdrukken. We bieden wel een doorkijk naar hoe de stad zich na 2030 kan ontwikkelen, omdat wij van onze voorgangers hebben geleerd dat het essentieel is om tijdig ruimte te reserveren. De Structuurvisie is toekomstbestendig; het biedt dan ook voldoende ruimte voor toekomstige ontwikkelingen. We hebben gekozen voor organische stedenbouw. Dit betekent dat we niet nú bepalen hoe wij invulling geven aan Almere, maar dat de toekomst bepaalt hoe de stad haar vorm zal krijgen. Op deze manier creëren wij de mogelijkheid in te spelen op nieuwe (tijds)inzichten, en om kansen te grijpen wanneer die zich voordoen. De Structuurvisie vormt feitelijk een kader of raamwerk, dat mensen uitdaagt zélf initiatief te nemen, met alle creativiteit, energie en gedrevenheid die daarmee gepaard gaat. In Almere maken mensen de stad. In de Structuurvisie is expliciet gekozen voor het ontwikkelen van een duurzame stad die fysiek, economisch en sociaal is verankerd in de omliggende omgeving. Wij kiezen daarbij voor een alzijdige ontwikkeling; een ontwikkeling in westelijke én oostelijke richting. Deze keuze wordt verbeeld in de Schaalsprongas. De as start letterlijk ín de metropoolregio Amsterdam zelf, om vervolgens via de IJmeerlijn de stap te maken naar Almere. Deze robuuste (OV-)verbinding is voorwaardelijk voor een gezonde groei van Almere. Wanneer de aanleg van de IJmeerlijn wordt gecombineerd met het onontkoombare ecologisch herstel van het Markermeer en IJmeer - door middel van de aanleg van wetlands - ontstaan er mogelijkheden voor het creëren van unieke woon- en werkmilieus, waarin stad en water kunnen worden gecombineerd. Dit eiland - of IJland, zoals wij het noemen - vormt de stepping stone naar de metropoolregio. Het is letterlijk en figuurlijk een verbindende schakel in de dubbelstad Amsterdam-Almere. In Almere IJland en Almere Pampus worden meer stedelijke woon- en werkmilieus toegevoegd. Een verrijking voor Almere, dat nu grotendeels bestaat uit grondgebonden woningen. Almere Centrum zal vorm krijgen rondom het Weerwater. De ligging is uniek: een dynamisch stadshart aan de ene zijde, een optimaal bereikbare snelweglocatie er tegenover. Door beide zijden te ontwikkelen wordt het Weerwater het mentale hart van de stad. Hier kan de sociale, economische en culturele kracht van de stad lokaal maar ook regionaal en nationaal optimaal tot ontwikkeling komen.

7 12 13 Langs de lijn van organische stedenbouw, wordt in Almere Oosterwold een breed scala aan landelijke woon- en werkmilieus gerealiseerd; niet alleen als logische tegenhanger van de stedelijke westzijde van de stad, maar ook in aansluiting op de kwaliteiten van de Gooi- en Vechtstreek. Daarnaast biedt dit gebied tal van reservelocaties voor hoogwaardige stedelijke voorzieningen. Door de nieuwe bouwopgave vorm te geven langs de Schaalsprongas, blijft de hoofdstructuur van het bestaand stedelijk gebied - Almere Haven, Almere Stad en Almere Buiten - behouden. Wij doen dat uit respect voor de oorspronkelijke structuur, en omdat het de bewoners vrijwaart van de negatieve effecten en de onrust die ook met groei gepaard gaan. Om het bestaand stedelijk gebied vervolgens samen met de bewoners meer kracht te geven, en tegen te gaan dat de leefbaarheid achteruit gaat. Er mogen veranderingen komen, maar langs een geleidelijke weg van transformatie, en altijd in goed overleg en op basis van de behoeften van de betrokken bewoners en bedrijven. De integrale wijkaanpak is daarvoor de geëigende manier. Namens het college van burgemeester en wethouders, Adri Duivesteijn, Wethouder voor Duurzame en Evenwichtige Ontwikkeling Almere Almere, 26 juni 2009 De Schaalsprong van Almere is meer, veel meer, dan het invullen van een uitleglocatie. Het gaat letterlijk en figuurlijk om het maken van een stad. Wij geloven dat wij met de Structuurvisie - die in overleg met de bestuurlijke vertegenwoordigers van de provincies Flevoland, Noord-Holland en Utrecht, de gemeenten Amsterdam, Lelystad, Zeewolde, het Waterschap Zuiderzeeland en het ministerie van VROM is opgesteld - naast een ruimtelijke ook een sociale en economische strategie hebben ontwikkeld die én de metropoolregio Amsterdam, én de noordvleugel Utrecht, én Almere zal gaan versterken. Deze majeure opgave kan alleen slagen als de regering de Schaalsprong van Almere opvat als een nationale opgave. Een opgave die bovendien dienstbaar is aan één van de meest indringende vraagstukken van vandaag: hoe een werkelijk duurzame stad vorm te geven? Met de uitwerking van de Almere Principles - zeven richtlijnen voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame toekomst - kan Almere de nationale proeftuin op het gebied van duurzaamheid worden. Bij het opstellen van de Structuurvisie gaat het al snel over plannen en bouwen. Het gaat ook om indrukwekkende getallen. Toch is de Schaalsprong van Almere primair een kwalitatieve opgave. Een opgave die zich richt op het bouwen aan voorwaarden waarbinnen een samenleving kan functioneren. Iedere beslissing die nu wordt genomen, heeft invloed op het functioneren van de Almeerse samenleving straks. Het is dan ook onze diepste wens dat Almere 2.0 vooral gemaakt gaat worden door de mensen zelf. De Structuurvisie moet het kader zijn waarbinnen mensen de ruimte krijgen zelf initiatieven te ontplooien. Als dat lukt dan zijn het de wensen van mensen die in 2030 de kracht van de stad vormen! Voor Han Lammers en Teun Koolhaas. Hun bestuurlijke en creatieve gave vormen een inspiratie voor ons die aan de Structuurvisie werkten.

8 Almere is een meerkernige suburbane stad in het groen 14 15

9 1 Inleiding 16 17

10 1. Inleiding Inleiding 19 En nu onze ruimtelijke nood hoog gestegen is, en bij de ruimtelijke ordening het accent steeds meer op de ordening en steeds minder op de ruimte valt, biedt het Zuiderzeeproject een unieke kans om in de onmiddellijke nabijheid van de Randstad, centraal gelegen in ons land, nieuwe woon-, werk- en recreatiegebieden in te richten, volgens de eisen die in de toekomst worden gesteld en passend in de ontwikkeling van ons land als geheel. J.A. Bakker, minister van Verkeer en Waterstaat, 1970 De Randstad is op zoek naar ruimte om te groeien in omvang en kwaliteit. Het kan deze ruimte vinden in Almere. Dat is niet voor het eerst aan de orde. Bijna vijftig jaar geleden werd voor het eerst gedacht over een gebied binnen stedelijke sfeer in de zuidwestelijke punt van de toen nog niet bestaande polder Zuidelijk Flevoland. Tien jaar later, in 1970, kreeg de globale opzet van het nieuwe stedelijke gebied vorm en deed de naam Almere haar intrede. Sindsdien is er gestaag ontworpen en gebouwd aan deze nieuwe stad voor een kwart miljoen inwoners. Een stad met een eigen identiteit, en ook een stad die vanaf het begin nadrukkelijk in dienst heeft gestaan van de Randstad de economische motor van Nederland. En een stad met thans inwoners, die hier hun geliefde woon- werk- en leefomgeving hebben. Het Rijk en de regio hebben opnieuw hun ogen laten vallen op Almere voor een omvangrijke ontwikkeltaak. De metropoolregio Amsterdam en de NV Utrecht zijn de demografische zwaartepunten en economische koplopers van het land. Op internationaal niveau verliest de metropoolregio echter positie. Stedelijke uitbreidingen zitten tot op en over de rand van waardevolle gebieden zoals de Stelling van Amsterdam, het Groene Hart, de Utrechtse Heuvelrug en de scheggen van Amsterdam en Waterland. De vraag naar ruimte - voor woningen en voor economische expansie - blijft echter toenemen. Almere kan deze ruimte bieden. Er is plaats voor nieuwe woningen en nieuwe arbeidsplaatsen in de periode Vanuit de overtuiging dat de groei kan bijdragen aan de ontwikkeling van de regio en Almere als een duurzame stad, wil Almere graag aan deze vraag voldoen. De toekomst van Almere wordt hiermee opnieuw in het perspectief van het nationale belang geplaatst. De toekomst van Almere is van nationaal belang. Tegen deze achtergrond hebben het Rijk en Almere op 29 oktober 2007 het RUcontract Schaalsprong Almere 2030 getekend. In dit contract staat verwoord, dat de gemeente Almere een Structuurvisie in afstemming met de regio zal opstellen. Deze Structuurvisie bevat de inhoudelijke uitwerking van de Schaalsprong, zodat een duurzame stad ontstaat, die de metropoolregio versterkt. Het Rijk belooft zich in te zetten voor de noodzakelijke condities voor de Schaalsprong. De Schaalsprong heeft weliswaar een nationale, regionale en lokale betekenis, maar de feitelijke groei vindt vooral op lokaal niveau plaats. De naam Schaalsprong drukt uit dat Almere door de groei tot een andere categorie steden gaat behoren. Hier horen andere kenmerken, andere kansen en andere verantwoordelijkheden bij dan voorheen. De Schaalsprong opent nieuwe mogelijkheden voor Almere. Tegelijkertijd moet de ontwikkeling in nauwe relatie staan tot het bestaande deel van de stad. De Schaalsprong roept de vraag op wat het voor een stad betekent om in vijftig jaar te groeien van nul naar de inwoners van nu, en vervolgens door te groeien naar inwoners in Met deze groei gaat Almere behoren tot de vijf grootste steden van Nederland. Onvermijdelijk gaat de Concept Structuurvisie over de toekomstige ruimtelijke structuur van de stad. Het beschrijft de noodzaak van een sociaal programma en de aanwezigheid van culturele voorzieningen, die bij een grote stad horen. Het gaat in op de interventies voor een economisch programma. Het beschrijft de relatie tussen de stad en de metropoolregio. Maar in essentie wordt in de Concept Structuurvisie de basis gelegd voor een samenleving met mensen. Zij vormen de kracht van de stad. Zij brengen leven in de stad. Zij maken de stad. De Concept Structuurvisie Almere 2.0 is de inhoudelijke uitwerking van de Schaalsprong. De integrale opgave van de Schaalsprong is in Almere 2.0 doordacht en in haar consequenties uitgewerkt. Hiermee gaat Almere 2.0 verder dan een traditionele ruimtelijke Structuurvisie. Het is een document, dat alle inhoudelijke elementen omvat die een causale relatie hebben met de Schaalsprong. De visie strekt zich verder uit over een groter grondgebied dan Almere. Zij is ingebed in de nationale Structuurvisie Randstad 2040 en in het Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040 van de metropoolregio Amsterdam. Deze Concept Structuurvisie is nog geen Structuurvisie in de zin van de Wro (nieuwe Wet ruimtelijke ordening). Het gaat om een visie, die als opmaat dient voor in een later stadium vast te stellen formele Structuurvisie in de zin van de Wro. Aan de Concept Structuurvisie liggen diverse deelstudies ten grondslag. Deze zijn voor een groot deel coproducties van Rijk, regio en Almere. Op basis van de deelstudies is Almere 2.0 samengesteld. Ook de Concept Structuurvisie is in nauwe afstemming met verschillende regionale overheden - de Provincies Flevoland, Noord-Holland en Utrecht, de gemeenten Amsterdam, Lelystad en Zeewolde en het Waterschap Zuiderzeeland - tot stand gekomen. De ambities en keuzen die in de Concept Structuurvisie staan geformuleerd, kunnen dan ook rekenen op een breed regionaal bestuurlijk draagvlak. Het koersdocument voor de Structuurvisie van de gemeente Zeewolde gaat voor het oostelijke plangebied van de Schaalsprong uit van de kaders voor Almere 2.0. Daarnaast zijn gedurende het planvormingsproces gesprekken gevoerd met de gemeenteraad, inwoners van

11 1. Inleiding Inleiding 21 Almere, experts, departementen, maatschappelijke organisaties, (nationale) instituten en omliggende gemeenten. De inzichten van deze richtinggevende, consulterende en informatieve dialogen zijn verwerkt in de Concept Structuurvisie Almere 2.0. Almere 2.0 is opgebouwd uit een hoofdtekst, die de hoofdlijnen van de visie beschrijft, aangevuld met en begeleid en onderbouwd door neventeksten. Aan deze Structuurvisie liggen tientallen rapporten ten grondslag. Het bevat een unieke rijkdom aan informatie op alle aspecten, die gerelateerd zijn aan het verdubbelen van een stad. Deze informatie is voor een groot deel terug te vinden op de bijgevoegde cd-rom. Daarnaast wordt de Structuurvisie letterlijk verbeeld in de bijgevoegde film. Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de ambities van het Rijk, de regio en Almere voor de Schaalsprong. Hierbij worden de uitgangspunten uiteengezet voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame schaalsprong. In hoofdstuk 3 wordt een overzicht gegeven van de verkenningen die ten grondslag liggen aan de Structuurvisie. Dit biedt een analyse van en inzicht in in de relevante aspecten van de Schaalsprong. In hoofdstuk 4 zijn op basis van de verkenningen drie alternatieven opgesteld voor de Schaalsprong. Het hoofdstuk sluit af met de weging van de alternatieven en het raadsbesluit over de gewenste ontwikkelingsrichting voor Almere 2.0. In hoofdstuk 5 wordt deze richting verdiept vanuit het perspectief van een ecologische, sociale en economische duurzame Schaalsprong. Dit leidt tot een samenvattend ruimtelijk beeld: de Schaalsprongas. In hoofdstuk 6 wordt het ruimtelijke programma voor de Schaalsprong uitgewerkt. In hoofdstuk 7 volgen de gebiedsuitwerkingen voor het raamwerk van infrastructuur en de groenblauwe hoofdstructuur, de nieuwe en bestaande stadsdelen. De beschrijvingen bevatten een mogelijke inrichting van de gebieden. Hoofdstuk 8 en 9 gaan tot slot in op de uitvoering van de Schaalsprong en het vervolgproces.

12 De Schaalsprong van Almere is gelijktijdig een regionale en een lokale opgave

13 2 Opgave en ambitie

14 2. Opgave en ambitie 2.1 Inleiding Opgave en ambitie 2.2 Nationaal en regionaal perspectief Inleiding In 2007 heeft het Kabinet de gemeente Almere gevraagd te onderzoeken of en hoe nieuwe woningen en extra arbeidsplaatsen kunnen worden gerealiseerd. Het resultaat is de Structuurvisie Almere 2.0. Deze Structuurvisie laat zien op welke wijze de Schaalsprong het beste kan plaatsvinden. In dit hoofdstuk komen de motieven voor de Schaalsprong aan de orde. Waarom wil de rijksoverheid een grootschalige uitbreiding van Almere? Waarom wil Almere hieraan meewerken? Wat zijn de doelen en belangen van Rijk, regio en gemeente, en in welke ambities vinden zij elkaar? Deze vragen worden eerst vanuit het nationale en regionale perspectief bezien en vervolgens vanuit het Almeerse perspectief. Zo ontstaat het beeld van een dubbele uitdaging en van een opgave met een eigen karakter. De Schaalsprong als culturele opgave Het bouwen aan de stad is een cultureel proces in de breedste zin van het woord. Het is mensenwerk, het weerspiegelt idealen, dromen en belangen, en het is een expressie van de wijze waarop mensen zich met elkaar verhouden. Steden zijn producten en graadmeters van de beschaving, en tegelijkertijd vormen zij het raamwerk waarbinnen de samenleving kan gedijen. De vroegere beschavingen beschouwden steden niet als iets beschamends of onvermijdelijks, maar als bewuste scheppingen voor wier aanleg, onderhoud en verfraaiing men zich terecht offers getroostte, schrijft de historicus Donald Olsen in zijn boek De stad als kunstwerk. Dit geldt voor vroegere beschavingen maar ook in onze eigen tijd en in onze beschaving. Het geldt zeker in Almere, dat als 20 e eeuwse new town nadrukkelijk een bewuste schepping is. De huidige generatie heeft onverminderd de taak zich in te spannen voor aanleg, onderhoud en verfraaiing van de bestaande en de toekomstige stad. Dit besef van culturele verantwoordelijkheid, niet alleen voor nu maar ook voor een lange toekomst, ligt aan de basis van Almere Nationaal en regionaal perspectief Stedelijke regio s worden steeds meer de centra, waar de internationale kracht zich openbaart. Doorslaggevend voor de kracht van de regio zijn de kwaliteiten van de woonlocaties, de culturele voorzieningen en de bereikbaarheid in combinatie met economische concentratievoordelen. Maar ook de aanwezigheid van waardevolle en mooie natuur en waterrijke gebieden wegen mee bij de keuze voor de vestigingsplaats van (inter)nationale bedrijven. Door uitstekende kwaliteiten te bieden kan een regio in de mondiale hiërarchie een toppositie verwerven. Voor een land zijn succesvolle steden en regio s bepalend voor de internationale positie. Landen, die hun groeivermogen willen versterken, doen er beter aan te investeren in deze sterke regio s. Een goed functionerende regio onderscheidt zich niet alleen als geheel van andere regio s, maar bestaat zelf ook uit een netwerk van kernen met eigen specialisaties. Deze filosofie is onderkend in de Nota Ruimte. De internationale concurrentiekracht van de Randstad staat onder druk. In Nederland is de Randstad zo n regio met kracht en kwaliteit. Maar de internationale concurrentiekracht van de Randstad staat onder druk. De regio daalt op de verschillende ranglijsten en behoort nu tot de middenmoot. Belangrijke oorzaken zijn een teruggang van bereikbaarheid en leefbaarheid -zeker met oog op de hoge eisen die tegenwoordig worden gesteld - en de toenemende internationale concurrentie van andere regio s. Het Kabinet besteedt daarom speciale aandacht aan deze regio in de Structuurvisie Randstad De Randstad vereist een kwaliteitsstrategie, die zich op duurzaamheid en verscheidenheid richt. Volgens het Kabinet moet deze inzet leiden tot een topregio die veelzijdig en veelkleurig is en een grote afwisseling kent met sterke steden en aantrekkelijke landschappen. Kortom, tot een plek waar het prettig leven, wonen en werken is. De Randstad als duurzame topregio is een Randstad die uitblinkt in een evenwichtige ontwikkeling van ecologische, economische en sociaal-culturele waarden, waarbij ook in de behoeften van toekomstige generaties kan worden voorzien.

15 2. Opgave en ambitie 2.2 Nationaal en regionaal perspectief Opgave en ambitie 2.2 Nationaal en regionaal perspectief 29 Formeel kader Rijk - Vijfde nota over de ruimtelijke ordening (VROM, 2002): Bescherming waardevolle landschappen (o.a. Groene Hart). Almere heeft een rol in de opvang van nieuwe verstedelijking binnen de Deltametropool. - Nota Ruimte (VROM, 2004): bescherming waardevolle landschappen (o.a. Groene Hart) en groei van Almere met woningen in Noordvleugelbrief (Kabinet, 2006): Versterking internationale concurrentiepositie, bescherming waardevolle landschappen, groei van Almere met woningen en arbeidsplaatsen. Principebesluit over buitendijks bouwen en IJmeerlijn in Programma Randstad Urgent (Kabinet, 2007): Bescherming waardevolle landschappen. Ruimte voor economische expansie en betere bereikbaarheid. Schaalsprong Almere is nodig ter versterking van internationale concurrentiepositie Randstad. Het vigerende Structuurplan Almere 2010 (2003) noemt in de doorkijk naar 2030 de gebieden Pampus buitendijks en Spiegelhout als belangrijke uitleglocaties Gemeente Almere - Structuurplan Almere 2010 (gemeente Almere, 2003): houdt rekening met een Schaalsprong op beide flanken, IJmeerlijn en Stichtselijn. Dit structuurplan is in 2008 vastgesteld als Structuurvisie conform de nieuwe WRO. Overzichtskaart van de 33 projecten die deel uitmaken van het rijksprogramma Randstad Urgent. Voor Almere zijn vier projecten in het bijzonder relevant: de Schaalsprong Almere (rode cirkel), de toekomstagenda Markermeer en IJmeer (blauwe rand), openbaar vervoersstudie Schiphol-Amsterdam-Almere- Lelystad (zwarte stippellijn) en de planstudie naar de weguitbreiding Schipol-Amsterdam- Almere (oranje lijn) Het Kabinet kiest er in de Structuurvisie Randstad 2040 voor om wat internationaal sterk is, sterker te maken, om zo een internationaal concurrerend vestigingsklimaat te ontwikkelen. Dit betekent: inzetten op het versterken van de positie van de metropoolregio Amsterdam en de krachtige functies van Rotterdam, Den Haag en Utrecht, om vervolgens deze sterke punten ten goede te laten komen aan de Randstad en aan heel Nederland. - RU-contract Schaalsprong Almere 2030 (Almere - Kabinet, 2007): wederzijdse afspraak Rijk en Almere om in 2009 afspraken te maken over de Schaalsprong Almere ( woningen en arbeidsplaatsen) ter versterking van regio en Almere. Besluitvorming in samenhang met IJmeerlijn en TMIJ. - Structuurvisie Randstad 2040 (VROM, 2008): bescherming waardevolle landschappen (o.a. Groene Hart). Almere is grootste verstedelijkingslocatie van de Randstad met woningen en arbeidsplaatsen. Hiermee ontstaat economische driehoek Amsterdam - Almere - Utrecht. Regio - Provinciaal Omgevingsplan Flevoland (Provincie Flevoland, 2006): faciliteert mogelijkheden voor de Schaalsprong op beide flanken inclusief IJmeerlijn en Stichtselijn. - Ontwikkelingsvisie Noordvleugel Utrecht (Noordvleugel Utrecht, 2006): bescherming waardevolle landschappen (o.a. Utrechtse heuvelrug). Almere is locatie voor realisering woningen en werklocaties uit regio Utrecht. - Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040 (Metropoolregio Amsterdam, 2007): Bescherming waardevolle landschappen (o.a. Waterland, scheggen van Amsterdam). Versterking internationale concurrentiepositie. Schaalsprong en IJmeerlijn zijn essentieel voor de ontwikkeling Metropoolregio Amsterdam. - Koersdocument Structuurvisie Zeewolde (gemeente Zeewolde, 2009): stemt overeen met de uitgangspunten voor de Schaalsprong Almere. Om deze ambitie te verwezenlijken, moet in de komende decennia ruimte worden gevonden voor nieuwe en hoogwaardige woon- en werkmilieus. In de gehele Randstad is volgens ramingen behoefte aan een half miljoen nieuwe woningen, waarvan meer dan de helft bestemd is voor de noordelijke Randstad. Tot 2030 gaat het daar om tenminste nieuwe woningen en een groot areaal voor bedrijven en voorzieningen in de metropoolregio Amsterdam en woningen in de regio Utrecht. De oplossing voor deze dringende opgaven wordt voor een deel gezocht in verdichting van de bestaande steden en voor een deel in uitbreidingslocaties. Zowel in de Structuurvisie Randstad 2040 als in de eerder verschenen Noordvleugelbrief (2006) en Programma Randstadurgent (2007) dicht het Rijk Almere een belangrijke rol toe. In Almere is voldoende ruimte. Deze ruimte kan elders slechts met moeite worden vrijgemaakt of leidt tot aantasting van waardevolle gebieden. Daar komt bij dat de stad zich bevindt op het scharnierpunt van de grote stedelijke centra Amsterdam en Utrecht, niet ver van Schiphol, aan de

16 2. Ogave en ambitie 2.2 Nationaal en regionaal perspectief Opgave en ambitie 2.2 Nationaal en regionaal perspectief 31 De Structuurvisie Randstad 2040 (2008) benoemt de economische driehoek Amsterdam-Almere-Utrecht als stedelijk zwaartepunt voor de noordelijke Randstad poort naar het noorden en omringd door aantrekkelijke gebieden als het IJmeer, het Markermeer, de Oostvaardersplassen en de Utrechtse Heuvelrug. Dat maakt Almere tot de grootste verstedelijkingslocatie in de Randstad tot 2040, aldus het Kabinet in de Structuurvisie Randstad De Randstad heeft ruimte nodig om te groeien en Almere heeft die ruimte. De ontwikkeling van Almere zal integraal deel uitmaken van de ontwikkeling van de regio Amsterdam en van het IJmeer. (...) Almere moet in nauwe samenhang met Amsterdam worden ontwikkeld, een positieve aantrekkingskracht krijgen en bijdragen aan de diversiteit van de woningmarkt van de gehele noordelijke Randstad.... Met de ontwikkeling van Almere ontstaat een economische driehoek Amsterdam-Almere-Utrecht als stedelijk zwaartepunt van de noordelijke Randstad. Deze visie is eveneens terug te vinden in zowel het Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040 (2008) van de metropoolregio Amsterdam als de visie Utrecht 2040 van de Noordvleugel Utrecht (2007). Beide visies ondersteunen de inzet van het Kabinet om de troefkaart van Almere te spelen in de ambitie te komen tot een versterking van de internationale concurrentiepositie. Kernopgave Randstad 2040 In de Structuurvisie Randstad 2040 (2008) schetst het Kabinet de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de Randstad in de komende decennia. De Structuurvisie bouwt voort op onder meer de Nota Ruimte en het programma Randstad Urgent en streeft naar een samenhangend ruimtelijk beeld. De visie bevat zowel