Meneer Mølsk. Lerarenhandleiding bij de theatervoorstelling voor groep 1 en 2. Het geluid van de wind nabootsen. Napraten aan de hand van een tekening

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Meneer Mølsk. Lerarenhandleiding bij de theatervoorstelling voor groep 1 en 2. Het geluid van de wind nabootsen. Napraten aan de hand van een tekening"

Transcriptie

1 Meneer Mølsk Lerarenhandleiding bij de theatervoorstelling voor groep 1 en 2 Het geluid van de wind nabootsen Napraten aan de hand van een tekening Een geluidendierentuin maken Een hoorspel beluisteren Een eigen stadshoorspel laten klinken

2 «Inhoud» 3 wat en hoe? 5 Meneer Mølsk Waar gaan de leerlingen naartoe? Waarom deze lerarenhandleiding Hoe is de lerarenhandleiding opgebouwd? 6 Achtergrondinformatie 7 Poster 9 De Lessen Les 1: Geluidenspel Les 2: Naar Meneer Mølsk Les 3: Napraten Les 4A: Geluidendierentuin Les 4B: Hoorspel Afronding 21 cd-tracks 22 Colofon... Kerndoelen kunstzinnige oriëntatie De lessen in deze lerarenhandleiding voldoen aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie. Bij elke les staan specifieke lesdoelen beschreven die hierbij aansluiten. Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen reflecteren.

3 «Wat en hoe?» Les Functie les Soort activiteit Ruimte Tijd Voorbereiding Nodig Wanneer (zelf invullen) 1 Geluidenspel Voorbereiding op de voorstelling Luisteren en bewegen Speellokaal 30 minuten Beluister zelf track 1 van de cd Meneer Mølsk; zoek een mooi doosje - Cd Meneer Mølsk - Cd-speler - Een mooi doosje 2 Meneer Mølsk De voorstelling meemaken Regels voor het voorstellingsbezoek bespreken en kijken naar de voorstelling Voorbereiding 15 minuten Voorstelling 45 minuten Neem de gedragsregels door 3 Napraten Op de voorstelling terugkijken Tekenen en daarover vertellen Klaslokaal 30 minuten Schildersezel of dienblad klaarzetten; leg de materialen klaar -Vellen papier - stiften, verf of (kleur)potloden - Schildersezel of dienblad 4A Geluidendierentuin Verwerken door te doen Speellokaal 45 minuten - Cd Meneer Mølsk - Cd-speler 4B Hoorspel Verwerken door te doen (alternatief) Geluiden en geluidsopname maken Speellokaal 45 minuten - Cd Meneer Mølsk - Cd-speler - Extra: opnameapparaat voor geluid (analoog of digitaal) Afronding Afsluiting Een geluidenkist maken Klaslokaal 15 minuten Een kist of doos 3 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

4 4 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

5 «Meneer Mølsk» Waar gaan de leerlingen naartoe? U gaat binnenkort met uw leerlingen de theatervoorstelling Meneer Mølsk bezoeken. Meneer Mølsk werkt in het Museum voor geluiden en leert voor het eerst zijn oren te gebruiken. Zo ontstaat een vrolijk verhaal vol geluiden. Het bijzondere van deze voorstelling is dat het verhaal grotendeels door middel van deze geluiden wordt verteld. Waarom deze handleiding? Het is belangrijk dat leerlingen de wereld om hen heen leren kennen. Kunstenaars verbeelden de wereld waarin wij leven. Zij laten hun verhaal zien in bijvoorbeeld dans, muziek of beeldende kunst. Kunstmenu brengt leerlingen in aanraking met de taal van kunst. Het maakt dat leerlingen met een andere blik gaan kijken naar zichzelf, anderen en de wereld om hen heen. Maar hoe begeleid je ze daarin? De lerarenhandleidingen van Kunstgebouw bieden handvatten om de leerlingen nieuwsgierig te maken naar de voorstelling of tentoonstelling en er met ze op te reflecteren. Door erover te praten, maar ook door bijvoorbeeld zelf te dansen, toneel te spelen of te tekenen. Zo leren ze de verhalen vanuit verschillende invalshoeken te bekijken en krijgen deze betekenis voor hen. Hoe is de handleiding opgebouwd? De voorstelling vormt samen met het educatief materiaal één geheel. Les 1 t/m 3 vormen een compact geheel voor als u weinig tijd hebt: Les 1 is voorbereidend; in Les 2 bezoeken de leerlingen de voorstelling; in Les 3 kijkt u met de leerlingen terug op de voorstelling. Les 4A is een verwerkingsles in de discipline theater. Les 4B biedt verwerking in een andere werkvorm. De Afsluiting biedt een afrondende activiteit bij deze lessenreeks. Weinig tijd? U kunt de lessen in deze lerarenhandleiding ook in plaats van de reguliere lessen taal, muziek, gymnastiek of beeldende vorming geven. 5 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

6 «Achtergrondinformatie» Meneer Mølsk Meneer Mølsk is een theatervoorstelling van geluidskunstenaar Etienne Borgers voor kinderen, waarin beelden worden gecreëerd door geluid. Het toneel is leeg, op een aantal geluidsboxen na. Dat zijn de enige tegenspelers van meneer Mølsk. De geluiden vertellen wat er te zien is en de beelden maak je zelf in je hoofd. Meneer Mølsk, een grote zonderlinge man, leeft tussen de geluiden. Hij is schoonmaker in een Museum voor Geluiden. De geluiden interesseren hem niet veel. Ook andere mensen of dieren niet en de natuur al helemaal niet. Dan verstoort hij per ongeluk het Museum voor Geluiden. Voor de eerste keer in zijn leven gebruikt meneer Mølsk zijn oren en ontdekt een wereld waarvan hij het bestaan niet wist. Met de geluiden en muziek als gids. Etienne Borgers en Gienke Deuten Ettienne Borgers is al ruim vijftien jaar op uiteenlopende wijze bezig met muziek. Hij deed zijn opleiding aan het Rotterdams Conservatorium, afdeling popmuziek. In zijn voorstellingen mengt hij klanken, talen, woorden en muziekfragmenten, waardoor een unieke klanktaal ontstaat. Etienne heeft een passie voor klanken uit verre landen, voor vreemde talen en verlaten landschappen. De kracht van zijn spel ligt niet zozeer in woorden, maar in de combinatie van muziek, klank, beweging en beeld. In de theaterwereld die Etienne schept kunnen kinderen zich moeiteloos verplaatsen. Fantasie doet de rest. Meneer Mølsk is geregisseerd door Gienke Deuten. Deuten creëert succesvolle beeldende voorstellingen en wonderlijke en humorvolle werelden. 6 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

