Bijlage: concept MRA Agenda: Ruimte voor nieuwe groei. Geachte college-, raads- en statenleden,

Transcriptie

1 Aan: bestuurders en volksvertegenwoordigers van Zaanstreek-Waterland in de Metropoolregio Amsterdam Onderwerp: bijeenkomst MRA Agenda op woensdag 7 oktober uur in het stadhuis van Purmerend Bijlage: concept MRA Agenda: Ruimte voor nieuwe groei Geachte college-, raads- en statenleden, Als gemeenten, provincies en stadsregio werken we al ruim 10 jaar vrijwillig samen om de internationale concurrentiepositie van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) te verbeteren. Dit doen we om het welzijnsen welvaartsniveau van de mensen die hier wonen, werken en op bezoek komen op peil te houden. De ambitie om in de top van Europese metropolen mee te blijven draaien staat nog steeds overeind. De wereld waarin we aan deze ambitie werken is de afgelopen jaren wel ingrijpend veranderd. Daarom moeten we in actie komen en werken we aan een ruimtelijk economische agenda voor de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Tijdens het maakproces van deze agenda is het gesprek met u over de agenda voor ons van groot belang. Hiervoor wordt in elk van de deelregio s binnen de MRA een bijeenkomst georganiseerd. Ter ondersteuning van de gedachtewisseling vindt u bij deze brief een concept van de MRA Agenda. Dit is met nadruk een concept, maar met een uitnodiging om over de inhoud van de MRA Agenda te spreken. In 2007 verscheen Ontwikkelingsbeeld 2040 voor de MRA. De daarin beschreven visie en doelen blijft onze basis. Het belangrijkste doel van het Ontwikkelingsbeeld is het versterken van de internationale concurrentiepositie van de MRA. Dat we die als vanzelf behouden is echter geen gegeven. Ontwikkelingen zoals de economische crisis van de afgelopen jaren, een verdergaande vergrijzing en een sterke trek naar de stad met bijbehorende behoefte aan stedelijke woonmilieus stellen de regio voor veranderde opgaven voor de toekomst. Ruimte voor economische vernieuwing is urgent. Het op peil houden en verbeteren van de aantrekkelijkheid van de MRA als plek om te wonen en te werken in deze veranderende wereld vraagt om actie. Daar hebben we elkaar als samenwerkende overheden in de MRA, maar ook bedrijfsleven en kennisinstellingen hard bij nodig. Op 26 maart 2015 is daarom door de bestuurders van de MRA (Platform Ruimtelijke Ordening), mede namens de voorzitters van de bestuurlijke platforms voor bereikbaarheid (PBMA) en economie (PRES) de opdracht gegeven om een agenda te maken met acties voor de komende 4 jaar, met een doorkijk naar 10 jaar. In februari 2016 zal de definitieve versie van de MRA Agenda verschijnen. Deze vraagt ook van u een actieve rol, bijvoorbeeld bij het opstellen van uw omgevingsvisies en bijbehorende omgevingsverordening of heel specifieke acties binnen en tussen uw gemeenten. De MRA Agenda zal het resultaat zijn van een inventarisatie van relevante trends en ontwikkelingen en bestaande thematische agenda s. Ook wordt kennis gebruikt vanuit gesprekken met experts en de opbrengsten van de MRA-tafels, een grote werkbijeenkomst tijdens Sail op 20 augustus Deze bijeenkomsten en gesprekken hebben veel acties in beeld gebracht die u in de meegestuurde concept agenda terug vindt. Het gesprek hierover met u is van groot belang bij het vervolmaken van de MRA Agenda. Op 7 oktober spreken we met elkaar over deze MRA agenda. Deze bijeenkomst is bedoeld om u te informeren over zowel het proces van opstellen als de mogelijke inhoud van de agenda voor de MRA.

2 Belangrijkste is om uw mening te vragen over een zevental ontwikkelingsrichtingen waarlangs het tussenproduct van deze agenda is opgebouwd. Deze zijn: 1. Ruimte geven aan wonen en werken 2. Slimmer en innovatiever werken 3. De leefkwaliteit verbeteren 4. Beter benutten van grondstoffen en energiebronnen 5. Beter verbinden 6. De metropoolregio klimaatbestendig maken 7. De metropoolregio wendbaarder maken Bij elk van de zeven ontwikkelrichtingen is een aantal mogelijke acties geïnventariseerd in gesprekken met experts en op de debatavond tijdens SAIL (20 augustus). Deze willen we graag met u bespreken. Specifiek vragen we u om na te denken over: 1. Welke acties zijn voor u belangrijk? 2. Zijn er acties die in uw ogen ontbreken? 3. Welke actie spreekt u aan om vanuit uw rol verantwoording voor te nemen? 4. Wat verwacht u van de MRA (partners)? Stuk voor stuk vragen die moeten worden beantwoord om de definitieve agenda voor de MRA samen te kunnen stellen. De opbrengsten van de besprekingen worden aangeboden aan de platforms van de MRA waarin de vertegenwoordigers van de deelregio s uw inbreng zullen betrekken bij het opstellen van de definitieve MRA Agenda. Deze agenda zal dan op 18 februari 2016 tijdens het MRA Congres worden gelanceerd. Wij stellen uw komst en bijdrage daarom zeer op prijs en hopen dat u aanwezig kunt zijn op woensdag 7 oktober in het stadhuis van Purmerend van uur. Met vriendelijke groeten, namens de bestuurders van Platform Ruimtelijke Ordening (PRO) Platform Regionaal Economische Structuur (PRES) en Platform Bereikbaarheid (PBMA) van Metropoolregio Amsterdam, Lia de Ridder Vertegenwoordiger Gooi- en Vechtstreek, bestuurlijk trekker MRA Agenda Tjeerd Herrema, gemeente Almere, bestuurlijk trekker MRA Agenda Eric van der Burg, gemeente Amsterdam, bestuurlijk trekker MRA Agenda Joke Geldhof Voorzitter PRO en gedeputeerde Ruimtelijke Ordening Provincie Noord-Holland

3 METROPOOLREGIO AMSTERDAM Ruimte voor nieuwe groei VERSIE Ruimtelijk economische agenda

4 2 Metropoolregio Amsterdam

5 metropoolregio AMSTERDAM Amsterdam- Human capital 3

6 Ruimte voor economische vernieuwing In de afgelopen tien jaar is de wereld ingrijpend veranderd. Traditionele economische pijlers wankelden of gingen onderuit. Vanwege de crisis stagneerde de woningbouw, terwijl de behoefte aan woningen in de metropoolregio juist steeg. De arbeidsmarkt, de woningmarkt en vervoersstromen veranderden op een manier die we in 2005 niet konden voorzien en ze zullen blijven veranderen. Alle 39 overheden in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) willen gezamenlijk bij de Europese top horen en een aantrekkelijke plek worden voor bedrijven en bewoners om zich te vestigen, maar ook om te bezoeken als toerist of voor werk of studie. Dit gaat niet vanzelf. Bij alle onzekerheid over de economische ontwikkelingen is duidelijk dat flexibiliteit en uitvoeringskracht nu de leidende principes moeten zijn. Op verschillende fronten zijn concrete acties nodig om die principes vorm te geven. Daarom heeft de MRA deze ruimtelijk economische agenda voor de komende vier tot tien jaar opgesteld. Doel is om zo concreet mogelijke acties te benoemen die inspelen op economische, ecologische en demografische veranderingen en die de Metropoolregio Amsterdam neerzetten als een krachtige economische eenheid, die de internationale concurrentie aan kan en waarmee andere regio s willen samenwerken. Alle overheden die samen de metropoolregio vormen (36 gemeenten, de provincies Noord-Holland en Flevoland en de stadsregio) staan achter de acties en werken aan de uitvoering hiervan. Metropoolregio Amsterdam is de sterkste economische regio van Nederland. De belangrijkste sterke punten zijn de aanwezigheid van veel mensen met talent en ondernemerszin, een grote diversiteit aan bedrijvigheid, een goede infrastructuur via land, lucht en water, een zeer goede digitale connectiviteit, het brede palet aan woon- en werkmilieus in historische steden, tuinsteden en new towns en het afwisselende en spectaculaire metropolitane landschap (zee, duinen, veenweiden, een groot zoetwatermeer). Acht karakteristieke deelregio s dragen bij aan deze grote diversiteit van de MRA. Vanwege de goede bereikbaarheid en de aanwezige op kennis gerichte bedrijven en 4 Metropoolregio Amsterdam instituten wordt de metropoolregio internationaal hoog gewaardeerd als vestigingslocatie. Bovendien onderscheidt de regio zich internationaal door de menselijke maat, relatief weinig segregatie tussen bevolkingsgroepen en de open houding ten opzichte van nieuwe ontwikkelingen, producten en ideeën. De quality of life uit zich in sterke punten als de nabijheid van locaties veel is op fietsafstand het cultuuraanbod en cultureel klimaat, de veiligheid en de goede bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van het landschap. De MRA heeft goede kaarten in handen om zich verder te ontwikkelen als internationaal aantrekkelijke en duurzame metropool. Metropool in cijfers Inwoners 2,4 miljoen Woningen 1,1 miljoen Bedrijven 230 duizend Banen 1,5 miljoen Hotelovernachtingen per jaar 14,1 miljoen

7 Bedreigingen De wereld om ons heen verandert snel. De onzekerheid in veel economische sectoren is groot, met name in de logistieke, financiële en zakelijke dienstverlening. Voorbeelden: voor Schiphol zijn de ontwikkeling van grote luchthavens in Istanbul en Dubai en de snelle veranderingen op de luchtvaartmarkt reden voor zorg. De Amsterdamse haven is voor 70 procent afhankelijk van de overslag van fossiele brandstoffen en is daarmee erg gevoelig voor prijsveranderingen op deze markt. Flora Holland krijgt fysiek steeds minder klanten op de veiling omdat de bloemen op internet direct worden verhandeld en moet dus haar werkwijze veranderen om succesvol te blijven. Ook andere ontwikkelingen vragen om actie. De CO2-uitstoot moet sneller worden teruggedrongen. De fiscale voordelen van Nederland vallen binnen Europa inzet steeds op kennis meer en weg. innovatie De wereldwijde die onder andere strijd om bijdraagt wordt aan harder. een duurzame toekomst noodzakelijk talent De verschillen is. En het vraagt binnen om de een metropoolregio inclusieve en aantrekkelijke regio waarin iedereen meetelt, meedoet en de worden groter. De old cities Amsterdam en Haarlem kwaliteit van leven hoog is. Partners geven elkaar zijn erg in trek, met stijgende woonlasten tot de ruimte en ondersteunen elkaar. Juist de relatieve gevolg. New towns zoals Almere, Lelystad en kleinschaligheid van de steden en het feit dat groen Purmerend profiteren nog weinig mee. Banen voor altijd dichtbij is maakt de MRA een aantrekkelijke vooral middelbaar opgeleide mensen verdwijnen plek om te leven door digitalisering en internationalisering. Er is een mismatch tussen het onderwijsaanbod Nieuwe accenten en de De vraag trends, op veranderingen de arbeidsmarkt. en nieuwe Ruimtelijke inzichten segregatie leiden tot tussen aangescherpte bevolkingsgroepen en nieuwe dreigt. accenten In in de de agrarische programma s gebieden van MRA. kan de Voor transitie het versterken naar van steeds de economie grootschaligere is het belangrijk landbouw sterk leiden in te tot zetten op minder een recreatieve aantrekkelijk waarde vestigingsklimaat van deze waar gebieden interactie en afname kan plaatsvinden van biodiversiteit. en waar mensen Amsterdam elkaar heeft kunnen te maken ontmoeten. met snelle Stedelijke groei van verdichting het aantal helpt bezoekers, hierbij, waardoor evenals de een aantrekkelijkheid goede internationale voor en bewoners lokale verbondenheid. afneemt. De in mondiaal opzicht relatief kleine en bedrijven Vergeleken maat van met de MRA Nederland helpt bij als het geheel realiseren staat van een in de aangenaam MRA de middenklasse leef- woonklimaat. onder druk, Tegelijk is de vraagt werkloosheid dit om een relatief goed en hoog, snel netwerk en boeken met we andere relatief weinig stedelijke resultaten regio s op in verduurzaming. Nederland om internationaal Verder is voldoende massa te kunnen leveren. er leegstand in kantoren, op bedrijventerreinen, in maatschappelijk vastgoed en in winkels. Daar De sterke bevolkingsgroei in de metropoolregio komt bij dat de komende decennia een grote noodzaakt tot het verder intensiveren van de bevolkingstoename wordt verwacht in de MRA, transformatie- en nieuwbouwopgaven. Zo blijven terwijl de woningmarkt net weer een beetje op de landschappelijke kwaliteiten behouden en kan gang begint te komen. in de ruimtebehoefte van economische motors zoals Schiphol en de havens worden voorzien. De woningbouw zal moeten verschuiven van een aanbod gestuurde markt naar een vraag gestuurde, om beter aan te sluiten bij de woonbehoeften. Doorbouwen op het fundament De samenwerking in de MRA is inmiddels 16 jaar oud. Het fundament voor de besluitvorming is het Ontwikkelingsbeeld 2040 uit In 2014 verscheen een overzicht van accentverschuivingen ten opzichte van het Ontwikkelingsbeeld, namelijk Doorbouwen op het fundament. Het Rijk heeft de afgelopen jaren veel ruimtelijk-economische taken en bevoegdheden gedecentraliseerd naar de regio. Met het Platform Regionale Economische Samenwerking (PRES) en het Platform Bedrijven en Kantoren (Plabeka) is de regionale afstemming over de kwantiteit en kwaliteit van werklocaties succesvol aangepakt. Binnen het PRES werken de overheden ook nauw samen aan een regionaal hotelbeleid en een samenhangend arbeidsmarktbeleid. In 2011 is met de vorming van de Amsterdam Economic Board (AEB) ook een platform gecreëerd voor samenwerking tussen Verschuivingen in accenten overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven in Veranderingen in economie, demografie, ecologie de MRA. Het accent in die samenwerking ligt op kennis, innovatie en techniek en leiden human tot capital. nieuwe accenten. Bevolking trend Financiële sector + Transformatie & uitleg Afhankelijk van grondstoffen Investeren in netwerken Beschermen + Bouwen trend Kennis en innovatie Transformatie intensief Circulaire economie Knooppunten & Integreren Benutten De aandacht verschuift hierbij van het realiseren van aantallen naar te realiseren kwaliteiten voor specifieke doelgroepen en woonmilieus, rekening houdend met een verschuiving van de behoefte van koop- naar huurwoningen. Nog meer dan voorheen moet worden ingezet op compact bin- Verschuivingen in accenten: Veranderingen in economie, demografie, druk op ecologie het landschap en techniek toe. Tegelijkertijd leiden tot nieuw nemen accenten. de middelen (Doorbouwen om te investeren op het fundament in het landschap 2014: 6) af. Dit vraagt om een strategie Amsterdam- die niet Human alleen gericht capital 5 is op bescherming, maar ook op (betere) benutting en het vormen van nieuwe coalities.

8 Kansen Deze zaken vragen om actie. Behoud en verdere uitbouw van de diversiteit in de economische structuur is noodzakelijk. Om in de nieuwe economische context aantrekkelijk te blijven, moet Metropoolregio Amsterdam duurzamer, slimmer, innovatiever, beter verbonden, wendbaarder en nog mooier worden! Omdat de economische steunpilaren in de regio onder druk staan, is het belangrijk om samen met het bedrijfsleven en de kennisinstituten op zoek te gaan naar nieuwe kansen die een gezonde economische toekomst opleveren. Zo biedt het logistieke cluster binnen de metropoolregio kansen voor de circulaire economie op de Westas (het gebied tussen Aalsmeer en Zaanstad, met greenport Aalsmeer, Schiphol en de haven), maar ook aan de oostkant van de metropoolregio bij Almere en Lelystad. De energietransitie biedt naast bedreigingen ook kansen voor de haven. Naast het faciliteren van noodzakelijke transities in bestaande economische pijlers, is het van essentieel belang om nieuwe kansrijke economische sectoren ruimte te bieden in de MRA, met name op het gebied van kennis en innovatie. De sterke positie als datahub biedt een goede uitgangspositie voor bedrijven die baat hebben bij zeer goede digitale connectiviteit. Ook hier zijn cross-overs denkbaar met andere economische sectoren in de MRA, bijvoorbeeld bij het efficiënter gebruiken van grondstoffenstromen. Start-ups en snelle groeiers passen goed in de MRA, net zoals innovatieve ondernemers in de circulaire economie, de nieuwe maakindustrie, en ontwikkelaars van de smart city. Maar, ook voor bedrijven in de dienstverlening, de horeca, het toerisme en makers van ambachtelijke producten is er ruimte in de MRA. Het onderwijs moet hier beter op worden ingericht. Aandacht vraagt verder het op termijn schaarser en duurder worden van grondstoffen en energie. De MRA zou naast lokale opwekking zich ook sterk moeten maken voor energiebesparing, diversifiëren van bronnen, beter benutten van warmte- en koude bronnen, zodat schokken in energie- en grondstoffenprijzen minder impact hebben op de bewoners en de bedrijven in de MRA. Wendbaarheid betekent ook dat transformatie van vastgoed en van gebieden gemakkelijker moet worden zodat de MRA mee kan bewegen met de veranderende vraag naar ruimte voor wonen, werken en vermaak. Wat de woningmarkt betreft biedt de regiobrede variatie in woonmilieus alle kansen: door steden goed met elkaar te verbinden, kunnen op korte (reis)afstand van elkaar vele verschillende typen woonmilieus worden aangeboden. De Agenda: ruimte voor nieuwe groei De nieuwe maatschappelijke en economische werkelijkheid vergt op de korte en middellange termijn een gerichte en gezamenlijke inzet van raadsleden, statenleden en colleges. Integrale afstemming is essentieel. Het gaat om het scheppen van ruimtelijke en economische voorwaarden door de MRA-overheden zelf, samen met het Rijk, de Europese Unie, het bedrijfsleven en kennisinstellingen, met als doel dat mensen en bedrijven zelf gaan investeren, ondernemen of op een andere manier actief worden. Deze agenda bevat een lijst ruimtelijk-economische acties die we de komende vier tot tien jaar uit gaan voeren. De agenda prioriteert acties die elkaar aanvullen en versterken waardoor meer focus en versnelling ontstaat. De rode draad in de acties is dat ze leiden tot een grotere wendbaarheid; tot meer ruimte om te groeien en te vernieuwen door snel te kunnen inspelen op de veranderende wereld. Hierbij is veel ruimte nodig voor experiment; betrokken overheden zullen (soms tijdelijk) haar kaders moeten verruimen. Het creëren van nieuwe groei vraagt er ook om dat de MRA-overheden de aanwezige kracht binnen de metropoolregio maximaal mobiliseren. Dit gebeurt onder meer door gerichte thema s te definiëren, hierbij gezamenlijk ambities te formuleren en daarop partijen te mobiliseren, zoals binnen de Amsterdam Economic Board. Deze agenda is vastgesteld door de Versterken van de samenwerking De drijfveer en de kracht van metropolen overal ter wereld is economische schaalvergroting en diversificatie en betere zichtbaarheid in de internationale competitie. Metropolitane samenwerking maakt het mogelijk een hogere kwaliteit te realiseren door betere afstemming tussen steden onderling en meer keuzemogelijkheden in werkgelegenheid, woonmilieus en vrije tijd. De kracht van de MRA zit in de diversiteit van de deelregio s en de informele samenwerking, die plaatsvindt op basis van vrijwilligheid en gezamenlijk belang. Alle partners werken vanuit eigen ervaring en deskundigheid aan het versterken van de internationale aantrekkingskracht en een beter woon-, werk- en leefklimaat. Slimmer werken, slimmer ontwerpen, slimmer met belangen en geld omgaan, nieuwe manieren van financiering en regelgeving: dit maakt de hele regio sterker bovendien beter bestand tegen calamiteiten en crises. 6 Metropoolregio Amsterdam

9 bestuursplatforms voor economie, ruimtelijke ordening en bereikbaarheid van de MRA. Hierbij zijn raden en staten van de gemeenten en provincies van de MRA betrokken waardoor deze agenda een breed draagvlak heeft voor uitvoering. Dat is nodig omdat de acties door de hele metropoolregio in alle deelregio s op verschillende manieren hun weerslag zullen hebben. Daarmee waarbij slim omgegaan wordt met geluids-, milieu- en natuurcontouren. Het verder integreren van het verkeers- en vervoerssysteem tot één geheel en het beter verknopen van onderdelen van het systeem zodat mensen meer reisgemak ondervinden op hun reis van A naar B, meer keuze hebben uit alternatieven die passen bij de wensen van zetten we nieuwe stappen op weg naar een aantrekkelijke metropool met daarin de ruimte voor het menselijke kapitaal van onze regio. Deze agenda is gebaseerd op analyses van trends en ontwikkelingen, de bestaande regionale agenda s en programma s, onderscheidende kwaliteiten van de deelregio s en de metropool als geheel, de opbrengst van de MRA-tafels die eind 2014 in de deelregio s zijn georganiseerd, expertsessies, een regiobrede bijeenkomst op 20 augustus 2015 en de raadpleging van raden en staten en deskundigen uit bedrijfsleven en van kennisinstituten. Ontwikkelingsbeeld 2040 was hierbij het vertrekpunt. Prioriteiten en ontwikkelrichtingen Metropoolregio Amsterdam heeft op de korte en middellange termijn onder meer de volgende prioriteiten. Er is tot 2040 ruimte nodig voor nieuwe woningen, vooral in de aantrekkelijke stedelijke milieus en op goed bereikbare plekken. Er zijn betaalbare vrije sectorhuurwoningen nodig, maar ook woningen en woonmilieus die aansluiten bij de vraag van senioren en alleenwonenden. Dit betekent dat er een adaptieve strategie voor woningbouw moet worden gevolgd, gebaseerd op de marktvraag. Eigen MRA-talent beter ontwikkelen en benutten door het onderwijs beter aan te laten sluiten op de vraag op de arbeidsmarkt, met name in het MBO. Aantrekken van talent van buiten de metropoolregio, door onder meer belemmeringen weg te nemen op het gebied van wonen en immigratie en te investeren in betaalbare studentenhuisvesting, de kenniseconomie en het start-up- en culturele klimaat. Een gezamenlijke en radicale aanpak van leegstand door transformatie van vastgoed en gebieden die niet meer aansluiten op de vraag, door belemmeringen weg te nemen, voorwaarden te scheppen en te investeren, naast een gezamenlijke programmering het moment zodat verstoringen minder impact hebben. Het verzilveren van de grote investeringen in spoor, weg, metro en hoogwaardige tram en bus, zowel op ruimtelijk als economisch terrein. Een nieuwe strategie voor de new towns ontwikkelen die minder is gericht op grootschalige en planmatige uitbreiding en meer op het aantrekkelijker maken van de bestaande stad en adaptieve groei. Vanuit een gezamenlijk perspectief data delen, monitoren, strategie ontwikkelen en bijstellen, lobbyen, programmeren, inkopen, leren en evalueren. Een regionaal ontwikkelingsplan voor het landschap. Deze en andere prioriteiten zijn in hoofdstuk 2 uitgesplitst in zeven ontwikkelrichtingen, die zijn uitgewerkt in concrete acties. Deze ontwikkelrichtingen zijn: 1. Ruimte geven aan wonen en werken 2. Slimmer en innovatiever werken 3. De leefkwaliteit verbeteren 4. Beter benutten van grondstoffen en energiebronnen 5. Beter verbinden 6. De metropoolregio klimaatbestendig maken 7. De metropoolregio wendbaarder maken Amsterdam- Human capital 7

10 DEEL 1 Acties op de MRAagenda

11

12 PM. Schematische samenvatting van de acties, bij voorkeur aangevuld met verantwoordelijke partijen, financiën, afspraken en uitvoering. 10 Metropoolregio Amsterdam

13 Amsterdam- Human capital 11

14 DEEL 2 De zeven ontwikkelrichtingen De MRA-agenda wordt opgesteld om accuraat op veranderende omstandigheden te kunnen inspelen. In de agenda staan acties waarop de bestuurlijke en ambtelijke aandacht en energie zich de komende 4 tot 10 jaar gaan richten. In dit hoofdstuk staan de voorstellen voor acties gerangschikt onder zeven ontwikkelrichtingen. Voor alle ruimtelijke acties geldt dat de provincies Noord-Holland en Flevoland en de betrokken gemeenten de in deze agenda gemaakte afspraken borgen in hun op te stellen Omgevingsvisies en bijbehorende omgevingsverordening.

15

16 1: Ruimte geven aan wonen en werken a. Wat is er aan de hand? Metropoolregio Amsterdam is een gewilde plek om te wonen en te werken. Het aantal inwoners en banen groeit sterker dan het landelijk gemiddelde en de vraag naar woonruimte is in delen van de MRA groot. Het gemiddelde aantal mensen per woning stijgt. De prijzen van koopwoningen stijgen sinds 2013 weer. Dit beeld is niet overal in de MRA hetzelfde. De vraag naar woningen stijgt met name in de agglomeraties Amsterdam en Haarlem. Hoogopgeleide jongeren willen zich vooral in de hoogstedelijke gebieden vestigen, met Amsterdam als grote favoriet. In Almere, Lelystad, de Gooi- en Vechtstreek, Waterland en Amstel-Meerlanden was in de afgelopen jaren een sterk verminderde vraag, maar ook daar dienen de eerste tekenen van voorzichtig herstel zich aan. De kans bestaat dat de druk op de woningmarkt in en rond de steeds duurdere steden Amsterdam en Haarlem de komende jaren leidt tot nieuwe vraag naar betaalbaardere woningen in de metropoolregio, zoals Zaanstad en Almere. In de jaren zijn er netto gemiddeld woningen per jaar bijgekomen in de MRA. Twee derde daarvan was nieuwbouw, een derde kwam door transformatie van bestaande gebouwen tot stand. Het aandeel leegstaande vierkante meters kantoorvloeroppervlak in de MRA neemt toe sinds 2009, ondanks toenemende sloop en transformatie. Met name monofunctionele en verouderde kantoren- en bedrijvenlocaties buiten de stedelijke centra lijken minder in trek. b. Waar kiezen we voor? Voor de economische ontwikkeling van de metropoolregio is het van groot belang dat we de vraag naar woningen en woonmilieus goed invullen. De regio heeft de vaak jonge en hoogopgeleide nieuwkomers die de motor vormen van de economie hard nodig. Tegelijk willen we dat ook andere inwoners met andere woonwensen een plek kunnen vinden in deze metropool. De MRA kiest voor een woningmarkt waar iedereen die hier wil wonen aan zijn trekken kan komen. Daarom zet de MRA zich in op het realiseren van een zo breed mogelijk palet aan woonmilieus. Gezien de vraag naar hoogstedelijke woonmilieus en het belang van grote groengebieden voor de leefkwaliteit in de regio zetten we nadrukkelijk in op verdere verdichting binnen bestaand stedelijk gebied. Liefst met ruimte voor een grote mix aan functies. We leggen nog meer nadruk op transformatie van overbodige bedrijfs- en kantoorruimte naar woon(werk)ruimte. Wonen en werken op korte afstand van elkaar is essentieel voor een goed functionerende metropoolregio. We geven daarom prioriteit aan transformeren en bouwen op plekken die al goed bereikbaar zijn per ov en fiets óf daar waar werk in de nabijheid is. We willen rond de luchthavens meer ruimte voor wonen en voor vliegen. In de Gebiedsagenda zijn met het Rijk voor de MRA vier majeure verstedelijkingsopgaven benoemd rond de gebieden: Zuidas, Schiphol- Haarlemmermeer, Noordzeekanaalgebied-ZaanIJ, Almere-Markermeer. Omdat de woningbehoefte volgens alle prognoses hoog blijft, zijn op termijn alle nu bekende locaties in de MRA nodig, die eerder zijn aangewezen voor woningbouw. Bouwen buiten bestaand bebouwd gebied doen we alleen op de locaties die binnen de bestaande afspraken van de MRA vallen. Het gaat hier met name om locaties in Almere, Scheepsmakerskwartier te Haarlem ( 14 Metropoolregio Amsterdam

17 IJburg2 en Haarlemmermeer. Deze locaties voegen liefst onderscheidende woonmilieus toe aan de bestaande milieus in de MRA. Om de zee- en luchthavens voldoende mogelijkheden te geven om te groeien en te vernieuwen, blijven bestaande werkgebieden en reserveringen voor de toekomst in stand. Wel gaan we op zoek naar manieren op deze functies In de voormalige groeikernen (Almere, Lelystad, Purmerend en Haarlemmermeer) zijn met name in de jaren zeventig- en tachtigwijken veel grote wijken gerealiseerd. Om stapeling van problemen op sociaal, fysiek en veiligheidsvlak in deze wijken te voorkomen, delen deze voormalige groeikernen hun kennis over methoden om te laten samen gaan met wonen in de omgeving, om aan de vraag naar beide tegemoet te kunnen komen. c. Acties: wat gaan we doen? Afstemming over woningbouwprogrammering wordt voortaan op MRA-niveau gedaan en per deelregio uitgewerkt, met een coördinerende rol voor de provincies. Hierbij geven alle MRAgemeenten aan welke binnenstedelijke locaties in de komende 4 tot 10 jaar ter beschikking komen. Om de diversiteit onder bewoners te garanderen zet de MRA in op voldoende betaalbare woningen in de huursector (zowel sociale huur als middensegment). Gemeenten maken afspraken met corporaties als invulling van de programmeringsafspraken. MRA-partners passen Plabeka aan op bijstelling planvoorraad (kantoren en bedrijventerreinen) en zetten in op functiemix (onder meer transformaties naar wonen zoals ZaanIJ). Een aan te stellen MRA-loods bewaakt de voortgang en helpt bedrijven die in de regio op zoek zijn naar passende ruimte en locatie. Een gezamenlijke sturing op het (ver-)plaatsen van bedrijven om samen beleidsdoelstellingen ten aanzien van transformatie te realiseren. De Omgevingswet is daarbij een kans. De MRA partners nemen het initiatief om rond wonen en vliegen een voorstel te doen richting Rijk en luchtvaartsector. Doel daarvan is de schijnbare tegenstelling tussen beide thema s te overbruggen. Bij Greenport Aalsmeer komt de komende 10 jaar mogelijk 350 hectare bouwgrond vrij door sanering van het kassengebied. Het herstructureren en herbestemmen van deze ruimte, waar mogelijk voor woningen, zal door marktpartijen en regionale partijen gezamenlijk moeten worden opgepakt. potentiële problemen in een vroegtijdig stadium te signaleren en gebieds- en vraagstukgericht aan te pakken. De voormalige groeikerngemeenten onderzoeken wat de behoeften en mogelijkheden zijn voor flexibelere bestemmingen binnen bestaande wijken om bijvoorbeeld woningen te splitsen. De komende vier jaar zetten we in op knooppuntontwikkeling langs de spoorcorridors waar hoogfrequent rijden wordt ingevoerd: Alkmaar - Utrecht en Leiden - Lelystad, met prioriteit op het eerste deel van de Zaancorridor (Amsterdam CS - Uitgeest) en op de SAAL-corridor (Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad). MRA gemeenten met ov-knooppunten halen belemmeringen voor transformatie en nieuwbouw rond knooppunten weg door flexibele bestemmingen in bestemmingsplannen op te nemen en prioriteit te geven aan deze gebieden bij investeringen en bij het grondbeleid. Hierbij geven gemeenten en provincies een aantal kwalitatieve uitgangspunten mee op basis van regionale afstemming. We ontmoedigen grootschalige nieuwbouw en vestiging van publiekstrekkende functies op plekken die slecht bereikbaar zijn per ov en fiets. Gemeenten passen bestemmingsplannen aan om grotere flexibiliteit mogelijk te maken, bijvoorbeeld voor het omzetten van leegstaande winkelpanden en slecht functionerende wijkwinkelcentra naar woon/ werkruimte. De MRA heeft hierin een adviserende rol. De provincies doen een voorstel aan het Rijk om de ladder duurzame verstedelijking (WRO) en de gewenste flexibiliteit beter op elkaar te laten aansluiten. In het Ontwikkelingsbeeld werd gezegd dat in de MRA woningen moesten worden bijgebouwd tot In 2011 bleek dat de bevolkingsgroei in de MRA hoger was dan in het Ontwikkelingsbeeld werd geschetst. Het aantal bij te bouwen woningen tot 2040 werd tijdens de bespreking van de Rijksstructuurvisie RRAAM via een motie vastgelegd op Sinds 2010 zijn er van de benodigde woningen gebouwd. De huidige bekende plancapaciteit in de MRA is tussen de en woningen. Amsterdam- Human capital 15

18 2: Slimmer en innovatiever werken a. Wat is er aan de hand? De economie verandert. De grootste economische crisis sinds de oorlog heeft zijn uitwerking niet gemist. Megatrends als internationalisering, digitalisering en steeds schaarsere grondstoffen hebben grote impact op de economie van de MRA. De toekomst voor vertrouwde steunpilaren van de regionale economie is onzekerder geworden. Tegelijkertijd komen nieuwe sectoren en bedrijvigheid juist op, sommige met ontwrichtende kracht. De MRA heeft veel kwaliteiten in huis die van grote waarde kunnen zijn in deze snel veranderende economie. Het kapitaal van de MRA zit in de talenten van haar inwoners, maar ook in de aantrekkingskracht van de regio op talent van buiten. De economie van de MRA groeit al sinds de jaren negentig sneller dan de rest van Nederland. In de afgelopen crisisjaren deed de MRA het economisch minder goed dan andere metropolen in Noordwest Europa. De arbeidsproductiviteit stijgt minder snel dan in concurrerende regio s en de werkloosheidscijfers liggen in bijvoorbeeld Amsterdam, Almere en Lelystad beduidend hoger dan het nationaal gemiddelde. Bovendien neemt ook het aandeel banen in het middensegment van de arbeidsmarkt af. Verder concentreren banen voor hoger opgeleiden zich steeds meer in steden, Amsterdam voorop. De mate waarin de economie van de MRA kan inspelen op deze veranderende vraag naar arbeid en kennis en succesvol weet te innoveren, zal bepalend zijn voor onze toekomstige welvaart en welzijn. b. Waar kiezen we voor? De partijen in de MRA zetten in op een slimme en innovatieve metropool, waarin kennis centraal staat: het ontwikkelen, het delen en het toepassen ervan. De MRA moet excelleren in kennisklimaat. Hier werken we aan in een intensieve samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden met speciale aandacht voor de vijf door de Amsterdam Economic Board gekozen challenges (health, mobility, digital connectivity, circular economy en jobs of the future). Op campussen kunnen kennis en bedrijven optimaal van elkaar profiteren. De kennis van de inwoners van de MRA, het kapitaal, zal gedurende het hele werkzame leven moeten worden versterkt via levenslang leren. Start-ups en snel groeiende bedrijven moeten de ruimte krijgen, letterlijk en figuurlijk, in attractieve interactiemilieus. De MRA kan als proeftuin functioneren voor nieuwe ideeën, producten en diensten. Het doel is een metropoolregio waar de overheden bedrijven, instellingen en bewoners op allerlei manieren uitdagen om met innovatieve oplossingen te komen, maar ook leren van ontwikkelingen en oplossingen in andere metropolen. Open data moet de norm zijn. Daarnaast spelen de MRA-partijen een actieve rol in het matchen van lokale projecten en (inter) nationale doelen en fondsen voor kennis en innovatie. Een bruisend cultureel klimaat draagt bij aan de slimme en innovatieve metropool. Campus Vrije Universiteit Amsterdam (studyinamsterdam. wordpress.com) 16 Metropoolregio Amsterdam

19 Beeld van de Floriade Almere 2022 ( nl) c. Acties: wat gaan we doen? We ondersteunen campussen en start-ups, onder meer door plekken aan te bieden en ruimte te geven en door Start-up Amsterdam regionaal te maken. We kijken daarbij nadrukkelijk naar werkgebieden in de regio die hiervoor kansen bieden. De MRA maakt afspraken met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen voor meer werkleerplekken (zoals Techniekpact), voor niet alleen starters op de arbeidsmarkt, maar ook om de kennis van de werknemers up to date te houden. De MRA lobbyt bij het Rijk om een deel van de middelen die nu landelijk per sector beschikbaar zijn breder in te kunnen zetten. De MRA-partijen maken op regionaal niveau afspraken over studentenhuisvesting en huisvesting voor pas afgestudeerden. De MRA stelt een regionaal fonds in voor innovatie dat aansluit op nationale en Europese doelen en mede gevoed wordt uit nationale en Europese middelen voor innovatie. De MRA-partijen investeren in faciliteiten voor het primair en voortgezet onderwijs die de kwaliteit verhogen, onder meer door excellentieprogramma s te ondersteunen. MRA-partners geven via hun inkoopbeleid ruimte aan innovatie. De MRA maakt meer gebruik van prijsvragen en challenges, zoals via THNK, Smart City en AMS. De MRA wijst naast de al bestaande datacenters twee voorkeursgebieden aan voor vestiging van datacenters en bijbehorende functies en past ruimtelijke kaders hierop aan. De MRA lobbyt bij Rijk en EU voor gunstige voorwaarden. De MRA-partijen scannen bestaand beleid en bestaande activiteiten op effect op innovatie. Daar waar beleid of activiteiten innovatie belemmeren, worden voorstellen voor aanpassing gedaan. Dit kan ook betekenen dat het hanteren van strengere normen noodzakelijk is om bedrijven te prikkelen om te innoveren (zoals bij uitstootnormen verkeer). Ook wordt het effect op innovatie onderdeel van MKBA s. We geven uitvoering aan de Cultuurimpuls MRA. De MRA-partijen onderzoeken de mogelijkheid en wenselijkheid van de invoering van een regio-cao. De MRA-partijen stellen zoveel mogelijk eigen data openbaar beschikbaar. Amsterdam- Human capital 17

20 3: De leefkwaliteit verbeteren a. Wat is er aan de hand? Het belangrijkste kapitaal voor stedelijke regio s zijn mensen. In de nieuwe economie volgen de bedrijven de mensen, niet andersom. Kleine en grote bedrijven vestigen zich daar waar potentiële werknemers wonen. Wereldwijd is er tussen stedelijke regio s een concurrentieslag gaande om de meest talentvolle mensen binnen te halen die de motor vormen van de stedelijke economie. Lukt dat, dan volgt de bedrijvigheid die ook anderen in de regio in staat stelt mee te profiteren. Bedrijven hebben immers ook schilders nodig, en loodgieters, schoonmakers en cateraars. Jonge professionals en studenten letten bij de keuze van hun woonplek op een aantal zaken, zoals internationale bereikbaarheid, de snelheid van ict-verbindingen en de aanwezigheid van goede kennisinstituten. Veel steden kunnen dat bieden. Wat uiteindelijk de doorslag geeft, is de leefomgeving. Hoe is de kwaliteit van de woningen? Hoe prettig woon je ergens? Is er een rijk cultureel aanbod? Hoe ziet de directe woonomgeving en de openbare ruimte eruit, zijn er parken dichtbij? Kan je snel de stad uit om naar het strand te gaan of naar een groengebied waar je kan wandelen en fietsen? Juist in de kenniseconomie, waarbij veel mensen thuis werken, wordt een aantrekkelijke openbare ruimte steeds belangrijker. Pleinen, winkelstraten en parken zijn de plekken waar stedelingen elkaar kunnen ontmoeten. De bezoekcijfers aan parken en grote groengebieden zijn in de laatste tien jaar verdubbeld, voor sommige gebieden zelfs verzesvoudigd. Een stedelijke regio die in internationaal opzicht mee wil doen moet in de eerste plaats een aangename plek zijn om te wonen, te leven. b. Waar kiezen we voor? De MRA moet een prettige plek zijn om te wonen en te werken, op te groeien en oud te worden. Voor iedereen. En overal. Daar staat of valt de economische ontwikkeling mee. De steden (groot en klein) en het metropolitane landschap kunnen hierbij niet zonder elkaar. In de steden moet een gevarieerd woningaanbod zijn en een aantrekkelijke openbare ruimte, met parken en straatbomen. De steden moeten goed verbonden zijn met de landschappen. Het landschap in de MRA is bijzonder en van hoge kwaliteit. Dit onderscheidt de MRA van andere metropolitane regio s. Die landschappen moeten een scala aan recreatiemogelijkheden en natuurbeleving kunnen bieden. De veenweidegebieden in de regio zijn niet alleen landbouwgebied, ze zijn ook uitermate belangrijk voor recreatie en kennen een hoge biodiversiteit. We bewaren het karakter van deze gebieden. De boeren blijven de belangrijkste landschapsbeheerders. We zoeken naar combinaties van voedselproductie, waterberging, recreatie en verhoging biodiversiteit, waarbij elk gebied andere oplossingen vraagt, afhankelijk van de geschiedenis en huidig gebruik. We willen een complete metropool zijn, met een diversiteit aan woon- en werkmilieus, waarbij we de verschillende kwaliteiten in de regio benutten. Bij transformatie en nieuwbouw is de aantrekkelijkheid van de woonomgeving en de goede verbinding daarvan met het buitengebied uitgangspunt. Hierbij moeten we wel bedenken dat we in onze regio groei- en krimpgebieden hebben. In beide gebieden moet de kwaliteit van de leefomgeving optimaal zijn. Om dat te bereiken zijn in krimpgebieden andere maatregelen nodig dan in groeigebieden. Gooi- en Vechtstreek ( nl) 18 Metropoolregio Amsterdam

21 Waterland ( c. Acties: wat gaan we doen? Sociale pijler opzetten binnen de MRA. Het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad door de funderingsproblematiek aan te pakken. We maken een regionaal ontwikkelingsplan voor het landschap dat richting geeft aan recreatie, waterbeheer, voedsel- en energieproductie en biodiversiteit, inclusief een financieringsconstructie voor ontwikkeling en beheer. Voor het veenweidegebied zetten we in op het behoud van het landschap en het beter benutten voor recreatie en waterberging, met behoud en liefst verbetering van biodiversiteit. De boeren krijgen daarbij meer ruimte voor verbreding van hun bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door langlopende natuurcontracten. We pakken gezamenlijk en daarmee doeltreffend boomziekten zoals de iepenziekte aan, die een grote invloed op het landschap in gehele metropoolregio hebben. We maken regionale afspraken over ruimtelijke doorvertaling van het energieakkoord. Deelregio s helpen elkaar bij het realiseren van doelen. We stellen een regionaal evenementenbeleid op en werken aan regionale spreiding van hotels en toerisme (Agenda Toerisme). Revitalisering/herstructurering/herbestemming bedrijventerreinen en buurtwinkelcentra. Compensatie voor buurtwinkelcentra die niet meer lopen, in combinatie met clustering van voorzieningen in wijken (in s of in herbestemming). We ontwikkelen het IJmeer als onderdeel van het metropolitane landschap. We brengen één metropolitaan fietsnetwerk tot stand door koppeling van bestaande netwerken en promoten dit netwerk gezamenlijk. We stellen een curator voor het landschap aan, te beginnen met Waterland als voorbeeldproject, die in 10 jaar tijd het landschap op de kaart zet voor recreanten en toeristen, bijvoorbeeld door het organiseren van een biënnale gericht op landschapskunst en stimuleren van voorzieningen, zoals onderscheidende horeca in samenwerking met de boeren. City-region development: de boeren gaan meer stedelijke functies vervullen (bijvoorbeeld kinderopvang) en de afzet van de productie gaat in eerste instantie naar de steden. Hinder van vrachtverkeer in de stedelijke centra wordt geminimaliseerd door de locaties voor distributiecentra zo dicht mogelijk bij verbindingswegen te realiseren. Amsterdam- Human capital 19

22 4: Beter benutten van grondstoffen en energiebronnen a. Wat is er aan de hand? Wereldwijd zien we een trend naar verduurzaming. Het schaarser worden van grondstoffen en fossiele energiebronnen met als gevolg stijgende prijzen en grotere prijsschommelingen, maar ook de klimaatverandering dwingen ons om te zoeken naar nieuwe energiebronnen en naar oplossingen om kringlopen te sluiten. In een circulaire economie gaan we slim om met energie, water, grondstoffen en voedsel. Het is een economie waar afval een grondstof is en energie komt van duurzame bronnen. Circulair, want schaarse grondstoffen worden teruggewonnen én ingezet om nieuwe waarden te genereren. Zo worden we minder afhankelijk van de import van energie en grondstoffen. Als dat al niet genoeg reden is om in te zetten op energietransitie en circulaire economie, dan zijn er nog de internationale verdragen, doorvertaald in het landelijke energieakkoord, die ons dwingen dit pad op te gaan. Juist bij energietransitie en circulaire economie is het schaalvoordeel dat de MRA biedt belangrijk. Het is gemakkelijker om op het schaalniveau van de metropoolregio energiedoelstellingen te halen dan dat iedere gemeente dit zelf en op eigen grondgebied moet doen. Ook zijn veel stromen, netwerken en effecten gemeente- en provinciegrens overstijgend. b. Waar kiezen we voor? Deze ontwikkelingen spelen wereldwijd, wat betekent dat het niet gemakkelijk is voor de MRA om zich internationaal op dit onderwerp te profileren. Tegelijkertijd willen we dat wel, omdat op het gebied van energietransitie en circulaire economie veel innovatieve, jonge bedrijven actief zijn die we graag in de regio willen hebben. Deze bedrijven houden zich bijvoorbeeld bezig met nieuwe modellen voor productie, consumptie, (regionale) distributie en logistiek. Om deze de ruimte te geven, wil de metropoolregio zich als internationale koploper presenteren op het gebied van de transitie naar een circulaire economie en het gebruik van duurzame energiebronnen. Er gebeurt al het nodige. Amsterdam heeft in zijn Agenda Duurzaamheid al aangegeven koploper te willen zijn bij de transitie naar een circulaire economie. Wij voeren het onlangs gelanceerde MRA-warmteprogramma uit dat afzonderlijke initiatieven, zoals voor warmtenetwerken, met elkaar verbindt. Onze ambitie is om Metropoolregio Amsterdam als internationale grondstoffenhub te ontwikkelen. Hiertoe werken we intensief samen met bedrijven en kennisinstellingen, bijvoorbeeld via de Amsterdam Economic Board. Amsterdam trekt de quick scan circulair, waarbij op regionaalniveau inzicht wordt verkregen in grondstofstromen, potentiële economische waarden en kansen voor circulair, inclusief duidelijkheid over de rol van lokale en regionale overheden. Rioolzuivering en energiecentrale werken samen. Haven van Amsterdam ( amsterdam.nl) 20 Metropoolregio Amsterdam

23 De hoogovens in de IJmond (foto: ANP) c. Acties: wat gaan we doen? Ruimte geven aan energietransitie en circulaire economie, zowel fysiek (beschikbaarheid locaties, bijvoorbeeld voor wind- en zonne energie) als in regelgeving. MRA-partners zorgen voor (tijdelijk) flexibelere regelgeving op aan te wijzen locaties. Kansen voor de Westas, Zaanse Schakel, Floriade Almere, Flevokust Lelystad, sluizen IJmuiden. Het projectbureau Westas ontwikkelt een ruimtelijke strategie voor de Westas. We wijzen waterbergingslocaties aan om zware buien op te kunnen vangen. Het spuien van overtollig water kost dan minder energie en het water kan bijvoorbeeld in de landbouw worden gebruikt. Stimuleren van de realisatie van smart grids, vooral in bestaand bebouwd gebied, onder andere door co-financiering. We grijpen de the making of van de Floriade 2022 aan om innovaties op gang te brengen en bedrijven die zich daarmee bezig houden aan te trekken en de ruimte te geven. Opstellen van een MRA-brede grondstoffenatlas, met grondstoffenanalyse. Door te laten zien hoe de stromen lopen, worden mogelijkheden zichtbaar om deze aan elkaar te koppelen en kunnen regionaal afspraken worden gemaakt over afvalstromen. Opstarten van een proefproject waarbij bij transformatie van bedrijventerreinen en kantoren de mogelijkheden voor energieopwekking en besparing optimaal worden benut en afvalverwerking geld oplevert. Kleinschalige initiatieven van bedrijven, instellingen en bewoners wat betreft alternatieve energiebronnen en hergebruik van afval worden gestimuleerd en zoveel mogelijk gefaciliteerd. De MRA verbindt actief lokale initiatieven met elkaar en met landelijke en Europese projecten (bijvoorbeeld Waste2Food van AEB, provincie Noord-Holland en glastuinbouw, doel: methodiek ontwikkelen om CO2 adequaat te filteren). Ondersteunen en opzetten van living labs waar kennisinstituten, marktpartijen en overheden samen experimenteren en werken aan duurzame innovatieve oplossingen en ict-toepassingen (zoals in Buiksloterham in Amsterdam). Onderzoek naar het verknopen van stadswarmtenetten (zowel voor woningen als bedrijven) in de metropoolregio om regionaal een hogere efficiëntie te bereiken. Bevordering van productie streekeigen land- en tuinbouwproducten met regionale afzet. Aansluiting bij het internationale Food Pact, dat zich richt op de bevordering van streekproductie en -distributie. Hoogwaardig verwerken van groente, fruit en tuinafval: opzetten van proeffabriek (van experiment naar bedrijvigheid; kennisontwikkeling, nieuwe business modellen; MRA heeft gezamenlijk voldoende volume aan GFT). Meer braakliggende terreinen beschikbaar stellen voor de verbouw van biobased gewassen. Circulair bouwen en slopen standaard in de aanbesteding meenemen. Het stimuleren en helpen opzetten van upcycle stations, voor bijvoorbeeld reparatie, zodat nieuwe circulaire bedrijvigheid ontwikkeld kan worden. Intensieve samenwerking op de diverse stromen in het realiseren van voldoende volume en afzetmogelijkheden, onder meer bouw- en sloopafval, textiel, biomassa, biobased grondstoffen. Amsterdam- Human capital 21

24 5: Beter verbinden a. Wat is er aan de hand? Wonen, werken en voorzieningen concentreren zich steeds meer in de stad. Buiten de steden neemt het voorzieningenniveau af. Dit veroorzaakt een groei van het verkeer van en naar de steden, vooral in de spits. Daarnaast stijgt het sociaalrecreatieve verkeer. De grote groengebieden in de metropoolregio worden steeds meer bezocht en dat gebeurt vooral per fiets. Het aantal toeristen dat de MRA bezoekt stijgt sterk, net als de reisdoelen die ze bezoeken. Toeristen maken daarbij steeds meer gebruik van het openbaar vervoer en de fiets. Ook het stijgende aantal evenementen in de metropoolregio zorgt voor meer vervoerbewegingen. Onderzoeken wijzen erop dat de MRA nog beter kan functioneren door onze agglomeratievoordelen beter te benutten, het gevoel van nabijheid tussen de verschillende kernen te vergroten en het reizen binnen, van en naar de MRA te vergemakkelijken. In de komende jaren wordt een flink aantal grote infrastructuurprojecten uitgevoerd, zoals Zuidasdok, capaciteitsvergroting van het spoor en op meerdere rijkswegen, vooral tussen Schiphol, Amsterdam en Almere. De Noord/Zuidlijn zal vanaf de ingebruikname in 2017 vervoersstromen en bereikbaarheid gaan veranderen. Ook investeren we de komende jaren flink in hoogwaardig regionaal en lokaal openbaar vervoer door R-net uit te bouwen, onder meer langs de A9 en in het Gooi, maar ook door het tramnet van Amsterdam sneller en efficiënter te maken. b. Waar kiezen we voor? We willen de agglomeratievoordelen van de regio beter benutten. Daarvoor is betere verknoping van netwerken nodig. Door lokale en regionale fietsnetwerken beter met elkaar te verbinden ontstaat één metropolitaan fietsnetwerk. En door dit netwerk op aantrekkelijke plekken beter aan te sluiten op het openbaar vervoer kan nog veel winst worden behaald. De gebruiksmogelijkheden van het openbaar vervoer zelf kunnen beter door het voor de reiziger als één systeem te laten functioneren en te presenteren. Bestaande knooppunten van vervoersstromen kunnen beter worden benut, zowel vervoerskundig als ruimtelijk en economisch. Voor een duurzaam bereikbare metropool geven we daarom prioriteit aan transformeren én bouwen op plekken die al goed bereikbaar zijn per ov en fiets óf daar waar veel banen en voorzieningen in de nabijheid zijn. Er is of komt een groot aantal Rijks- en regionale investeringsprogramma s op het gebied van infrastructuur in uitvoering. Deze zijn uitgangspunt voor deze agenda. Door intelligente regie op het verkeer-, bouwactiviteiten en evenementen en door afspraken met bedrijven houden we de overlast voor bedrijven, bewoners en bezoekers binnen acceptabele grenzen. De MRA zet meer in op het verbeteren van de stedelijke bereikbaarheid (met name the first and last mile) en gaat hier slimme en duurzame oplossingen voor zoeken, onder andere door bedrijven hiertoe meer uit te dagen. De voetganger, de fietser en het openbaar vervoer hebben hierbij voorrang. Verbeteren van landzijdige bereikbaarheid van de luchthavens Schiphol en Lelystad heeft prioriteit om bestaande knelpunten weg te nemen en ruimte te bieden voor groei van de luchthavens. De MRA zet zich samen met andere regio s in voor betere internationale spoorverbindingen met belangrijke bestemmingen in Duitsland. Het versterken van de digitale connectiviteit van de metropool, en de aanwezige datahubs in het Station Zaandam ( 22 Metropoolregio Amsterdam