kwantitatieve als kwalitatieve doelstellingen. Kwantitatief De kwantitatieve doelstellingen van Randstad 2040 zijn gebaseerd op de verwachte demografische en economische ontwikkelingen. Anders dan in de rest van Nederland wordt in de Randstad, en vooral in het noordelijke deel, in de komende decennia nog geen krimp verwacht. De bevolking blijft groeien en bij een voortgaande huishoudenverdunning groeit het aantal huishoudens nog sterker. Afhankelijk van het gekozen economisch scenario wordt de woningbehoefte voor de hele Randstad in de periode geschat op tot ruim nieuwe woningen. In de Structuurvisie is het lage scenario maatgevend. Er zijn ten minste circa nieuwe woningen nodig in de Randstad, waarvan circa na De bestuurlijke afspraken over de woningbehoefte tot aan 2030 komen hiermee globaal overeen maar zijn iets specifieker: woningen in de Noordvleugel, in de regio Utrecht, en in de Zuidvleugel. Kwalitatief Het Kabinet streeft met Randstad 2040 naar een duurzame en concurrerende Europese topregio. Het wil deze toppositie bereiken door een samenhangende ontwikkeling en uitvoering van economisch, ecologisch, sociaal en ruimtelijk beleid: De Randstad als duurzame topregio is een Randstad die uitblinkt in een evenwichtige ontwikkeling van ecologische ( planet ), economische ( profit ) en sociaal-culturele ( people ) waarden, waarbij ook in de behoeften van toekomstige generaties kan worden voorzien. Duurzame ontwikkeling staat dan ook voor een integrale benadering gericht op het verbinden van people, planet en profit met behoud van ontwikkelmogelijkheden in de toekomst. Over de kwaliteitsstrategie in het verstedelijkingsbeleid schrijft het Kabinet: Een grote bedreiging voor de Randstad vormt de eenvormigheid en het gebrek aan diversiteit in woon-, werk- en leefmilieus. Dit vermindert de aantrekkingskracht op verschillende leefstijlen en doelgroepen die voor de economische en sociale vitaliteit van de steden cruciaal zijn. De contrasten tussen plekken en tussen stad en land moeten worden vergroot. Heel hoge dichtheden moeten voorkomen naast heel lage dichtheden aansluitend bij de historie en de kwaliteit van wijk of buurt. Beide woonmilieus moeten worden versterkt op een manier die tegelijkertijd bijdraagt aan klimaatbestendigheid, veiligheid, gezondheid, welzijn en sociale samenhang. Om contrasten te kunnen vergroten, kiest het Kabinet enerzijds voor verdere bundeling en verdichting en anderzijds voor meer ruimte voor groene woon- en werkmilieus. Bron: Ministerie van VROM, Structuurvisie Randstad 2040 (2008)

17 2. Opgave en ambitie 2.3 Almeers perspectief Opgave en ambitie 2.3 Almeers perspectief Almeers perspectief Almere is een stad met circa inwoners, die verknocht zijn geraakt aan de stad. Zij wonen in een groene waterrijke omgeving, participeren in het maatschappelijke leven, gaan naar school, werken en maken gebruik van diverse stedelijke voorzieningen. Gelijktijdig is de Almeerder zich ook bewust van de sleutelpositie, die de stad inneemt in de ontwikkeling van de noordelijke Randstad en de metropoolregio Amsterdam. Dankzij Almere kan de regio zich blijven ontwikkelen en haar dynamiek behouden. Sinds het rapport Verkenningen over de ontwikkeling van de nieuwe stad Almere in Flevoland (1970) is de maximumomvang van inwoners een vaststaand gegeven. De uitwerking veranderde, maar de hoofdlijnen bleven gelijk. Almere: robuust in de hoofdstructuur, speels in de details, zo typeerde Teun Koolhaas, stedenbouwkundige en één van de peetvaders van Almere, de strategie voor deze new town. Prognose voor de bevolkingsgroei van Almere en programmatoename van het aantal woningen en arbeidsplaatsen tussen 2010 en 2030 heeft Almere in ruimtelijk opzicht het vermogen om een verdere groei te accommoderen. Almere heeft kwantitatief gezien voldoende ruimte voor de Schaalsprong. Ook in kwalitatief opzicht kan aan de uitbreidingsbehoefte van de regio worden voldaan. De nabijheid van Amsterdam en Utrecht en de ligging aan IJmeer / Markermeer, Oostvaardersplassen en het toekomstige Oostvaarderswold biedt kansen om op grote schaal unieke woon-, werk- en leefmilieus te creëren. Een robuuste hoofdstructuur Het meest kenmerkend van het structuurplan voor Almere ( inwoners) is de opbouw uit meerdere kernen met daartussen en er omheen landelijk gebied met recreatieve, agrarische en natuurlijke bestemmingen. (...) De structuur is opgebouwd om een centrale kern - Almere - Stad - met een capaciteit voor 80 à inwoners en centrumfuncties (...) voor geheel Almere. Het hoofdcentrum van Almere ligt in deze kern nabij het hoofdstation. Ter weerszijden van Almere-Stad liggen Almere-Haven ( inwoners) aan het Gooimeer en Almere-Buiten ( inwoners) richting Lelystad aan de raillijn en hoofdwegen. Ten westen en oosten van Almere Stad treft men respectievelijk aan Almere-Pampus ( inwoners) aan het IJmeer en het kleine kernencomplex aan de oostkant met kernen van 5 à inwoners tesamen een capaciteit hebbend van 35 à inwoners. Bron: Structuurplan Almere, Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, 1983 De Schaalsprong betekent een verdubbeling van Almere in al haar facetten. De nieuwe opgave voor Almere gaat voor het eerst uit van een wezenlijk grotere stad, die ongeveer inwoners zal tellen. Almere maakt een sprong voorwaarts. Het wordt een stad van een andere categorie. Dat maakt de Schaalsprong tot een bijzondere opgave. Almere wordt een wezenlijk andere stad dan de plannenmakers vanaf 1970 voor ogen heeft gestaan. Hoewel de aard en de omvang van de Schaalsprong ( nieuwe woningen en extra arbeidsplaatsen) afwijkt van de oorspronkelijke uitgangspunten, De Schaalsprong gaat om een verdubbeling van een stad in al haar facetten. Denk bijvoorbeeld aan de infrastructuur, woningen, banen, musea, winkels, cultuur, cafés, groen, water, sportvoorzieningen en verenigingen. Het gemeentebestuur van Almere is positief over deze groeiopgave als de stad in staat wordt gesteld om op een verantwoorde wijze te groeien. Het gaat om het creëren van een omgeving, waarin mensen met plezier willen wonen, werken en leven. Waar mensen zich thuis voelen. Waar klein- en grootschalige economieën tot ontwikkeling kunnen komen. Waar mensen met plezier heen gaan. Een stad waar Almeerders trots op kunnen zijn. Kortom de Schaalsprong is zowel op regionaal als lokaal niveau een kwalitatieve opgave, waaraan de kwantitatieve doelstellingen dienstbaar zijn.

18 2. Opgave en ambitie 2.4 Dubbele uitdaging Opgave en ambitie 2.4 Dubbele uitdaging Dubbele uitdaging In de Schaalsprong komen de nationale, regionale en lokale ambities bij elkaar. Nationaal en regionaal wordt ingezet op de versterking van de internationale concurrentiepositie van de Randstad en op het behoud van waardevolle landschappen. Almere gebruikt de Schaalsprong om op een verantwoorde wijze uit te groeien tot een grote en tegelijkertijd duurzame stad. Het geheel is meer dan een som der delen; er is sprake van synergie. Een vitale Randstad is in het belang van Almere en een duurzaam Almere biedt meerwaarde voor de Randstad als geheel. Deze dubbele uitdaging is uitgewerkt in het RU-contract Schaalsprong Almere Op 27 oktober 2007 zetten wethouder Adri Duivesteijn van Almere en minister Jacqueline Cramer namens het Kabinet hun handtekening onder dit contract. In het contract staat aangegeven: Rijk en regio kiezen voor een metropolitane strategie voor de Noordvleugel met als doelen: de versterking van de internationale concurrentiepositie, vergroting van de leefbaarheid en het ontzien van kwetsbare gebieden. Een duurzame economische groei vraagt om een hoogwaardig vestigingsklimaat. In samenhang met de verbetering van de bereikbaarheid is de opgave om in de Noordvleugel aantrekkelijke nieuwe woon/werklocaties te ontwikkelen. Almere heeft kwantitatief ruimte voor de ontwikkeling van nieuwe woningen en extra werklocaties - in totaal nieuwe arbeidsplaatsen. Ook kan in Almere kwalitatief aan de uitbreidingsbehoefte worden voldaan. culturele voorzieningen (...) De gemeente Almere staat positief tegenover deze groeiopgave mits aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan. Het betreft een aantal (nu nog ontbrekende) voorwaarden waarmee de stad in staat wordt gesteld om uit te groeien tot een duurzame, evenwichtige en complete stad. De voorwaarden voorzien er ook in dat negatieve effecten op lokaal, regionaal en nationaal niveau worden vermeden. Als gezamenlijk doel leggen Rijk en Almere vast: De doorgroei van Almere naar een complete stad met inwoners in 2030 met een eigen herkenbare identiteit, door de bouw van woningen, het volwaardig doorontwikkelen van de sociaal-economische structuur met een goede bereikbaarheid via de weg en openbaar vervoer, onder gelijktijdige versterking van de groenblauwe structuur. Het contract voegt hieraan de ambitie van duurzame ontwikkeling toe: Het Rijk en Almere hebben gezamenlijk de ambitie om de thema s duurzaamheid en ecologie als leidende en richtinggevende principes in de stedelijke ontwikkeling te hanteren. Deze principes worden ingezet op alle onderdelen van de Schaalsprong Almere 2030, en vertaald in de ontwerpmethodiek. Hierbij wordt ingezet op het duurzaamheidsprincipe cradle - to - cradle en de biodiversiteit in het stedelijk groen. Deze thema s worden bepalend voor de eigen identiteit van Almere met bijbehorende aantrekkelijke woon-, werk- en leefmilieus. (...) De ambitie is om hiermee een nieuwe standaard te zetten voor de toepassing van duurzaamheidprincipes bij gebiedsontwikkeling. Rijk en Almere spreken af dat zij eind 2009 de afspraken over de Schaalsprong zullen vastleggen in een Integraal Afsprakenkader (IAK) Almere Hiervoor is deze Structuurvisie de inhoudelijke basis. Op basis van het IAK Almere 2030 start in 2010 de (gefaseerde) uitvoering van de Schaalsprong Almere. De groeikansen van Almere betekenen een dubbele uitdaging. Enerzijds groeit Almere uit tot een integraal onderdeel van de Noordvleugel. De stad draagt bij aan de economische structuurversterking van het gehele gebied. Amsterdam en Almere vormen sociaal-economisch een dubbelstad. De steden zijn complementair aan elkaar. Anderzijds ontwikkelt Almere binnen die context een eigen herkenbare identiteit met volwaardige economische en maatschappelijke voorzieningen. De stad ontwikkelt zich tot een complete, evenwichtige stad, met grootstedelijke en

19 2. Opgave en ambitie 2.5 Duurzame ontwikkeling Opgave en ambitie 2.5 Duurzame ontwikkeling Duurzame ontwikkeling De Schaalsprong is ondanks een indrukwekkende groeiopgave vooral ook een kwalitatieve opgave. De groei moet leiden tot een -in alle opzichten- gezonde stad. Voor de Schaalsprong is -zoals vastgelegd in het RU-contract- duurzaamheid het richtinggevende thema. Om concreet invulling te geven aan deze thematiek, zijn met William McDonough - één van de grondleggers van de cradle-to-cradle filosofie - de Almere Principles, (2008) opgesteld. In de publicatie De Almere Principles, een coproductie van de gemeente Almere en het bureau McDonough+Partners, is duurzaamheid op principieel niveau uitgewerkt als een breed begrip met ecologische, sociale en economische dimensies. De Almere Principles vormen het vertrekpunt voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame toekomst van Almere. De Almere Principles vormen een inspirerende leidraad. Ze zijn op een zodanige manier geformuleerd dat er universele doelen en idealen in herkenbaar zijn. Tegelijkertijd zijn ze verbonden met de concrete werkelijkheid van Almere. De Principles werken door in alle plannen voor het bestaand stedelijk gebied en nieuwe stadsdelen, in alle sectoren en op alle schaalniveaus. De Schaalsprong is een duurzaamheidsprong met blijvende effecten. De Almere Principles vormen het vertrekpunt voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame toekomst van Almere De Almere Principles Almere, de nieuwe stad die dertig jaar geleden werd ontworpen op uit zee gewonnen land, zal in 2030 leefbaar en gezond zijn. Ze zal zichzelf aanhoudend vernieuwen en omvormen en daarmee de kwaliteiten van haar meerkernen opbouw en haar omgeving versterken. Almere zal een vitale gemeenschap zijn met een rijke verscheidenheid aan woon- en werkmogelijkheden, in een weldadige overvloed van ruimte, water, natuur en cultuurlandschappen, die door de tijd heen kunnen groeien en veranderen. De Almere Principles zijn bedoeld als inspirerend richtsnoer voor iedereen die in de komende decennia betrokken is bij het doorontwerpen van Almere tot duurzame stad. De verwerkelijking van deze visie is een cultuurdaad, en de uitdrukking van een optimistische benadering van de toekomst. 1. Koester diversiteit Om de stad te verrijken, erkennen wij diversiteit als een bepalend kenmerk van robuuste ecologische, sociale en economische systemen. Door op ieder terrein diversiteit te waarderen en aan te moedigen, zal Almere gedijen als een stad die Rijk is aan variatie. 2. Verbind plaats en context Om de stad te verbinden, zullen wij haar identiteit verankeren en versterken. De stad zal vanuit eigen kracht en tot wederzijds voordeel actieve relaties onderhouden met de haar omringende gemeenschappen in breedste zin. 3. Combineer stad en natuur Om de stad betekenis te geven, zullen wij bewust streven naar unieke en bestendige combinaties van het stedelijke en het natuurlijke weefsel, en naar een verhoogd besef van de menselijke verbondenheid met de natuur. 4. Anticipeer op verandering Om op de evolutie van de stad voort te bouwen, zullen wij een ruime mate van flexibiliteit en aanpasbaarheid in onze plannen en programma s opnemen, en daarmee onvoorspelbare kansen voor toekomstige generaties mogelijk helpen maken. 5. Blijf innoveren Om de stad vooruit te brengen, zullen wij nieuwe en verbeterde processen, technologieën en infrastructuren aanmoedigen en experimenten en kennisuitwisseling ondersteunen. 6. Ontwerp gezonde systemen Om de stad te verduurzamen, zullen wij in onze stedelijke systemen cradle-to-cradle - oplossingen benutten, in het besef van de onderlinge afhankelijkheid van ecologische, sociale en economische gezondheid op ieder schaalniveau. 7. Mensen maken de stad Vanuit de erkenning dat burgers de drijvende kracht zijn in het maken, behouden en verduurzamen van de stad, ondersteunen wij hun streven om hun unieke mogelijkheden te verwezenlijken, met bezieling en waardigheid. De woorden van de Almere Principles zullen tot leven komen en betekenis krijgen door menselijk handelen, en door hen op elk niveau als beginsel te nemen van ieder ontwerp voor de stad als geheel.

