Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder
|
|
- Juliana van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder Frits van den Berg GGD Amsterdam NSG-dag Geluidshinder van windturbines, 5 februari 2013, Arnhem
2 residential impact wt's 2 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten 3. Conclusies
3 residential impact wt's 3 Mensen geven om hun omgeving, (al deze plaatjes komen van internet)
4 residential impact wt's 4 geven om hun buurt,
5 residential impact wt's 5 beschermen hun omgeving
6 residential impact wt's 6 - hoewel ze heel anders naar die omgeving kunnen kijken
7 residential impact wt's 7 Als een windpark wordt gepland, kan dat best bezorgdheid geven..
8 residential impact wt's 8 over de visuele gevolgen.
9 .over lawaai residential impact wt's 9
10 en andere risico s. residential impact wt's 10
11 residential impact wt's 11 Die zorgen zijn best te begrijpen. Veel mensen hebben geen persoonlijke ervaring met windturbines. Ze moeten dus afgaan op wat ze horen of lezen.
12 residential impact wt's 12 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten 3. Conclusies Meer informatie: F. van den Berg (2011): The effects of wind turbine noise on people. In: Leventhall G, Bowdler D, editors. Wind Turbine Noise: How it is produced, propagated measured and received. Brentwood, Essex, UK: Multi-Science Publishing. Binnenkort ook advies Hoge Gezondheidsraad België. Bovendien maakt RIVM voor GGD-en een nieuw overzicht van gezondheidseffecten.
13 residential impact wt's : Gezondheidseffecten windturbines Directe effecten voor omwonenden hebben verband met: lawaai en trilllingen visuele verstoring (incl. slagschaduw) elektromagnetische velden ongevallen blootstelling tijdens constructie
14 residential impact wt's : Gezondheidseffecten van WT-geluid Onderzocht: hinder slaapverstoring mentale gevolgen (psych. klachten) en kwaliteit van leven Niet onderzocht: cardiovasculaire effecten (kunnen optreden als stress oorzaak is) cognitieve effecten, spraakverstoring (bij hoge niveaus?) gehoorverstoring (onwaarschijnlijk)
15 residential impact wt's : Geluidshinder Hinder meest voorkomende gezondheidseffect in verband met lawaai: windturbinegeluid is naar verhouding hinderlijk Modulatie lijkt belangrijk kenmerk WTs: + 5dB zou passend zijn
16 residential impact wt's : Geluidskenmerken Hoe klinkt een windpark? Oorzaken amplitudemodulatie: - verandering in windsnelheid over de rotor, sterker in een stabiele atmosfeer: effect vooral benedenwinds - Doppler-effect + voorwaartse uitstraling: effect vooral opzij - duidelijker als meest nabije turbines (ongeveer) synchroon lopen
17 residential impact wt's : LF geluid: wetenschappelijke kennis Laagfrequent geluid geen duidelijk overheersende factor: niet dominant in totale geluid (hoewel toenemend) andere, gewone bronnen evenveel/meer LFG infrageluid WTs gewoonlijk onhoorbaar geen effect (behalve misschien bij specifieke medische klachten) maar: geeft onhoorbaar infrageluid signaal in hersenen?
18 residential impact wt's : Zorgen over LF geluid Veel gehoord: LF geluid bij WTS onderschat! wel hoge geluidniveaus (ongewogen) wordt niet meegenomen in metingen en berekeningen belangrijk bij nieuwe, grote WTs klachten bij veel mensen hoe kunnen omwonenden anders ziek worden?
19 residential impact wt's : LFG, een voorzichtige benadering Ontken de zorgen niet: LFG niveau neemt inderdaad relatief toe met grootte WTs lawaai van buiten bevat in woningen altijd relatief hoog aandeel LFG verwarring met lage AM frekwentie? volgens (sommige) dokters kan infrageluid effect hebben (sommige) mensen voelen zich ziek door WTs
20 residential impact wt's : Slaapverstoring Slaapverstoring heeft verband met niveau WTs. Significante route: geluid hinder verstoorde slaap Op stil platteland, als men WTs kan horen; niet in drukkere gebieden (bij drukke weg, bebouwde kom)
21 residential impact wt's : Andere gezondheidseffecten gespannen, gestressed, gauw geïrriteerd voelen hoofdpijn, tinnitus, duizeligheid (overmatige) vermoeidheid lagere kwaliteit van leven (nog) andere effecten niet onderzocht
22 residential impact wt's : Psychologische klachten Psychologische klachten, slaapverstoring en hinder onderling verbonden. Significante routes: verstoorde slaap sound annoyance distress. Significant op stil platteland, als men WTs kan horen; niet/ minder in drukkere gebieden (bij drukke weg, in bebouwde kom)
23 residential impact wt's : Wind Turbine Syndrome (VVVD) Pierpont: feeling of internal pulsation, quivering or jitteriness, accompanied by nervousness, anxiety, fear, a compulsion to flee or check the environment for safety, nausea, chest tightness, and tachycardia. Dit zijn stress-symptomen: psychologische kennis kan helpen ernstige klachten te begrijpen. VVVD is geen bijzondere, nieuwe combinatie van stresssymptomen.
24 residential impact wt's : Gezondheidsgerelateerde Kwaliteit van Leven (KvL) Effect in fysieke en omgevingsdomeinen van Hr-QoL: Verslechtering slaapkwaliteit en energie (beide zelfgerapporteerd) Verslechtering omgevingskwaliteit en individuele ruimte
25 residential impact wt's 25 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten (van invloed op hinder) 3. Conclusies
26 residential impact wt's : Fysieke en persoonlijke factoren zichtbaarheid WTs (verhoogt hinder) economisch belang (als dat er is: bijna geen hinder) voorspelbaarheid geluid en gebrek aan controle/invloed attitude en fairness geluidgevoeligheid angst/zorgen ivm geluidsbron
27 residential impact wt's : Sociale factoren vertrouwen in overheid, erkenning blootstelling; mogelijkheid om overheid te spreken en gehoord te worden; besef economische / maatschappelijke voor- en nadelen; compensatie (bijv. geluidisolatie, aankoop woning); bezorgdheid om waarde pand (eigenaren); kennis/begrip (attitudes kunnen berusten op ir/relevante en/ of in/correcte informatie)
28 residential impact wt's 28 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten (van invloed op hinder) 3. Conclusies
29 residential impact wt's : Conclusies mbt geluid WT geluid weliswaar geen hoog niveau, maar wel naar verhouding hinderlijk: belangrijk akoestisch kenmerk: AM (LF minder waarschijnlijk) belangrijke niet-akoestische factoren: economisch belang, zichtbaarheid, onvoorspelbaarheid, machteloosheid, balans van voor- en nadelen Slaapverstoring: gerelateerd aan hinder Psych. klachten: gerelateerd aan hinder en slaapverstoring Kwaliteit van leven: gerelateerd aan slaap en energieniveau, omgevingskwaliteit an individuele ruimte Bij meeste gevolgen weinig onderzoek
30 residential impact wt's : Conventionele wijsheid, sociologisch bevestigd Wees eerlijk: bagatelliseer nadelen niet Wees open: geen (ambtelijk) jargon of halve waarheden, geen verborgen informatie Wees respectvol: neem zorgen serieus; met relevante / correcte informatie kunnen die minder worden Werk samen: laat omwonenden echt inspraak hebben en geef ze wat terug in ruil voor de nadelen
31 residential impact wt's : Aanbevelingen Windenergie nog jong en (lokaal) onbekend, nog in leercurve. Overheid en sector zouden zich kunnen richten op voorzichtige, succesvolle planning bij enkele projecten. Hou vinger aan de pols bij zowel geluidbelasting als effecten van windparken.
32 residential impact wt's 32 The end
Factsheets windturbines en gezondheid
Factsheets windturbines en gezondheid Factsheet: Windturbines en gezondheidsklachten worden regelmatig met elkaar in verband gebracht terwijl daar wetenschappelijk consensus voor bestaat. De verbanden
Nadere informatieLFG: Een hardnekkig probleem zonder duidelijke oorzaak
LFG: Een hardnekkig probleem zonder duidelijke oorzaak Frits van den Berg GGD Amsterdam NSG 24 mei 2012 NSG 24 mei 2012 LFG hardnekkig probleem 2 NSG 24 mei 2012 LFG hardnekkig probleem 3 Aspecten van
Nadere informatieWindturbines: aanbevelingen vanwege volksgezondheid
Windtrbines: aanbevelingen vanwege volksgezondheid Frits van den Berg Mndonovo sond research (voorheen: Rijksniversiteit Groningen en GGD Amsterdam) Onderwerpen A. Effecten van gelid van windtrbines B.
Nadere informatieWindenergie en geluid:
Windenergie en geluid: Hinderbeleving en communicatie GTL-congres 4 november 2015 Steven Velthuijsen Achtergrond Windenergie Windenergie en geluid Windenergie en geluidsbeleving Hoofdthema s: 1) Geluidsnorm
Nadere informatieMeer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam)
Meer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam) NSG - bijeenkomst Geluidshinder, hoe te duiden, 9 jan 2018 Inhoud A. Geluidniveau
Nadere informatieNotitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving
Notitie Datum: 27 februari 2017 Project: Windpark Koningspleij Uw kenmerk: - Locatie: Arnhem Ons kenmerk: V068465aa.00001.md Betreft: Beoordeling laagfrquent geluid Versie: 01_001 In opdracht van Outsmart
Nadere informatieWat is zwerflawaai en wat zijn de gevolgen voor de gezondheid?
Wat is zwerflawaai en wat zijn de gevolgen voor de gezondheid? Inleiding t.b.v. de expertbijeenkomst zwerflawaai georganiseerd door de stadsdeelraad Centrum 26 mei 2011 Carlo Schoonebeek, Dienst Milieu
Nadere informatieWakker liggen van windmolens
Wakker liggen van windmolens Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts Amersfoort, NSG, 4 oktober 2018 Inhoud van mijn presentatie Mijn ervaringen met geluid en gezondheid De casus Urk De Windmolenziekte Wat zegt
Nadere informatieGeluid van windturbines Jurisprudentie
Geluid van windturbines Jurisprudentie Jade Gundelach Jurisprudentie van windturbinegeluid Juridisch instrumentarium Rijksinpassingsplannen (Windpark Fryslân, De Drentse Monden en Oostermoer) Provinciale
Nadere informatieStand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid
Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid oscar.breugelmans@rivm.nl Inhoud 1. WHO environmental noise guidelines 2. Resultaten hinderinventarisatie
Nadere informatieDe keuze van de windturbines
De keuze van de windturbines Windparken Er is gekeken naar grote, moderne windturbines in windparken. Kleine windturbines produceren meestal minder geluid en worden minder beïnvloed door veranderingen
Nadere informatieNSG Richtlijn ter objectivering van LFG klachten
NSG Richtlijn ter objectivering van LFG klachten Frits van den Berg VVM-bijeenkomst Richtlijnen voor laagfrequent geluid, 24 mei 2016 Inhoud Achtergrond NSG Richtlijn De NSG-curve Resultaten veldstudie,
Nadere informatieWINDENERGIE BASISINFORMATIE
WINDENERGIE BASISINFORMATIE - Westervoort Albert Koers NLVOW 1 WindMOLENS? Dit is een windturbine Dit is een windmolen 2 WindTURBINES 7 MW 3,5 MW 135m tip van de wiek 90m 21,20 m 6,20m 3 Beeldvorming!
Nadere informatieWindpark Urirama, Aruba
Windpark Urirama, Aruba Advies van de Commissie m.e.r. inzake 8 november 2012 / rapportnummer OS24-B015 53 1. Oordeel over het MER De Staten van Aruba hebben de Commissie voor de m.e.r 1 (verder de Commissie)
Nadere informatieReactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg
Reactie van mensen op stemgeluid Frits van den Berg Overzicht Stemgeluid en spraak deel van onze natuur Gemeten hinder en slaapverstoring Omgang met stemgeluid Stem/spraak: deel van onze natuur Ons gehoorsysteem
Nadere informatieGezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie
Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid een selectie Delden, 29 november 2018 Sylvia van Manen, huisarts 1 1. Introductie 2. Achtergrond licht- en geluidgolven 3. Welke klachten rapporteren omwonenden?
Nadere informatieDit beeld geeft weer hoeveel aspecten en ingewikkelde materie er is verweven in de informatievoorziening voor wat betreft de windturbines.
Dit beeld geeft weer hoeveel aspecten en ingewikkelde materie er is verweven in de informatievoorziening voor wat betreft de windturbines. 1 De berekende waarden door Arcadis zijn aannames. Als actiegroep
Nadere informatieSociale en (niet-)akoestische kanten van windenergie
Duurzaam en ongezond? Sociale en (niet-)akoestische kanten van windenergie Duurzame energie blijkt niet vanzelf samen te gaan met een duurzame, prettige leefomgeving. Windturbines veranderen het landschap
Nadere informatieKENNISBERICHT Geluid van windturbines
Pilot Kennisplatform Windenergie KENNISBERICHT Geluid van windturbines Versie 1.0 Juni 2015 Pilot Kennisplatform Windenergie versie 1.0 KENNISBERICHT Geluid van windturbines Inhoud Samenvatting 1. Inleiding
Nadere informatieTegen tenzij : de argumenten?
turbines Windmolens in de Haarlemmermeer: voor of tegen? Tegen tenzij : de argumenten? Bijeenkomst Dorpsraad Nieuw-Vennep Nieuw-Vennep Rob Rietveld NLVOW NLVOW presentatie Windmolens in de Haarlemmermeer:
Nadere informatieLiteratuuronderzoek laagfrequent geluid windturbines
Literatuuronderzoek laagfrequent geluid windturbines Datum September 2013 Status Definitief LBP SIGHT BV in opdracht van Agentschap NL Page 1 van 1 Definitief Literatuuronderzoek laagfrequent geluid windturbines
Nadere informatieGeluidhinder. Oscar Breugelmans
Geluidhinder Oscar Breugelmans Inhoud 1. Geluidhinder in Nederland 2. Wat is geluidhinder 3. Vaststellen van geluidhinder 4. Nieuwe WHO review geluidhinder Geluidhinder in Nederland Hinderinventarisatie
Nadere informatieLAAGFREQUENT GELUID WINDPARK DE
LAAGFREQUENT GELUID WINDPARK DE VEENWIEKEN Datum 2 juli 2015 Van D.F. Oude Lansink, Pondera Consult Betreft Analyse Laagfrequent geluid windpark De Veenwieken Projectnummer 714068 M1 Inleiding In opdracht
Nadere informatieWindenergie in de Wieringermeer
Windenergie in de Wieringermeer J. H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie Conclusies Windenergie is geen noemenswaardig alternatief voor fossiele energie en levert geen noemenswaardige
Nadere informatieLuchthavens en geluidhinder van omwonenden. Danny Houthuijs
Luchthavens en geluidhinder van omwonenden Danny Houthuijs GTL 2015 3 november 2015 Inleiding Constante spanning tussen bedrijfsmatige activiteit en beleving van omwonenden rondom vliegvelden Toekomstige
Nadere informatieBijlage 1. Inleiding. 1. Achtergrond
Bijlage 1 Concept-Circulaire geluidhinder veroorzaakt door windturbines; beoordeling in het kader van de vergunningverlening op basis van de Wet milieubeheer (versie 1 september 2009) Inleiding In deze
Nadere informatieVerruimde geluidsregels veroorzaken onaanvaardbaar veel hinder
Verruimde geluidsregels veroorzaken onaanvaardbaar veel hinder J.H. Fred Jansen www.nkpw.nl Minister Cramer Er moet lokaal draagvlak komen voor wind- op- land, zonder dat geen windturbines maakte drie
Nadere informatieCurves voor laagfrequent geluid, een juridische blik. mr. Suzanne Eekhout
Curves voor laagfrequent geluid, een juridische blik mr. VVM Subsectie Laagfrequent geluid 24 mei 2016 Curves voor laagfrequent geluid, een juridische blik Inleiding Opzet Algemeen Toetsingskader Vercammen-curve
Nadere informatieDe geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional. Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl 28/05/15
De geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl Gezondheid volgens de WHO: good health is a state of complete physical, social and mental well-being,
Nadere informatieEen (nieuwe) gemeentelijk geluid?
Een (nieuwe) gemeentelijk geluid? Miriam Weber 28 januari 2011 2 Inhoud van presentatie Wat is geluid of wat is lawaai? Welke geluidwet- en regelgeving en beleid is van toepassing? Welke trends en ontwikkelingen
Nadere informatieZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA
laagfrequent geluid R esultaten onderzoek C entrale Gelderland Edwin Buikema e.buikema@ peutz.nl ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN
Nadere informatieWindturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling
Windturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling NSG 5 februari 2013 1 NSG 5 februari 2013 Jan Jabben RIVM Deze presentatie Enkele algemene noties normstelling geluid en zonering Geen evaluatie,
Nadere informatieWindturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden
Briefrapport 609333002/2008 G.P. van den Berg N.M. van Kuijeren Windturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden GGD-informatieblad Medische Milieukunde RIVM Briefrapport 609333002/2008
Nadere informatieVliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum
Vliegverkeer slecht voor de gezondheid Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum 9-01-2018 Kleine deeltjes in de Lucht: Fijnstof en ultra fijnstof
Nadere informatieHoe de omgeving bijdraagt aan gezondheid. Workshop Kennismarkt Omgevingswet Amsterdam 11 oktober 2016
Hoe de omgeving bijdraagt aan gezondheid Workshop Kennismarkt Omgevingswet Amsterdam 11 oktober 2016 Joyce Nellissen Frits van den Berg GGD GHOR Nederland GGD Amsterdam Programma workshop Wie zijn wij?
Nadere informatieBuren van Lageweide. 8 april Utrecht
Buren van Lageweide Utrecht Rob Rietveld NLVOW i.o. Presentatie Buren van Lageweide 1 Geluid Definitie: geluid is een drukgolf. Omdat dit akoestische fenomeen een golf is, bestaat het uit twee parameters
Nadere informatieKaders normering geluid windturbines
Ministerie Infrastructuur en Milieu Kaders normering geluid windturbines Martin van den Berg Directie KLG Onderwerpen 1. Aanleiding en proces 2. Kaders en achtergronden normering 3. Kaders reken- en meetvoorschrift
Nadere informatieSAMENVATTING H. I H. II. 'The suspect', door Michael Robotham, Time Warner Paperbacks, 2003 (p. 151), vertaling G.P. van den Berg
SAMENVATTING Bobby vraagt: 'Hoort u de windmolens wel eens?' 'Wat voor geluid maken ze?' 'Net als op elkaar slaand metaal, maar als er een echt harde wind staat worden de wieken vager en begint de lucht
Nadere informatieGezondheidsmonitor luchthaven Twente
Gezondheidsmonitor luchthaven Twente 14 en 16 januari 2014 Jaap de Wolf Op verzoek van ADT heeft GGD Twente samen met het RIVM een offerte opgesteld voor het uitvoeren van een gezondheidsmonitor burgerluchthaven
Nadere informatieBromtoon en trilling, als gevolg van een niet-akoestisch signaal?
Bromtoon en trilling, als gevolg van een niet-akoestisch signaal? Dirk van der Plas Stichting Laagfrequent Geluid Low Frequency Noise Foundation www.laagfrequentgeluid.nl Normaal LFg Bromtoon, Bovengemiddeld
Nadere informatieWindinitiatief AkzoNobel. Bijeenkomst klankbordgroep 5 10 januari 2018 Sikkens Experience Center, Sassenheim
Windinitiatief AkzoNobel Bijeenkomst klankbordgroep 5 10 januari 2018 Sikkens Experience Center, Sassenheim Agenda 1. Opening, notulen 2. Beantwoording vragen 3. Participatie 4. Communicatie 5. Volgend
Nadere informatieLaagfrequentgeluidhinder Zelfstandig biofysisch verschijnsel
Laagfrequentgeluidhinder Zelfstandig biofysisch verschijnsel (Congres Geluid, Trillingen, Luchtkwaliteit, Dr Mireille Gebied & Oud Gebouw, 6 november 2012, Nieuwegein) medisch fysicus / consultant Inhoud
Nadere informatieBijlage 10 Geluid en waardevermindering, Dr. F. Jansen, NKPW, september 2008 nationaal kritisch platform windenergie
nationaal kritisch platform windenergie Aan de Gemeenteraad van Buren. Windenergie in Buren levert een verwaarloosbare bijdrage aan de oplossing van de energie- en klimaatproblemen, maar heeft ernstige
Nadere informatiePilot Kennisplatform Windenergie KENNISBERICHT. Geluid van windturbines Versie i.o
Pilot Kennisplatform Windenergie KENNISBERICHT Geluid van windturbines Versie i.o Juni 2015 Pilot Kennisplatform Windenergie KENNISBERICHT Geluid van windturbines Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Geluid
Nadere informatieOntwikkeling van Schiphol en (verdere?) hinderbeperking
Ontwikkeling van Schiphol en (verdere?) hinderbeperking Nachtvluchten en gezondheidseffecten Hans Olsthoorn, Omgevingsdienst Ijmond Ingrid Zandt, GGD Kennemerland Inhoud presentatie Wettelijk kader Onderzoek:
Nadere informatieWindmolen Grote Sloot 158
Windmolen Grote Sloot 158 Onderzoek naar waargenomen geluid en hinder 17 maart 2011 Windenergie Wieringerwaard Samenvatting Het onderzoek Het in gebruik nemen van een nieuwe windturbine vier jaar geleden
Nadere informatieBest beschikbare technieken in windturbine ontwerp
Best beschikbare technieken in windturbine ontwerp Rob Kuilboer Siemens Nederland N.V. Nederlandse Stichting Geluidshinder 05.02.2013 Best beschikbare technieken Geluidseigenschappen Geluidsbronnen Regels
Nadere informatieUIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES. Sabine Janssen
UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES Sabine Janssen GEZONDHEIDSEFFECTEN VAN GELUID Verloren gezonde levensjaren door geluid in West-Europa Hart- en vaatziektes: 61000 DALYs
Nadere informatieGeluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel
Notitie / Memo Aan: Suzan Tack Van: Gideon Konings Datum: 26 april 2016 Kopie: Frank van Hout Ons kenmerk: T&PN001F02 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning
Nadere informatieMisschien moet ik eens AUTO s gaan tellen?
Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen? WINNI HOFMAN Waarvoor is slaap nodig? LICHAAM HERSENEN REMSLAAP DIEPE SLAAP Slapend Brein Verhoogde drempel voor geluidsstimuli Slaapdiepte Licht/Diep, REM Stimulus
Nadere informatieIr M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten
Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer Relaties Lden en Lnight met Effecten Opbouw P Basisbegrippen geluid en gezondheid P EU-kader P Relaties Lden P Relaties
Nadere informatieHinderlijkheid van laagfrequent geluid
AKOESTIEK BOUWFYSICA BRANDVEILIGHEID LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE Hinderlijkheid van laagfrequent geluid Martijn Vercammen! Laagfrequent geluid (LF) criteria Nationale wetgeving in db(a) LF hindersituaties
Nadere informatieWindenergie in Winterswijk
Windenergie in Winterswijk J. H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie Zijn windturbines op land nodig? Het doel van duurzame energie is terugdringen van het verbruik van fossiele brandstof
Nadere informatieRichtlijnen voor laagfrequent geluid. VROM / Vercammen curven. Martijn Vercammen
Richtlijnen voor laagfrequent geluid VROM / Vercammen curven Martijn Vercammen Laagfrequent geluid (LF) criteria Nationale wetgeving in db(a) LF hindersituaties Voldoet A-weging voor LF geluid db(a) onderschat
Nadere informatieWindturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden GGD Informatieblad medische milieukunde Update 2013
Windturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden GGD Informatieblad medische milieukunde Update 2013 RIVM rapport 200000001/2013 I. van Kamp et al. Windturbines: invloed op de beleving
Nadere informatieGezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen
Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen NSG Geluidshinderdag Geluid en transformatie Inhoud Waarom? Effect van geluid op welbevinden en gezondheid Wat? Gezondheid: preventie en bevordering Hoe?
Nadere informatieKenmerk: Uw kenmerk: Bijlage: Pondera Consult De heer P. Janssen Postbus AN Hengelo. S12091 A WP Nieuwe Waterweg V6.1.
Welbergweg 49 Postbus 579 7550 AN Hengelo (Ov.) tel: 074-248 99 45 info@ponderaservices.nl www.ponderaservices.nl Kenmerk: Uw kenmerk: Bijlage: Datum: Onderwerp: S12091 A WP Nieuwe Waterweg V6.1 7 maart
Nadere informatieSportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar
Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar 6e Kennisdag Bouwfysica 21 mei 2015 Jeroen Vugts Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar Aanleiding Richtlijnen/eisen Ruimteakoestiek Geluidniveaus
Nadere informatieWindenergie Lage Weide.
Windenergie Lage Weide. Het project/plan De Gemeente Utrecht wil op het industriepark Lage Weide de realisatie van een windpark door energie-u ruimtelijk mogelijk maken. Het park krijgt een capaciteit
Nadere informatieOverzicht van de avond
Overzicht van de avond Welkom en tijdlijn (burgemeester) Procedure en visie van het gemeentebestuur (schepen) Advies aan de Vlaamse overheid (stedenbouwkundig ambtenaar) Stedenbouw (stedenbouwkundig ambtenaar)
Nadere informatieWindinitiatief AkzoNobel. Bijeenkomst klankbordgroep oktober 2017
Windinitiatief AkzoNobel Bijeenkomst klankbordgroep - 2 25 oktober 2017 Agenda 1. Opening, notulen, procesparticipatie 2. Beantwoording vragen 3. Fase afgerond en procedures 4. Tijdspad 5. Volgend overleg
Nadere informatieLaagfrequent geluid van windturbines
Laagfrequent geluid van windturbines Nieuwe Deense wetgeving Presentatie NSG-bijeenkomst 5 februari 2013 door Erik Koppen ARCADIS Imagine the result Inhoud presentatie Wat is laagfrequent geluid? Deense
Nadere informatieBriefrapport /2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink. Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen
Briefrapport 630310002/2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen RIVM Briefrapport 630310002/2008 Samenvatting Belevingsonderzoek Vliegbasis
Nadere informatieLawaai en slaap. Winni Hofman. Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie
Lawaai en slaap Winni Hofman Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie Omgevingsraad Schiphol 3 juli 2017 1 Slaap belangrijk voor functioneren overdag alertheid omgaan met stress voldoende
Nadere informatieAan de Griffier. Goedemiddag, Zou u bijgaande motie willen doorsturen aan college en Raadsleden.
Van: Dorpsvereniging Filopopers Verzonden: vrijdag 17 mei 2019 17:18 Aan: gemeenten@filopopers.nl Onderwerp: Fwd: FW: Motie Onderzoek laagfrequent geluid windturbines Aan de Griffier
Nadere informatie2 e bijeenkomst klankbordgroep 20 december
2 e bijeenkomst klankbordgroep 20 december 2018 1 Onderwerpen 1. N.a.v. bijeenkomst 1, stand van zaken en planning 2. Toelichting milieu effecten windturbines 3. Toelichting normen 4. Keuzeproces voorkeursalternatief
Nadere informatieWindturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden GGD Informatieblad medische milieuhunde Update 2013
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Windturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden GGD Informatieblad medische milieuhunde
Nadere informatieWaar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber. Haarlem, 29 november 2017
Waar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber Haarlem, 29 november 2017 Geluid of lawaai? Impact van geluid Gezondheidsimpact van wegverkeersgeluid Geluid gezondheidseffecten Overlijden (tientallen
Nadere informatieZendmast Croy. Kees Rijnders Werkgroep zendmast Croy 21 januari 2014
Zendmast Croy Kees Rijnders Werkgroep zendmast Croy 21 januari 2014 Presentatie eindrapportage Aanleiding en opdracht Samenstelling werkgroep Zendmast Croy Onderzoeksaanpak Inbreng omwonenden Onderzoeksresultaten
Nadere informatieGeluid van windturbines Winddagen 2016
Geluid van windturbines Winddagen 2016 Mike Dijkstra Thom de Rijk Inhoud Algemeen De geluidnorm Laagfrequent geluid (LFG) Amplitude Modulatie (OAM en EAM) Tonaal geluid Beleving Ervaringen met geluidexcursies
Nadere informatieGezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol
Gezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland 2016 Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol Projectsturing Bestuursopdracht: directie en bestuur Ambtelijke werkgroep
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatieEnquête. Noorderhaaks & Windmolens in Koegras
Enquête Noorderhaaks & Windmolens in Koegras April 2015 Inleiding De Bewonersbelangen Vereniging Julianadorp organiseert een enquête om inzicht te krijgen hoe u als bewoner van Julianadorp / Koegras staat
Nadere informatieZiek van Geluid. Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts en epidemioloog. Utrecht, Provinciehuis, 21 februari 2019
Ziek van Geluid Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts en epidemioloog Utrecht, Provinciehuis, 21 februari 2019 Mijn ervaringen met geluid en gezondheid als huisarts (Werkgroep Vliegtuiglawaai) als bedrijfsarts
Nadere informatieWettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten. Jan H. Granneman
Wettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten Jan H. Granneman Introductie Achtergrond: Omgevingswet Heroverweging grenswaarden voor piekgeluidniveaus ten gevolge van
Nadere informatieTwee groepen Omwonenden Windpark Weert
Twee groepen Omwonenden Windpark Weert Stand van zaken Windpark Weert 1 februari 2018 Joost van der Stappen Laurens van Zelst Projectupdate Windpark Weert Agenda 1. Algemene Stand van Zaken: Samenwerking
Nadere informatieGeluid en Gezondheid. Lex Groenewold Adviseur milieu en gezondheid GGD Noord- en Oost-Gelderland
Geluid en Gezondheid Le Groenewold Adviseur milieu en gezondheid GGD Noord- en Oost-Gelderland Stoffen Asbest 5% Overzicht type meldingen Milieu&Gezondheid 2013 per bronsoort Ioniserende straling 0% Electromagn.
Nadere informatieGeluidsbelasting door windturbine Slikkerdijk
Samenvatting en conclusies In de maand december zijn gedurende vijftien dagen in het begin van de nacht metingen verricht naar het geluidsbelasting van de woonboerderij aan de Walingsweg 20 Wieringerwaard
Nadere informatieDEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren
DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DE OREN EN DAARTUSSEN sluit je oren gepercipieerde veiligheid 3 INHOUD Wat kunnen we horen Wat
Nadere informatieWindenergie in Pijnacker-Nootdorp
Windenergie in Pijnacker-Nootdorp J. H. Fred Jansen www.nkpw.nl Opbrengst windenergie in Nederland en Pijnacker-Nootdorp Bruto en netto opbrengst Geluidnorm windturbines Hinder door windturbinegeluid Waardedaling
Nadere informatieEvenementen met luide muziek. Erik Roelofsen. Directeur / adviseur Nederlandse Stichting Geluidshinder
Evenementen met luide muziek Erik Roelofsen Directeur / adviseur Nederlandse Stichting Geluidshinder Inhoud Waar wil ik het met u over hebben? - Waarom? - Wat willen wij erin opnemen? - Hoe gaan we dat
Nadere informatiei. 18 bedrijven met 50% regeling; ii. 16 bedrijven zonder 50% regeling; c. bij normenset 2: 26 bedrijven:
Gevolgen voor de bedrijven Hieronder zijn de bevindingen van de resultaten weergegeven ten aanzien van de gevolgen voor de bedrijven. 1. De totale geuremissie in de gemeente Cuijk bedraagt: a. in de referentiesituatie
Nadere informatieCongress geluid, trillingen en luchtkwaliteit
Congress geluid, trillingen en luchtkwaliteit 3 en 4 november 2015 Aanwezig: J Ramsbotham ( SHB&L) en T. Meijer ( Gemeente Nijkerk) Highlights Het gespreken gevoerd met andere deelnemers waren zeer nuttig
Nadere informatieComité Hou Friesland Mooi
Comité Hou Friesland Mooi Oktober 2012 ineens Fryslân Windstreek 2012 Hier 40 tot 100 windturbines van 180 meter In IJsselmeer nog meer: 75 tot 150 Vergadering Zurich: Comité Hou Friesland Mooi Eerste
Nadere informatieOns milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent.
Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Verkeersgerelateerde gezondheidsschade. Welke milieufactoren spelen een rol bij wegverkeer? Hoe evalueer je de gezondheidseffecten?
Nadere informatieGeluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel
Notitie / Memo Aan: Suzan Tack Van: Gideon Konings Datum: 3 mei 2016 Kopie: Frank van Hout Ons kenmerk: T&PN002F02 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning Onderwerp:
Nadere informatieAnalyse Windturbine Project Greenport Venlo 2016
Boekend, 16 mei 2016 Analyse Windturbine Project Greenport Venlo 2016 1 Inleiding Onlangs is er melding gedaan van het voornemen om langs de spoorlijn op Greenport Venlo meerdere windturbines te plaatsen.
Nadere informatieWindpark Autena te Vianen
Windpark Autena te Vianen Akoestisch onderzoek Opdrachtgever Eneco Wind B.V. Contactpersoon de heer F. de Jong Kenmerk R068379aa.00001.dv Versie 06_002 Datum 10 april 2017 Auteur ing. D. (David) Vrolijk
Nadere informatieOmgevingsbeleving en Omgevingsparticipatie
Omgevingsbeleving en NSG bijeenkomst Geluid van Windturbines - Geluidshinder gaat niet alleen over decibellen - Rob Rietveld 4 oktober 2018 Omgevingsbeleving en NSG bijeenkomst Geluid van Windturbines
Nadere informatieWind op Zee: Effecten van onderwatergeluid? Christ de Jong
Wind op Zee: Christ de Jong Mogelijke effekten van onderwatergeluid op zeeleven Verstoring van gedrag: Geluid is hét middel voor orientatie en communicatie Stress Gehoorbeschadiging: Temporary Threshold
Nadere informatieNotitie windturbinegeluid en gezondheid
TNO-rapport TNO 2017 R10365 Notitie windturbinegeluid en gezondheid Anna van Buerenplein 1 2595 DA Den Haag Postbus 96800 2509 JE Den Haag www.tno.nl T +31 88 866 85 51 F +31 88 866 30 10 Datum 15 maart
Nadere informatieFiguur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur.
Figuur 1A: De A-weging om de geluidsterkte te corrigeren voor het menselijk oor. Bij 1000 Hz wordt geen correctie uitgevoerd: de weging is daar 0 db. Bij 100 Hz bedraagt de weging -20 db. Een mens hoort
Nadere informatiePostbus BA Rotterdam. Akoestisch onderzoek windpark Laarakkerdijk in de gemeente Reusel-De Mierden.
Welbergweg 49 Postbus 579 7550 AN Hengelo (Ov.) tel: 074-248 99 45 info@ponderaservices.nl www.ponderaservices.nl Opdrachtgever: Eneco Wind B.V. Postbus 19020 3001 BA Rotterdam Kenmerk: S11071 Laarakkerdijk
Nadere informatieOpstelling Windpark Krammer (VKA uit het MER)
Opstelling Windpark Krammer (VKA uit het MER) N Windpark Krammer W Z O Het grootste burgerinitiatief van Nederland. Coöperatie Zeeuwind Coöperatie Deltawind Zeeland samenwerking Goeree-Overflakkee leden
Nadere informatieNotitie inspreekrecht Provinciale Staten vergadering d.d. 16 september 2015
1 bijlage "verm1077@planet.nl" 16-09-2015 22:17 Aan info@brielle.nl, gemeente@westvoorne.nl, gemeente@hellevoetsluis.nl, Cc gemeente@westvoorne.nl, info@brielle.nl, gemeente@hellevoetsluis.nl,
Nadere informatieNormering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid
Normering geluid Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Inhoud 1. Algemeen (geluid) normering Richtwaarden Streefwaarden Grenswaarden 2. Afleiding grens en streefwaarden Relevante gegevens
Nadere informatieGELUIDSVERWACHTING.NL
GELUIDSVERWACHTING.NL Inzicht in het geluid en de geluidsbeleving rondom windparken Erik Koppen E: erik.koppen@arcadis.com M: 06 2706 2060 NSG bijeenkomst Geluid van windturbines 4 oktober 2018 Onze missie
Nadere informatieOntmoetingsdag OD -GGD 26 maart Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde toxicoloog / GAGS GGD en Overijssel & Gelderland
Ontmoetingsdag OD -GGD 26 maart 2015 Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde toxicoloog / GAGS GGD en Overijssel & Gelderland GGD enregio Oost Stralingshygiëne Milieugezondheidskunde Bouwfysica Geneeskunde
Nadere informatieVragen en antwoorden over elektromagnetische velden en gezondheid
Vragen en antwoorden over elektromagnetische velden en gezondheid Elektromagnetische velden en gezondheid 1. Hoe zit het met de elektromagnetische velden zoals die uitgestraald worden door zenders voor
Nadere informatieWindturbines: een verschil van dag en nacht 1
Windturbines: een verschil van dag en nacht 1 Als s avonds de wind gaat liggen blijft het op grotere hoogtes meestal gewoon doorwaaien. Terwijl de wind afneemt kan het op hoogtes van 50 tot 100 m, de ashoogte
Nadere informatie