7 Meneer Mølsk Etienne Borgers en Gienke Deuten Vrolijke avonturen vol geluid Datum Locatie

8

9 Les 1 Geluidenspel de voorstelling voorbereiden Tijd 30 minuten. Lesinhoud De leerlingen maken kennis met het hoofdpersonage van de voorstelling. Ze luisteren en spelen met klank en beweging, namelijk geluiden uit de natuur, zoals wind, regen, dieren. Lesdoel De leerlingen leren beelden te vormen bij geluiden uit de natuur. Ze vertalen deze beelden in beweging. Zo kunnen ze geluid in beweging vertalen en andersom. Ruimte Speellokaal. Nodig Cd-speler, cd Meneer Mølsk (track 1 t/m 5), mooi doosje. Voorbereiding Beluister track 1 t/m 5 van de cd. Zorg voor een doosje, liefst een mooi doosje, waar je nieuwsgierig van wordt. Dit doosje gaat u gebruiken als het zogenaamde geluidendoosje. 9 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

10 Inleiding Vertel de leerlingen over de voorstelling. Vertel: Meneer Mølsk is schoonmaker in een Museum voor Geluid. Hij interesseert zich niet zo voor de geluiden. Hij heeft een grote koptelefoon op met harde rockmuziek. Zou hij toch gaan luisteren? Vraag wat een museum is en wie er weleens in een museum is geweest. Wat was interessant, mooi, leuk, saai, stom of nog iets anders? Vertel dat een museum een gebouw is waar voorwerpen worden bewaard, die interessant zijn om naar te kijken. Geef voorbeelden. Koud? Tegenwind? Windje mee? Haren in de war? Kern Geluiden in een doosje > cd-track 1 Ga met de leerlingen in een kring zitten. Zet track 1 op en doe alsof het geluid uit uw doosje komt, door het dekseltje meer of minder te openen bij het geluid. Stop de track en vraag welk geluid ze hebben gehoord (het geluid van de wind).vertel: Het geluid van de wind kan heel verschillend klinken. Soms waait de wind maar een klein beetje, maar soms waait hij heel hard en klinkt het als een storm. En als je in een bos loopt, dan klinkt de wind heel anders dan op het strand. Soms waait het helemaal niet en hoor je niks, dan is het windstil. Je hoort zo meteen vier verschillende geluiden van de wind. Welke wind waait het hardst? Welke wind voelt het koudst denk je? Als je goed luistert hoor je de wind zelfs fluiten. Lopen in de wind > track 1 De leerlingen staan verspreid in de zaal. Ze onthouden hun eigen plekje. Vraag ze te lopen van huis naar school. Ieder een eigen weg. Op uw teken: terug naar het eigen plekje. Zet track 1 op. Vraag de leerlingen te lopen en te luisteren. Het waait bij het lopen. De leerlingen laten zien hoe hard. En hoe is dat? Koud? Tegenwind? Windje mee? Haren in de war? Bespreek met de leerlingen wat ze gehoord hebben. Welk weer hoort bij die wind, denk je? Is het goed of slecht weer? Is het zomer of winter? Voelt die wind lekker op je huid of doet het misschien wel zeer? Kom je goed of juist niet goed vooruit? Doe hetzelfde nog een keer en kies een paar goede voorbeelden uit. De andere leerlingen volgen dat voorbeeld. 10 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

11 Het geluid van de wind De leerlingen staan weer op hun eigen plekje. Vertel dat ze het geluid van de wind gaan maken. 1) Boots het geluid van zachte wind na. Doe dit met uw stem, door te wrijven in uw handen en door langs uw kleding te wrijven. Vraag de leerlingen dit op een van de manieren na te doen. Blaas dan heel hard en laat dit nadoen. Maak vervolgens samen een tijdje een zacht briesje en daarna een heel harde storm. 2) Laat de leerlingen het geluid van een zacht briesje maken. Geef met handbewegingen, later met uw hele lichaam, aan hoe hard de wind gaat waaien. Het briesje wordt steviger, iets minder, meer tot een storm, en de wind gaat weer liggen. extra Afsluiting Bespreek wat voor geluiden de leerlingen hebben beluisterd. Was het goed of slecht weer? Zomer of winter? Dag of nacht? Welke dieren hebben ze gehoord? Bespreek hoe ze deze dingen hebben laten zien. Vertel dat de voorstelling die ze gaan zien ook om geluid draait. Ze moeten straks maar goed gaan luisteren wat ze allemaal horen. Geluidendoosje Speel dirigent door het geluidendoosje in gradaties open en dicht te doen. Om en om bedenken de leerlingen een geluid als het doosje open gaat. Het mag de regen, de wind of een dier zijn. De anderen raden wat het geluid voorstelt. Bewegen op natuurgeluiden >Track 2 t/m 5 Vraag wie nog meer geluiden van de natuur weet. Zet track 2 t/m 5 op. De leerlingen bewegen op wat ze denken te horen. Zijn er geluiden die ze niet kennen? Hoe beweeg je als regen? Ben je een druppeltje? Iemand die nat wordt? 11 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

12 Les 2 Naar Meneer Mølsk de voorstelling meemaken Tijd Behandelen gedragsregels: 15 minuten. Bezoek voorstelling: 45 minuten. Lesinhoud De leerlingen leren de gedragsregels rondom het bezoeken van een voorstelling is en ze bezoeken de voorstelling. Lesdoel De leerlingen weten hoe het het eraan toe gaat bij het bezoeken van een voorstelling en hoe ze zich moeten gedragen. Voor de leerkracht Voor de leerling Probeer minimaal 5 en maximaal 15 minuten voor aanvang aanwezig te zijn. Laat de leerlingen hun jassen meenemen de zaal in en onder hun stoel leggen. Aanspreekpunt in het theater is de publieksbegeleider; op school is dat de ontvangende school. Zorg ervoor dat de leerlingen van tevoren naar het toilet gaan. In principe niet fotograferen en zeker niet flitsen. Wilt u toch fotograferen overleg dan van tevoren met het gezelschap. Begeleid uw leerlingen als groep de zaal in. Kleinere leerlingen zo mogelijk vooraan. Leerkrachten en andere begeleiders liefst verspreid over de zaal en bij hun eigen groep. Per groep zijn twee zitplaatsen voor begeleiders ingekocht. Check of het vervoer geregeld is. Je mag reageren op wat je ziet in de voorstelling, maar je reactie mag de spelers of andere leerlingen niet storen. Tijdens de voorstelling zit je stil te kijken en te luisteren. Na afloop kun je met elkaar erover napraten. Je kunt tussendoor niet naar de wc. Je mag niet eten, drinken of snoepen. Opdracht Waar gaan we naartoe? Laat de leerlingen alvast fantaseren over het theater. Hoe zou het eruitzien, waar gaan we naartoe, hoe komen we daar? Kennen we het theater al? Wie is er al eens geweest? Opdracht Wat is jouw rol? In het theater heeft iedereen een rol. De acteur speelt een rol in zijn verhaal. Wij als publiek hebben ook een rol. Wat houdt de rol in? Wat doe je wel, wat doe je niet? Noem een aantal verschillen met televisiekijken. 12 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

13 Inleiding Behandel hier naar eigen inzicht de gedragsregels uit het afvinklijstje. Kern Dit is het voorstellingsbezoek. Kijk voor meer informatie over de voorstelling voor in de handleiding. 13 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

14 Les 3 Napraten op de voorstelling terugkijken Tijd 30 minuten. Lesinhoud De leerlingen maken een tekening naar aanleiding van wat ze hebben gehoord in de voorstelling. Ze vertellen vervolgens aan de klas wat ze hebben getekend. Lesdoel De leerlingen worden zich bewust van wat de geluiden uit de voorstelling bij hen opriepen. Nodig Grote tekenvellen, viltstiften, kleurpotloden, of verf en een schildersezeltje of dienblad. Voorbereiding Leg alle materialen klaar. Zet een dienblad of schildersezel o.i.d. klaar waar een tekening op getoond kan worden aan de groep Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

15 Inleiding Vraag de leerlingen een tekening te maken over een geluid in de voorstelling. Iets wat ze mooi, leuk, spannend, eng, zielig, lief of iets anders vonden. Daar mogen ze een groot vel voor gebruiken. Laat ze alle kleuren gebruiken die ze willen. Besteed hier ongeveer een kwartier aan. extra U kunt de tekeningen in volgorde van de sterkte van het geluid ophangen. Eindig bijvoorbeeld met een heel hard geluid. Dit kunt u vervolgens met de leerlingen uitvoeren met stem en Orff-instrumentjes. tip Help de leerlingen zo nodig, maar laat ze vrij in wat ze willen maken. Hoe ziet dat geluid eruit? Kern Laat een paar tekeningen aan de klas zien en laat de leerling die hem gemaakt heeft erover vertellen. Hebben anderen misschien ook zoiets getekend? tip Vraag goed door naar wat alles op de tekening voorstelt en wat de leerling daarvan vond. Waarom heeft hij/zij juist dit uitgekozen? Afsluiting Hang de tekeningen op in de klas. Kunnen de leerlingen zich het geluid voorstellen dat erbij hoort? tip Kies een volgorde van ophanging. Bijvoorbeeld in de volgorde van de voorstelling. Of een leuke afwisseling van geluiden. 15 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

16 Les 4a Geluidendierentuin verwerken door te doen Tijd 45 minuten. Lesinhoud De leerlingen luisteren naar dierengeluiden. Ze gaan bewegen op wat ze horen. Vervolgens kiezen ze een eigen dier en maken daar een passend geluid bij. Daarna maken ze een geluidendierentuin. Lesdoel De leerlingen herkennen geluiden door te luisteren. Ze kunnen het geluid omzetten in een bijpassende beweging. Dit kunnen ze toepassen door een eigen dier te bedenken dat te verklanken en te verbeelden in een situatie en een verhaal. Ruimte Speellokaal. Nodig Cd-speler Cd Meneer Mølsk (track 6 en 7) Eten, spelen, rondlopen, liggen, zitten, zich vervelen 16 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

17 Inleiding Vertel de leerlingen dat ze nu, net als in de voorstelling, allerlei geluiden gaan horen. Ze mogen doen wat ze horen. Niet praten! Kern Hoe beweegt dat dier? >Track 6 De leerlingen staan verspreid in de zaal. Ze onthouden hun eigen plekje. Zet de cd aan op track 6. Wat zijn het voor geluiden? (Dieren.) Zet track 6 nog een keer op. De leerlingen beelden uit wat ze horen. Ze bewegen door tot een volgend geluid komt. Over track 6: tussen ieder fragment zit tien seconden stilte. Je hoort achtereenvolgens: een blatend schaap, een wegvliegende vogel, een koerende duif, een miauwende kat, een spinnende kat, een galopperend paard, een knorrend varken, een drinkende hond, een hijgende hond, een blaffende hond, een brullende leeuw. Hoe klinkt dat dier? De leerlingen zitten in de kring. Bespreek welke dieren de leerlingen hebben gehoord; laat een paar leerlingen tonen wat voor beweging ze hebben bedacht. Vraag: - Welk dier zou jij het liefst willen zijn? Je mag ook een eigen dier verzinnen. - Welk geluid maakt dat dier? Bedenk het in je hoofd. Niet verklappen! Wijs vervolgens verschillende leerlingen aan, die één voor één het geluid van hun dier maken. In de dierentuin Maak met de leerlingen een dierentuin met deze dieren. Ieder bedenkt een hok vanaf zijn eigen plekje. Hoe groot is het hok? Of is het een eiland? Hoe ziet het eruit? Zit er een sloot omheen? De leerlingen laten door te lopen zien waar de rand van hun verblijf is. De dieren zitten verspreid in hun dierenverblijf. Vertel: Het is heel vroeg in de ochtend. De dierentuin slaapt nog. Het wordt geleidelijk aan lichter en langzaam worden de dieren wakker. Hoor wie daar wakker wordt. 1) Wijs nu één voor één leerlingen aan die vanaf dan hun geluid mogen gaan maken. 2) De leerlingen spelen wat de dieren doen, midden op de dag. Alle leerlingen mogen samen geluid maken en bewegen in hun verblijf (eten, spelen, rondlopen, liggen, zitten, zich vervelen). 3) s Avonds gaan alle dieren weer één voor tip extra één slapen. Doe dit weer door middel van aanwijzen. Zorg ervoor dat de leerlingen de ruimte eerlijk verdelen, zodat iedereen een hok kan hebben. Afsluiting Bespreek met de leerlingen hoe dat was in de dierentuin. Welk geluid vonden ze het mooist? Waarom? tip > track 7 Vertel bij track 7 het volgende verhaal of verzin er zelf een met de leerlingen waarin alle dieren voorkomen. In het midden van dit lokaal is een drinkplaats, waar alle dieren samenkomen. Sommige zijn bevriend. Dat is gezellig. Ze begroeten elkaar. Maar sommigen vinden elkaar niet zo aardig en gaan gauw een andere kant op. Een van de dieren valt in het water. De anderen redden hem. Nu zijn ze allemaal vrienden! Spreek af dat de dieren elkaar niet mogen aanraken, als ze elkaar niet aardig vinden. 17 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

18 Les 4b Hoorspel verwerken door te doen (alternatief) Tijd 45 minuten. Lesinhoud De leerlingen gaan luisteren naar een hoorspel in een onbekende taal (Italiaans). Ze ontdekken dat ook taal een klank is die je kunt begrijpen. Vervolgens maken de leerlingen zelf een hoorspel. Lesdoelen De leerlingen kunnen net als meneer Mølsk onbekende klanken een betekenis geven. Ze kunnen een eigen geluidscompositie maken. Nodig Cd-speler Cd Meneer Mølsk (track 8) Extra: opnameapparatuur Ruimte Speellokaal. Voorbereiding Beluister zelf track 8 van de cd. Op elke plek waar ze komen, klinkt een nieuw geluid. 18 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

19 Inleiding Ga zitten in een kring. Vertel de kinderen dat er een heel spannend verhaal komt, maar wel in een andere taal! Kunnen ze iets begrijpen? Kern Italiaans hoorspel >track 8 Beluister met de leerlingen track 8 van de cd. Laat ze eens verzinnen waarover dit gaat. Herkennen ze bepaalde geluiden? Bespreek zo veel mogelijk elementen. Geef een paar hints: - Una giornata particulare = een bijzondere dag - Centre en Tuntra zijn twee broers. - Ze gaan met hun paardjes naar het centrum van het dorp. - Daar komen ze bandieten tegen. - Ze horen (entendre) een ontploffing. - Ze vluchten naar het strand (a la playa). - Aan het strand horen ze allerlei geluiden. - Ze kunnen het er niet over eens worden welke dat zijn. - Dan komen de bandieten terug. Vraag aan de leerlingen: - Welke geluiden herinneren ze zich uit het verhaal? - Welke dieren/dingen dachten de broers dat ze hoorden? - Hoe eindigt het verhaal? Loopt het goed af? - Wat zou arrividerci betekenen? - In welke taal is dit hoorspel verteld? Zet track 8 nog eens op. Het gaat over twee broers die een dagje met hun paardjes naar het dorp gaan. Ze horen ineens een ontploffing en vluchten naar het strand. Ze horen daar allerlei geluiden. Ze zijn het er niet over eens welke geluiden dat zijn. Wat denken ze? Laat de leerlingen zelf verzinnen wat de broers denken te horen. Ze vertellen vervolgens het verhaal na, bij de cd. Het verhaal loopt goed af. tip tip U kunt de leerlingen met gebaren helpen tijdens het luisteren. Een eigen stadshoorspel Verzin met de kinderen geluiden die horen bij de stad. Denk aan sirenes, een klok, een hond, een deurbel, voetstappen, pratende mensen, fietsbellen, auto s die hard rijden en een auto die toetert. Elke leerling krijgt zijn eigen geluid. Eventueel kunt u ook een groep leerlingen hetzelfde geluid geven. Zet de leerlingen in een lange rij. Vertel nu dat twee broers door de stad wandelen. Dit zijn de laatste twee leerlingen uit de rij. Ze komen van buiten waar het vaak heel stil is. Ze verbazen zich over alle geluiden die ze tegenkomen. Op elke plek waar ze komen klinkt een nieuw geluid van een leerling of groep leerlingen. Op het laatst komen de broers aan een grote weg waar erg veel auto s rijden. Daar klinken alle geluiden door elkaar heen. De herrie is niet van de lucht Ze houden het niet uit en rennen weg. Dan stoppen de geluiden. De twee leerlingen sluiten nu vooraan in de rij aan. Twee volgende broers kunnen nu op pad. extra Zet de leerlingen op enige afstand van elkaar zodat het een lange straat wordt en ze voldoende tijd hebben voor hun geluid. Maak de straat ook breed genoeg, zodat de broers niet doof worden van alle geluiden. Zorg dat de geluiden niet te hard zijn. Afsluiting Bespreek na welke geluiden gevonden zijn. Wat was mooi, goed, spannend enzovoort? Het is erg leuk om een geluidsopname te maken van wat de kinderen doen. Speel vervolgens het verhaal van de twee broers tijdens het opgenomen geluid. 19 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