20 2. Opgave en ambitie 2.5 Duurzame ontwikkeling Opgave en ambitie 2.5 Duurzame ontwikkeling 39 Ecologische duurzaamheid Almere is een geplande stad, ontworpen op recent aan het water onttrokken land en toch kent het waardevolle ecologische kwaliteiten. Almere ligt te midden van de natuur. Ze is omgeven met een kustlengte van 42 kilometer en natuurgebieden met (inter)nationale betekenis zoals de Lepelaarplassen, de Oostvaardersplassen, het Horsterwold en het toekomstige Oostvaarderswold. Bovendien heeft Almere een stevige interne groenstructuur. Almere is een treffend voorbeeld van wat natuur in Nederland betekent. De mens schept condities door inrichting, beheer en gebruik van het land en het water. Vervolgens maakt de natuur gebruik van deze condities. De overtuiging is dat stad en natuur elkaar hierbij niet uitsluiten maar elkaar aanvullen, versterken en verrijken. Vanaf het ontstaan van Almere hebben de plannenmakers ernaar gestreefd natuur en stad te beschouwen als twee entiteiten die samengaan. Zoals op nationaal en regionaal niveau een bewuste keuze is gemaakt om zorgvuldig met de waardevolle gebieden zoals de Stelling van Amsterdam, de Utrechtse Heuvelrug, Waterland, de Scheggen van Amsterdam en het Groene Hart om te gaan, zo is het in Almere de opgave om de aanwezige groenstructuur voor natuur ook in de toekomst te koesteren. Op ieder schaalniveau moeten natuur en stad worden verbonden. De Schaalsprong biedt een unieke gelegenheid tot duurzame gebiedsontwikkeling. De omvang van de groei en de vrijheid in gezonde systeemkeuzen voor stedelijke nuts- en infrastructurele systemen, maken het mogelijk om duurzame technieken op een grote schaal toe te passen. De ruimte voor innovatie is vrijwel grenzeloos. Economische duurzaamheid De economische vitaliteit van de noordelijke Randstad is een belangrijk motief voor de Schaalsprong. Een duurzame economie is divers van aard en staat in verbinding met haar omgeving. De economie van de metropool laat zich niet begrenzen door provinciale en gemeentelijke grenzen. Geen enkele stedelijke economie in de metropool kan worden geïsoleerd. Gezamenlijk genereren zij meer kracht dan ieder apart. Hierdoor kan de metropool internationaal op een hoger niveau gaan acteren. Ook in dit verband zijn steden binnen het netwerk complementair en afhankelijk van elkaar. Dat geldt ook voor de economie van Almere. Zij is vanaf het begin ontstaan in verbondenheid met de noordelijke Randstad. De Almeerse economie drijft mee op de kracht van de regio en Almere draagt op haar beurt weer bij aan de kracht van de regionale economie. Het is van belang dat deze kracht de ruimte krijgt om zich verder te ontplooien. Het zorgt voor dynamiek en biedt groeimogelijkheden voor de inwoners van Almere en de regio. De economische groei van Almere vindt dus plaats in zowel de context van de stad als die van de metropool. Met beide zal zij zijn verbonden zowel in de grote diversiteit aan relaties tussen de bedrijven als kennis- en opleidingsinstituten als regionale overheden als arbeidspotentieel. Sociale duurzaamheid De drijvende krachten achter iedere metropool, achter iedere stad zijn de mensen. Zij zorgen voor dynamiek en vormen sociale structuren. Het daily urban system van inwoners van de metropool reikt verder dan één stad. Zij maken gebruik van het gehele scala aan voorzieningen -cultuur, sport, uitgaansleven, recreatie, banendie de verschillende kernen van de metropool te bieden hebben. De steden van de metropool vormen een complementair geheel. In 2030 vormen Amsterdam, Utrecht en Almere de driehoek in het noordelijk deel van de Randstad. Binnen dit netwerk zijn de kernen van elkaar afhankelijk. Almere is niet los te zien van de sociale en culturele regionale netwerken. Een sociaal duurzame stad biedt inwoners voldoende ruimte voor individuele invulling en stelt hen in de gelegenheid de stad te maken. Het idee van sociale duurzaamheid zet erop in om de ontwikkeling van sociale structuren in de noordelijke Randstad, stad en wijk van het begin af aan in de planvorming te integreren. De sociale structuur van bestaande wijken wordt bestendigd en versterkt. In de nieuwe delen van Almere betekent sociale duurzaamheid dat het denken over de gewenste sociale structuur -vanuit het perspectief van de stad en de metropool - gelijk opgaat met het ontwerpen van de stedenbouwkundige structuur.