Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht"

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE MEMO Brussel, 8 juli 2013 Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers 1 bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten en andere personeelsleden uit het hoger onderwijs dat in het academisch jaar 2011/2012 aan het Erasmus-programma heeft deelgenomen (IP/13/657). Aan Europese studenten en personeelsleden uit het hoger onderwijs werden Erasmus-beurzen toegekend om te studeren, stage te lopen, onderwijs te geven of een opleiding te volgen in het buitenland. Erasmus biedt studenten uit het hoger onderwijs de mogelijkheid om een periode van drie tot twaalf maanden in een ander Europees land door te brengen voor studies of voor een stage bij een bedrijf of een andere organisatie. Elke student die ingeschreven is bij een deelnemende instelling voor hoger onderwijs in een van de 33 Erasmus-landen (de lidstaten van de EU, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen. Turkije en Zwitserland) komt hiervoor in aanmerking. Ook studenten die een kortlopende hogere beroepsopleiding volgen, kunnen steun uit het programma krijgen. Nieuw record: meer dan Erasmus-studenten in één jaar Sinds het programma van start ging, is het aantal studenten met een Erasmus-beurs gestaag gegroeid. De kaap van werd voor het eerst overschreden in 2009/2010 en de studenten die in 2011/2012 voor studie of opleiding naar het buitenland trokken, zijn goed voor een nieuw record en een groeicijfer van 9 % op jaarbasis in vergelijking met het jaar ervoor (het equivalente groeicijfer voor 2010/2011 bedroeg 8,5 % op jaarbasis). 1 De onderstaande statistieken hebben alleen betrekking op het Erasmus-programma. Zij omvatten geen andere Europese programma's voor hoger onderwijs, zoals de Tempus- en Erasmus Mundus-programma's, die verschillende samenwerkingsdoelstellingen met verschillende delen van de wereld nastreven. MEMO/13/647

2 Diagram 1: Aantal Erasmus-studenten per jaar van 1987/1988 tot en met 2011/2012 Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2010/2011 en 2011/2012 Uit diagram 2 blijkt dat het aantal Erasmus-studenten in bijna alle landen is toegenomen. De grootste stijging van het aantal uitgaande studenten werd geregistreerd in Kroatië (+62 %), dat vanaf 2009/2010 deel uitmaakt van het programma. Daarna komen Denemarken (+20 %), Slovenië en Turkije (elk +17 %). In 11 landen lag de toename hoger dan het gemiddelde van 8,3 %. 2

3 Drie landen, Cyprus, IJsland en Roemenië, vertoonden een daling van het aantal Erasmusstudenten (tussen -0,6 % en -2,7 %) in vergelijking met het voorgaande jaar. Erasmus-kampioenen Spanje zond het grootste aantal studenten naar het buitenland, zowel voor studie als voor stages (39 545), gevolgd door Duitsland (33 363) en Frankrijk (33 269). Spanje was met gaststudenten tevens de populairste bestemming, gevolgd door Frankrijk (28 964) en Duitsland (27 872). Het Verenigd Koninkrijk ontving bijna tweemaal zoveel studenten (25 760) als het zelf naar het buitenland stuurde (13 662). Studenten van instellingen voor hoger onderwijs namen deel aan uitwisselingen; dit is een stijging van 5 % ten opzichte van het voorgaande jaar. Diagram 3: Erasmus voor studentenmobiliteit gemiddeld maandelijks EU-beursbedrag Het gemiddelde maandelijkse EU-beursbedrag was ongeveer even hoog (252 euro) als het voorgaande jaar (250 euro). Bovenstaand diagram geeft de gemiddelde maandelijkse beursbedragen voor de uitgezonden studenten weer. De Commissie stelt per gastland een plafond vast voor het maandelijkse beursbedrag aan de hand van de kosten van levensonderhoud in dat land; maar het exacte bedrag van de toelage voor elk geval wordt bepaald door de nationale agentschappen en de instellingen voor hoger onderwijs die het programma beheren. In 2011/2012 hebben 336 studenten met bijzondere behoeften of handicaps bijkomende steun ontvangen om deel te nemen aan Erasmus-uitwisselingen, tegenover 254 in 2010/

4 Stijging van 7,5 % voor Erasmus-studies Erasmus biedt studenten de mogelijkheid om een periode van drie tot twaalf maanden van hun studietraject (op bachelor-, master of doctoraal niveau) aan een instelling voor hoger onderwijs in een ander land door te brengen. In 2011 gingen Erasmus-studenten (van in totaal Erasmus-studenten) naar het buitenland in het kader van hun studies. Dit is een stijging van 7,5 % in vergelijking met 2010/2011. Het aantal studenten dat voor studies naar het buitenland ging, is in zes landen gedaald (Bulgarije, Cyprus, Estland, IJsland, Liechtenstein en Roemenië), terwijl in 11 landen een meer dan gemiddelde groei werd vastgesteld. Zwitserland, dat sinds 2011/2012 aan het programma deelneemt, zond studenten uit voor studies. Spanje zond het grootste aantal studenten naar het buitenland voor studies (34 103), gevolgd door Duitsland (27 593) en Frankrijk (25 924). Spanje bleef de populairste bestemming voor studies in het buitenland en ontving Erasmus-studenten, gevolgd door Frankrijk (23 173) en Duitsland (19 120). Luxemburg, Liechtenstein en Spanje zonden de meeste studenten uit in verhouding tot de grootte van hun studentenpopulatie. Gemiddeld gingen de studenten 6,3 maanden in het buitenland studeren en het gemiddelde beursbedrag bedroeg 234 euro (tegen 226 euro in het jaar ervoor). Sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten waren voor Erasmus-studenten de populairste vakgebieden (41,4 %), gevolgd door menswetenschappen en kunsten (21,9 %) en technische wetenschappen en bouwkunde (15,1 %). Stijging van 18 % voor Erasmus-stages (traineeships) Sinds 2007 biedt Erasmus studenten de mogelijkheid om in het buitenland werkervaring op te doen bij bedrijven of andere organisaties. In 2011/2012 heeft één op vijf Erasmusstudenten, van de , voor deze optie gekozen. Dat is een stijging van 18 % ten opzicht van het jaar daarvoor. De gemiddelde duur van een stage bedroeg 4,3 maanden en de studenten ontvingen een maandelijks EU-beursbedrag van gemiddeld 361 euro (minder dan de 366 euro in 2010/2011). Evenals in de voorgaande jaren was Frankrijk het land dat het grootste aantal studenten uitzond voor een Erasmus-stage (7 345), gevolgd door Duitsland (5 770) en Spanje (5 442). Spanje was met gaststudenten de populairste bestemming voor Erasmusstages, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (7 736) en Duitsland (6 655). Om stages in het buitenland te stimuleren, kan een instelling voor hoger onderwijs een stageconsortium oprichten. Deze consortia omvatten instellingen voor hoger onderwijs en andere organisaties, zoals bedrijven of verenigingen. Er werden 93 stageconsortia gefinancierd in 12 landen (BG, CZ, DE, GR, ES, FR, IT, NL, AT, PL, PT, FI). Deze consortia organiseerden meer dan 15 % van alle buitenlandse werkstages in het kader van Erasmus in 2011/2012. Bij de Erasmus-stages was de grootste groep studenten afkomstig uit de richtingen sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (31,9 %), gevolgd door technische wetenschappen en bouwkunde (17,1 %) en menswetenschappen en kunsten (16,9 %). 4

5 Hoeveel hogeronderwijsstudenten (bachelors en masters) zijn er in de landen die aan Erasmus deelnemen? Hoeveel daarvan hebben in 2011/2012 hun studies (gedeeltelijk) in het buitenland gevolgd? Op een totale studentenpopulatie van meer dan 24 miljoen in de 33 deelnemende landen heeft in 2011/2012 ongeveer 1 % een Erasmus-mobiliteitsbeurs voor studenten gekregen. Als wordt aangenomen dat de gemiddelde studieduur in het hoger onderwijs vier tot vijf jaar bedraagt (bachelors en masters), krijgt naar schatting zo'n 4,5 % van alle Europese studenten op een bepaald moment tijdens hun hogere opleiding een Erasmus-beurs. Daarvan gaat 68 % naar bachelorstudenten, 28 % naar masterstudenten, 1 % naar studenten op doctoraal niveau en 3 % naar studenten die een kortlopende hogere studie volgen. Met Erasmus-steun of andere openbare of particuliere middelen brengt ongeveer 10 % van het totale aantal studenten zijn studies geheel of gedeeltelijk in het buitenland door, of heeft dit reeds gedaan. Op een bijeenkomst in Boekarest (Roemenië) op 26 en 27 april 2012 (IP/12/394) hebben de voor het hoger onderwijs verantwoordelijke ministers uit 47 Europese landen de mobiliteitsstrategie van Bologna goedgekeurd, waarin is bepaald dat in 2020 ongeveer 20 % van de afgestudeerden uit het Europese hoger onderwijs een deel van zijn studies in het buitenland zal hebben gedaan. De Europese Unie heeft dezelfde benchmark in november 2011 goedgekeurd. Erasmus intensieve taalcursussen (EILC) Erasmus biedt ook gespecialiseerde taalcursussen aan voor de in de EU minder gebruikte en onderwezen talen om de studenten te helpen bij de voorbereiding van hun studies of stages in het buitenland. De cursussen worden georganiseerd in de landen waar deze talen als officiële taal gebruikt worden. Er worden geen cursussen aangeboden voor de meest courante talen zoals Duits, Engels, Frans en Spaans (Castiliaans). Sinds de introductie van de EILC's is het aantal cursussen waarvoor door Erasmus steun wordt verstrekt aanzienlijk gestegen. In 2011/2012 werden in 26 landen voor in totaal Erasmus-studenten (+13 %) zo'n 435 cursussen georganiseerd (een stijging van +11 % ten opzichte van 392 in het jaar daarvoor). De populairste bestemmingen voor de EILC's waren Italië, Portugal, België (Vlaanderen), Turkije en Zweden. Het hoogste percentage inkomende studenten dat deelnam aan een taalcursus werd opgetekend in Slovenië, waar 19,1 % van alle inkomende Erasmusstudenten deelnam, gevolgd door Kroatië (12,7 %). De deelnamepercentages lagen in IJsland, Roemenië, Griekenland en Estland tussen de 10 en 11 %. Erasmus voor personeelsmobiliteit (onderwijsopdrachten en personeelsopleiding) Ook biedt Erasmus onderwijzend personeel uit het hoger onderwijs en werknemers uit particuliere ondernemingen de mogelijkheid om voor een periode van één dag tot zes weken te gaan lesgeven in het buitenland. Daarnaast kan ieder wetenschappelijk en nietwetenschappelijk personeelslid van een instelling in het hoger onderwijs voor een periode van vijf dagen tot zes weken in het buitenland een opleiding volgen. 5

6 In het academisch jaar 2011/2012 heeft Erasmus onderwijzende en niet-onderwijzende personeelsleden uit instellingen voor hoger onderwijs gesteund om in het buitenland les te geven of een opleiding te volgen. Dit is een jaarlijkse toename van 8,6 %. Topland voor het uitzenden van personeel was Polen (6 312), gevolgd door Spanje (4 654) en Duitsland (3 937). De favoriete bestemming in het kader van personeelsmobiliteit was Spanje (4 554), gevolgd door Duitsland (4 491) en Italië (3 876). In 2011/2012 vormden mannen 50,5 % van het personeel dat aan Erasmus deelnam. Aan 16 personeelsleden met bijzondere behoeften werd bijkomende steun toegekend om aan de Erasmus-uitwisselingen deel te nemen (tegenover 13 in het jaar daarvoor). De gemiddelde duur van dergelijke mobiliteitsperioden bedroeg 5,7 dagen en het gemiddelde beursbedrag bovenop het gebruikelijke salaris bedroeg 713 euro (een stijging ten opzichte van de 662 euro in 2010/2011). In totaal hebben instellingen voor hoger onderwijs deelgenomen aan mobiliteitsactiviteiten, dat is een stijging van 3,6% in vergelijking met het jaar ervoor. Onderwijsopdrachten winnen nog steeds aan populariteit Erasmus biedt het onderwijzend personeel uit het hoger onderwijs en werknemers uit particuliere ondernemingen de mogelijkheid om voor een periode van één dag ten minste vijf onderwijsuren tot zes weken te gaan lesgeven aan een hogereonderwijsinstelling in een ander land. Het aantal docenten dat op deze manier uit Erasmus steun krijgt is gestaag gegroeid en sinds het programma in 1997/1998 van start ging, zijn al meer dan personeelsuitwisselingen financieel gesteund. Van de ondersteunde personeelsuitwisselingen in 2011/2012 ging het in gevallen om onderwijsopdrachten (+5,4 % meer dan het jaar daarvoor). Topland voor het uitzenden van personeel was Polen met gesteunde onderwijsopdrachten, gevolgd door Spanje (3 256) en Duitsland (3 110). De populairste bestemmingen voor onderwijsopdrachten waren Spanje (3 258), Duitsland (3 149), en Italië (2 903). De meeste mobiele docenten waren afkomstig uit de volgende vakgebieden: menswetenschappen en kunsten (32 %), sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (22 %), technische wetenschappen en bouwkunde (14 %). Docenten brachten gemiddeld 5,5 dagen in het buitenland door om colleges te geven; er is een lichte maar constante daling waargenomen sinds 2000/2001, toen het gemiddelde 6,9 dagen bedroeg. De gemiddelde beurs per onderwijsopdracht bovenop het gebruikelijke salaris bedroeg 686 euro, een stijging van 6,3 % in vergelijking met het voorgaande jaar (645 euro). Er werden 422 onderwijsopdrachten uitgevoerd door personeel van ondernemingen dat door instellingen voor hoger onderwijs in andere Europese landen werd uitgenodigd om er te gaan lesgeven ( +19 % in vergelijking met het jaar daarvoor). Personeelsopleiding vertoont aanzienlijke groei Sinds de start in 2007 is de populariteit van het steunprogramma voor de opleiding van personeel opmerkelijk toegenomen. Van de ondersteunde personeelsuitwisselingen in 2011/2012 ging het in gevallen om personeelsopleiding (+18 % meer dan het jaar daarvoor). Deze uitwisselingen zijn bestemd voor zowel universitair als nietuniversitair personeel, met inbegrip van het personeel van de administratieve en ondersteunende diensten. 6

7 3 336 personeelsleden uit het hoger onderwijs volgden in 2011/2012 een opleiding in het buitenland (+13,2 % meer dan het jaar daarvoor). Polen heeft het grootste aantal personeelsleden (2 318) naar het buitenland gestuurd voor opleiding, gevolgd door Spanje (1 398) en Duitsland (827). Duitsland was de populairste bestemming (1 342) gevolgd door Spanje (1 296) en het Verenigd Koninkrijk (1 214). De duur van de opleiding voor personeel bedroeg gemiddeld 6,1 dagen. Er namen meer vrouwen dan mannen deel aan de opleidingen voor personeel (69,5 %); vrouwen maakten 42,9 % van de deelnemers uit bij de onderwijsopdrachten. Aantal intensieve Erasmus-programma's blijft stijgen Erasmus biedt docenten en studenten de kans thematische studieprogramma's bij te wonen, die van tien dagen tot zes weken kunnen duren. De EU financiert de organisatie van deze zogeheten intensieve programma's, zoals de reiskosten en de dagvergoeding voor de deelnemers. De landen die het grootste aantal dergelijke programma's organiseerden waren Italië met 60 cursussen (13 % van het totale aantal), gevolgd door Duitsland (43) en Frankrijk (35). De populairste vakgebieden waren sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (26 %); technische wetenschappen en bouwkunde (18 %). Intensieve programma's op het gebied van wiskunde en informatica, evenals menswetenschappen en kunsten, waren elk goed voor een aandeel van 15 %. De gemiddelde duur van de intensieve programma's bedroeg 11,5 dagen. In 2011/2012 werden 462 intensieve Erasmus-programma's georganiseerd (een stijging van 14 % in vergelijking met de 404 in het voorgaande jaar). Hieraan hebben studenten (zowel internationale als nationale studenten) en docenten deelgenomen. Erasmus-samenwerkingsprojecten tussen universiteiten Het Erasmus-programma bevordert door middel van de financiering van samenwerkingsprojecten tevens de modernisering van het Europees hoger onderwijs. Met deze tussen één en drie jaar durende projecten wordt via grensoverschrijdende samenwerking tussen de instellingen voor hoger onderwijs en de belanghebbenden de hervorming van het beleid gestimuleerd. De aanvragen worden eenmaal per kalenderjaar ingediend en jaarlijks wordt ongeveer 20 miljoen euro aan deze projecten toegewezen. Veel van de door dit onderdeel van het Erasmus-programma gefinancierde projecten hebben bijgedragen aan belangrijke ontwikkelingen in het beleid. Zo was het Europees systeem voor het verzamelen en overdragen van studiepunten (ECTS) oorspronkelijk een Erasmus-project en werd het pas later een van de belangrijkste instrumenten ter bevordering van de mobiliteit. (ECTS kent op basis van de studiebelasting en vastgestelde leerresultaten aan elk onderdeel van een studieprogramma studiepunten toe. Dit maakt het voor studenten eenvoudiger in verschillende programma's behaalde studiepunten te verzamelen en het vereenvoudigt de erkenning van de studie in het buitenland bij hun eigen instelling.) Het aantal aanvragen voor samenwerkingsprojecten tussen universiteiten neemt van jaar tot jaar toe. In 2012 werden 250 aanvragen ingediend (een stijging ten opzichte van de 197 in 2011). Daarvan werden er 57 geselecteerd voor financiering. Dit betekent dat gemiddeld 22,8 % positief geëvalueerd wordt. Het Verenigd Koninkrijk heeft het grootste aantal voorstellen ingediend (35), gevolgd door België (25) en Finland (24). België was het succesvolst op het gebied van goedgekeurde projecten, 11 projecten kregen groen licht. 7

8 Hoeveel geeft de EU uit aan het Erasmus-programma? In de huidige begrotingsperiode ( ) heeft de EU 3,1 miljard euro voor het Erasmus-programma uitgetrokken. In 2011/2012 bedroeg de totale begroting ongeveer 494 miljoen euro, waarvan 473 miljoen euro gebruikt werd voor de ondersteuning van de mobiliteit van studenten en personeel. Het grootste gedeelte van de Erasmus-begroting wordt beheerd door de nationale agentschappen in de deelnemende landen. Erasmus steunt ook multilaterale projecten en netwerken ten belope van circa 20 miljoen euro (ongeveer 4 % van de begroting). Deze worden centraal beheerd door het Uitvoerend Agentschap voor onderwijs, audiovisuele media en cultuur (EACEA) in Brussel. De onderstaande tabel geeft het totale bedrag aan Erasmus-middelen weer dat elk jaar aan mobiliteit wordt besteed. Tabel 1: Gedecentraliseerde middelen voor Erasmus die aan de nationale agentschappen zijn toegewezen Jaar Jaarlijkse Erasmus-begroting voor mobiliteit van studenten en personeel in miljoen euro Wijziging, op jaarbasis , ,84 106,46 % ,88 22,50 % ,86 33,39 % ,88 43,37 % ,88 7,95 % ,78 7,22 % ,46 0,93 % ,3 1,14 % ,00-5,79 % ,27 43,24 % ,27 0,00 % ,79 11,49 % ,19 3,94 % ,9 4,91 % ,53 16,92 % ,00 17,87 % ,96 19,62 % ,75 22,29 % ,25 51,48 % ,36 11,85 % 8

9 ,37-0,24 % ,83 4,68 % ,91 8,99 % ,26 15,48 % ,14-0,02 % Hoe worden de Erasmus-middelen op nationaal niveau toegewezen? Het totale Erasmus-budget wordt op basis van de onderstaande factoren onder de deelnemende landen verdeeld: bevolking: aantal studenten, afgestudeerden en docenten in het hoger onderwijs (niveau 5-6 van de Internationale standaardclassificatie van het onderwijs, ISCED). De gegevens worden aangeleverd door Eurostat; kosten van levensonderhoud en afstand tussen hoofdsteden: worden gebruikt als correctiefactoren bij de factor bevolking; indicator van eerdere prestaties: wordt berekend op basis van het aantal in het verleden uitgezonden personeelsleden en studenten (op basis van de laatst beschikbare gegevens). Hoe wordt het maandelijkse EU-beursbedrag bepaald? Erasmus-beurzen zijn bedoeld om een deel van de extra woon- en reiskosten in het buitenland te dekken. Erasmus-studenten betalen geen inschrijvingsgeld aan de gastinstelling in het buitenland. In elk land wijzen de nationale agentschappen de ter beschikking gestelde middelen toe aan de instellingen voor hoger onderwijs. Een nationaal agentschap kan beslissen om hogere beurzen toe te kennen aan een kleiner aantal studenten (zoals bijvoorbeeld in Bulgarije, Cyprus en Turkije gebeurt), of lagere beurzen aan een groter aantal studenten (zoals bijvoorbeeld in Frankrijk en Italië). Het moet zich wel houden aan het plafond voor beurzen dat door de Europese Commissie voor elk land van bestemming wordt vastgelegd (zie de gids voor het programma Een Leven Lang Leren). Op basis van factoren zoals de aangevraagde bedragen en de resultaten uit het verleden wijzen de nationale agentschappen de middelen toe aan de aanvragende instellingen. Binnen een door het nationale agentschap vastgestelde marge die van land tot land verschilt, kan de instelling dan beslissen welk bedrag het precies betaalt aan de studenten (en hoeveel de week- of dagbijdrage voor personeel bedraagt). Het maandelijkse beursbedrag is afhankelijk van het land van bestemming en van het type mobiliteit. Zo wordt vaak een hoger beursbedrag toegekend voor stages dan voor studies in het buitenland. De Erasmus-beurs van de Europese Unie kan worden aangevuld met medefinanciering uit diverse nationale, regionale en lokale bronnen. De nationale agentschappen of de instellingen voor hoger onderwijs kunnen het beursbedrag voor studenten uit minder bevoorrechte milieus verhogen. In 2011/2012 varieerde het gemiddelde maandelijkse EU-beursbedrag voor studentenmobiliteit van 123 euro voor Spaanse studenten tot 641 euro voor studenten uit Letland. Het gemiddelde maandelijkse beursbedrag over alle landen bedroeg 252 euro. 9

10 Hoe kunnen studenten en personeelsleden een Erasmus-beurs aanvragen? Het Erasmus-programma staat open voor alle studenten van hogeronderwijsinstellingen met een Erasmus University Charter in een van de deelnemende landen. De meeste instellingen voor hoger onderwijs in Europa bijna hebben het Erasmus University Charter ondertekend. Om een aanvraag voor een Erasmus-studieperiode of -stage in te dienen, moet men eerst contact opnemen met het bureau buitenland van de eigen instelling en een studie- of stageovereenkomst invullen. Deze documenten bakenen het programma af dat de student tijdens zijn studie- of stageperiode moet volgen. Zij moeten worden goedgekeurd en ondertekend door de eigen instelling, de gastinstelling of onderneming en door de student zelf. Hierdoor wordt volledige academische erkenning door de eigen instelling van het tijdens de Erasmus-periode naar behoren afgewerkte programma vereenvoudigd en gewaarborgd. Erasmus-studie: wie een deel van zijn studie in het buitenland wil volgen, moet ten minste in het tweede jaar hoger onderwijs zitten. Erasmus-stages: studenten kunnen een Erasmus-stage volgen vanaf het eerste jaar van hun studie in het hoger onderwijs. Looptijd: Elke periode in het buitenland duurt, voor zowel studies als stages, 3 tot 12 maanden; gecombineerde perioden in het buitenland mogen in totaal niet langer dan 24 maanden duren. Voor studenten die een kortlopende hogere beroepsopleiding volgen, bedraagt de minimumduur voor een stage twee maanden. Erasmus voor personeelsleden: het onderwijzend personeel moet aan de thuisinstelling een door de gastinstelling goedgekeurd lesprogramma voorleggen. Personeelsleden die een Erasmus-opleidingsbeurs willen aanvragen, moeten eveneens hun opleidingsprogramma laten goedkeuren door hun eigen instelling en de gastinstelling of - onderneming. Hoe komt een universiteit in aanmerking voor deelname aan het Erasmus-programma? Een universiteit of een andere instelling voor hoger onderwijs moet een aantal beginselen en andere verplichtingen uit het Erasmus University Charter onderschrijven voor zij kan deelnemen aan de Erasmus-projecten voor mobiliteit of samenwerking. De nadruk ligt op het verzekeren van een hoog kwaliteitsniveau. De gastinstelling mag inkomende Erasmusstudenten geen inschrijvingsgeld aanrekenen, en na terugkeer naar de thuisinstelling moeten succesvol afgelegde vakken of stages automatisch volledig worden erkend. Waarom draagt het programma de naam Erasmus? Het Erasmus-programma is genoemd naar de filosoof, theoloog en humanist Desiderius Erasmus van Rotterdam ( ). Erasmus, die tijdens de Reformatie leefde, geniet ruime bekendheid als tegenstander van het dogmatisme. Erasmus heeft tijdens zijn zoektocht naar kennis, ervaring en inzicht uit de contacten met andere landen in verschillende delen van Europa gewoond en gewerkt. 10

11 Het acroniem ERASMUS kan ook worden gelezen als EuRopean Community Action Scheme for the Mobility of University Students (actieprogramma van de Europese Gemeenschap inzake de mobiliteit van studenten), zoals in het eerste besluit tot vaststelling van het programma (Besluit 87/327/EEG van de Raad van 15 juni 1987 tot vaststelling van het communautaire actieprogramma inzake de mobiliteit van studenten). Voor meer informatie Zie ook IP/13/657 Meer over het Erasmus-programma Statistieken over Erasmus 11

Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011

Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011 MEMO/12/310 Brussel, 8 mei 2012 Het Erasmus-programma in 2010/2011: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten en andere

Nadere informatie

Europese feestdagen 2019

Europese feestdagen 2019 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02

Nadere informatie

Europese feestdagen 2018

Europese feestdagen 2018 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03

Nadere informatie

Europese feestdagen 2017

Europese feestdagen 2017 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken

Nadere informatie

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers Brussel, 23 november 2011 - Tot 5 miljoen mensen, bijna tweemaal zo veel als nu, krijgen de kans om in het

Nadere informatie

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER Erasmusprogramma Evaluatie Het Erasmusprogramma

Nadere informatie

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1 Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus

Nadere informatie

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 International Week March 9-13 Info about Mobility Study Training Projects Student Conferences kood International Activity 2 Buitenlandse mobiliteit

Nadere informatie

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 Procedure Erasmus+ 2014-2020 ons kenmerk Erasmus+ Beurzenprogramma telefoon (088) 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 contactpersoon Klaartje Gosens e-mail internationaloffice@avans.nl van

Nadere informatie

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

Procedure Erasmus+ 2014-2016

Procedure Erasmus+ 2014-2016 Procedure Erasmus+ 2014-2016 ons kenmerk Erasmus+ Beurzenprogramma contactpersoon Klaartje Gosens datum Maart 2015 telefoon (088) 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2016 e-mail internationaloffice@avans.nl

Nadere informatie

Procedure Erasmus+ 2015-2016

Procedure Erasmus+ 2015-2016 Procedure Erasmus+ 2015-2016 ons kenmerk Erasmus+ beurzenprogramma contactpersoon Klaartje Gosens datum september 2015 telefoon + 3 1 88 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2015-2016 e-mail internationaloffice@avans.nl

Nadere informatie

Erasmus beurzen Richtlijnen PXL

Erasmus beurzen Richtlijnen PXL Erasmus beurzen 2019-2020 Richtlijnen PXL Raadpleeg ook de informatiefiches Erasmus Study en Erasmus Placement. 1. Programmalanden De onderstaande landen, samen met de daarbij horende overzeese gebieden

Nadere informatie

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie?

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? MEMO/11/406 Brussel, 16 juni 2011 Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? Vakantie verwacht het onverwachte. Gaat u binnenkort op reis in de EU of naar IJsland, Liechtenstein,

Nadere informatie

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015 Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen International Days 2015 Op Erasmus gaan: wereldwijde mogelijkheden Binnen Europa: 32 landen: 28 EU landen, Turkije, IJsland, Noorwegen, FYROM

Nadere informatie

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag Patrick Beckers International Office Social Sciences AANMELDPROCES 1. Nominatie 2. Aanmelden bij universiteit 3. Beurs NOMINATIE + AANMELDING 1.

Nadere informatie

ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT

ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT Versie 18.11.2015 1. WELKE MOGELIJKHEDEN BIEDT DEZE ACTIE? Een mobiliteitsproject voor het hoger onderwijs omvat

Nadere informatie

UITWISSELING IN EUROPA

UITWISSELING IN EUROPA UITWISSELING IN EUROPA ERASMUS Algemene introductie tot Erasmus Hoe moet je je voorbereiden wat kun je verwachten van deze sessie? Geen individuele bespreking van alle mogelijke bestemmingen in alle faculteiten

Nadere informatie

Arbeidsmarkt allochtonen

Arbeidsmarkt allochtonen Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Kim Nevelsteen Arbeidsmarkt allochtonen Samenvatting 1.176 werkzoekende allochtone Kempenaren (2012) vaak man meestal

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en) 9438/17 ADD 1 MAP 12 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 17 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal van

Nadere informatie

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

Nadere informatie

GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van

GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.7.2016 C(2016) 4164 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van 7.7.2016 betreffende de herziening van de vergoedingstabellen van dienstreizen voor ambtenaren

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 60576 30 oktober 2018 Regeling van de Minister voor Medische Zorg van 22 oktober 2018, kenmerk 1432459-182639, houdende

Nadere informatie

Informatie van: international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie

Informatie van: international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie Op naar het buitenland! Informatie van: Patrick Beckers Coco de Jongh Ellen Verbakel international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie coördinator internationalisering Sociologie

Nadere informatie

Deel 8. internationale vergelijking

Deel 8. internationale vergelijking Deel internationale vergelijking INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij:

1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij: 9. ENERGIE 1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij: 31973 D 0045: Besluit 73/45/Euratom van de Raad van 8 maart

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018.

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018. Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I Uitgave in de Nederlandse taal Wetgeving 61e jaargang 2 juli 2018 Inhoud II Niet-wetgevingshandelingen BESLUITEN Besluit (EU) 2018/937 van de Europese Raad van

Nadere informatie

UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE

UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE 13.12.2013 Publicatieblad van de Europese Unie L 334/37 UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE van 11 december 2013 tot wijziging van Besluit 2012/226/EU betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet

Nadere informatie

Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS

Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS Wanneer gebruiken? Deze instructie is alleen van nut indien u een aanvraag wilt indienen voor een jongere die langer dan 3 maanden in Nederland

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS INFO OPROEP 2019 ERASMUS STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN VOOR WIE? De School Exchange Partnerships (KA229) of samenwerking voor enkel scholen binnen Erasmus bestaat enkel voor scholen uit het

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+

Stages in Europa. Erasmus+ Stages in Europa Erasmus+ Inhoud presentatie Waarom? Financiering? Erasmus+ programma Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Hoe vind je een buitenlandse stage? Tips voor een succesvolle stage Sociaal

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 23 mei 2017 (OR. en) 9601/17 ADD 4 JAI 537 ASIM 57 CO EUR-PREP 27 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 17 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de

Nadere informatie

ERASMUS+ Stages. april 2015

ERASMUS+ Stages. april 2015 ERASMUS+ Stages april 2015 Inhoud Programma landen Erasmus Charter for Higher Education Budget Voorwaarden Pas afgestudeerden Mobiliteitperiodes Stagebeurzen Formulieren Questions & Answers Programma Landen

Nadere informatie

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling #BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling Artikel 1: Situering De Europese Week van de Sport is een initiatief van de Europese Commissie om sport en lichaamsbeweging

Nadere informatie

Scorebord van de interne markt

Scorebord van de interne markt Scorebord van de interne markt Prestaties per lidstaat Nederland (Verslagperiode: 2015) Omzetting van wetgeving Omzettingsachterstand: 0,6 % (laatste verslag: 0,6%) stabiel, nog steeds beter dan het EU-gemiddelde

Nadere informatie

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17 2.2. EUROPESE UNIE 2.2.1. Droogte remt groei melkaanvoer af Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) 2005 2015 2017 2018 % 18/17 België 3 022 3 988 4 025 4 190 4,1 Denemarken 4 451 5 278 5

Nadere informatie

HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN?

HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? 2/09/2008-22/10/2008 Er zijn 329 antwoorden op 329 die voldoen aan uw criteria DEELNAME Land DE - Duitsland 55 (16.7%) PL - Polen 41 (12.5%) DK - Denemarken 20

Nadere informatie

Scorebord van de interne markt

Scorebord van de interne markt Scorebord van de interne markt Prestaties per lidstaat België (Verslagperiode: 2015) Omzetting van wetgeving Omzettingsachterstand: 1,1% (laatste verslag: 0,8%) voor het eerst sinds mei 2014 weer in de

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 66 (1991) Nr. 6 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2014 Nr. 39 A. TITEL Overeenkomst betreffende samenwerking en een douane-unie tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten,

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1 Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) Interinstitutionele dossiers: 2017/0900 (E) 2013/0900 (E) EUCO 7/1/18 REV 1 INST 92 POLGEN 23 CO EUR 8 RECHTSHANDELINGEN Betreft: BESLUIT VAN DE EUROPESE RAAD

Nadere informatie

Tarieven Europa: staffel 1

Tarieven Europa: staffel 1 Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan

Nadere informatie

Brussel, 13 mei Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging

Brussel, 13 mei Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging MEMO/11/292 Brussel, 13 mei 2011 Brussel, 13 mei 2011 - Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging 53% van de Europese jongeren is bereid om in het buitenland te gaan werken Meer dan de helft van de jongeren

Nadere informatie

AEG deel 3 Naam:. Klas:.

AEG deel 3 Naam:. Klas:. AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Stages in Europa Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Inhoud presentatie Waarom op internationale stage gaan? Beurzen? Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Erasmus+ programma - Doelgroep / voorwaarden

Nadere informatie

Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer

Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 19 maart 2013 Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer Het aantal

Nadere informatie

KA 1 Credit Mobility Hoger Onderwijs. Joy Plokker

KA 1 Credit Mobility Hoger Onderwijs. Joy Plokker KA 1 Credit Mobility Hoger Onderwijs Joy Plokker Inhoud Structuur van het Erasmus+ programma Budget hoger onderwijs Call 2015 Erasmus Charter for Higher Education Inter-institutional Agreement (IIA) KA1

Nadere informatie

Titel 1 (eigen middelen): miljoen EUR. Titel 3 (overschotten, saldi en aanpassingen): miljoen EUR

Titel 1 (eigen middelen): miljoen EUR. Titel 3 (overschotten, saldi en aanpassingen): miljoen EUR Raad van de Europese Unie Brussel, 17 juni 2016 (OR. en) 9586/16 BUDGET 15 TOELICHTING Betreft: Ontwerp van gewijzigde begroting nr. 2 bij de algemene begroting 2016: Boeking van het overschot van het

Nadere informatie

BESLUIT VAN DE COMMISSIE

BESLUIT VAN DE COMMISSIE 27.4.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 115/27 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen voor het spoorwegsysteem (Kennisgeving

Nadere informatie

BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN

BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN 1 AT - Oostenrijk Flutiform 50 Mikrogramm/5 Mikrogramm pro Sprühstoß Druckgasinhalation

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 12 mei 2017 (OR. en) 9046/17 ADD 1 EF 97 ECOFIN 351 AGRIFIN 50 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 8 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal

Nadere informatie

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx Bijlage B4 Werken aan de start Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 5 Tabel B4.3... 6 Tabel B4.4... 7 Tabel B4.5... 8 Tabel B4.6... 9 Tabel B4.7... 10 Tabel B4.8... 11 Tabel B4.9... 12 Tabel

Nadere informatie

Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen

Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen 2012D0226 NL 13.12.2013 001.001 1 Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen B BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 18 november 2003

Nadere informatie

STAGES IN EUROPA ERASMUS+

STAGES IN EUROPA ERASMUS+ DIRECTIE ONDERWIJSAANGELEGENHEDEN AFDELING INTERNATIONALISERING STAGES IN EUROPA ERASMUS+ Patricia Burssens 25/10/2016 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Erasmus+ programma Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 29 407 Vrij verkeer werknemers uit de nieuwe EU lidstaten Nr. 162 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter

Nadere informatie

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 Meer personen op de arbeidsmarkt in de eerste helft van 2010. - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, 2 de

Nadere informatie

Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau

Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau 01.06.2004-30.09.2004 Deel I Achtergrondinformatie Land AT - Oostenrijk 1 (1.4)

Nadere informatie

Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen. Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014

Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen. Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014 Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014 Programma 29 september 2014 Radboudumc International

Nadere informatie

I. VERZOEK OM INFORMATIE betreffende de transnationale terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten

I. VERZOEK OM INFORMATIE betreffende de transnationale terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten FORMULIER VOOR (FACULTATIEF) GEBRUIK DOOR DE OVERHEIDSINSTANTIE DIE OM INFORMATIE VERZOEKT I. VERZOEK OM INFORMATIE betreffende de transnationale terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het

Nadere informatie

Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU

Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU Velden met een zijn verplicht. I. Gezinsuitkeringen CONTEXT: Gezinsuitkeringen worden over het algemeen uit de belastingen gefinancierd

Nadere informatie

Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop

Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop 1. BRP bron voor demografische statistieken 2. Demografische statistieken volgens Europese verordening

Nadere informatie

Infosessie LOBW 25/11/2014. Programma infosessie: Erasmus + Waarom exchange?

Infosessie LOBW 25/11/2014. Programma infosessie: Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Infosessie LOBW dinsdag 25 november 2014, 16u Exchange coordinator LOBW: Prof. De Martelaer Sinds 1 september: Internationalisation coordinator faculteit LK Katrijn

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in januari 2016

De arbeidsmarkt in januari 2016 De arbeidsmarkt in januari 2016 Datum: 12 februari 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche januari 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen Ten gevolge van de

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in november 2015

De arbeidsmarkt in november 2015 De arbeidsmarkt in november 2015 Datum: 7 december 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche november 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

Samenstelling van het Europees Parlement met het oog op de verkiezingen van 2014

Samenstelling van het Europees Parlement met het oog op de verkiezingen van 2014 P7_TA(2013)0082 Samenstelling van het Europees Parlement met het oog op de verkiezingen van 2014 Resolutie van het Europees Parlement van 13 maart 2013 over de samenstelling van het Europees Parlement

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 12 februari 2016 (OR. en) 6056/16 ADD 4 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 10 februari 2016 aan: JAI 94 ASIM 14 RELEX 101 FRONT 66 CADREFIN 8 ENFOPOL 33 PROCIV 5 VISA

Nadere informatie

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa Brussel, 16 november 2011 Beleidsmakers moeten scholen beter ondersteunen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in maart 2016

De arbeidsmarkt in maart 2016 De arbeidsmarkt in maart 2016 Datum: 11 april 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche maart 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1.

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 1.6.2012 COM(2012) 255 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot verlening van een machtiging om onderhandelingen te openen over aanpassing van de volgende overeenkomsten

Nadere informatie

EDITIE De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers

EDITIE De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers EDITIE 2007 [ ] De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers OK 2 Final DOS FICHES.qxd 19/12/07 17:34 Page 1 Territoriale besturen % 8 25 0,0 0,04 1 ste niveau 2 de niveau 3 de niveau Federale

Nadere informatie

BESLUIT VAN DE COMMISSIE

BESLUIT VAN DE COMMISSIE 22.7.2010 Publicatieblad van de Europese Unie L 189/19 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 19 juli 2010 inzake gemeenschappelijke veiligheidsdoelen, zoals vermeld in artikel 7 van Richtlijn 2004/49/EG van het

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2017/0274 (E) 13588/17 ACP 119 FIN 647 PTOM 20 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: BESLUIT VAN DE

Nadere informatie

Stages & ERASMUS+ 12 april 2018

Stages & ERASMUS+ 12 april 2018 Stages & ERASMUS+ 12 april 2018 Programma Mobiliteit tussen Programmalanden (KA103) Stages voor pas afgestudeerden Mobiliteit met Partnerlanden (KA107) Employability en stages Programma Landen 28 lidstaten

Nadere informatie

Tabel 1: Economische indicatoren (1)

Tabel 1: Economische indicatoren (1) Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in februari 2016

De arbeidsmarkt in februari 2016 De arbeidsmarkt in februari 2016 Datum: 16 maart 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche februari 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in mei 2016

De arbeidsmarkt in mei 2016 De arbeidsmarkt in mei 2016 Datum: 17 juni 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche mei 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in april 2016

De arbeidsmarkt in april 2016 De arbeidsmarkt in april 2016 Datum: 10 mei 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche april 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in augustus 2016

De arbeidsmarkt in augustus 2016 De arbeidsmarkt in augustus 2016 Datum: 8 september 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche augustus 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

BIJLAGE. bij. Voorstel voor een Besluit van de Raad

BIJLAGE. bij. Voorstel voor een Besluit van de Raad EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.8.2017 COM(2017) 412 final ANNEX 1 BIJLAGE bij Voorstel voor een Besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie en haar lidstaten, en de voorlopige

Nadere informatie

Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017. Milieu en Preventie Management

Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017. Milieu en Preventie Management Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017 Milieu en Preventie Management Waarom naar het buitenland? Taal Cultuur Werkgelegenheid Academische vaardigheden Zelfvertrouwen Vriendenkring

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD NL NL NL EUROPESE COMMISSIE Brussel, 4.8.2010 COM(2010) 421 definitief VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de toepassing van Verordening (EG) nr. 453/2008 van het Europees

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in oktober 2015

De arbeidsmarkt in oktober 2015 De arbeidsmarkt in oktober 2015 Datum: 9 november 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche oktober 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken

De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken Bron: K. Caminada & K. Goudswaard (2017), De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken, Geron Tijdschrift over ouder worden & maatschappij jaargang 19, nummer 3: 10-13. De inkomensverdeling

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in maart 2017

De arbeidsmarkt in maart 2017 De arbeidsmarkt in maart 2017 Datum: 12 april 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche maart 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1.

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

BIJLAGE. bij het. Voorstel voor een besluit van de Raad

BIJLAGE. bij het. Voorstel voor een besluit van de Raad EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.2.2016 COM(2016) 70 final ANNEX 1 BIJLAGE bij het Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie en haar lidstaten, van het protocol

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 34 (2007) Nr. 7 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2015 Nr. 4 A. TITEL Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting

Nadere informatie

De buitenlandse handel van België - 2009 -

De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België in 2009 (Bron: NBB communautair concept*) Analyse van de cijfers van 2009 Zoals lang gevreesd, werden in 2009 de gevolgen van

Nadere informatie