INHOUD POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 9

Transcriptie

1 DEEL 1 DE FEDERALE INSTELLINGEN De machten De wetgevende machten De federale wetgevende macht De beide Kamers: algemeen kader 29 Taalgroepen 29 Stemmingen 30 Openbaarheid 30 Alarmbelprocedure 30 Commissies 31 Algemeen stemrecht 31 Verkiezing bij geheime stemming 31 Vergoeding verkozenen 32 Cumul van mandaten 36 Lijst van mandaten en vermogensaangifte Het tweekamerstelsel Bevoegdheden Kamer en Senaat Samenstelling Kamer en Senaat Kamer 40 Legislatuurparlement Senaat 41 Aantal en categorieën 41 Specifieke bepalingen De bestuursorganen van Kamer en Senaat 42 Bureau 42 Conferentie van voorzitters 43 College van quaestoren 43 Voorzitters 43 Griffiers De Kamer van volksvertegenwoordigers De samenstelling van de politieke fracties De samenstelling van de vaste commissies De samenstelling van de bestuursorganen Het Bureau Het College van quaestoren De Conferentie van voorzitters De diensten van de Kamer van Volksvertegenwoordigers Overzicht van de kamervoorzitters 68 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 9

2 3.4. De Senaat De samenstelling van de politieke fracties De samenstelling van de vaste commissies De samenstelling van het Bureau van de Senaat De diensten van de Senaat Overzicht van de senaatsvoorzitters De parlementaire overlegcommissie De uitvoerende macht De Koning De machten van de Koning Het kabinet van de Koning 85 Civiele lijst 86 Huis van de Koning De federale Regering De Eerste Minister De bevoegdheden van de Eerste Minister De Federale overheidsdienst Kanselarij van de Eerste Minister De Vice Eerste Minister(s) De Ministers, de Staatssecretarissen en de Regering 89 Ministerraad 89 Regeringsraad 90 Kernkabinet 90 Aantal ministers 90 Politieke verantwoordelijkheid ministers 91 Inbeschuldigingstelling ministers 91 Vergoeding ministers 92 Ministeriële kabinetten (beleidscellen) 94 Taalpariteit Ministerraad 95 Legislatuurregering en constructieve motie van wantrouwen 96 De verhouding ministers staatssecretarissen De samenstelling en bevoegdheden van de huidige federale regering en de kabinetten De verdeling van de ministerportefeuilles over de partijen in de federale regering De ministercomités De Ministers van Staat en de Kroonraad 105 Ministers van Staat 105 Kroonraad 105 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 10

3 De Ministers zonder portefeuille, de Commissarissen des Konings, de Koninklijke Commissarissen en de regeringscommissarissen 108 Ministers zonder portefeuille 108 Commissarissen des Konings 108 Koninklijke Commissarissen 108 Regeringscommissarissen De federale overheidsdiensten Federale overheidsdienst Kanselarij van de Eerste Minister Federale overheidsdienst Binnenlandse Zaken Federale overheidsdienst Personeel en Organisatie Federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Federale overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie Federale overheidsdienst Financiën Federale overheidsdienst Justitie Ministerie van Defensie Federale overheidsdienst Sociale Zekerheid Federale overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Federale overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu FEDICT Federale overheidsdienst Informatie en Communicatietechnologie Federale overheidsdienst Budget en Beheerscontrole Programmatorische Federale Overheidsdiensten POD S De rechterlijke macht Hoven en rechtbanken Het Openbaar Ministerie De militaire rechtbanken De rechterlijke organisatie in beeld Het Octopusakkoord De reorganisatie van de politiediensten De Hoge Raad voor de Justitie 139 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 11

4 DEEL 2 DE GEMEENSCHAPS EN GEWESTELIJKE INSTELLINGEN De geboorte van het federale België Naar Gemeenschappen en Gewesten De communautaire evolutie 144 De taalgebieden 145 Het Sint Michielsakkoord De fasen van de federale staatshervorming van De zesde grondwetsherziening Verdere legistieke wijzigingen De vijfde staatshervorming alias Lambermont De Gemeenschappen en de Gewesten Vlaanderen en Wallonië De instellingen De Raden Parlementen 150 1) De bevoegdheden van de Parlementen 151 Decreten 152 2) De samenstelling van de Parlementen 152 De kieskringen 152 Onverenigbaarheden 152 Parlementaire onschendbaarheid 153 Kiesgerechtigdheidsvoorwaarden 153 Verkiesbaarheidsvoorwaarden 154 Duur mandaten 154 Legislatuurparlement 154 Constitutieve autonomie 154 Cumul en vergoeding van mandaten 155 Extra rol rechtstreeks verkozen senatoren 156 Evolutie van de samenstelling van de Parlementen De Gemeenschaps en Gewestregeringen 157 Legislatuurregering 157 Aanduiding van de leden en werking 157 Aantal ministers 157 Verkiezing regeringen 158 Bevoegdheidspakketten 159 De constructieve motie Bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten Bevoegdheden van de Gemeenschappen Bevoegdheden van de Gewesten De parallelle bevoegdheid inzake het wetenschappelijk onderzoek 167 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 12

5 De accessoire bevoegdheden van de deelgebieden Internationale betrekkingen De residuaire bevoegdheden Overdracht van bevoegdheden De financiering van de Gemeenschappen en de Gewesten Algemene beginselen Financieringsbronnen 172 1) De niet fiscale ontvangsten 172 a) Eigen niet fiscale ontvangsten 172 b) Trekkingsrechten en/of dotaties 172 2) De fiscale ontvangsten 172 a) De Gewesten 172 b) De Gemeenschappen 174 3) De leningen Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Pijlers van het Brussels statuut Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement en de Regering Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement 180 Samenstelling en werking 180 De alarmbel De Brusselse Hoofdstedelijke Regering 182 Samenstelling en werking 182 De Gewestelijke Staatssecretarissen De Brusselse agglomeratie De Gemeenschapscommissies Bevoegdheidsoverdracht naar de Franse Gemeenschapscommissie (COCOF) Provincie Brabant De Brusselse samenwerkingscommissie De Duitstalige Gemeenschap De instellingen van de Duitstalige Gemeenschap 191 A. Het Parlement 191 B. De Regering De bevoegdheden De financiering Via samenwerking en overleg naar het coöperatief federalisme 193 De samenwerkingsakkoorden 194 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 13

6 3. De parlementen Het Vlaams Parlement De politieke fracties De commissies Het bureau De diensten Aan het Vlaams Parlement verbonden diensten Overzicht van de voorzitters van het Vlaams Parlement Het Waals Parlement De politieke fracties De commissies Het bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van het Waals Parlement De organen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement De politieke fracties 222 Nederlandse taalgroep 222 Franse taalgroep De commissies Het Bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement De Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie Samenstelling De commissies Het Bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van de Vlaamse Gemeenschapscommissie De Raad van de Franse Gemeenschapscommissie Samenstelling De commissies Het Bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van de Franse Gemeenschapscommissie De Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie Samenstelling De commissies Het bureau 242 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 14

7 3.4. Het Parlement van de Franse Gemeenschap La Fédération Wallonie Bruxelles De politieke fracties De commissies Het bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van het Parlement van de Franse Gemeenschap Het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap De politieke fracties De commissies Het bureau De diensten Overzicht van de voorzitters van het parlement van de Duitstalige Gemeenschap De Regeringen van Gemeenschappen en Gewesten De opeenvolgende executieven regeringen sedert hun uittreding uit de Nationale Regering De verdeling der bevoegdheden onder de Ministers van de Vlaamse Regering De verdeling der bevoegdheden onder de Ministers van de Waalse Regering De verdeling der bevoegdheden onder de leden van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering De Regering Het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie Het College van de Franse Gemeenschapscommissie Het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie De verdeling der bevoegdheden onder de Ministers van de Franse Gemeenschapsregering De verdeling der bevoegdheden onder de Ministers van de Duitstalige Gemeenschap De samenstelling der Gemeenschaps en Gewestregeringen en de Kabinetten De Vlaamse Regering De Waalse Regering De regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De Franse Gemeenschapsregering De Duitstalige Gemeenschapsregering 290 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 15

8 5. De overlegorganen Het Overlegcomité De Brusselse samenwerkingscommissie De interministeriële conferenties De ministeries van Gemeenschappen en Gewesten Vlaamse overheid Administratie van het Waals Gewest Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Ministerie van de Franse Gemeenschap Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap De economische organen De Gewestelijke Economische en Sociale raden De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappijen De Gewestelijke Investeringsmaatschappijen De zesde staatshervorming Institutioneel akkoord van 11 oktober Politieke vernieuwing Politieke ethiek Hervorming van het tweekamerstelsel Niet permanente Senaat van de deelstaten Beperking van de bevoegdheden van de Senaat De duur van de federale legislatuur Stemrecht van de belgen in het buitenland Samenwerkingsfederalisme en federale loyauteit Uitbreiding van de constitutieve autonomie De splitsing van Brussel Halle Vilvoorde (BHV) en Brussel Splitsing BHV Hervorming gerechtelijk arrondissement Brussel Geschillen De benoeming van de burgemeester in de zes randgemeenten De hoofdstedelijke gemeenschap De overheveling van bevoegdheden naar de deelstaten Overdracht van bevoegdheden naar de gewesten Overdracht van bevoegdheden naar de gemeenschappen Overige overhevelingen 327 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 16

9 8.4. Hervorming van de bijzondere financieringswet Uitbreiding fiscale autonomie van de gewesten Fiscale responsabilisering van de gewesten Invoering van een nieuw solidariteitsmechanisme Geen verlies voor entiteiten Een bijkomende financiering van de Brusselse instellingen 330 DEEL 3 DE PROVINCIALE EN GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN Algemene beginselen 331 Het autonomiebeginsel 331 Bestuurlijk toezicht 332 Openbaarheid De provincies Organen en bevoegdheden 336 De provincieraad 336 De deputatie 337 De provinciegouverneur 337 De provinciegriffier De splitsing van de provincie Brabant 338 Provincie Vlaams Brabant 338 Provincie Waals Brabant 338 Tweetalig gebied Brussel Hoofdstad Het College van Provinciegouverneurs Het bestuurlijk arrondissement en de arrondissementscommissaris De samenstelling van de provinciale besturen Antwerpen Vlaams Brabant Waals Brabant Administratief arrondissement Brussel Hoofdstad Henegouwen Limburg Luik Luxemburg Namen Oost Vlaanderen West Vlaanderen Gouverneurs: overzicht 347 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 17

10 3. De gemeenten Organen en bevoegdheden 352 De gemeenteraad 352 De schepenen 352 De burgemeester 352 De gemeentesecretaris De openbare centra voor maatschappelijk welzijn 353 Samenstelling van de Raad 354 Techniek van het meervoudig stemrecht De intercommunale verenigingen Gemeenten met bijzonder regime De taalgebieden De faciliteiten Voeren, Komen Waasten en de randgemeenten De taalkennis De bescherming van de minderheden De agglomeraties en federaties van gemeenten 363 DEEL 4 DE ADVIES, TOEZICHTS EN CONTROLERENDE INSTELLINGEN De burger en zijn rechten Het Grondwettelijk Hof 366 Oprichting 366 Bevoegdheden 367 Samenstelling 368 Leden van het Hof en adres van de diensten Het Rekenhof 369 Oprichting 369 Bevoegdheden 369 Samenstelling 370 Leden van het Hof en adres van de diensten De federale ombudsman 370 Oprichting 370 Bevoegdheden 370 Samenstelling 371 Ombudsmannen en hun adressen De Raad van State 371 Oprichting 371 Bevoegdheden 372 Samenstelling 374 Effectieve samenstelling van de Raad en adres 375 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 18

11 6. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen 376 Adres 376 Samenstelling Het Hoog Comité van Toezicht 377 Adres De Vaste Commissie voor Taaltoezicht VCT 377 Oprichting 377 Bevoegdheden 378 Samenstelling 378 Effectieve samenstelling en adres De Vaste Nationale Cultuurpactcommissie 379 Oprichting 379 Bevoegdheden 379 Samenstelling 380 Effectieve samenstelling en adres De Schoolpactcommissie 382 Historische schets 382 Communautarisering van het onderwijs De Parlementaire Onderzoekscommissies 383 Samenstelling van de Parlementaire Onderzoekscommissies 384 DEEL 5 DE INTERNATIONALE INSTELLINGEN Artikel 34 van de Grondwet De Europese Unie Verantwoording De 27 van Europa Het verdrag van Lissabon (1 december 2009) in vogelvlucht Instellingen, organen en bevoegdheden Algemeen Het Europees Parlement De Europese Raad De Raad van de Europese Unie De Europese Commissie Het Hof van Justitie en het Gerecht van Eerste Aanleg De Europese Rekenkamer De Europese Centrale Bank België en de Europese verkiezingen: het kiessysteem 410 Wie kan kiezen voor Europa? 410 Wie is verkiesbaar? 411 Kieskringen en kiescolleges 411 Onverenigbaarheden 412 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 19

12 De Belgische uitslag van de Europese verkiezingen De Belgische zetelverdeling in het Europees Parlement Belgische leden van het Europees Parlement Vertegenwoordiging van de lidstaten in de instellingen van de Europese Unie De Benelux Benelux instellingen Benelux contactadressen De Noord Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) Organen en bevoegdheden Instellingen verwant met de NAVO Parlementaire Assemblee van de NAVO De Vereniging van het Atlantisch Verdrag NAVO contactadressen De Verenigde Naties (VN) Organen en bevoegdheden De VN familie VN contactadressen 432 DEEL 6 HET PARTIJPOLITIEKE LANDSCHAP Het belang van de politieke partijen Algemeen De politieke partijen Het kiesstelsel Algemene kenmerken 437 Wat de kiezer betreft 437 Wat de verkozene betreft 438 Wat de stemtechniek betreft 440 Wat de wijze van stemmen betreft 440 Duur van de legislatuur Verkiezingstechniek 444 Zetelverdeling 444 Het systeem D Hondt toegepast 445 Zeteltoewijzing en naamstemmingen De Wet van 18 juli 1985 Opiniepeilingen De Wet van 4 juli 1989 Financiering Controle boekhouding en verkiezingsuitgangen Evenwichtige aanwezigheid van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten voor de verkiezingen 452 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 20

13 2.6. De actuele politieke verhoudingen in de diverse assemblees (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009 en 13 juni 2010) Kamer van Volksvertegenwoordigers (verkiezingsuitslagen 13 juni 2010) 453 Gebruikte afkortingen 453 Uitslag voor het Rijk 454 Uitslag voor de kieskringen Kamer Nederlandse taalgroep 456 Uitslag voor de kieskringen Kamer Franse taalgroep 458 Zetelverdeling per kieskring 459 Partijresultaten per regio Meerderheid en oppositie op federaal vlak (Kamer) (verkiezingsuitslagen 13 juni 2010) Senaat (verkiezingsuitslagen 13 juni 2010) 460 Uitslag voor het Rijk 460 Resultaten kieskringen Senaat 462 Nederlands kiescollege 465 Frans kiescollege 466 Volledige samenstelling Senaat Zetelverdeling 467 Hitparade der voorkeurstemmen per kiescollege (Senaat) Samenstelling van de taalgroepen in Kamer en Senaat (verkiezingsuitslagen 13 juni 2010) Vlaams Parlement (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009) 468 Uitslag voor het Gewest 468 Uitslag per kieskring Vlaams Parlement 469 Zetelverdeling per kieskring Vlaams Gewest Waals Parlement (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009) 471 Uitslag voor het Gewest 471 Uitslag per kieskring Waals Parlement 472 Zetelverdeling per kieskring Waals Gewest 474 Zetelverdeling per provincie Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Parlement (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009) 475 Zetelverdeling Het Parlement van de Franse Gemeenschap (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009) Raad van de Duitstalige Gemeenschap (verkiezingsuitslagen 7 juni 2009) 477 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 21

14 Politieke machtsverhoudingen in de provincies uitslag 8 oktober Samenstelling van de gemeenteraden (districtsraden) in Vlaanderen Samenstelling van de gemeenteraden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Samenstelling van de gemeenteraden in Wallonië Verkiezingsuitslagen sedert Wereldoorlog II (Kamer) Machtsverhoudingen in de assemblees na de verkiezingen van 7 juni 2009 en 13 juni De politieke partijen en hun structuren cdh centre démocrate Humaniste CD&V Christen Democratisch en Vlaams Ecolo Ecologistes confédérés pour l organisation de luttes originales Groen MR Mouvement Réformateur FDF (Fédéralistes Démocrates Francophones) N VA Nieuw Vlaamse Alliantie PS Parti Socialiste sp.a Socialistische partij anders Vlaams Belang Open Vld Open Vlaamse Liberalen en Democraten LDD Libertair, Direct, Democratisch (Lijst Dedecker) Andere politieke formaties 498 DEEL 7 OVERZICHTEN De kaart van België De geledingen van het federale België Brussel Hoofdstad en de randgemeenten De taalgrens De gemeenten met een bijzonder regime Faciliteitengemeenten Brussel en Brabant De structuur van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De bevoegdheidsverdeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Splitsing van de provincie Brabant Werkingsschema van de Brusselse organen Besturen in federaal België Het institutioneel landschap Gewesten en Gemeenschappen: raden (parlementen) en regeringen 511 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 22

15 3.3. Bestuursniveaus 512 1) Bestuurlijk schema 512 2) Praktisch schema Boordtabel van s lands beleidsniveaus Politici in cijfers De verkozenen in de federale Staat Het aantal ministers in België Aantal mandatarissen in België wetgevend niveau Aantal mandatarissen in België uitvoerend niveau Actueel aantal ministers en staatssecretarissen per partij Het aantal burgemeesters in België Burgemeesters van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest P platen Parlementaire en ministeriële vergoedingen De ambtenaren De ambtenaren in cijfers De ambtenaren en hun statuut Duur en data Verkiezingsdata Levensduur van de assemblees Data van samenkomst der assemblees Historische overzichten Kamervoorzitters Senaatsvoorzitters a Overzicht van de Belgische regeringen sedert Wereldoorlog II 530 Duurtijd eersteministerschappen b Samenstelling federale regering Verhofstadt III (21 december maart 2008) Voorzitters Europees Parlement Opeenvolgende Europese Commissies Secretarissen generaal NAVO sinds Secretarissen generaal van de Verenigde Naties Procedures Hoe verloopt een regeringsvorming? Hoe verloopt een regeringsontslag? 536 Lopende zaken Legislatuurregering en constructieve motie van wantrouwen 538 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 23

16 BIJLAGE: DE GRONDWET 539 De Grondwet is de fundamentele wet 539 Wat staat er in de Belgische Grondwet? 539 Hoe wordt de Grondwet gewijzigd? 540 De Grondwet wordt niet vaak gewijzigd 541 Tekst van de Grondwet 542 INDEX: VERKOZEN IN DE ASSEMBLEES 571 POLITIEK ZAKBOEKJE STRUCTUREN 24