Informatiebladen zoutwinning
|
|
- Alexander Lenaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatiebladen zoutwinning Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Ontstaansgeschiedenis b. Zoutwinning door oplosmijnbouw c. Cavernes 2. Potentieel in Nederland a. Vergunningen b. Geotechnische randvoorwaarden c. Zoutvoorkomens 3. Proces a. Fasering en vergunningen b. Keten 4. Ruimtegebruik en infrastructuur a. Boringen b. Productielocatie c. Zoutverwerkingsfabriek 5. Effecten a. Bodemdaling b. Bodemtrillingen en milieu 6. Andere activiteiten a. Competitie en synergie b. Herbenutting
2 Voorwoord, disclaimer Deze informatiebladen zijn gemaakt ter ondersteuning van het kaartmateriaal dat in het kader van de projecten VRODO (Voorbereiding Ruimtelijke Ordening Diepe Ondergrond) en STRONG (Structuurvisie Ondergrond) aan de provincies en gemeenten is opgeleverd. Het betreft concepten die nog in bewerking zijn en het is daarom nadrukkelijk niet de bedoeling om deze informatie buiten het kader van STRONG te gebruiken. De informatiebladen geven een algemeen overzicht van de activiteiten die in de diepe ondergrond mogelijk zijn en van de infrastructuur en mogelijke effecten die samenhangen met het gebruik van de diepe ondergrond. Specifieke technologische details omtrent de installaties, gebruikte technieken en stoffen, etc. zullen uit andere, daar toe geëigende bronnen moeten worden gehaald. TNO is niet aansprakelijk voor eventuele fouten en onvolkomenheden in dit overzicht. De documenten zijn nog in bewerking maar geven voorlopig voldoende informatie voor het evalueren van de kaarten binnen VRODO. Hieronder volgt een aantal kanttekeningen ten aanzien van de geleverde informatie: -De informatie is niet volledig. Er zullen, waar dat mogelijk is en het binnen de scope van het project past, nog aanvullingen en verbeteringen volgen. -De documenten omvatten algemene kentallen en beschrijvingen die van de werkelijke situatie kunnen afwijken. TNO is niet aansprakelijk waar het deze afwijkingen betreft. -De meeste figuren zijn louter ter illustratie weergegeven en nu nog afkomstig van diverse bronnen. M.n. bij schematische overzichten wordt vaak een verkeerde indruk van de schaal/omvang gegeven, bijvoorbeeld betreft de diepte waarop activiteiten plaatsvinden. Deze figuren zullen later waar mogelijk worden vervangen door eigen TNO-illustraties die een betere indruk van schaal en omvang geven.
3 Beschrijving 1a) Ontstaansgeschiedenis Algemeen Zout wordt afgezet in (ondiepe) zeeën die zijn afgesloten van grotere watermassa s (zoals oceanen). De zoutlaag ontstaat omdat het water verdampt en het zout achterblijft (precipitatie). Het zout vormt aanvankelijk een min of meer continue laag met geringe dikte verschillen. Gedurende de geologische geschiedenis raakt het zout begraven onder andere sedimentpakketten waardoor druk en temperatuur toenemen. Vooral door de toename van temperatuur zal het zout zich plastisch gaan gedragen. Het zout kan hierdoor gaan vloeien (bijvoorbeeld door variaties in het gewicht van de gesteentekolom boven het zout en/of de ligging van breuken onder het zout). Het wegknijpen van zout op de ene plaats en het samenvloeien naar een andere locatie kan resulteren in de vorming van een zg. zoutpilaar of zoutkussen Het indampingsproces leidt tot afzetting van meerdere soorten zout. De belangrijkste zoutsoort die gewonnen wordt is steenzout (ofwel gewoon keukenzout, NaCl). Een andere zoutsoort die belangrijk is voor de industrie is het zg. Kalium-Magnesium zout. 1. Afzetting van zout 2. Langzame begraving onder jongere gesteentelagen 3. Deformatie van de zoutlaag tot zoutpilaar of kussen onder invloed van verdere begraving Schematische weergave van de ontstaansgeschiedenis van zout en zoutstructuren
4 Beschrijving 1b) Zoutwinning door oplossingsmijnbouw Zout wordt in Nederland gewonnen middels oplosmijnbouw. Via een boring wordt zoet water geïnjecteerd waarin het zout oplost. Zo ontstaat over de duur van enkele jaren een holte of caverne waarvan de dimensies o.a. afhankelijk zijn van de diepteligging, vorm, dikte en samenstelling van het zoutvoorkomen. ondiep (caverne) diep De winning van zout richt zich in Nederland vooral op de zoutkussens en zoutpijlers ondieper dan 1500 m. In dit dieptebereik gedraagt het zout zich redelijk stabiel en kunnen blijvende cavernes worden aangelegd. Dieper gelegen zout gedraagt zich plastisch en aangelegde holtes worden hier na winning weer dichtgeknepen. Tijdens winning behoudt de holte een min of meer constant volume. Een voorbeeld hiervan is de zoutwinning bij Barradeel. Steenzout wordt voornamelijk uit zoutstructuren (kussens, pilaren) met een grote dikte gewonnen. Kalium-Magnesium zout wordt uit dunnere (meer laagvormige) zoutafzettingen gewonnen. Voor de winning van zout is de homogeniteit en kwaliteit van het zout belangrijk. Verstoringen in het zout (bijv. drijvende anhydrietbanken) of veel niet-oplosbare componenten zijn nadelig voor de technische en economische winbaarheid. Het gewonnen zout wordt in de vorm van pekel via transportleidingen naar een centrale zoutverwerkingsfabriek vervoerd en daar ingedampt tot vast zout. Etage 7 (Noordzee Groep) Etage 6 (Chalk Groep) Etage 5 (Rijnland Groep) Etage 3 (Trias groepen) Etage 1 (Rotliegend Groep) Etage 0 (Carboon groepen) caverne Etage 2 (Zechstein Groep) drijvende anhydriet banken Schematische weergave van zoutwinning in een zoutpijler en zoutkussen zoutpijler zoutkussen convergerende holte
5 Beschrijving 1c) Cavernes Zoutcavernes in het dieptebereik van m hebben doorgaans een langgerekte cilindrische vorm met een hoogte van enkele honderden meters (tot wel 600 m bij een diameter van m). Een dergelijke geometrie wordt gekozen vanwege zijn grote stabiliteit. Volumina per caverne bedragen typisch tot m 3 met uitschieters tot bijna 2 miljoen m 3. Meer bol- of peervormige cavernes met een geringe hoogte worden aangelegd in het dieptebereik van 500 tot 1000m. Waar de zoutlaag een beperkte dikte heeft, worden ook wel klokvormige cavernes gemaakt (bijv. 100m hoogte en diameter 50m). De volumina variëren hier tussen en m 3. Vanuit stabiliteitsoogmerk dienen het dak en de wanden van een caverne sterk genoeg te zijn (afstand zijwand en onderlinge afstand tussen cavernes). De afstand tussen een caverne en de flank van de structuur dient minimaal 150 m te bedragen bij een cavernediameter van 90 m. Tussen onderlinge cavernes dient een wanddikte van 160 m (bij 1000 m diepte) tot 210 m (bij 1500 m diepte) aanwezig te zijn. Schematische 3D weergave van een zoutdome met cavernes (bron: Dimensie en afstand tussen cavernes (bron: TNO, 2011)
6 Potentieel in Nederland 2a) Vergunningen Zout wordt al lange tijd gewonnen onder het vaste land in Nederland. In de kaart hiernaast staan de gebieden aangegeven waarvoor een winningsvergunning dan wel een opsporingsvergunning voor zout is verleend of aangevraagd. In het oosten van het land zijn diverse winningslocaties met meerdere cavernes. Een aantal daarvan wordt benut voor opslag en buffering doeleinden (aardgasbuffering in Zuidwending, stikstofopslag in Heiligerlee, gasolie-opslag in Hengelo). In Barradeel (Friesland) wordt zout op grote diepte gewonnen (>2500m). Zoutwinning vindt m.n. ook plaats in de Duitsland rond de grens met Nederland. Hier worden cavernes veelal benut voor (aard)gasbuffering. In de Ierse zee lopen o.a. projecten voor aanleg van cavernes op zee (tbv aardgasbuffering). Het vooralsnog onbekend of dit een haalbaar concept voor Nederland is. Vergunninggebieden voor opsporing en winning van zout (dd. april 2012)
7 Potentieel in Nederland 2b) Geotechnische randvoorwaarden Harde geologische randvoorwaarden Andere technische en economische wegingsfactoren Aanwezigheid van een zoutvoorkomen met een voldoende grote omvang, dikte en juiste samenstelling (NaCl of Kalium- Magnesiumzout). Voor de aanleg van twee cavernes is een structuur met een omvang van minimaal 800 bij 400 m op een diepte van 1500 m nodig. Voor het aanleggen van cavernes moet een diepte van minder dan 1500 m worden aangehouden. Binnen dit bereik moet dan zout met voldoende dikte (ca. 150 a 300 m) aanwezig zijn voor de veilige aanleg van cavernes. Homogeniteit van het voorkomen (voorkomen van breuken, drijvende anhydrietbanken) De kwaliteit van het zout waaronder de chemische samenstelling en het aandeel van onoplosbare componenten. Zoutkruip bepaalt de mate van daling die bij winning optreedt. Dit is afhankelijk van diverse factoren waaronder het caverne-volume, de snelheid van winning.
8 Potentieel in Nederland 2d) Zoutvoorkomens Diepteligging Zout komt voor binnen een groot dieptebereik. De ondiepste zoutvoorkomens in Nederland liggen op een diepte van ca. 100 m (Zuidwending). De maximale diepte van zout kan doorlopen tot meer dan 5 km. De meeste winningen vinden plaats op een diepte tussen 200 en 1600m. Barradeel is s werelds diepste zoutwinning tussen 2500 en 3000 m diepte. Verbreiding Zout komt alleen voor in de noordelijke helft van Nederland binnen Etage 2 (Zechstein Groep) en 3 (Trias groepen). Het heeft de grootste dikte in Drenthe, Groningen en noordoost Friesland waar meerdere zoutpijlers en zoutkussen zijn gevormd. ruime mogelijkheden enkele mogelijkheden zeer beperkte mogelijkheden Friesland Groningen Drenthe Overijssel Noord-Holland Flevoland Utrecht Gelderland Zuid-holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Etage 7: Tertiaire groepen Etage 6: Chalk Groep Etage 5: Rijnland Groep Etage 4: Jura Groepen Etage 3: Trias Groepen Etage 2: Zechstein Groep Etage 1: Rotliegend Groep Etage 0: Carboon Mogelijkheden voor zoutwinning in Nederland Verbreiding en dikte van steenzoutvoorkomens
9 Proces 3a) Fasering en vereiste vergunningen Fase Activiteiten Vergunningen, regelingen Opsporing Winning Afsluiting Vooronderzoek en aanvraag (vereist) Seismisch verkenningsonderzoek (optioneel) Proefboring(en), metingen, testen (optioneel) Evaluatie en vergunningaanvraag (vereist) Plan voor ontwikkeling van zoutvoorkomen, toestemming om te winnen. (vereist) Aanleg productiefaciliteiten: productielocatie en putten, pekelleidingen. (vereist) Verwijderen van infrastructuur, dichten van putten, afsluiten cavernes, gebiedsrenovatie. (vereist indien er geen verdere benutting is) Opsporingsvergunning zout Milieu- en omgevingsvergunningen Milieu- en omgevingsvergunningen Winningsvergunning zout Winningsplan koolwaterstoffen, MER Milieu- en omgevingsvergunningen Sluitingsplan
10 Proces 3b) Keten zoutwinning omvat een beperkte keten van activiteiten en installaties die de volgende componenten omvat: Winning van zout met één of meerdere putten per caverne en meerdere cavernes in een caverne veld Transport van gewonnen pekel via pijpleidingen Uitdampen en centrifugeren van het zout in een zoutverwerkingsfabriek. Opslag van gewonnen zout Meestal worden één of meerdere cavernevelden aangesloten op één verwerkingsfabriek. De winningslocaties zelf hebben een kleine omvang. Voorbeeld van een caverne-veld bij Hengelo (Bron: winningsplan Hengelo, Akzo- Nobel 2003)
11 Ruimtegebruik en infrastructuur 4a) Boringen Nagenoeg alle toepassingen in de diepe ondergrond vereisen de plaatsing van één of meerdere boringen. Zoutboringen variëren in diepte tussen een paar honderd meter tot ca 3 km. Scheefboren gebeurt ook bij (m.n. diepere) zoutwinning wanneer er sprake is van oppervlaktebeperkingen. De horizontale afstand tussen de oppervlaktelocatie en de einddiepte van de boring kan oplopen tot 2 a 3 km. Bij ondiepere zoutwinning wordt om geotechnische redenen zoveel mogelijk verticaal geboord. Het aanleggen van een scheve boring brengt significant hogere kosten met zich mee. Zoutboringen worden overwegend met relatief lichte boortorens uitgevoerd. De werkterreinen zijn ca. 0,5 tot 1 ha groot en de toren heeft een hoogte van ca. 30 m. Een zoutboring neemt, afhankelijk van de totale diepte, maximaal enkele weken in beslag. Tijdens deze periode is er sprake van enige licht- en geluidshinder en extra vrachtverkeer. Het uitvoeren van een boring is in Nederland aan strenge regels gebonden. Er zijn verschillende milieu- en omgevingsvergunningen nodig. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) controleert o.a. de (milieu)technische aspecten van de boring zoals de afwerking (verbuizing) en de verschillende afsluitingen die nodig zijn om lekkages te voorkomen. Boorterrein bij Isidorushoeve (foto: Charel van Tendeloo) Boorinstallatie op truck (bron:
12 Ruimtegebruik en infrastructuur 4b) Productielocatie Een productielocatie voor zoutwinning is in de regel zeer beperkt van omvang. Vaak worden de puthoofden (waar de boring aan oppervlak komt) weggewerkt in kleine huisjes die wegvallen in het landschap. Het zout wordt via pekelleidingen naar de zoutverwerkingsfabriek getransporteerd. De productielocatie ligt meestal direct boven de geplande caverne omdat wegens geringe diepte en hoge kosten de mogelijkheden voor schuin boren beperkt zijn. Bij Harlingen (Frisia) ligt de winnings- en verwerkingslocatie samen op één terrein met grotere (enkele hectaren) omvang. Van hieruit worden wel scheve boringen naar diepere zoutvoorkomens geplaatst. Voorbeeld van een zouthuisje waaronder zich de productieput bevindt Winningslocatie Frisia bij Harlingen waar dieper zout wordt gewonnen (bron:
13 Ruimtegebruik en infrastructuur 4c) Zoutverwerkingsfabriek De gewonnen pekel wordt naar een zoutverwerkingsfabriek gebracht. Hier wordt de pekel ingedampt en verder verwerkt voor gebruik. Deze fabrieken hebben vaak een relatief grote (enkele hectaren) omvang en bevatten hogere installaties. De verwerkingsfabrieken worden vaak industrieterreinen geplaatst en krijgen de pekel via transportleidingen aangevoerd. Zoutverwerkingsfabriek van AKZO in Hengelo (bron: rtvoost)
14 Effecten 5a) Bodemdaling Bij zoutwinning door oplosmijnbouw worden holtes aangelegd in de ondergrond (uitlogen). Deze holtes (cavernes) zullen in bepaalde mate convergeren (deels dichtdrukken) waardoor er daling optreedt aan het maaiveld. Op dieptes groter dan 1500 meter zullen cavernes na winning geheel worden dichtgedrukt in een periode van enkele jaren. Ondiepere cavernes convergeren in mindere mate en zullen daardoor minder daling veroorzaken. Tegenwoordig kan de vorm van de caverne goed worden gecontroleerd en is de daling goed beheersbaar. Bij oudere winningen zijn soms instabiele cavernes ontstaan wegens gebrekkige kennis omtrent het uitloogproces. Deze cavernes kunnen op den duur instorten en dienen goed te worden gemonitord. De daling per caverne in stabiel zout ligt vaak in de ordegrootte van minder dan 1 a 2 mm per jaar. Het cumulatieve effect van meerdere (tientallen) cavernes kan echter toch leiden tot een significante daling over de duur van de gehele winning (prognoses tot meerdere tientallen cm s zijn bekend). De diepe winning bij Barradeel leidt tot een geprognotiseerde daling van 35 cm bij winning uit 3 cavernes. De daling is het grootst direct boven de caverne en neemt geleidelijk af binnen een straal van enkele kilometers rond het veld (zg. bodemdalingkom). De omvang van de bodemdalingskom neemt toe met toenemende diepte van de winning. Voorbeeld van bodemdaling boven winningslocatie Barradeel (bron: Frisia bodemdalingsrapport 2007) Bodemdaling is één van de aspecten die in het wettelijk vereiste winningsplan wordt behandeld. Daarbij worden ook de mitigerende maatregelen en aansprakelijkheid voor schade beschreven. Bodemdaling wordt naast zout- en aardgaswinning ook veroorzaakt door tal van andere processen zoals peilaanpassingen, inklinking van de bodem, geologische bodembewegingen, etc.
15 Effecten 5b) Bodemtrillingen en milieu Wegens het plastische gedrag van zout is het optreden van bevingen zeer onwaarschijnlijk. Mogelijk kunnen in het geval van grote daling wel spanningen ontstaan in het bovenliggende gesteente die leiden tot kleine bevingen. In Nederland zijn echter tot op heden geen bevingen bekend die veroorzaakt zijn door zoutwinning. Zoutwinning heeft in het algemeen zeer beperkte gevolgen voor het milieu. Risico s worden goed afgedekt door wettelijke regelingen waaraan het boren en het produceren van zout moeten voldoen. Hieronder valt o.a. het goed afsluiten van te doorboren lagen (bijvoorbeeld watervoerende pakketten) en afwerken van de put (verbuizing, cementering) opdat lekkage naar of aantasting van omliggende gesteentelagen wordt voorkomen. In Nederland bestaat de eis dat het gewonnen zout bij de aanleg van een caverne ook vermarkt moet worden en niet zomaar geloosd mag worden. Frisia heeft wel een aparte vergunning voor het in de haven lozen van onbruikbaar zout dat vrijkomt bij de winning.
16 Andere activiteiten 6b) Competitie en synergie Zoutstructuren staan niet in verbinding met aquifers en velden en daarom is er over het algemeen sprake van zeer beperkte interferentie tussen zoutwinning en andere activiteiten. Dit deel geeft een overzicht van mogelijk conflicten: Competitie Gaswinning naast zoutwinning kan leiden tot een cumulatieve daling die onacceptabel is voor de omgeving. In dit geval moet worden bepaald hoe het aandeel van iedere winning wordt verdeeld. Binnen het Zechstein interval (Etage 2) komen gasvelden voor. Deze kunnen een belemmering vormen voor de winning van zout. Indien de te winnen zoutlaag ook het afsluitend pakket vormt van een reservoir of aquifer waar winnings- of opslagactiviteiten plaatsvinden, zal moeten worden nagegaan of de integriteit van de afsluitende laag niet wordt aangetast door de zoutwinning.
17 Andere activiteiten 6d) Herbenutting Dit deel geeft een overzicht van activiteiten die na zoutwinning mogelijk zijn in uitgeproduceerde zoutcavernes. In de meeste gevallen kunnen de aanwezige boorgaten worden herbenut. Het heeft overigens de voorkeur om herbenutting in een vroeg stadium vast te stellen opdat het caverneontwerp aansluit op de beoogde opslagfunctie. 1. Buffering van aardgas Een zoutcaverne kan na winning en aanleg van de caverne worden benut als gasbuffer. Hiervoor komen vooral de diepere cavernes ( m) in aanmerking. Omdat het relatief kleine volumes betreft (in vergelijking met gasvelden), is het vooral geschikt voor piekbuffering. 2. Opslag en buffering van industriele gassen, perslucht, gasolie Deze stoffen worden veelal in kleinere volumes opgeslagen. Daarom zijn cavernes vaak goed geschikt. Ondergrondse opslag in zoutcavernes wordt vaak ook als veiliger gezien dan bovengrondse opslag 4. Opslag van stoffen voor stabilisatie van instabiele cavernes Er vindt momenteel onderzoek plaats naar de mogelijkheid om (afval)stoffen op te slaan in instabiele cavernes. Door de opslag zouden deze cavernes worden gestabiliseerd en wordt verdere bodemdaling voorkomen. Voorbeeld van een geplande gasolie-opslag na zoutwinning bij Hengelo. De kaart geeft de locaties van cavernes die geschikt zijn (bron: AkzoNobel).
Informatiebladen aardwarmtewinning
Informatiebladen aardwarmtewinning Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Algemeen b. Winning met aardwarmtedoubletten c. Warmtekrachtcentrales (EGS) 2. Potentieel in Nederland a. Vergunningen b. Geotechnische
Nadere informatieHooghalen zoutpijler Hooghalen Legenda
Hooghalen zoutpijler Hooghalen Legenda Zoutpijlers mogelijk geschikt voor cavernes >300m hoog Mogelijk geschikt voor aanleg lage cavernes 0 15 30 60 km Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch
Nadere informatieHoogeveen zoutpijler. Hoogeveen
Hoogeveen zoutpijler Hoogeveen Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch overzicht van individuele zoutpijlers binnen de Zechstein Groep in Noord Nederland. Per zoutpijler, waarbij de
Nadere informatieBourtange zoutpijler Bourtange Legenda
Bourtange zoutpijler Bourtange Legenda Zoutpijlers mogelijk geschikt voor cavernes >300m hoog Mogelijk geschikt voor aanleg lage cavernes 0 15 30 60 km Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch
Nadere informatieInformatiebladen opslag
Informatiebladen opslag Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Algemeen b. Opslagruimten in de diepe ondergrond c. Overzicht opslagruimte in diepe ondergrond d. Soorten opslag en buffering 2. Potentieel
Nadere informatieGasselte-Drouwen zoutpijler. Gasselte-Drouwen
Gasselte-Drouwen zoutpijler Gasselte-Drouwen Gasselte-Drouwen: Geografische ligging Gasselte-Drouwen: Vergunningen, Boringen, Cavernes De zoutpijler onder Gasselte-Drouwen is relatief klein, smal en spits
Nadere informatieWinschoten zoutpijler. Winschoten
Winschoten zoutpijler Winschoten Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch overzicht van individuele zoutpijlers binnen de Zechstein Groep in Noord Nederland. Per zoutpijler, waarbij
Nadere informatieInformatiebladen olie- en gaswinning
Informatiebladen olie- en gaswinning Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Ontstaansgeschiedenis b. Conventionele winning c. Niet-conventionele winning (schaliegas en steenkoolgas) 2. Potentieel in
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen. MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015 PROGRAMMA 20.00 uur Opening 20.10 uur Presentatie 21.15 uur Vragen 22.00 uur Afsluiting 2 Inhoud Introductie:
Nadere informatieOpsporing en winning van aardwarmte
Opsporing en winning van aardwarmte Aardwarmte in Nederland Principe aardwarmte ardwarmte Soorten aardwarmte normale aardwarmtewinning: doublet T = Tp-Ti Tp=70 C Ti=30 C Soorten aardwarmte Mijnwaterproject
Nadere informatie1- ZOUTKOEPELS ALS ONDERZOEKSOBJECT
1- ZOUTKOEPELS ALS ONDERZOEKSOBJECT In Nederland komen volgens verschillende onderzoeken nu nog zeven zoutkoepels in aanmerking voor de berging van radioactief afval: Ternaard in Friesland, Pieterburen
Nadere informatieZuidwending zoutpijler. Zuidwending
Zuidwending zoutpijler Zuidwending Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch overzicht van individuele zoutpijlers binnen de Zechstein Groep in Noord Nederland. Per zoutpijler, waarbij
Nadere informatieVermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag
Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag Datum: 27 Januari 2015 Plaats: Café De Knyp, De Knipe Inleiding De informatieavond vond plaats in het café De Knyp te De Knipe. De avond werd geopend
Nadere informatieOndergrondse Ruimte in Beeld
Ondergrondse Ruimte in Beeld Op weg naar een onderbouwde beslissing S.F. van Gessel TNO Advisory Group Economic Affairs Bouwstenen Bouwstenen TNO TNO Structuurvisie Structuurvisie Overheid Overheid Realisatie
Nadere informatieWinningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen
Winningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen Geografische ligging Winningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen Algemeen De winningsplannen zijn beide geactualiseerd om verschillende redenen:
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgasproductie Langezwaag. Langezwaag 21 februari 2012
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgasproductie Langezwaag Langezwaag 21 februari 2012 2 Inhoud presentatie Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Terugblik Resultaat proefboring Vervolg Activiteiten (Milieu-)aspecten
Nadere informatie2. Geologie - Het zoutvoorkomen in kaart gebracht
Ontwikkeling boorterrein Ganzebos 1 Aanleiding Uitbreidingsmogelijkheden in het boorterrein Hengelo zijn beperkt (na ruim 75 jaar productie Ontwikkeling nieuw boorterrein bij Haaksbergen medio 2015 Ter
Nadere informatieGeachte Bijlage(n) Wij hebben het onderhavige winningsplan beoordeeld op volledigheid, planmatig beheer, en bodembeweging.
Staatstoezicilt op de Mijnen Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag Ministerie van Economische Zaken Directie Energiemarkt T.a.v. Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG Bezoekadres
Nadere informatieLeeswijzer Actualisatie Winningsplan Bergen II
Leeswijzer Actualisatie Winningsplan Bergen II Oktober 2017 Inhoud 1. TAQA in de regio Alkmaar... 2 2. Winning aardgas sinds 1972: het winningsplan... 2 3. Trillingen... 3 4. Bodemdaling... 4 5. Overige
Nadere informatieToepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond
Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond Pieter Jongerius De Mijnbouwwet 2 1 De Mijnbouwwet Invloedssfeer Wat is de diepe ondergrond? 100 m 500 m ~ 5 km 3 De Mijnbouwwet Vergunningen
Nadere informatieBodemdaling en gaswinning
Bodemdaling en gaswinning J.M. Marquenie en D. Doornhof Foto: Ineke Katerberg 1 1. Bodemdaling 1.1. Korte beschrijving van de winning De gasvelden zijn gelegen op een diepte tussen de 3300 en 3600 meter
Nadere informatieVermilion Energy Netherlands BV. Plaatselijk belang Skoatterwâld 9 februari 2017
Vermilion Energy Netherlands BV Plaatselijk belang Skoatterwâld 9 februari 2017 1 Vermilion Energy Inc. Vermilion Energy Netherlands BV is een volledige dochteronderneming van het Canadese bedrijf Vermilion
Nadere informatieDe Minister van Economische Zaken is, ingevolge de artikelen 39 en 34, derde lid, Mbw bevoegd te beslissen op deze aanvraag.
Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Datum Betreft 0 4 DEC 2012 Instemming gewijzigd opslagplan Zuidwending Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars
Samenvatting Geothermie duurzame energiebron De lat voor verduurzaming in de woningbouw, tuinbouw en industrie ligt hoog. Het blijkt uit onderzoek en praktijk dat geothermie een zeer kosteneffectieve manier
Nadere informatieAanleiding en planning
Aanleiding en planning AkzoNobel wint sinds 1933 zout in het huidige gebied Winbare reserves in het huidige gebied beginnen na 80 jaar zoutwinning uitgeput te raken Nieuw boorterrein in Haaksbergen om
Nadere informatieAanleiding voor dit project
Aanleiding voor dit project Waarom is een nieuw gebied nodig? De grenzen van het vergunningsgebied tussen Hengelo en Enschede komen snel in zicht. Vanaf 2018 kan het boorterrein in Hengelo niet meer de
Nadere informatieRaadsmemo. Datum: 29 oktober 2013. Gemeenteraad van Hof van Twente. Kopie aan: mr. ing. B.J. Sijbom. Steenkoolgas en schaliegas
Raadsmemo Datum: 29 oktober 2013 Aan: Gemeenteraad van Hof van Twente Kopie aan: Van: Voor informatie: Onderwerp: mr. ing. B.J. Sijbom R. Hazenkamp Steenkoolgas en schaliegas 1. Aanleiding In het vragen
Nadere informatiekijk Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle
Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle 13-3-2019 1 Geothermie Proces tot nu toe 6 juni 2018: informatiebijeenkomst omwonenden kansrijk
Nadere informatieDatum 18 juni 2018 Betreft Beantwoording vragen naar aanleiding van ontwerpinstemmingsbesluit winningsplan Pieterzijl Oost
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieMuriel van der Kuip (TNO) Linda Maring (Deltares) Mike Duijn (TNO) Leslie Kramers (TNO) Stichting Kennisontwikkeling Kennisoverdracht Bodem (SKB)
TNO-rapport TNO-034-DTM-2009-05075 Beleidsanalyse voor de Potentieelstudie Diepe Ondergrond Noord Nederland Confrontatie met het Provinciaal Omgevingsbeleid & Consequenties voor de Ondiepe Ondergrond Bodem
Nadere informatieStichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie De Laka-bibliotheek Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie-
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie
Nadere informatieGeachte mevrouw Franke,
Retouradres:, Aan de griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie T.a.v. mevrouw drs. M.C.T.M. Franke Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 2500EA Onderwerp Rondetafelgesprek inzake
Nadere informatieGasveld Harlingen Boven-Krijt Onderzoek naar bodemdaling. 20 november 2014
Gasveld Harlingen Boven-Krijt Onderzoek naar bodemdaling 20 november 2014 Wat kunt u vanavond verwachten? De resultaten van het onderzoek naar bodemdaling gaswinning De achtergrond van de resultaten De
Nadere informatieWe boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte
We boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte De belangstelling voor de winning van aardwarmte groeit. Maar toezichthouder SodM ziet een jonge onervaren sector. Op sommige plekken is een verhoogd risico
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken
Staatstoezicht op de Mijnen Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag De Minister van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken Directie Energie en Omgeving
Nadere informatieOlieopslag in zoutcavernes Informatiesessie n.a.v. Epe (DL) Tjeerd Koopmans Projectleider gasolieopslag
Olieopslag in zoutcavernes Informatiesessie n.a.v. Epe (DL) Tjeerd Koopmans Projectleider gasolieopslag Inhoud 1. Wat, wie, waarom, waar en hoe? 2. Olielekkage Epe i.r.t. gasolieopslag Enschede 3. Vervolgacties
Nadere informatieSamenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant
1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en
Nadere informatieWat gebeurt er op mijn land bij het winnen van zout?