20 «Afronding van de lessenreeks» Rond de lessenreeks af door een kist te maken met dieren en voorwerpen die de leerlingen zich herinneren van de voorstelling. Elk voorwerp vertegenwoordigt een geluid. Laat de leerlingen blind een voorwerp uit de kist grabbelen en het geluid erbij maken. Zo komen alle geluiden uit de voorstelling en de lessen nog eens terug. 20 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

21 «Cd-tracks» 1. Wind [2:13] 2. Zee [3:04] 3. Natuurgeluiden [3:04] 4. Regen en onweer [2:09] 5. Vogelgezang [2:38] 6. Allemaal dieren [5:24] 7. Op de boerderij [4:09] 8. Hoorspel [4:14] 21 Kunstgebouw, Kunstmenu Meneer Mølsk Theater

22 «Colofon» Uitgave Kunstgebouw, Stichting Kunst en Cultuur Zuid-Holland Broekmolenweg BE Rijswijk Telefoon (015) Samenstelling Bertine Hobbelman op basis van educatief materiaal van Etienne Borgers. Fotografie Carla Kogelman Redactie Irene van Silfhout Vormgeving en illustraties Marlous van Breemen januari Dit lesmateriaal is voor Kunstmenu ontwikkeld door Kunstgebouw, de provinciale organisatie voor kunst en cultuur in Zuid-Holland. Niets uit deze lerarenhandleiding mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of andere wijze zonder voorafgaande toestemming van Kunstgebouw.

Meneer Mølsk. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1,2,3 en 4. van het basisonderwijs - 1 -

Meneer Mølsk. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1,2,3 en 4. van het basisonderwijs - 1 - Meneer Mølsk Etienne Borgers Lerarenhandleiding bij de voorstelling voor de groep 1,2,3 en 4 van het basisonderwijs - 1 - Inleiding Voor u ligt de lerarenhandleiding bij de voorstelling Meneer Mølsk van

Nadere informatie

Schaop. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1,2,3 en 4. van het basisonderwijs -1-

Schaop. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1,2,3 en 4. van het basisonderwijs -1- Schaop Etienne Borgers Lerarenhandleiding bij de voorstelling voor de groep 1,2,3 en 4 van het basisonderwijs -1- Inleiding Voor u ligt de lerarenhandleiding bij de voorstelling Schaop van Etienne Borgers

Nadere informatie

Koele Kikkers. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1, 2, 3 en 4. van het basisonderwijs - 1 -

Koele Kikkers. Etienne Borgers. Lerarenhandleiding. bij de voorstelling. voor de groep 1, 2, 3 en 4. van het basisonderwijs - 1 - Koele Kikkers Etienne Borgers Lerarenhandleiding bij de voorstelling voor de groep 1, 2, 3 en 4 van het basisonderwijs - 1 - Inleiding Voor u ligt de lerarenhandleiding bij de voorstelling Koele Kikkers

Nadere informatie

Leve de Opera! Lerarenhandleiding

Leve de Opera! Lerarenhandleiding Leve de Opera! Lerarenhandleiding [1] -Inhoud- Blz 1 Inleiding Blz 2 Les vóór de voorstelling Les 1 Blz 4 Voorbereiden op en bezoeken van de voorstelling Les 2 Blz 5 Les na de voorstelling Les 3 Blz 7

Nadere informatie

Lesbrief Waar de Wind Woont

Lesbrief Waar de Wind Woont Lesbrief Waar de Wind Woont Deze lesbrief bevat 4 opdrachten. Opdracht 1 is een nagesprek. In opdracht 2 maakt de docent met de kinderen een klank-koor. Hiermee gaan ze in opdracht 3 verder en gebruiken

Nadere informatie

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien. Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan

Nadere informatie

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1-

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1- LESMATERIAAL ONDERBOUW Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect Vo or 4 Groep 1- ACTIVITEIT 1: AANGENAAM KENNIS TE MAKEN In deze handleiding staat de activiteitenbeschrijving voor groep 1-4. Hier

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep

Nadere informatie

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8 Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Lesbrief. Vliegende Koe

Lesbrief. Vliegende Koe Lesbrief Vliegende Koe De Stilte danst Vliegende Koe U gaat met de kinderen naar een voorstelling kijken van dansgezelschap De Stilte. Ter introductie van het gezelschap kunt u het volgende filmpje bekijken.

Nadere informatie

Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België)

Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België) lesbrief Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België) onderbouw (groep 1 t/m 4) bezoekadres Markendaalseweg 75a Het doek gaat op. Er komt een schaduwcircus aan en alles is ineens mogelijk! Schaduwen

Nadere informatie

Lesbrief. In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur

Lesbrief. In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur Lesbrief In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur In Holland staat een Huis is voor De Stilte en het Huis voor Beeldcultuur niet het oude liedje. In dit huis woont geen heer die

Nadere informatie

Spot 2+ La Baracca (Italië)

Spot 2+ La Baracca (Italië) l e s b ri ef Spot 2+ La Baracca (Italië) 4811 TL Breda +31 (0)76-515 49 84 F facebook.com/ stiltefestival techniek@destilte.nl Nieuwe Huizen 41 E info@destilte.nl +31(0)6-11 62 32 91 afdeling educatie

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Shadow Games T42 (Zwitserland)

Shadow Games T42 (Zwitserland) l e s b ri ef Shadow Games T42 (Zwitserland) +31 (0)76-515 49 84 t +31(0)76-513 81 25 stiltefestival techniek@destilte.nl 4811 TL Breda 4811 KB Breda F facebook.com/ +31(0)6-11 62 32 91 Nieuwe Huizen 41

Nadere informatie

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren'

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren' Toversteen, ketting, Interne krachtbronnen zoals kracht, slim zijn, moed, sleutelhanger maken zelfvertrouwen enzovoort versterken (zie ZMN pagina 28 Interne krachtbronnen). Bespreek met jouw kind welke

Nadere informatie

Prettige en niet prettige aanrakingen

Prettige en niet prettige aanrakingen Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,

Nadere informatie

Informatie bij de voorstelling. De Gruffalo. van Meneer Monster. Inhoud:

Informatie bij de voorstelling. De Gruffalo. van Meneer Monster. Inhoud: Informatie bij de voorstelling De Gruffalo van Meneer Monster Inhoud: - Algemene informatie bezoeken voorstelling - Specifieke informatie en lessuggesties Binnenkort bezoekt u met uw leerlingen een KUVO

Nadere informatie

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles

Nadere informatie

Lesbrief. Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk

Lesbrief. Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk Lesbrief Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk In de geborgenheid van een overvol huis zien we een man, alleen en geheel in beslag genomen door de dagelijkse beslommeringen. Identieke handelingen die hij

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Je zintuigen kunnen lang niet alles waarnemen. Veel dieren kunnen beter zien, horen, proeven en ruiken dan de mensen.

Je zintuigen kunnen lang niet alles waarnemen. Veel dieren kunnen beter zien, horen, proeven en ruiken dan de mensen. Fantasie en Werkelijkheid Werkstuk gemaakt door Eline uit groep 6 Inhoudsopgave: H 1 Wat is de werkelijkheid? Blz. 1 H 2 Fantasie is geen werkelijkheid. Blz. 3 H 3 Fantasie bij kinderen. Blz. 3 Fantasieplaatje.

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen Les 1 Pratende dingen Samenvatting van de les Deze les is de eerste van vier lessen over beeldcultuur. Tijdens

Nadere informatie

Zing Een beestenboel op school - beweeg als een beest (lesformat) Een les in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school.

Zing Een beestenboel op school - beweeg als een beest (lesformat) Een les in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. TITEL Leerjaar Groep 1 en 2. Type les Lesduur Omschrijving van de les Zing Een beestenboel op school - beweeg als een beest (lesformat) Een les in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school.

Nadere informatie

Fotopuzzels. Vianen. kunst- en cultuurmenu: Cultuurprogramma. domein: Gebouwde omgeving Landschap en natuur. discipline: Audiovisuele Vorming

Fotopuzzels. Vianen. kunst- en cultuurmenu: Cultuurprogramma. domein: Gebouwde omgeving Landschap en natuur. discipline: Audiovisuele Vorming groep 1-2 Fotopuzzels Vianen kunst- en cultuurmenu: Cultuurprogramma domein: Gebouwde omgeving Landschap en natuur discipline: Audiovisuele Vorming 2012-2013 Colofon Dit is een uitgave van: Kunst Centraal

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Lesbrief. groep 3 t/m 6. Meneer Hoedjes vangt een vis Het huis van Barm

Lesbrief. groep 3 t/m 6. Meneer Hoedjes vangt een vis Het huis van Barm Lesbrief groep 3 t/m 6 Meneer Hoedjes vangt een vis Het huis van Barm Colofon Voorstelling Productie Producent Bewerking tekst Spel Regieadvies Vormgeving Lesmateriaal Impresariaat Met dank aan : Meneer

Nadere informatie

Docent HET HOUTEN HUIS

Docent HET HOUTEN HUIS HET HOUTEN HUIS Docent IN DE KLAS Muziek van beneden Het Houten Huis is het beeldend muziektheatergezelschap van het Noorden. Jullie gaan onze theatervoorstelling Muziek van Beneden bezoeken. Dit is een

Nadere informatie

DADA EN POMPIDOM GROEP 1-2

DADA EN POMPIDOM GROEP 1-2 DADA EN POMPIDOM GROEP 1-2 Klankhoogte Een eigen liedje Bron: Alma ten Bruin Opstelling: De kinderen zitten in een kring in het speellokaal Benodigdheden: CD: Klankhoogte Bijlage 1 2 3 4 Melodie instrumenten

Nadere informatie

Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland)

Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland) lesbrief Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland) bovenbouw (groep 5 t/m 8) www.stiltefestival.com E info@destilte.nl F facebook.com/ stiltefestival afdeling educatie Nieuwe Huizen 41 4811

Nadere informatie

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal Doel: Deze les is een oefening in creatief schrijven. De kinderen schrijven een reisverhaal. Doelgroep: Basisonderwijs groep 4 en hoger. Als voorbereiding op deze les kunt u het digitale boek Mus op het

Nadere informatie

Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school.

Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school. TITEL: Leerjaar Groep 3 en 4. Type les Lesduur Omschrijving van de les Zing Een beestenboel op school - blinde rups (lesformat) Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school.

Nadere informatie

Als heksen heksen... Gespeeld door Dividivi3. Een muziekvoorstelling voor groep 1 en 2

Als heksen heksen... Gespeeld door Dividivi3. Een muziekvoorstelling voor groep 1 en 2 Als heksen heksen... Gespeeld door Dividivi3 Een muziekvoorstelling voor groep 1 en 2 Inhoud lesbrief Inleiding over de voorstelling en blazerstrio Dividivi3 Les 1 over de muzikanten en hun instrumenten

Nadere informatie

LESMAP VINKENSLAG. opdracht: help de vogels op de speelplaats en maak voor hen een voederplaats.

LESMAP VINKENSLAG. opdracht: help de vogels op de speelplaats en maak voor hen een voederplaats. LESMAP VINKENSLAG Welkom op de voorstelling 'Vinkenslag'. Op de volgende bladzijden vind je, en en over de voorstelling om rechtstreeks in de klas te gebruiken. Paragrafen voorzien van een groen bolletje

Nadere informatie

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.).

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.). Als je boven de stad vliegt, land je midden op een plein. Het plein is vol met mensen, je steekt het plein over en loopt dwars door de mensen heen, af en toe begroet je iemand. (help de kinderen hier om

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke

Nadere informatie

Flyer Hihahuttenbouwers.indd 1 10-09-14 16:01

Flyer Hihahuttenbouwers.indd 1 10-09-14 16:01 Flyer Hihahuttenbouwers.indd 1 10-09-14 16:01 Midden op een veld omzoomd door kleine boompjes staat een, ja wat staat er eigenlijk? Omdat niemand weet wat het is, noemen we het een bed, een berg, een flat

Nadere informatie

Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school.

Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. TITEL: Leerjaar Groep 1 en 2. Type les Lesduur Omschrijving van de les Cardboardles - kartonbeest (lesformat) Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. 90 Minuten.

Nadere informatie

Lesbrief Ezel en Beer. Beste kleuters,

Lesbrief Ezel en Beer. Beste kleuters, Lesbrief Beste kleuters, Binnenkort speelt de voorstelling op jullie school of in een theater in de buurt. De voorstelling is gebaseerd op de boeken Pas op voor de ezel en de beer en Dansen met de ezel

Nadere informatie

Lesbrief. Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland

Lesbrief. Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland Lesbrief Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland Spelen is leuk en ernstig tegelijk. Als je er helemaal in opgaat, kan alles. Twee meisjes en een jongen gaan op de vleugels van de verbeelding de strijd

Nadere informatie

LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5

LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5 LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5 Wolfje is voorbestemd om een SprookjesWolf te worden. Hij is namelijk de oudste zoon van de oudste zoon in de oudstezonenfamilielijn.

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Tussendoortjes boerderijklas

Tussendoortjes boerderijklas Tussendoortjes boerderijklas Beginsituatie 65 leerlingen: mogelijkheid tot verdelen in 2 e (34 lln) en 3 e leerjaar (31 lln) Grasveld/pleintje ter beschikking 1) Muziek: zoek het dierengeluid (10min) Elke

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

les 18 Samba De leerlingen ervaren dat muziek iets kan vertellen over een land of cultuur. Ze kunnen ritmisch improviseren. doel

les 18 Samba De leerlingen ervaren dat muziek iets kan vertellen over een land of cultuur. Ze kunnen ritmisch improviseren. doel 107 les 18 zingen luisteren spelen vastleggen bewegen doel benodigd materiaal ruimte voorbereiding kunst en cultuur Samba In deze les staat de samba uit Brazilië centraal. De leerlingen leren het lied

Nadere informatie

Villanella & Club Kathoorn

Villanella & Club Kathoorn LESMAP Villanella & Club Kathoorn Beste leerkracht, Binnenkort komt u met uw leerlingen naar de voorstelling Luchtfietsers kijken. Wij hopen dat jullie er samen van genieten. Hieronder vindt u achtergrondinformatie

Nadere informatie

Vliegende Koe de Stilte (Nederland)

Vliegende Koe de Stilte (Nederland) lesbrief Vliegende Koe de Stilte (Nederland) onderbouw (groep 1 t/m 4) Spelen is leuk en ernstig tegelijk. Als je er helemaal in opgaat, kan alles. Twee bezoekadres Markendaalseweg 75a www.stiltefestival.com

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Docentenhandleiding Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Pagina 1. Inleiding 3 2. Beschrijving museumles 4 3. Aansluiting

Nadere informatie

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal Deze les sluit aan bij het kinderboekenweekthema 2012: Hallo wereld. Doel: Deze les is een oefening in creatief schrijven. De kinderen schrijven een reisverhaal. Doelgroep: Basisonderwijs groep 4 en hoger.

Nadere informatie

Vormen van een raket Raketten

Vormen van een raket Raketten Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging)

onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging) onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging) -lln. kn. zich soepel bewegen op de muziek; -lln. kn. sprookjesfiguren uitbeelden met de nadruk op één zintuig; -plezierbeleving; -lln. durven expressief

Nadere informatie

Draaien om. Als je ergens om draait, dan gaat het daarover, dan is dat het belangrijkste.

Draaien om. Als je ergens om draait, dan gaat het daarover, dan is dat het belangrijkste. Groep 5 thema 2 week 1 De 12 themawoorden De zintuigen. Zintuigen geven je informatie over de wereld om je heen. Je kunt ermee horen, zien, ruiken, proeven en voelen. De reuk. Eén van je zintuigen. Met

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Inhoud. 1. Inleving en verbeelding. 2. Blind zijn en toch alles kunnen. 3. Blind en slechtziend. 4. Hulpmiddelen. 5. Niet kunnen zien, hoe is dat?

Inhoud. 1. Inleving en verbeelding. 2. Blind zijn en toch alles kunnen. 3. Blind en slechtziend. 4. Hulpmiddelen. 5. Niet kunnen zien, hoe is dat? 1. Inleving en verbeelding Inhoud 2. Blind zijn en toch alles kunnen 3. Blind en slechtziend 4. Hulpmiddelen 5. Niet kunnen zien, hoe is dat? 6. Blind zijn en de herinnering 7. Blind zijn en de verbeelding

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

SNIF!' is een productie van theatergroep Fast Forward met de steun van vzw de Rand en het Taaluniecentrum NVT

SNIF!' is een productie van theatergroep Fast Forward met de steun van vzw de Rand en het Taaluniecentrum NVT info@fast-forward.be Leuvensesteenweg 102 1800 Vilvoorde Beste leerkracht Met dit lesmateriaal kunt u uw leerlingen voorbereiden op het toneelstuk SNIF!'. Deze voorstelling is bedoeld voor Nederlands-

Nadere informatie

Thema Zintuigen. BSO in 2 nature Bushraft activiteit. www.in2nature.eu info@in2nature.eu. stichting in2nature. www.in2nature.eu info@in2nature.

Thema Zintuigen. BSO in 2 nature Bushraft activiteit. www.in2nature.eu info@in2nature.eu. stichting in2nature. www.in2nature.eu info@in2nature. BSO in 2 nature Bushraft activiteit www..eu info@.eu Thema Zintuigen www..eu info@.eu Johan en Sandra Van der Wielen Verbindingsweg 22 3921DM Elst (ut) 0318-471974 Triodos: 390288675 KvK: 30264584 Inleiding

Nadere informatie

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Bee l d e n d e v o r m i n g, n a t u u r, t e c h n i e k

Bee l d e n d e v o r m i n g, n a t u u r, t e c h n i e k Bee l d e n d e v o r m i n g, n a t u u r, t e c h n i e k Thema / onderwerp Als verwerkingsactiviteit gaan de kinderen een eigen (kinder)boerderij maken, inclusief huisvesting (stallen, hokken, schuilplaatsen

Nadere informatie

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie!

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie! Na deze les kun je presenteren in vijf stappen: 1. Kies een onderwerp 2. Bedenk een goede opbouw 3. Verzamel informatie 4. Oefen je presentatie 5. Presenteren maar! 8 Vertel je verhaal Regelmatig moet

Nadere informatie

Apenootje Rotterdams Philharmonisch Orkest

Apenootje Rotterdams Philharmonisch Orkest Apenootje U bezoekt met een groep een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in de Doelen. Voor veel kinderen kan het de eerste keer zijn dat ze een concert meemaken in de Doelen. Wij geven u

Nadere informatie

De Stilte danst Alice

De Stilte danst Alice Lesbrief Alice Als in het boek begint de voorstelling met het boottochtje op de Theems van Lewis Carroll met de drie zusjes Liddell. Wat er daarna gebeurt? De schrijver verandert in een konijn en de achtervolging

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië)

JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië) lesbrief JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië) bovenbouw (groep 5 t/m 8) www.stiltefestival.com E info@destilte.nl afdeling educatie Nieuwe Huizen 41 4811 TL Breda +31 (0)76-515 49 84 afdeling techniek

Nadere informatie

ze terug in de la. Dan haalt ze de pannen van het fornuis en zet ze op de onderzetters. Thomas vouwt zijn handen en doet zijn ogen dicht.

ze terug in de la. Dan haalt ze de pannen van het fornuis en zet ze op de onderzetters. Thomas vouwt zijn handen en doet zijn ogen dicht. 1. Te laat thuis Wanneer gaan we eten, mam? Thomas loopt de keuken in en tilt de deksel van een pan. Mmm! Macaroni! Daar heb ik wel zin in. Mama pakt de deksel uit Thomas hand en doet hem weer op de pan.

Nadere informatie

LESBRIEF NACHTREIS - Sahand Sahebdivani (evt. Anastasis Sarakatsanos)

LESBRIEF NACHTREIS - Sahand Sahebdivani (evt. Anastasis Sarakatsanos) LESBRIEF NACHTREIS - Sahand Sahebdivani (evt. Anastasis Sarakatsanos) Bij deze versie hoort een digitale versie op Prezi: https://prezi.com/view/qdtwunxtktur20docoas/ Het is belangrijk om zelf alvast door

Nadere informatie

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het leren hoe

Nadere informatie

Tevens maken ze door middel van korte muziekfragmenten kennis met de opera Help! en een aantal figuren, dat in deze voorstelling meespeelt.

Tevens maken ze door middel van korte muziekfragmenten kennis met de opera Help! en een aantal figuren, dat in deze voorstelling meespeelt. Lesbrief Help In deze les worden de kinderen voorbereid op de voorstelling Help! van Theater Vandenbulck. Theater Vandenbulck maakt opera s voor kinderen. De voorstelling Help! gaat over een jongetje die

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Inhoud. Bekijk het eens van een andere kant. Hoe voel jij je? Je eigen gebruiksaanwijzing

Inhoud. Bekijk het eens van een andere kant. Hoe voel jij je? Je eigen gebruiksaanwijzing 1. Bekijk het eens van een andere kant 1.1 Zwart-witdenken of relativeren Individuele opdracht 1.1 Wat vind jij? Groepsopdracht 1.1 Mag je soms stelen? 1.2 Optimist of pessimist, positief of negatief Individuele

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE

VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE 1 Utrecht, 2015 Beste docent, Wij hopen u en uw groep binnenkort te mogen verwelkomen in het Centraal Museum, waar u met de groep deelneemt aan het programma

Nadere informatie

Informatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.

Informatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6. docentenhandleiding

Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6. docentenhandleiding Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Geluid Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Wat kies ik? PO groep 3 / 4 expositie Waanzien MOTI Breda Voorbereidende les HANDOUT voor leerkrachten behorende bij de powerpoint 1

Wat kies ik? PO groep 3 / 4 expositie Waanzien MOTI Breda Voorbereidende les HANDOUT voor leerkrachten behorende bij de powerpoint 1 HANDOUT voor leerkrachten behorende bij de powerpoint 1 Les 1: Powerpoint en werkblad [30 40 minuten] Land van GRIJS [slide 1] INTRO Leerkracht vertelt: Stel je voor: dit is het Land van GRIJS, hier ver

Nadere informatie

Druk de A, B en C vragen op hetzelfde kleur papier af (v.b. op geel papier) Druk de P-vragen op een afwijkende kleur papier af en de D vragen ook.

Druk de A, B en C vragen op hetzelfde kleur papier af (v.b. op geel papier) Druk de P-vragen op een afwijkende kleur papier af en de D vragen ook. Praten over boeken Kaartjes van iden hambers Handleiding bij onderstaande kaartjes: llereerst treft u een aantal pagina s aan met kaartjes met vragen. Deze zijn per categorie ingedeeld. -vragen: Eerste

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek

Nadere informatie

Blocks 2+ Puppet Theatre Maribor (Slovenië)

Blocks 2+ Puppet Theatre Maribor (Slovenië) l e s b ri ef Blocks 2+ Puppet Theatre Maribor (Slovenië) +31 (0)76-515 49 84 t +31(0)76-513 81 25 stiltefestival techniek@destilte.nl 4811 TL Breda 4811 KB Breda F facebook.com/ +31(0)6-11 62 32 91 Nieuwe

Nadere informatie

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur Geluiden Wees 1 minuut helemaal stil. Luister naar de geluiden om je heen. Hoeveel geluiden heb je gehoord? Welke geluiden heb je herkend? Je eigen geur maken Verzamel verschillende soorten blaadjes, mos,

Nadere informatie

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4.

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4. 4 Gedrag DO-IT Datum 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? PARAGRAFEN Datum 4.1 Opdrachten 1-24 4.2 Opdrachten 1-20 4.3 Opdrachten 1-16 4.4 Opdrachten 1-16 Samenvatten Test

Nadere informatie

Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie