NOTA WOONRUIMTEVERDELING

Transcriptie

1 NOTA WOONRUIMTEVERDELING

2 1. Achtergrond De gemeente Leerdam en KleurrijkWonen zijn eind 2008 aan de slag gegaan met de evaluatie van de woonruimteverdeling. De Huisvestingsverordening die in april 2005 door de gemeenteraad is vastgesteld, was inmiddels bijna 4 jaar oud. Om in beeld te krijgen hoe de verordening deze periode heeft gefunctioneerd en welke effecten deze heeft bereikt is er een enquête onder woningzoekenden verspreid en zijn de toewijzingsgegevens van KleurrijkWonen aan een analyse onderworpen. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de verordening uit 1999 hadden betrekking op de passendheidscriteria, de urgentieregeling en het onderscheid tussen starters en doorstromers. Redenen hiervoor waren de relatief slechte positie van jongeren en ouderen op de woningmarkt, de beperkte doorstroming en de wens om meer keuzevrijheid te bieden en vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Deze beleidswijzigingen zijn tijdens de evaluatie onder de loep genomen. In deze nota zal allereerst de Leerdamse woonruimteverdeling worden beschreven (2), aansluitend zullen de belangrijkste highlights uit de werkconferentie van 15 april 2009 kort worden beschreven (3). Tenslotte zullen een aantal beleidsmatig keuzen worden beschreven (4)

3 2. Leerdamse woonruimteverdeling Huisvestingsverordening 2005 In april 2005 heeft de gemeenteraad de beleidsnota Volkshuisvesting en de Huisvestingsverordening vastgesteld. De in de beleidsnota geconstateerde knelpunten op de woningmarkt hebben in een aantal gevallen geleid tot wijzigingsvoorstellen van de systematiek van de woonruimteverdeling. Concreet waren dit de positie van starters en ouderen op de woningmarkt (geringe slaagkansen), de leefbaarheid en de beperkte doorstroming. Zo kregen starters na 2 jaar inschrijving dezelfde status als doorstromers, zijn er meer woningen gelabeld voor specifiek de doelgroep ouderen. Om de geconstateerde mismatch tussen vraag en aanbod, kleiner wordende huishoudens en driekwart van de woningvoorraad in Leerdam zijn gezinswoningen met drie kamers of meer zijn de bezettingsnormen grotendeel komen te vervallen (verruiming slaagkansen en vergrote keuzevrijheid). Tenslotte kwam met betrekking tot inkomenscriteria een aantal discussiepunten aan de orde. De keuzevrijheid van lage inkomens was beperkt evenals het aanbod voor huishoudens die (nog) niet konden kopen maar teveel verdienden voor een huurwoning. Hiermee samen hing het beperkte aanbod van goedkope koopwoningen. Ook leefde er de wens mee om in de verschillende wijken een meer gedifferentieerde opbouw van de bevolking te krijgen. Hiertoe zijn voor grote delen van de sociale voorraad de inkomenscriteria flink versoepeld. Op deze wijze is de keuzevrijheid van de doelgroep vergroot, maar zijn ook de middeninkomens bediend. Door het vergroten van keuzevrijheid zullen er binnen de wijken meer huishoudens komen met verschillende sociaal-economische posities. Toegangsregels bepalen of men überhaupt in aanmerking komt voor een woning. Het duidelijkste voorbeeld hiervan zijn de bindingseisen, die soms nog lokaal en veelvuldig op regionaal worden toegepast, maar ook voorrangsregels komen voor. Bindingseisen houden (kortweg) in dat je maatschappelijk of economisch aan de betreffende gemeente of regio moet zijn gebonden: geen binding = geen woning. Landelijk zien we hier twee uiteenlopende bewegingen. Al een aantal jaren wordt er vanuit Den Haag naar gestreefd deze bindingseisen zoveel mogelijk terug te dringen. Vrije vestiging is het credo, dat zelfs vanuit Brussel te horen is. Het is de verwachting dat in de nieuwe Huisvestingswet deze lijn wordt doorgezet. Op lokaal niveau - maar het pleidooi daarvandaan vindt landelijk ook steeds meer gehoor - wordt het belang van lokaal maatwerk onder verschillende benamingen benadrukt. In Leerdam is er voor gekozen om regionale bindingseisen te stellen. Huishoudens moeten maatschappelijk of economisch gebonden zijn aan de regio AV om in aanmerking te kunnen komen voor een sociale huurwoning. Passendheidscriteria bepalen voor welke woning een woningzoekende in aanmerking kan komen. Voorbeelden hiervan zijn woningbezettingsnormen en huur/inkomensnormen. Ook de labelling van woningen valt onder deze categorie: op een woning wordt een etiketje geplakt dat er voor zorgt dat men er wel of juist niet voor in aanmerking komt. De algemene tendens is dat de passendheidscriteria steeds verder worden afgezwakt of zelfs afgeschaft. Woningzoekenden weten immers zelf het beste hoe ze willen wonen: keuzevrijheid. In Leerdam is er voor gekozen om een aantal woningen te labellen voor specifieke doelgroepen. Zo worden aangepaste woningen en woningen in de Molukse wijk gelabeld voor deze respectievelijke doelgroepen. Wat betreft de huur/inkomensnormen lijkt een golfbeweging zichtbaar. Onder voormalig minister Heerma was een uit financieel oogpunt passende woonruimteverdeling speerpunt van beleid: de dure en goedkope scheefheid. Dit beleid werd eind jaren negentig verlaten, vooral vanwege het belang van een gevarieerde wijkopbouw zonder segregatie naar inkomen. Recent wordt de term - 3 -

4 scheefheid steeds vaker weer gehoord. Er is (de huursubsidieregeling uitgezonderd) echter geen objectieve meetlat om vast te stellen of iemand te duur of te goedkoop woont. In Leerdam is er voor gekozen om de passendheidscriteria zoveel mogelijk los te laten, zowel voor woningbezettingsnormen als voor huur/inkomensnormen. Wel worden woningen met 4 of meer slaapkamers met voorrang toegewezen aan huishoudens met 4 of meer personen. Ook de inkomennormen zijn vrijwel volledig afgeschaft. Hiervoor is gekozen om de leefbaarheid te vergroten door het voorkomen van segregatie en het bieden van grotere keuzevrijheid. Alleen voor woningen met een huurprijs boven de aftoppinggrens geldt dat het inkomen van de woningzoekenden hoger moet zijn dan het inkomen dat recht geeft op huurtoeslag 1. De volgordecriteria bepalen wie er als eerste aan de beurt is, als er meerdere belangstellenden voor een woning zijn. Voorbeelden hiervan zijn woonduur en inschrijfduur, maar ook verloting komt voor. De wijze van volgordebepaling is eigenlijk het belangrijkste van het hele rijtje. Ook al schaf je alle andere regels af, dan heb je nog steeds behoefte aan een manier om te bepalen wie de woning krijgt als er meer dan één gegadigde is. Bovendien bepalen ze of doorstromers voor starters gaan, en beïnvloeden ze zodoende de lengte van de verhuisketens. De trend lijkt hier echter dat volgorderegels die doorstromers bevoordelen steeds vaker worden afgeschaft, onder verwijzing naar de lage kansen van starters. In Leerdam is er voor gekozen om doorstromers voorrang te geven op starters. Om de positie van starters te verbeteren is er wel voor gekozen om starters na twee jaar inschrijving wel dezelfde status als doorstromers te geven. De voorrangscriteria bepalen welke woningzoekenden een bijzonder geval zijn, en vanuit die hoedanigheid voorrang krijgen op de reguliere zoekenden. De urgentiecriteria vormen hiervan het duidelijkste voorbeeld. Vaak worden ze door een onafhankelijke indicatiecommissie toegepast, vaak is tegelijk sprake van een afwijkende verdeelsystematiek (zoals directe bemiddeling). Een onderwerp van debat is de vraag hoe hoog het aandeel aan deze bijzondere woningzoekenden ten opzichte van de reguliere zoekenden zou mogen zijn. In de praktijk kunnen het aantal urgenten dat wordt gehuisvest, en de criteria op basis waarvan, flink uiteenlopen - ook als we gemeenten binnen eenzelfde regio vergelijken. In Leerdam is er voor gekozen om besluitvorming over urgenties door het college van B&W te laten plaatsvinden. De volgordelijkheid wordt bepaald door inschrijfduur. Urgenties kunnen worden verleend als gevolg van stadsvernieuwing, medische en sociaal-psychische problemen. 1 Het gaat hier om een hoge huurprijscategorie. De voorwaarde heeft doel als bescherming van de lage inkomens en beperking van het huurtoeslaggebruik

5 3. Highlights van de Werkconferentie Woonruimteverdeling Op woensdag 15 april 2009 vond er een Werkconferentie plaats als aanloop naar deze nota en de aansluitende herziening van de woonruimteverdeling in Leerdam. Als inleiding op de discussieonderwerpen in het volgende hoofdstuk Uitgangspunten voor een nieuwe woonruimteverdeling een korte impressie van deze avond: De eerste stelling die werd voorgelegd was goedkope scheefheid is niet erg. Voor- en tegenstanders houden elkaar hierover in evenwicht. Het belangrijkste argument voor deze stelling is dat het kan zorgen voor een gemengde bevolkingsopbouw. Zo kunnen zogenaamde inkomenswijken worden voorkomen. Aan de andere kant werd duidelijk goedkope scheefheid niet tot verdringing mag leiden; de lagere inkomens hebben kennelijk toch de eerste rechten op deze woningen volgens de deelnemers. Het is wenselijk 5% van het woningaanbod te verloten. Ook hierover zijn de meningen gelijk verdeeld. De conclusie uit de werksessie wordt ook plenair gedeeld: inschrijfduur voldoet behoorlijk als volgordecriterium, maar het zou goed zijn om mensen die plots een woning zoeken op een andere manier een kans te geven. Loting is dan een goede mogelijkheid. Woningzoekenden die vaker reageren moeten eerder een woning krijgen. Bij deze stelling worden ook de uitkomsten van de discussie uit de werksessie bevestigd. Op zich is het goed activiteit te belonen. Het leidt bovendien tot opschoning van het woningzoekendenbestand. Aan de andere kant is er een groep deelnemers die benadrukken dat de oude rechten ook wat waard zijn. Zekerheid is een groot goed. Tot slot is de gemeente en KleurrijkWonen een aantal tips meegegeven. Als eerste werd geconstateerd dat de ideale verdeling niet bestaat. Omdat het om een schaars goed gaat zullen er altijd woningzoekenden achter het net vissen. Daarom is het van belang dat er duidelijkheid is over de doelen van de woonruimteverdeling. Vervolgens werd opgemerkt dat KleurrijkWonen en de gemeente moeten durven om de knelpunten op de woningmarkt op te lossen. Dat betekent meer sturing, maar bijvoorbeeld ook meer kansen voor starters in de kleine kernen. Voorts werd het belang van nieuwbouw onderstreept: het is de beste manier om doorstroming te bevorderen en dus ook de starters te helpen. Tot slot werd opgemerkt dat de herinschrijving voor drie jaar bij KleurrijkWonen goedkoper zou moeten zijn, of zou moeten worden veranderd in een herinschrijving voor de periode van één jaar. Tot slot van de avond is de stelling herhaald die ook aan het begin van de avond werd geponeerd: we mogen best tevreden zijn mijn hoe de woonruimteverdeling nu gaat. Het aantal tegenstemmers was aanzienlijk minder dan in het begin, maar toch gaf de stemming reden om over verbeteringen na te blijven denken

6 4. Uitgangspunten voor een nieuwe woonruimteverdeling Elk woonruimteverdelingsysteem is gebaseerd op uitgangspunten: de doelen die met de woonruimteverdeling bereikt dienen te worden. Vervolgens wordt het systeem (oftewel de Huisvestingsverordening) zo ingericht dat het zoveel mogelijk voldoet de gestelde doelen en uitgangspunten. Uit de evaluatie blijkt dat de doelen voor de woonruimteverdeling in Leerdam voor aanscherping vatbaar zijn. De effecten zijn soms niet zoals gehoopt, de effectiviteit niet altijd zoals bedoeld en de doelen uit 2005 zijn soms wat verwaterd. In de komen paragrafen worden per onderwerp beleidsmatige doelen en uitgangspunten voor een nieuwe verordening voorgesteld. Voordat er inhoudelijk wordt ingegaan op een aantal specifieke onderwerpen / thema s zal allereerst worden ingegaan op de wijze waarop de woonruimteverdeling ingezet kan worden. 4.1 Het doel van de woonruimteverdeling; verdeel- en/of sturingssysteem? De woonruimteverdeling kan in essentie op twee manieren worden gebruikt. De eerste wijze is de woonruimteverdeling als een verdelingssystematiek: het bij elkaar brengen van aanbod en vraag. Hier zijn verder geen beleidsinhoudelijke doelen aangekoppeld. Er wordt geen effect mee beoogd. In zo n beleidsvrije benadering kunnen alleen doelen die een efficiëntere verdeling van het goed beogen van toepassing zijn: transparantie, keuzevrijheid. Een andere benadering van de woonruimteverdeling is die waarin met de woonruimteverdeling wordt geprobeerd maatschappelijke effecten te bereiken: beleidsinhoudelijke doelen dus. Voorbeelden van doelen die bij een beleidsmatige benadering kunnen passen zijn het bevorderen van doorstroming, bepaalde doelgroepen een betere positie geven, rechtvaardigheid of leefbaarheid. Systemen waar de woonruimteverdeling puur en alleen is bedoeld om vraag en aanbod bij elkaar te brengen (een verdelingsinstrument dus), komen zelden voor. Vrijwel altijd wordt de woonruimteverdeling gebruikt om te sturen. Je zou kunnen zeggen dat er dan wordt ingegrepen in de marktplaats van de verdeling van woningen om maatschappelijke doelen te verwezenlijken. Ook in Leerdam is de woonruimteverdeling in het verleden gebruikt als sturingsinstrument. Het willen tegengaan van segregatie, het bevoordelen van doorstromers (en later weer van starters en senioren) zijn hier voorbeelden van: met deze doelen en regels worden bepaalde maatschappelijke effecten beoogd. Ook kan er worden gestuurd op bijvoorbeeld leefstijlen of kan er al geanticipeerd worden op gewenste effecten van herstructurering. In verband met de herziening van de Leerdamse woonruimteverdeling is het van belang dat men zich realiseert dat: 1. de woonruimteverdeling op verschillende manieren kan worden ingezet, en; 2. gestelde doelen onderling (en in combinatie met gebruikte instrumenten) strijdig kunnen zijn. Afgaand op bovengenoemde doelen en de discussies die uit de evaluatie van de woonruimteverdeling kunnen in ieder geval de volgende relaties helpen de gedachten te bepalen: Kiezen voor transparantie betekent kiezen voor zo min mogelijk regels en een zo groot mogelijke keuzevrijheid. Het kan ook betekenen kiezen voor een vorm van woonruimteverdeling zonder beleidsinhoudelijke doelen. Hoe meer regels, hoe minder keuzevrijheid en hoe minder transparant een systeem wordt. Dan valt hooguit transparantie in de toepassing en de uitvoering na te streven; Kiezen voor doorstroming betekent voorrang geven aan doorstromers, meer regels (dus minder transparantie) en minder gelijkheid en keuzevrijheid; - 6 -

7 Kiezen voor rechtvaardigheid betekent in het Leerdamse geval 1) het waarborgen van kansen voor doelgroepen (senioren en starters), meer regels, minder keuzevrijheid 2) het gebruik van inschrijfduur (wie het langst wacht komt het eerst aan de beurt en dat is eerlijk); Kiezen voor menging van verschillende sociaal-economische bevolkingsgroepen (tegengaan van segregatie) betekent in het Leerdamse geval het versoepelen van passendheidcriteria en dus minder regels, meer keuzevrijheid, maar het kan op termijn ook betekenen het instellen van leefstijllabels of gericht toewijzen en dus juist meer regels en een afnemende keuzevrijheid. De genoemde relaties roepen als vanzelf vragen op. Vinden wij gelijkheid van woningzoekenden belangrijker dan het waarborgen van kansen van bepaalde groepen, of is een combinatie mogelijk? Is transparantie een doel van de woonruimteverdeling op zich, of juist een voorwaarde voor de uitvoering ervan? Kiezen wij nog steeds voor leefbaarheid als blijkt dat we daarvoor juist strikter moeten gaan toewijzen (met meer regels) dan in de huidige situatie, waar kiezen voor leefbaarheid (en keuzevrijheid) juist tot het versoepelen van passendheidcriteria heeft geleid? Het is goed om bij het nemen van besluiten over onderstaande onderwerpen deze relaties en vragen in het achterhoofd te houden. Uiteindelijk gaat het hierbij om de antwoorden op de vraag wat de belangrijkste doelen van de woonruimteverdeling zijn. 4.2 Bindings- & toelatingscriteria In Leerdam gelden regionale bindingseisen. Huishoudens moeten maatschappelijk of economisch gebonden zijn aan de regio AV om in aanmerking te kunnen komen voor een woning. Zo kan het gebeuren dat een gezin uit Nieuw-Lekkerland wel in Leerdam kan reageren op een woning en een huishouden uit Lingewaal zich niet als woningzoekenden kan inschrijven. De nieuwe Huisvestingwet 2 bevat naar alle waarschijnlijkheid strengere bepalingen omtrent bindingeisen; er moet sprake zijn van (aantoonbare) schaarste voordat bindingeisen mogen worden gebruikt. Het beginsel van vrijheid van vestiging wordt daarmee verder uitgewerkt. De meeste gemeenten in de regio AV kennen nog de bescherming van de eigen lokale woningmarkt waarbij de eerste paar weken alleen huishoudens uit die gemeente mogen reageren op een beschikbaar gekomen huurwoning (lokale voorrangregels). De gemeente Gorinchem daarentegen heeft, vooruitlopend op de nieuwe Huisvestingswet, de lokale huurwoningmarkt opengesteld voor iedereen. Op dit moment wordt circa 95% van de woningen toegewezen aan inwoners van Leerdam, slechts een beperkt deel aan inwoners van de regio AV en nog minder aan huishoudens van buiten de regio AV. Bij de gemeente Gorinchem is er na het openstellen van de woningmarkt slechts een beperkt deel meer toegewezen uit huishoudens buiten de regio AV. Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 1a. de Leerdamse woningmarkt net als gemeente Gorinchem openstellen voor iedereen. Door de woningmarkt open te stellen biedt Leerdam meer mogelijkheden om nieuw bloed binnen te halen; 1b. vasthouden aan de huidige regeling waarbij de Leerdamse woningmarkt openstaat voor huishoudens die maatschappelijk en economisch gebonden zijn aan de regio AV; 1c. de Leerdamse woningmarkt behalve voor de regio AV ook openstellen voor die gemeenten waarmee Leerdam van oudsher veel uitwisseling mee heeft, zoals Lingewaal, Culemborg en Geldermalsen, met deze gemeenten heeft Leerdam meer uitwisseling dan met de gemeenten uit de regio AV. 2 De nieuwe Huisvestingswet treedt naar verwachting op 1 januari 2010 inwerking

8 Het college is voorstander van het openstellen van de woningmarkt (keuze 1a) omdat: - het recht doet aan het beginsel van vrije vestiging, zoals omschreven in de Huisvestingswet; - openstelling niet zal leiden tot grootschalige verdringing door huishoudens van buiten de regio; - het de keuzevrijheid vergroot, recht doet aan het regionale karakter van de woningmarkt (voobeeld Leerdam - Lingewaal) en het de mogelijkheid biedt nieuw bloed binnen te laten 4.3 Doorstroming of gelijkheid?. In 2005 is er bewust voor gekozen om bij de keuze te blijven om doorstromers voorrang te geven boven starters. Dit was ingegeven vanuit de wens om de doorstroming zoveel als mogelijk te willen bevorderen. Om de starters niet verder in de knel te brengen is er wel voor gekozen om hen na 2 jaar dezelfde status als doorstromers te geven. Allereerst heeft dit geleid tot een stijgende verhuring aan starters, het aantal verhuringen aan doorstromers zou hoger zijn geweest wanneer zij altijd voorrang zouden hebben op starters. De doorstroming is dus beperkt doordat starters na 2 jaar ook als doorstroming worden beschouwd. Het tweede effect was dat starters pas na 2 jaar dezelfde positie als doorstromers kregen. De slaagkansen van starters stegen met name na 2 jaar inschrijving als woningzoekende. Starters die echt op korte termijn een woning willen vallen dus nog steeds buiten de boot. Kortom, minder doorstroming dan beoogd en de echte starters nog steeds niet geholpen. Dit vraagt om een heldere beleidsmatige keuze: gaan we in Leerdam voor doorstroming, voor gelijkheid voor alle woningzoekenden (doorstromers en starters) of richten we ons bijvoorbeeld helemaal op starters. Overigens is er in het Lokaal Actieplan Wonen, Zorg en Welzijn al bepaald dat 25% van de vrijkomende huurwoningen wordt toegewezen aan starters. Dit kan pas worden geformaliseerd bij de vaststelling van de nieuwe Huisvestingsverordening. Hierbij moet worden opgemerkt dat hierdoor de verhuisketens voor die 25% woningen wordt ingekort, doorstromers krijgen hierdoor niet de kans mee te liften in anders ontstane verhuisketens, terwijl een groot deel van die starters uiteindelijk (weliswaar aan het einde van de verhuisketen) ook een woning zou kunnen betrekken. Ook moet er bij de labeling per keer goed worden gekeken naar het aanbod aan woningen. Labeling voor starters heeft pas echt zin als de woningen geschikt zijn voor starters (dus bijvoorbeeld geen 3 slaapkamers). Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 2a. vasthouden aan huidig beleid waarbij doorstromers voorrang hebben op starters, waarbij voor starters wel 25% van de vrijkomende woningen wordt toegewezen; 2b. vasthouden aan huidig beleid waarbij doorstromers voorrang hebben op starters, waarbij starters na 2 jaar inschrijving de status doorstromer krijgen; 2c. vasthouden aan huidig beleid waarbij doorstromers voorrang hebben op starters, met een lotingmodel waarin mensen met weinig inschrijfduur en haast (zogenaamde spoedzoekers) een kans maken 2d. kiezen voor een systeem met gelijkheid qua inschrijfduur, met een lotingmodel waarin mensen met weinig inschrijfduur en haast (zogenaamde spoedzoekers) een kans maken. Het college is voorstander van het vasthouden aan het eerder vastgestelde beleid in zowel de Huisvestingsverordening 2005 als het Lokaal Actieplan WZW (keuze 2a) omdat: - starters hierdoor, nog meer dan onder de oude regeling, makkelijk een woning kunnen vinden; - doorstromers hierbij in 75% van de gevallen alsnog absolute voorrang hebben

9 Ook de huisvesting van ouderen vraagt aandacht. In de verordening 2005 zijn er woningen gelabeld voor senioren. In totaal kunnen er nu ruim 100 woningen met voorrang toegewezen worden aan deze doelgroep. Helaas ontbreekt nog steeds de kwalitatieve impuls bij ouderen om relatief grote huurwoningen te verlaten voor een (op den duur) meer geschiktere woning. Ook hier ligt het voor de hand om de doorstroming te willen bevorderen. Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 3a. ouderen te stimuleren om grote huurwoningen (minimaal 3 slaapkamers) te verruilen voor een, qua huishoudenomvang, meer geschikte gelijkvloerse woning (maximaal 2 slaapkamers). Hiervoor krijgen zij ook voorrang bij meer geschiktere niet gelabelde woningen; 3b. vasthouden aan huidig beleid waarbij alleen ouderen mogen reageren op voor senioren gelabelde woningen. Het college is voorstander om ouderen te stimuleren om grote huurwoningen te verruilen voor een meer passender woning (keuze 3a) omdat dit ons inziens de doorstroming bevordert. 4.4 Segregatie; sturen of accepteren van marktwerking? Om de eenzijdige samenstelling van de bevolking binnen wijken en buurten positief te beïnvloeden en de mogelijkheid te bieden om binnen een wijk meer afwisseling in sociaal-economische posities van huishoudens te krijgen zijn verschillende passendheidscriteria afgeschaft. Uit de evaluatie blijkt dat, hoewel mondjesmaat, dit effect heeft gehad. Al blijft het algemene gegeven dat er een relatie bestaat tussen de huurprijs en de hoogte van het inkomen. Ter bescherming van de laagste inkomensgroepen is er wel een minimum inkomenseis vastgesteld voor duurdere huurwoningen. Het vrijlaten van inkomenseisen heeft invloed op goedkope (huishoudens die naar financiële maatstaven te goedkoop wonen/huren) en dure (huishoudens die naar financiële maatstaven te duur wonen/huren) scheefheid. De mate van dure scheefheid valt mee bij vestiging, huishoudens met hogere inkomens kiezen toch vaker voor duurdere woningen. Dure scheefheid kan ook in de loop der jaren ontstaan als gevolg van loonontwikkeling. Hier hebben KleurrijkWonen en gemeente geen zicht op. De belangrijkste doelgroep van de woonruimteverdeling wordt over het algemeen passend bediend. Bijna allemaal vinden zij een woning onder de zogenaamde tweede aftoppingsgrens. Het is lastig te zeggen hoeveel verdringing er exact plaats vindt bij de doelgroep door verhuring aan hogere inkomens. In het verleden is geconstateerd dat de kernvoorraad ruim voldoende was om de primaire doelgroep te kunnen huisvesten. Doordat het aandeel goedkope scheefheid bij verhuring mee lijkt te vallen, kan er worden opgemerkt dat het met de verdringing van lagere inkomens mee zal vallen. Overigens vindt meer dan de helft van de actief woningzoekenden het bezwaarlijk dat mensen met een hoog inkomen in aanmerking komen voor goedkope huurwoningen. Jongeren vinden dit bovendien vaker bezwaarlijk dan oudere respondenten. Overigens vindt bijna de helft van de respondenten dat woningzoekenden voor elke woning in aanmerking zouden moeten komen. Aan de andere kant is een even grote groep het (helemaal) oneens met de stelling dat KleurrijkWonen zich niet moet bemoeien met de vraag voor wie welke woning geschikt is. Deze uitkomsten lijken met elkaar in tegenspraak: je kunt immers niet èn volledige keuzevrijheid nastreven, èn een corporatie (of gemeente) die zich bemoeit met wie waar kan wonen. Dit vraagt om een duidelijke beleidsafweging

10 Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 4a. vasthouden aan huidig beleid van keuzevrijheid, maar afschaffen van de labeling (excl. aangepaste- en seniorenwoningen en de norm voor dure huurwoningen) van woningen, immers huishoudens moeten zelf kunnen oordelen of een woning voor hen geschikt is; 4b. vasthouden aan huidig beleid van keuzevrijheid (incl. de bestaande labeling / uitzonderingen), immers huishoudens moeten zelf kunnen oordelen of een woning voor hen geschikt is; 4c. vasthouden aan huidig beleid (incl. de bestaande uitzonderingen), waarbij de goedkoopste woningen weer met voorrang worden toegewezen aan de laagste inkomens; 4d. bij de toewijzing van woningen weer nadrukkelijk gaan sturen op huishoudensgrootte en inkomensniveau, op deze manier gaan huishoudens de woning bewonen die voor hen het meest geschikt is lijkt Het college is voorstander om het huidige beleid te handhaven, exclusief de labeling, omdat dit ons inziens recht doet aan de keuzevrijheid voor bewoners (keuze 4a). Dit vergt richting de huishoudens die nu nog gebruik maken van deze labeling wel een zorgvuldig communicatietraject. 4.5 Urgenties; wie of wat vinden we wanneer urgent en in welke mate? In 2005 zijn bij de vaststelling van huisvestingsverordening de urgentieregels aangescherpt en zijn de procedures aangepast. Dit gebeurde om de inzichtelijk en transparantie voor woningzoekenden te vergroten. Uitgangspunt was een urgentieregeling die rechtvaardig is voor alle woningzoekenden en het woonruimteverdelingsysteem niet verstopt. Echter sinds 2006 worden gemeente en KleurrijkWonen geconfronteerd met een steeds grotere herhuisvestingsopgave vanuit de herstructurering. Het kwam soms zelfs voor dat alle woningen uit Het Kontakt werden toegewezen aan herhuisvestings- en andere urgenties. Waardoor reguliere woningzoekenden nauwelijks aan bod kwamen. Ook ontstond er soms onduidelijkheid bij urgent woningzoekenden over de volgordelijkheid van urgenties 3, als er meerdere urgenten reageerden op dezelfde woning. Met de komende herstructureringsopgaven, in met name Leerdam-West in het verschiet, is het zaak na te denken over mogelijke aanpassingen. De eerste constatering is dat aan de groei van het aantal herstructureringurgenten op zichzelf niet veel te doen is. Herstructurering moet plaatsvinden en dat heeft gevolgen voor de woonruimteverdeling. Dat deze mensen met spoed moeten worden gehuisvest is onontkoombaar. Wel kan worden gezocht naar mogelijkheden om de pijn te verzachten. Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 5a. labellen van woningen waarop urgentieverklaring niet van toepassing is; 5b. labellen van woningen voor urgenten, dit zorgt ervoor dat niet alle woningen naar urgenten gaan, het schept duidelijkheid vooraf, voorkomt teleurstellingen en onbegrip bij regulier woningzoekenden. Nadeel is dat dit de keuzevrijheid van urgenten nog verder beperkt en niet altijd aansluit op het zoekprofiel voor woningzoekenden; 5c. vasthouden aan huidig beleid, waarbij er richting alle woningzoekenden wel meer duidelijkheid moet komen over de toewijzing. 3 Formeel geldt ook bij urgenties inschrijfduur als volgorde criterium voor toewijzing

11 Het college is voorstander om woningen vooraf te labelen waarop een urgentieverklaring niet van toepassing is, omdat dit ons inziens recht doet zowel de status als urgente als aan het rechtvaardigheidsgevoel van de reguliere doorstromers (keuze 5a). Lastiger is het om volgordelijkheid binnen urgenties objectief uit te werken. Want hoewel het makkelijk lijkt, het kan leiden tot moeilijke dilemma s: gaat een gezin waarvan het huis wordt gesloopt voor op iemand met sociaal-psychische problemen? Hierbij moet worden opgemerkt dat herstructureringsurgenten mogen reageren op alle passende woningen, terwijl andere urgenten in de regel (enkele medische urgenten uiteraard uitgesloten) alleen mogen reageren op meergezinswoningen vanaf de eerste etage. Voor de nieuwe verordening staan de volgende mogelijkheden open: 6a. voorrang verlenen aan die woningzoekende van wie de urgentie, in principe 6 maanden geldig, het eerste verloopt; 6b. vasthouden aan huidig beleid, waarbij inschrijfduur als criterium geldt voor het bepalen van volgordelijkheid; 6c. omdat stadsvernieuwingsplannen een redelijke lange doorlooptijd kennen, hebben de andere urgenties voorrang op stadsvernieuwingsurgenten. Het college is voorstander om de volgordelijkheid van urgenten te bepalen aan de datum van afgifte van de urgentie (keuze 6a) omdat dit het meest recht doet aan het rechtvaardigheidsbeginsel