Wat gebeurt er op mijn land bij het winnen van zout? 02 Inleiding AkzoNobel wint al sinds 1918 zout in Twente. Inmiddels is al ruim 100 miljoen ton zout uit de Twentse bodem gehaald. Zoutwinning gaat gepaard
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken Directie Energiemarkt T.a.v. de heer P. Jongerius Postbus EC DEN HAAG 2500EC. Geachte heer Jongerius,
Retouradres: Postbus 80015, 3508 TA Utrecht Ministerie van Economische Zaken Directie Energiemarkt T.a.v. de heer P. Jongerius Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG 2500EC Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus
Nadere informatieVEENDAM NEDMAG - VE-5 en VE- 6 Maximale initiele cavernevolume (Memo)
Aan @ Datum 10 januari 2018 Kenmerk VEENDAM NEDMAG - VE-5 en VE- 6 Maximale initiele cavernevolume (Memo) Kopie aan Bijlage(n) Bodemdalingsbudget Initiële budget Bodemdalingsprognose in het winningsplan
Nadere informatieMilieutoets ten behoeve van de Structuurvisie ondergrond 2.0 provincie Drenthe
Milieutoets ten behoeve van de Structuurvisie ondergrond 2.0 provincie Drenthe Provincie Drenthe 18 december 2012 Definitief rapport 9X1641 Milieutoets structuurvisie ondergrond 2.0 - i - 9X1641/R00002/IHA/Gron
Nadere informatieEen proefboring op zee, wat houdt dat in?
Een proefboring op zee, wat houdt dat in? GDF SUEZ E&P Nederland B.V. voert regelmatig proefboringen uit naar gas op zee. Deze proef boringen worden uitgevoerd op een milieu- en veiligheidstechnisch verantwoorde
Nadere informatieWATERINJECTIE >>> ZOUTOPLOSSEN >>> EXTREME GEVOLGEN!
Technische Beschrijving : maart 2016 WATERINJECTIE >>> ZOUTOPLOSSEN >>> EXTREME GEVOLGEN! Inhoud beschrijving : 2. Extreem Gevaarlijk (beschrijving). 3. Platte grond van de 3 Twente gasvelden. 4. Groote
Nadere informatieDatum 27 september 2018 Betreft Reactie op rapport 'Staat van de sector zout' van Staatstoezicht op de Mijnen
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieMogelijke alternatieven voor ondergrondse opslag van gas in de zoutkoepel Pieterburen.
TNO-rapport TNO-060-UT-2011-00725 Mogelijke alternatieven voor ondergrondse opslag van gas in de zoutkoepel Pieterburen. Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88
Nadere informatieOlie- en gasvelden volgens het Plan-MER
Pasop Roden Midlaren Een Norg Vries Noord Vries Centraal Annerveen Norg Zuid Vries Zuid Gieterveen Gasselternijveen Olie- en gasvelden volgens het Plan-MER Olievelden Appelscha Witten Eleveld Witterdiep
Nadere informatieKlankbordgroep overleg. Hengelo, 3 april 2017
Klankbordgroep overleg Hengelo, 3 april 2017 Agenda Acties overleg d.d. 30-01-2017 Actualiteit/nieuws Status lopende projecten Overige agendapunten Klankbordgroepleden Afsluiting Klankbordgroep overleg
Nadere informatieOlie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning
Olie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning Voor het opsporen en winnen van delfstoffen of aardwarmte is een daartoe strekkende vergunning nodig van de Minister
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken
Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag De Minister van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken Directie Energie en Omgeving t.a.v. Postbus 20401 2500 EK
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken. De Minister van Economische Zaken. Directie Energie en Omgeving. Postbus EK DEN HAAG
/ Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag De Minister van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken Directie Energie en Omgeving Postbus 20401 2500 EK DEN
Nadere informatieNAM UGS Norg. Presentatie 9 september UGS NORG BRON VAN ONZE ENERGIE
Presentatie 9 september UGS NORG 1 Mei 2015 Agenda 1. Schade aan panden in Steenbergen e.o. 2. Opslagplan Norg - reservoirdruk 3. Vragen 2 Mei 2015 Schade aan panden in Steenbergen 1/2 NAM onderzoekt de
Nadere informatieThe Freshmaker. 1. Inleiding. 2. Beschrijving van de maatregel. 3. Hydrologische haalbaarheid Methoden Metingen Modellen. 4.
The Freshmaker 1. Inleiding 2. Beschrijving van de maatregel 3. Hydrologische haalbaarheid Methoden Metingen Modellen 4. Resultaten 1 1 Inleiding The Freshmaker Zoetwateroverschotten inzetbaar bij droogte
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage
Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Factuuradres Postbus 16180 2500 BD Den Haag Overheidsidentificatienr 00000001003214369000 T 070 379 8911 (algemeen)
Nadere informatieToelichting winningsplan Pieterzijl Oost
Juni 2017 Toelichting winningsplan Pieterzijl Oost Waarom deze toelichting? Het winningsplan Pieterzijl Oost is door NAM ingediend en volgt momenteel de instemmingsprocedure. Met deze toelichting wil NAM
Nadere informatieSPREKER DR. HENK DUYVERMAN, DIRECTEUR CUADRILLA
SPREKER DR. HENK DUYVERMAN, DIRECTEUR CUADRILLA PROFIEL CUADRILLA Belangen in Engeland, Nederland en Polen Specialist in boren naar schaliegas 200 jaar ervaring State of the art apparatuur Start met boren
Nadere informatieOns kenmerk: Z / mevrouw M.A. de Jong, de heer H. de Rijk
Notitie Ons kenmerk: Z-2015-15661 / 15945 Behandeld door: mevrouw M.A. de Jong, de heer H. de Rijk Onderwerp: Aantal pag. 5 Bijlagen: Concept notitie reikwijdte en detailniveau planmer Structuurvisie Ondergrond
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Factuuradres Postbus 16180 2500 BD Den Haag Overheidsidentificatienr 00000001003214369000 T 070 379 8911 (algemeen)
Nadere informatieTechnische potentieelstudie diepe ondergrond Noord-Nederland
Technische potentieelstudie diepe ondergrond Noord-Nederland Definitief eindrapport Opdrachtgever SNN Werkgroep Beleidsvisie diepe ondergrond p/a Provincie Drenthe Postbus 122 9400 AC ASSEN T 0592-36 55
Nadere informatieLEZING SCHALIEGAS,NEW EMMERGY, EMMEN, HENK DUYVERMAN, CUADRILLA NL
LEZING SCHALIEGAS,NEW EMMERGY, EMMEN,30.10.2013 HENK DUYVERMAN, CUADRILLA NL IN HET NIEUWS!! IN HET NIEUWS!!! PROFIEL CUADRILLA Belangen in Engeland, Nederland en Polen Specialist in boren naar schaliegas
Nadere informatieWie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties
Wie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties Mara van Eck van der Sluijs Voorlichtingsdag geothermie Wieringermeer, 30 mei 2013 Voor wie is deze presentatie
Nadere informatieAdviesverzoek aan SodM. Ministerie van Economische Zaken. De Minister van Economische Zaken
Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag De Minister van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken Directie Energie en Omgeving T.a.v. Postbus 20401 2500 EK
Nadere informatieQ&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht
Q&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht Algemeen Wat is (ultradiepe)geothermie? Bij geothermie (aardwarmte) wordt de warmte die in de aarde is omhoog gehaald en gebruikt. Door een boring onttrekken we die
Nadere informatieWinningsplan G17a -S1/publieke versie
Winningsplan G17a -S1/publieke versie Winningsplan G17a-S1 Inhoudsopgave GDF Production Nederland B.V. Zoetermeer, May 2005 E&D/0500077/HG/bvg Blz. A. ALGEMENE GEGEVENS...1 B. BEDRIJFS- EN PRODUCTIEGEGEVENS...2
Nadere informatieInleiding. Bijlage 1. Factsheets Inhoudsopgave
Bijlage 1. Factsheets Inhoudsopgave Inleiding... 0 1. WKO: Gesloten systemen... 2 2. WKO: Open systemen... 4 3. Hoge temperatuuropslag (HTO)... 8 4. Geothermie: warmtewinning en elektriciteitsproductie...
Nadere informatieDat leidt ertoe dat het gesteente als het ware iets in elkaar wordt gedrukt. Bodemdaling treedt heel geleidelijk en over een lange periode op.
Bodemdaling Vraag: Er wordt voor de omgeving van de boring een te verwachten bodemdaling afgegeven van maximaal enkele centimeters. Bij een andere locatie van Vermilion in de omgeving is de bodemdaling
Nadere informatieWinningsplan Orca (D18a-A) veld
Winningsplan Orca (D18a-A) veld Winningsplan Orca (D18a-A) veld GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Zoetermeer, April, 2013 E&D/2013-0052/HG/as Inhoudsopgave A. ALGEMENE GEGEVENS...1 B. BEDRIJFS- EN PRODUCTIEGEGEVENS...2
Nadere informatiePROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. PÖ/äOI 'S I 4 15 11 FEB 2015. Dat. ontv.: Routing
Ministerie van Infrastructuur en Milieu > Retouradres Postbus 30316 2500 GH Den Haag Provincie Overijssel Griffie Luttenbergstraat 2 8012 EE Zwolle PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. PÖ/äOI 'S I
Nadere informatieEigendom bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte
(Deze notitie is de integrale versie van de Notitie bijvangst Ministerie EZ van april 2014 en ook onder andere op de site van Platform Geothermie te vinden.) Aanleiding In bijna alle van de tot op heden
Nadere informatieNotitie bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte
Notitie bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte Aanleiding In bijna alle van de tot op heden in Nederland geboorde aardwarmteputten is naast warm water ook opgelost gas en in een enkel geval olie aangetroffen.
Nadere informatieWat voor een bedrijf is Nedmag?
Leuk dat je je spreekbeurt houdt over Nedmag! In dit document vind je allerlei informatie over Nedmag en magnesiumzout, zodat je je spreekbeurt goed kunt voorbereiden. Mocht je toch nog vragen hebben,
Nadere informatieQ&A SCAN SCAN. Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland
Q&A SCAN Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland SCAN Wat is SCAN? Uit welke onderdelen bestaat het SCAN programma? Waarom is SCAN nodig? Wat is het doel van
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken
> Retauradres Postbus 24037 2490 AA Den Haag De Minister van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken Bezoekadres Henri Faasdreef 312 Directie Energie en Omgeving 2492 JP Den Haag T 070 379 8400
Nadere informatieHet opsporen en winnen van aardwarmte. Krachtlijnen van een nieuw decreet
Het opsporen en winnen van aardwarmte Krachtlijnen van een nieuw decreet Afdeling Land Bodembescherming Ondergrond Natuurlijke Rijkdommen Dienst Natuurlijke Rijkdommen 1. Beleid Resolutie diepe geothermie
Nadere informatieGASWINNING IN STEENWIJKERLAND
GASWINNING IN STEENWIJKERLAND Geothermie in Luttelgeest 12 juni 2018 ONDERDELEN Introductie Omgevingsdienst Aanleiding presentatie Gaswinning en procedures Gaswinning Wanneperveen Gaswinning Eesveen Geothermie
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Maandrapportage December 2014 Sign. Datum 22-jan-2015 Sign. Datum 22-jan-2015 D. Nieuwland B. Teuben Author Project Director Prepared Authorized INHOUD Het
Nadere informatieTechnische commissie l[jqjgpp (jg^ggjpg
03 l[jqjgpp (jg^ggjpg M cn > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Ministerie van Economische Zaken Directie Energie en mgeving T.a.v. Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG Postadres Postbus 20401 2500 EK
Nadere informatieS 5. /& groningen. B DEC. 20i /49/A.24, MV Sleen P.G. van der (050) Aan Provinciale Staten
/& groningen S 5 Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten Postbus 610 9700 AP Groningen 50 316 49 II 050 316 49 33 Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Bijlagen B DEC. 20i 2010-64.616/49/A.24,
Nadere informatieQ&A - OLIEOPSLAG TWENTE DE MARSSTEDEN Versie: mei 2014
Q&A - OLIEOPSLAG TWENTE DE MARSSTEDEN Versie: mei 2014 1. Algemeen 1.1 Waarom? AkzoNobel en Argos willen een strategische en duurzame opslag van olieproducten realiseren in ondergrondse zoutholtes (cavernes)
Nadere informatieStructuurvisie Ondergrond In het kort
Structuurvisie Ondergrond In het kort Deze verkorte versie van de Structuurvisie Ondergrond is een productie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, juni 2018 1 Waarom een structuurvisie voor
Nadere informatieQ&A SCAN 1. SCAN. Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland
Q&A SCAN Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland 1. SCAN 1.1 Wat is SCAN? SCAN is een programma dat gegevens verzamelt over de Nederlandse ondergrond om de
Nadere informatieWinningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014)
Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014) Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014) GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Zoetermeer, november, 2014 E&D/2014-0328/HG/as Inhoudsopgave
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 1541 Vragen van het lid
Nadere informatieZienswijze Ontwerp Structuurvisie Ondergrond
Zienswijze Ontwerp Structuurvisie Ondergrond Gedeputeerde Staten Groningen 20-12-2016 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 A. Algemeen... 1 A1. Visie op de ondergrond provincie Groningen... 1 B. Visie op duurzaam,
Nadere informatieBeantwoording vragen over gasboringen op Terschelling
Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Datum Betreft - 7APR. 2015 Geachte
Nadere informatieTechnische commissie. Datum 25 APR 2017 Tcbb-advies winningsplan Pieterziji-Oost. Geachte Minister,
Postbus Technische commissie > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Techrnsche commissie Aan de Minister van Economische Zaken Directie Energie en Omgeving Postadres T.a.v. V 20401 Postbus 20401
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken en Klimaat. De Nederlandse Aardoliemaatschappij
als SPKO-4 en zal worden aangesloten op de bestaande installatie Voor het uitvoeren van de activiteiten is een omgevingsvergunning benodigd. Ter Bijlage III van Richtlijn 2011/92/EU van het Europees Parlement
Nadere informatieBasisinformatie aardgaswinning uit schalie in Nederland
Basisinformatie aardgaswinning uit schalie in Nederland H1. Aardgas in Nederland Een Nederlandse energiebron Aardgas is de belangrijkste energiebron van Nederland. Het voorziet in bijna de helft van onze
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieSchaliegas in Nederland. Karin Weisenborn STV Mahieu Advocaten
Schaliegas in Nederland Karin Weisenborn STV Mahieu Advocaten wat is schaliegas? aardgas opgesloten in kleisteenlagen in de ondergrond kleisteen: compact winning mogelijk door: horizontaal boren fraccen
Nadere informatie3 mei 2018, uur uur Slochteren Zaal, SodM, Leidschenveen Nedmag: WEP: SodM:
Datum 2 mei 2018 Kenmerk Kopie aan Bijlage(n) Omschrijving Voorzitter Vergaderdatum en -tijd Locatie Aanwezig Drukval Cavernestelsel 3 mei 2018, 14.00 uur - 16.00 uur Slochteren Zaal, SodM, Leidschenveen
Nadere informatieOlie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning
Olie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning Voor het opsporen en winnen van delfstoffen of aardwarmte is een daartoe strekkende vergunning nodig van de Minister
Nadere informatiePilot Stabilisatie Cavernes Twente
Pilot Stabilisatie Cavernes Twente Tussentijds toetsingsadvies over het milieueffectrapport 2 augustus 2013 / rapportnummer 2655 98 1. Oordeel over het milieueffectrapport (MER) Sinds 1933 wint AkzoNobel
Nadere informatieAddendum Waterinjectie Management Plan
Addendum Waterinjectie Management Plan Protocol seismische activiteit door waterinjectie kenmerk EP201502216336, d.d. 26 februari 2015 Seismische activiteit door waterinjectie Het productiewater dat vrijkomt
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 982 Liberalisering energiemarkten Nr. 132 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieQ&A - OLIEOPSLAG TWENTE DE MARSSTEDEN Versie: januari 2015
Q&A - OLIEOPSLAG TWENTE DE MARSSTEDEN Versie: januari 2015 1. Algemeen 1.1 Waarom? AkzoNobel en Argos willen een strategische en duurzame opslag van olieproducten realiseren in ondergrondse zoutholtes
Nadere informatieInzichten uit een regio:
Er is een brede duurzaamheidsscope nodig voor afwegingen rond de bodem; de energietransitie staat daarin centraal. Inzichten uit een regio: Sneller afbouwen van fossiele energie De bodem is onmisbaar bij
Nadere informatieDe grond onder onze voeten
Schatgraven in de ondergrond Sprekers: Astrid Slegers en Ron Nap Datum: 21 mei 2013, ruimteconferemtie PBL De grond onder onze voeten Vormt al tweehonderdduizend jaar de bodem onder ons bestaan Is de belangrijkste
Nadere informatieMijnbouw vergunningverlening
Mijnbouw vergunningverlening Informatiebijeenkomst te Bellingwedde over NAM-locatie Langebrug EZ/directie Energiemarkt Mijnbouwbeleid De ondergrond en zijn schatten zo goed mogelijk benutten. Gas, olie,
Nadere informatie