Miscanthus : een nieuwe teelt voor de Vlaamse landbouw? Hilde Muylle

Transcriptie

1 Miscanthus : een nieuwe teelt voor de Vlaamse landbouw? Hilde Muylle Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant Beleidsdomein Landbouw en Visserij

2 Probleemstelling Stijgende vraag naar (houtige) biomassa Food Feed Fibre Fuel Fun Fine chemicals Belangrijke randvoorwaarden : -Dalend landbouwareaal in Vlaanderen EU -Duurzame productie (bodem, water, nutriënten, pesticiden, energie) 2

3 Verkennen van nieuwe gewassen Doelstelling: Vergelijking gedurende 5 productiejaren van éénjarige versus meerjarige teelten in een low input management: Droge stof opbrengst Kwaliteit van de biomassa Nutriëntenstromen Impact op de bodemtoestand 3

4 Verkennen van nieuwe gewassen Eénjarige teelten: monocultuur maïs rotatie systeem : jaar1 : (rogge) +mais + italiaans raaigras jaar2 : italiaans raaigras jaar3 : sorghum + rogge 4

5 Verkennen van nieuwe gewassen Meerjarig grasland Engels raaigras (vr tt) Rietzwenk Kropaar Veldbeemd Veldbeemd met klaver 5

6 Verkennen van nieuwe gewassen Meerjarige houtige teelten : Wilg (KOH) Riet - Phragmites Rietgras Vingergras Miscanthus 6

7 Verkennen van nieuwe teelten MEERJARIGE HOUTIGE TEELTEN Wilg (Belgisch Rood) KOH - referentie Oogst om de 3 jaar Riet (Phragmites australis) Inheemse soort C3 10 plants/m² 7

8 Verkennen van nieuwe teelten MEERJARIGE HOUTIGE TEELTEN Rietgras (Phalaris arundinacea) Inheems C3 twee cultivars ( Palaton & Bamse ) gezaaid 1000 kz/m² Vingergras (Panicum virgatum) - Endofyt-exoot C4 - twee cultivars ( Kanlow & CIR ) - Gezaaid 1000 kz/m² 8

9 Verkennen van nieuwe teelten MEERJARIGE HOUTIGE TEELTEN Miscanthus : Exoot C4 twee accessies : Miscanthus x giganteus Miscanthus sinensis cv. Goliath Geplant met rhizomen (2/m²) 9

10 Verkennen van nieuwe teelten Minimale snedes Low input management Éénjarige teelten : eindoogst : 1 snede it raaigras : 4 snedes Meerjarig grasland : 3 tot 4 snedes Houtige teelten : 1 oogst => grassen 1 oogst om de 3 jaar => KOH 10

11 Verkennen van nieuwe teelten Low input management Suboptimale en Minimale bemesting Éénjarige teelten : maïs : 160 versus 60 eenheden it raaigras : 260 versus 160 eenheden Meerjarig grasland : 250 versus 150 eenheden Houtige teelten : 0 bemesting 11

12 DS opbrengst (ton DS/ha) Verkennen van nieuwe teelten 30 DS OPBRENGSTEN Eenjarige teelten hoge N 2008+lage N 2009+hoge N 2009+lage N 0 Maïs in monocultuur Maïs in vruchtwisseling It. raaigras 1 snede it. rgr + Sorghum 12

13 DS opbrengst (ton DS/ha) Verkennen van nieuwe teelten 30 DS OPBRENGSTEN Eenjarige teelten hoge N 2008+lage N 2009+hoge N 2009+lage N 0 Maïs in monocultuur Maïs in vruchtwisseling It. raaigras 1 snede it. rgr + Sorghum 13

14 DS opbrengst (ton DS/ha) Verkennen van nieuwe teelten DS OPBRENGSTEN Meerjarig grasland hoge N 2008+lage N 2009+hoge N 2009+lage N 0 Engels raaigras timothee rietzwenkgras kropaar timothee + klaver 14

15 Annual Dry Matter Yield (ton DM/ha/year) Verkennen van nieuwe teelten DS OPBRENGSTEN Houtige teelten Misc. sin. Misc. x gig rietgras Bamse rietgras Palaton riet vingergras CIR vingergras Kanlow wilg 15

16 Verkennen van nieuwe teelten Perspectieven Vergelijkende proef loopt nog tot 2012 Potentieelinschatting van verschillende teelten - opbrengst - kwaliteit Geïntegreerde benadering van duurzaamheid : - economisch - nutriëntenstroom 16

17 Miscanthus : een nieuw gewas voor Vlaamse landbouw Miscanthus : 1. gewas 2. teelt 3. valorisatie 4. knelpunten 5. perspectieven 17

18 Miscanthus : het gewas Miscanthus spp. Meerjarig grasachtige (15-20 j.) Houtig materiaal Aziatische afkomst C4 metabolisme (vgl. maïs) Rhizomen 18

19 Miscanthus : het gewas Miscanthus x giganteus hoog-productieve kloon lang groeiseizoen steriele triploid vermeerderd via rhizomen 19

20 Miscanthus : het gewas Groeicyclus : Voorjaar - ontwikkeling van nieuwe scheuten - vanaf 5 C bodemtemperatuur 20

21 Miscanthus : het gewas Groeicyclus : Zomer - snelle ontwikkeling - C4 metabolisme Najaar - lang groeiseizoen - aarvorming begin november - geen afrijping bij M. x giganteus - bij eerste vorst bruinverkleuring 21

22 Miscanthus : het gewas Groeicyclus : Najaar winter : - recuperatie van nutriënten => in overwinteringsorganen rhizomen => bladval - vorming van bladerdek op bodem => bescherming tegen vorst => activatie van bodemleven 22

23 Miscanthus : de teelt Waar : - weinig bodemvereisten van zandbodem tot overstromingsplaatsen - temperatuur groei bij 6 C bodemtemperatuur - waterbehoefte mm precipitatie in groeiseizoen wortels gaan tot 2 m diep (niet rhizomen) 23

24 Miscanthus : de teelt Aanleg : - geen zaad - blote rhizomen - goedkoper (0,15-0,2 /rhizoom) - direct planten!! - ingepotte rhizomen of in vitro planten - duurder (0,4 /plant) - meer flexibiliteit 24

25 Miscanthus : de teelt Aanleg : Goede voorbereiding van akker - onkruidbestrijding - goede waterhuishouding Planten van rhizomen - in voorjaar (10-12 C bodemtemperatuur) - kwaliteit is belangrijk : bewaring bij 4 C vochtig 2-3 ogen per rhizoom - diepte : 5-10 cm - densiteit : 1 à 2 rhizomen/m² 25

26 Miscanthus : de teelt Aanleg : aardappelplanter kolenplanter (meststrooier) 0,3 ha/dag 26

27 Miscanthus : de teelt Eerste jaar - met rhizomen: Mei Juni November Veel problemen met onkruid Weinig tot geen opbrengst Geen tot weinig bemesting!! 27

28 Volgende jaren: Miscanthus : de teelt juli-augustus Oktober Januari Geen problemen met onkruid (mulch, snelle groei) Opbrengst 15 tot 25 ton DS/ha Geen tot weinig bemesting!! 28

29 Miscanthus : de teelt Oogst: Jaarlijkse oogst - vanaf jaar 3 gedurende 15 tot 20 jaar ton DS/ha/jaar Oogst met - maïshakselaar - maaibalk en balenperser Wanneer Najaar (blad + stengel) - 25% meer opbrengst Voorjaar (enkel stengel) Drogen op veld (15-40 % vochtgehalte) Nutriënten recyclage Minder K en Cl in biomassa 29

30 Miscanthus : valorisatie (Co-)verbranding: - haksel - pellet - briketten Verbrandingskarakteristiek Hout Stro Mg Vingergras Calorische inhoud (MJ/kg DS) 18,5 17,2 17,6 17,3 Asgehalte (gew%) ,8 Vochtgehalte (gew %) Assmeltpunt ( C) Cl (gew.%) <0,1 0,35 0,074 0,029 K (gew.%) 0,27 0,4 0,49 0,195 Dichtheid (kg/m³)

31 Miscanthus : valorisatie (Co-)verbranding problemen : Sintervorming => bewegende rooster Corrosie => vnl. bij frequent aan- en uitzetten van ketel Aangepaste ketels zijn op de markt (Hargassner, Ökofen, KWB, ) 31

32 Miscanthus : valorisatie structuurmateriaal : - Ramen - Pleisters - beton - Spaanplaten Mulching : 32

33 Miscanthus : Perspectieven Pro : - Low in put management - Hoge biomassaopbrengst - Lage vochtigheid - Jaarlijkse oogst - Teelt mogelijk met huidig machinepark Knelpunten : - Teeltkennis bij landbouwers - Exoot, vooral bij gebruik van onderbenutte terreinen - Langetermijninvestering - Ketenbenadering

34 Collaborations and funding Meer info? 09/