TYPE INHOUD, TYPE MEDIUM EN TYPE DRAGER

Transcriptie

1 Introductie 3 nieuwe kmc s Groningen Utrecht Maastricht Den Haag Leidschendam mei - juli 2012 TYPE INHOUD, TYPE MEDIUM EN TYPE DRAGER Ben Landsbergen Senior Metadata Specialist OCLC

2 Programma Achtergronden. Waarom 3 nieuwe kmc s? Functie en betekenis Syntax Voorbeelden / aanvullende richtlijnen Catalogiseren in WinIBW Samenvatting Uitgebreide toelichting in Richtlijnen voor het catalogiseren in het GGC

4 Een beetje geschiedenis GMD - General Material Designator - Algemene materiaalaanduiding Invoer: 4000 *Beeld & Geluid* / Presentatie: Het Boekenbal [Beeld & Geluid] / Andere voorbeelden: Voorwerp, Speelleermateriaal SMD Special Material Designator Speciale materiaalaanduiding videocassette (60 min.) cd (45 min.) plattegrond

5 De geschiedenis gaat verder Belangrijke ontwikkelingen Digitalisering: e-books, e-journals, websites, foto s, cartografische kaarten, handschriften etc. Grote verscheidenheid aan en ontwikkeling in met name niet- boekmaterialen, zoals bewegend beeld, computergames, geluid Steeds lossere relatie tussen inhoud en drager

6 en verder Voorbeeld: Novelle in diverse uitvoeringen : - Als gebonden boek, als paperback e.d. - Als e-book - Online op een website - Op microfilm - Als luisterboek op cd, cd-rom of als streaming audio - Verfilming op dvd-video

7 en heeft geresulteerd in Uit elkaar trekken van GMD: Kmc 0501 Type inhoud - Content type - tag 336 (MARC21) Kmc 0502 Type medium - Media type - tag 337 (MARC21) Kmc 0503 Type drager - Carrier type - tag 338 (MARC21) Kmc 0500 blijft bestaan Toepassing en betekenis van 1e positie aangescherpt Uitgebreide toelichting in Richtlijnen voor het catalogiseren in het GGC

8 Voorbeeld Audio-cd of grammofoonplaat met nummers van popgroep 0500 Gax Type inhoud: uitgevoerde muziek > kmc 0501 Type medium: audio > kmc 0502 Type drager: audiodisc > kmc cd (45 min.) << SMD! of grammofoonplaat (45 min.) << SMD!

10 Kmc 0501 Type inhoud RDA omschrijving: De vorm van communicatie waarin de inhoud wordt uitgedrukt en de zintuigen waarmee de inhoud wordt waargenomen. Gestandaardiseerde lijst Drieletterige Engelse codes In Nederlands vertaalde termen plus Engelse termen Definities

11 Type inhoud codes en termen selectie (1/3) RDA CODE txt NEDERLANDSE RDA TERM tekst prm snd spw uitgevoerde muziek geluiden gesproken woord tdi tdm sti tweedimensionaal bewegend beeld driedimensionaal bewegend beeld niet-bewegend beeld

12 Type inhoud codes en termen selectie (2/3) RDA CODE cop cod NEDERLANDSE RDA TERM computerprogramma computerdataset crd cri cartografische driedimensionale vorm cartografische afbeelding ntm ntv muzieknotatie bewegingsnotatie tdf driedimensionale vorm

13 Type inhoud codes en termen selectie (3/3) RDA CODE tct tci tcm crt tcf NEDERLANDSE RDA TERM tactiele tekst tactiele afbeelding tactiele muzieknotatie cartografische tactiele afbeelding tactiele driedimensionale vorm

14 Kmc 0502 Type medium RDA omschrijving: Medium type drukt uit welk algemeen type apparaat vereist is om de inhoud van een bron te bekijken, te spelen, af te spelen etc. Gestandaardiseerde lijst Eenletterige Engelse codes In Nederlands vertaalde termen plus Engelse termen

15 Type medium codes en termen selectie RDA CODE c g h n p s v NEDERLANDSE RDA TERM computer geprojecteerd microvorm zonder medium microscopisch audio video

16 Kmc 0503 Type drager RDA omschrijving: Type drager weerspiegelt het soort opslagmedium (en de behuizing) van een drager in combinatie met het medium type (dat aangeeft welk apparaat vereist is om de inhoud van een bron te bekijken, te spelen, af te spelen etc.). Gestandaardiseerde lijst Tweeletterige Engelse codes In Nederlands vertaalde termen plus Engelse termen Definities

17 Type drager codes en termen selectie Categorie drager Geluidsdragers Computerdragers Microvormdragers Microscoopdragers Dragers van geprojecteerd beeld Stereografische dragers Dragers zonder medium Videodragers Drager audiodisc (sd), audiocassette (ss), audiotapespoel (st) computerdisc (cd), computertapecassette (cf), computerkaart (ck), online bron (cr) microfilmcassette (hc), microfiche (he), microfilmstrook (hh) Microscoopdia (pp) filmstrook (gd), dia (gs), overheadsheet (gt), filmcassette (mf), filmspoel (mr) stereografische disc (es) vel (nb), band (nc), object (nr) videodisc (vd), videocassette (vf)

19 Syntax van kmc s (1) Voorbeeld 0501 #uitgevoerde muziek=prm_%%rdacontent/dut 0502 #audio=s_%%rdamedia/dut 0503 #audiodisc=sd_%%rdacarrier/dut NB Tabelfunctie t.b.v. invoer/muteren records! Syntax (1) Afgestemd op MARC21 Gestandaardiseerde term # Gestandaardiseerde code = Gehanteerde standaard Voorafgaande interpunctie _%% ( _ betekent spatie) /dut (Dutch); termen vertaald in Nederlands

20 Syntax van kmc s (2) Term en code Elkaars equivalent Volgens zelfde standaard Term of code verplicht; advies: combinatie gebruiken Afspraak: maximaal één term-code-combinatie per kmc Standaarden Verplicht subveld Subveld niet herhaalbaar rdacontent cfm. Term and Code List for RDA Content Types rdamedia cfm. Term and Code List for RDA Media Types rdacarrier cfm. Term and Code List for RDA Carrier Types obdrager cfm. Lijst dragers t.b.v. openbare bibliotheken in Nederland

22 Voorbeelden typen documenten overzicht 1. Tekst (2) 2. Niet-bewegend beeld 3. Bewegend beeld 4. Geluid 5. Cartografisch materiaal 6. Software 7. Objecten 8. Combinatie bladmuziek en muziekuitvoering op dvd-video In Richtlijnen voor het catalogiseren in het GGC zijn ca. 50 voorbeelden opgenomen!

23 1. Tekst (1/2) 0500 Aax Novelle in boekvorm (hard copy) 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #band=nc_%%rdacarrier/dut 0500 Sax Novelle als e-book op cd-rom 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #computerdisc=cd_%%rdacarrier/dut 0500 Oax Novelle als e-book via internet 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #online bron=cr_%%rdacarrier/dut 0500 Aax Novelle in braille 0501 #tactiele tekst=tct_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #band=nc_%%rdacarrier/dut

24 Intermezzo toepassing en implicaties (1) Selecties/zoekvragen (van eindgebruikers) op type inhoud, medium en drager plus combinaties Toegepast bij alle documentsoorten Kmc s (RDA standaard) verplicht per 1 april 2013 Toegevoegd aan bestaande records middels databaseconversie ter voorkoming breuk in GGC

25 1. Tekst (2/2) Verzameling losse brieven op papier 0500 Dax 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #vel=nb_%%rdacarrier/dut Verzameling losse brieven op microfiche 0500 Dax 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #microvorm=h_%%rdamedia/dut 0503 #microfiche=he_%%rdacarrier/dut

26 2. Niet-bewegend beeld 0500 Aax Fotoboek, strip of prentenboek (hard copy) 0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #band=nc_%%rdacarrier/dut 0500 Iax Verzameling dia s 0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut 0502 #geprojecteerd=g_%%rdamedia/dut 0503 #dia=gs_%%rdacarrier/dut 0500 Iax Foto van een gebouw (hard copy) 0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #kaart=no_%%rdacarrier/dut 0500 Iax Foto van een gebouw op internet 0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #online bron=cr_%%rdacarrier/dut

27 Intermezzo toepassing en implicaties (2) Kmc s herhaalbaar Kmc s verdubbelen met nodige terughoudendheid Alleen toekennen als belangrijk ter identificatie document Voorbeeld Boek met overwegend tekst met hier en daar een illustratie. Alleen: 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut Niet toevoegen: 0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut. Als bijlage ondergeschikt aan hoofdmateriaal > alleen kmc s t.b.v. hoofdelement Gelijkwaardige elementen > kmc s verdubbelen. Bijv. kits, partituur plus dvd-video van muziekuitvoering Onderdeelbeschrijvingen > geheel is uitgangspunt

28 3. Bewegend beeld Speelfilm op videoband 0500 Bax 0501 #tweedimensionaal bewegend beeld=tdi_%%rdacontent/dut 0502 #video=v_%%rdamedia/dut 0503 #videocassette=vf_%%rdacarrier/dut Speelfilm op dvd 0500 Bax 0501 #tweedimensionaal bewegend beeld=tdi_%%rdacontent/dut 0502 #video=v_%%rdamedia/dut 0503 #videodisc=vd_%%rdacarrier/dut Speelfilm op streaming video 0500 Bax 0501 #tweedimensionaal bewegend beeld=tdi_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #online bron=cr_%%rdacarrier/dut

29 4. Geluid Audio-cd of grammofoonplaat met nummers van popgroep 0500 Gax 0501 #uitgevoerde muziek=prm_%%rdacontent/dut 0502 #audio=s_%%rdamedia/dut 0503 #audiodisc=sd_%%rdacarrier/dut Luisterboek op audio-cd 0500 Gax 0501 #gesproken woord=spw_%%rdacontent/dut 0502 #audio=s_%%rdamedia/dut 0503 #audiodisc=sd_%%rdacarrier/dut Audiocassette met gesproken woord 0500 Gax 0501 #gesproken woord=spw_%%rdacontent/dut 0502 #audio=s_%%rdamedia/dut 0503 #audiocassette=ss_%%rdacarrier/dut

30 5. Cartografisch materiaal Cartografische atlas (hard copy) 0500 Aax 0501 #cartografische afbeelding=cri_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #band=nc_%%rdacarrier/dut Losse cartografische kaart (hard copy) 0500 Kax 0501 #cartografische afbeelding=cri_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #vel=nb_%%rdacarrier/dut Cartografische kaart op internet 0500 Kax 0501 #cartografische afbeelding=cri_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #online bron=cr_%%rdacarrier/dut

31 6. Software 0500 Sax Computerspel op schijf voor PlayStation #computerprogramma=cop_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #computerdisc=cd_%%rdacarrier/dut 0500 Sax Tekstverwerkingsprogramma op cd-rom 0501 #computerprogramma=cop_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #computerdisc=cd_%%rdacarrier/dut 0500 Sax Novelle als e-book op cd-rom 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #computerdisc=cd_%%rdacarrier/dut 0500 Oax Novelle als e-book via internet 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut 0502 #computer=c_%%rdamedia/dut 0503 #online bron=cr_%%rdacarrier/dut

32 7. Objecten Beeldhouwwerk 0500 Vax 0501 #driedimensionale vorm=tdf_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #object=nr_%%rdacarrier/dut Legpuzzel 0500 Vax 0501 #driedimensionale vorm=tdf_%%rdacontent/dut 0502 #zonder medium=n_%%rdamedia/dut 0503 #object=nr_%%rdacarrier/dut

33 8. Combinatie bladmuziek en muziekuitvoering op dvd-video 0500 Max 0501 *01#muzieknotatie=ntm_%%rdacontent/dut_(partituur) 0501 *02#uitgevoerde muziek=prm_%%rdacontent/dut_(muziekuitvoering) 0501 *02#tweedimensionaal bewegend beeld=tdi_%%rdacontent/dut_(muziekuitvoering) 0502 *01#zonder medium=n_%%rdamedia/dut_(partituur) 0502 *02#video=v_%%rdamedia/dut_(muziekuitvoering) 0503 *01#band=nc_%%rdacarrier/dut_(partituur) 0503 *02#videodisc=vd_%%rdacarrier/dut_(muziekuitvoering) Syntax (2) Afgestemd op MARC21 Volgnummer * Interpunctie Omschrijving deel materiaal _( )

35 Tabelfunctie in WinIBW Tabellen in WinIBW - Alleen kmc plus code intikken - Toetscombinatie Ctrl-T > code vervangen door volledige tekst Voorbeeld Catalogiseerder tikt in: 0501 txt Ctrl-T > 0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut Tabellen voor kmc s 0501, 0502 en 0503 volgens RDA standaard Door OCLC Leiden gemaakt en centraal beheerd Idem lijst voor openbare bibliotheken inzake kmc 0503

36 WinIBW record in bewerkingsscherm

37 WinIBW toevoegen 0501 Type inhoud

38 WinIBW tabel Type inhoud (RDA) m.b.v. Ctrl-T en selectie maken binnen tabel

39 WinIBW toevoegen selectie aan kmc 0501

40 WinIBW idem kmc 0502 Type medium en kmc 0503 Type drager

41 WinIBW in kmc 0501 alleen code intikken

42 WinIBW Ctrl-T > tekst direct in kmc 0501

43 WinIBW kmc s 0501 en 0502 ingevuld; kmc 0503 nog niet

44 WinIBW meerdere tabellen per kmc mogelijk

45 WinIBW code in (een van de) tabellen bij kmc 0503

46 WinIBW geen tussenmenu ; string direct in kmc geplaatst

48 Samenvatting waarom? (1/3) Waarom nieuwe kmc s? Digitalisering Grote verscheidenheid aan en ontwikkeling in met name niet- boekmaterialen Steeds lossere relatie tussen inhoud en drager Past prima in kader van SLIM project

49 Samenvatting kmc s en syntax (2/3) -Kmc 0501 Type inhoud - Content type - tag 336 (MARC21) -Kmc 0502 Type medium - Media type - tag 337 (MARC21) -Kmc 0503 Type drager - Carrier type - tag 338 (MARC21) Interpunctie Volgnummer * Gestandaardiseerde term # Gestandaardiseerde code = Gehanteerde standaard _%% ( _ betekent spatie) /dut (Dutch); termen vertaald in Nederlands Omschrijving deel materiaal _( )

50 Samenvatting standaardisatie en catalogiseren (3/3) Gestandaardiseerde lijsten Engelse codes In Nederlands vertaalde plus Engelse termen Definities bij Type inhoud en Type drager Catalogiseren in WinIBW Tabelfunctie Veel voorkomende combinaties > scripting

51 Ben Landsbergen Vragen? Voor uitgebreide achtergrondinformatie: