[ Ontwikkelingen ] Ontwikkelingen. Een nieuwe nomenclatuur. Referentieverpleegkundigen in de kijker. Bezoek van de Minister van Sociale Zaken

Transcriptie

1 [ Ontwikkelingen ] Ontwikkelingen Een nieuwe nomenclatuur Referentieverpleegkundigen in de kijker Op 1 juli 2003 ging een nieuwe nomenclatuur voor de thuisverpleging in. Met betrekking tot diabeteszorg en wondzorg werden grondige vernieuwingen ingevoerd. Diabeteseducatie tot zelfzorg werd het exclusieve terrein van de referentieverpleegkundige diabetes en het advies bij complexe wonden is voorbehouden voor referentieverpleegkundigen in de wondzorg. Deze nieuwe regeling is een erkenning van het werk van referentieverpleegkundigen die een sleutelrol spelen bij het leveren van kwalitatief hoogstaande zorg. Naast de domeinen wondzorg en diabetes zijn er nog diverse andere referentiegebieden in het Wit-Gele Kruis, zoals dementie, psychiatrie en palliatieve zorg. Bezoek van de Minister van Sociale Zaken Ook de toenmalige minister van Sociale Zaken, Frank Vandenbroucke, had dit goed begrepen en vereerde de afdeling Overijse op maandag 7 april met een werkbezoek. In het gezelschap van Marleen Goossens, referentieverpleegkundige diabetes, en Roseline Debaillie, verpleegkundig coördinator van het Wit-Gele Kruis Vlaanderen, ging Minister Vandenbroucke een hele dag mee op ronde. In de voormiddag bezocht hij 9 diabetespatiënten waarbij het belang van een goede opvolging aan de hand van een verpleegaanbeveling in de verf werd gezet. In de namiddag Minister Frank Vandenbroucke op ronde met het Wit-Gele Kruis. woonde minister Vandenbroucke een educatieprogramma tot Minister Frank Vandenbroucke ontvangt een gedichtenbundel. zelfzorg bij. Voor de middaglunch waren 28 kersvers afgestudeerde referentieverpleegkundigen diabetes uit alle provincies uitgenodigd die de kans kregen om persoonlijk met de minister van gedachten te wisselen over hun opdrachten, de knelpunten die zij ervaren en hun toekomstverwachtingen. Minister Vandenbroucke werd op passende wijze bedankt met een gedichtenbundel en kreeg een symbolische ' Wit-Gele pluim '. [ Getuigenis ] "Enkele jaren geleden werd mij voorgesteld om referentieverpleegkundige wondzorg te worden. Ik ben specifiek geïnteresseerd in wondzorg omdat dit een materie is waar de laatste jaren zeer veel evolueert en verandert in de verschillende soorten verbanden en hun specifieke eigenschappen. Als referentieverpleegkundige krijg je de kans om je voortdurend bij te scholen. Deze kennis geven wij dan op onze beurt door aan onze collega s. Zij kunnen ook dagelijks een beroep doen op mij door mijn advies te vragen rond een bepaald probleem. Dit gebeurt altijd in nauw overleg met de huisarts. Ondertussen heb ik ook opleidingen verzorgd omtrent wondzorg voor huisartsen in verschillende regio s. Ik ervaar daarbij van hun kant een positieve appreciatie. Ik ben er fier op binnen het Wit-Gele Kruis mijn eigen kennis te kunnen verruimen en deze kennis ook in de praktijk te kunnen omzetten, altijd met het oog op het verbeteren van de levenskwaliteit van onze patiënten." Christa Galle, referentieverpleegkundige wondzorg, Wit-Gele Kruis West-Vlaanderen 4

2 Vorming Hoofdverpleegkundigen Ook in 2003 stond het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen op het vlak van vorming niet stil. Een 12-daags modulair opleidingsprogramma voor leidinggevenden (hoofdverpleegkundigen, adjunct-hoofdverpleegkundigen, afdelingsverantwoordelijken en nursingcoördinatoren), jong in functie werd opgemaakt en ging een eerste maal door in het Meridien Hotel te Brussel. De deelnemers kregen een grondige opleiding in wetgeving en reglementering, kwaliteit van zorg, financieel beleid van een afdeling en people management. Alle 20 deelnemers behaalden op 17 juni na de finale evaluatie hun 'getuigschrift in beleid en leiding geven in de thuisverpleging'. In het najaar vond een tweede cyclus plaats waaraan maar liefst 25 leidinggevenden deelnamen en die allen ook het getuigschrift behaalden. Directies en voorzitters Naast de hoofdverpleegkundigen werden ook onze directies en beheerders niet vergeten. Voor hen werden twee vormingsnamiddagen georganiseerd. Een eerste namiddag ging door op donderdag 23 januari met als onderwerp 'Euthanasie'. Dokter Wim Distelmans, juriste Joyce Ter Heerdt en Professor Bernadette Dierckx de Casterlé lichtten respectievelijk de medische, juridische en verpleegkundige aspecten van de nieuwe euthanasiewet toe. De tweede studienamiddag, op dinsdag 2 december, werd geleid door Prof. Walter Sermeus die het hoe en het waarom van 'Klinische Paden' toelichtte. In opvolging van deze studiedag besloot de Vlaamse Federatie toe te treden tot het Netwerk Klinische Paden. Wondzorg Om als referentieverpleegkundige wondzorg door het RIZIV erkend te worden dient de verpleegkundige minstens 40 uur bijkomende opleiding te hebben gevolgd in dit vakgebied. Om de nood aan referentieverpleegkundigen wondzorg voldoende te kunnen invullen, organiseerde het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen, in samenwerking met het vervolmakingcentrum voor verpleegkundigen en vroedvrouwen van het NVKVV in het najaar van 2003 de vormingscursus referentieverpleegkundige in de wondzorg. Er namen maar liefst 41 verpleegkundigen aan deel. De totale cursus omvatte 49 lesuren, verdeeld over 7 lesdagen waarbij de laatste dag de examendag was. In het programma kwamen de volgende onderwerpen aan bod: anatomie en fysiologie, normale wondgenezing, principes van wondzorg, wondafdekking, wondreiniging, wondontsmetting, debridement, decubitus, diabetische voet, ulcus cruris, brandwonden, stoma en postoperatieve wonden, oncologische wonden, skin-tears, VAC- en larventherapie, tracheo(s)tomie, oogverzorging, traumatische wonden, pijn, contactallergie, handhygiëne, MRSA, voeding en psychologische aspecten in de wondzorg. In het kader van deze cursus werd er een studiebezoek gebracht aan het brandwondencentrum van UZ Gasthuisberg te Leuven. De afsluiter van deze geslaagde cursus was een bezoek achter de schermen van de Zoo, dat door alle verpleegkundigen erg gewaardeerd werd. Alle cursisten slaagden in het eindexamen en mochten het getuigschrift van referentieverpleegkundige in de wondzorg in ontvangst nemen. Tegelijk werden de uitgaven van de boeken Basisboek wondzorg en Specifieke wondzorg 1 en 2' geactualiseerd. Dit resulteerde in één compleet nieuw handboek, een uitgave van Elsevier gezondheidszorg, onder redactie van het Wit-Gele Kruis Vlaanderen. 5

3 Gordon-experts Zoals in de voorbije jaren werden voor de Gordon-experts drie terugkomdagen georganiseerd. Tijdens deze terugkomdagen krijgen de experts de kans om de voortgang van de implementatie van het verpleegproces volgens Gordon te evalueren en probleemsituaties en casussen aan hun collega-experts voor te leggen. Deze mogelijkheid tot interprovinciale uitwisseling wordt zeer gewaardeerd. Studiereis naar Schotland De heren André Maes en Guy Lombaert namen voor het RIZIV deel aan de studiereis naar Schotland. We keken ook over de grenzen heen om bij te leren. Naar jaarlijkse gewoonte trok een gemengd gezelschap van 9 tot 11 oktober naar Edinburgh, Schotland waar de organisatie van de gezondheidszorg, meer in het bijzonder de verlengde zorg en eerstelijnszorg werd toegelicht. Op het vlak van verpleegkunde wordt in Schotland veel aandacht besteed aan verpleegstandaarden en audits. Bijzonder zijn de sterk geavanceerde telemonitoringtoepassingen en de belangrijke rol die de ergotherapeut heeft bij de ontslagvoorbereiding van bejaarde patiënten. RAI en verpleegdiagnostiek De toenemende complexiteit van zorg en de hogere kwaliteitseisen die aan de zorg gesteld worden, vormen belangrijke uitdagingen. Daarom hebben thuisverpleegkundigen instrumenten nodig die orde scheppen in deze complexiteit en die ook de kwaliteit van de geleverde zorg in beeld brengen. Uit een grote diversiteit aan evaluatieschalen en classificatieinstrumenten trekken twee grote families van informatiesystemen reeds enkele jaren onze aandacht. Vooreerst werden enkele jaren geleden reeds de internationale classificaties voor verpleegkundige diagnostiek, interventies en resultaatevaluatie geleidelijk geïntroduceerd in het Wit-Gele Kruis. Daarnaast werd via de deelname aan wetenschappelijk onderzoek (het Qualidem-project) en een eerste verkennend pilootonderzoek in de afdeling Gingelom, enige ervaring verworven met de Minimum Data Set voor de thuiszorg van het Resident Assessment Instrument (MDS/RAI). Zowel de verpleegkundige classificaties als de MDS/RAI zijn het resultaat van een jarenlange internationale wetenschappelijke samenwerking. Beide systemen zijn onder meer ontworpen om een goed zicht te bieden op de belangrijkste problematiek bij een patiënt. Het uitgangspunt is daarbij telkens hetzelfde: een uitgebreide gegevensverzameling vindt haar neerslag in het verpleegdossier en leidt tot het formuleren van verpleegkundige diagnoses en multidisciplinaire aandachtsgebieden voor zorg en begeleiding aan de patiënt en zijn omgeving (zie figuur 1). De verpleegkundige diagnostiek telt een 150-tal gevalideerde verpleegkundige diagnoses die door M. Gordon geklasseerd worden onder 11 functionele gezondheidspatronen. De MDS/RAI voorziet 30 mogelijke aandachtsgebieden voor zorg, verdeeld over zes domeinen: functioneel presteren, zintuiglijk functioneren, geestelijke gezondheid, gezondheidsproblemen/syndromen, dienstverleningsaanbod en continentie. In de verkennende patiëntenbesprekingen in de afdeling Gingelom werd een eerste vergelijking uitgevoerd tussen de aanwezige verpleegkundige diagnostiek en de aandachtsgebieden die gesignaleerd werden op basis van de MDS/RAI. Tijdens deze gesprekken bleek dat de aandachtsgebieden voor zorg die afgeleid werden uit de MDS/RAI-methodiek, goed aansloten bij de verpleegkundige diagnostiek die voor deze patiënten gekend was. Bijvoorbeeld het aandachtsgebied Valpartijen stemde overeen met de verpleegkundige diagnose Gevaar voor trauma, en het aandachtsgebied Communicatiestoornissen stemde overeen met de verpleegkundige probleemstelling Verstoorde verbale communicatie. Het was duidelijk dat wat de verpleegkundige als probleem geformuleerd had, door het MDS/RAI in grote lijnen bevestigd werd. Beide systemen lijken dan ook uitermate geschikt om complementair gebruikt te worden. De verpleegkundige diagnostiek biedt als voordeel dat het eigen verpleegkundig redeneren en de specifieke verpleegkundige opdracht maximaal ondersteund worden. De MDS/RAI-systematiek heeft als belangrijke positieve eigenschap dat een uniform referentiekader ter beschikking gesteld wordt van het multidisciplinaire team, zoals dat bijvoorbeeld voor de Geïntegreerde Diensten voor Thuisverzorging wenselijk is. Ook bleek uit een inhoudelijke analyse van de documenten van het verpleegdossier, dat de meeste gegevens die in het MDS/RAI verzameld worden, momenteel reeds routinematig in het (papieren) verpleegdossier genoteerd worden. Thuisverpleegkundigen beschikken dus nu reeds over de deskundigheid om deze vaak specifieke informatie te verzamelen en te communiceren. Een soepele integratie van beide systemen in het elektronisch verpleegdossier zal de workload 6

4 FIGUUR 1: SCHEMA VAN DE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN VAN VERPLEEGKUNDIGE DIAGNOSTIEK EN DE 'MINIMUM DATA SET' IN DE THUISVERPLEEGKUNDE Gegevensverzameling Verpleegkundige anamnese Observatie Klinische tekens en symptomen Verpleegdossier Minimum Data Set (RAI) Indicatoren kwaliteit Indicatoren zorgzwaarte Verpleegkundige diagnostiek Multidisciplinaire aandachtsgebieden Verpleegplan Multidisciplinair zorgplan die deze informatievergaring met zich mee brengt, beperkt houden en het kwaliteitsverhogend effect van een degelijke gegevensverzameling maximaliseren. Website Op de internationale dag van de verpleegkunde 12 mei 2003 gingen alle provinciale Wit-Gele-Kruisverenigingen en de Vlaamse Federatie on line. Vijf provinciale websites en de federale portaalsite sluiten naadloos en gebruiksvriendelijk op elkaar aan. De portaalsite heeft een meervoudige functie. Met één muisklik kan de bezoeker de gewenste provinciale Wit-Gele-Kruisvereniging bezoeken. Op het portaal kan men bovendien kennismaken met de organisatie en werkzaamheden van de federatie. Je vindt er achtergrondinformatie over de thuisverpleging, onze visie op thuisverpleging, onderzoek en verpleegkundige ontwikkelingen. Tal van Wit-Gele-Kruispublicaties kan je on line raadplegen naast relevante wetgeving en beleidsinformatie. Er zijn links zowel voor de cliënten als voor de medewerkers. Wekelijks verschijnen er nieuwsberichten. De provinciale websteks sluiten dichter aan bij de praktische vragen van zorgvragers en mantelzorg. De dichtstbijzijnde afdeling en contactpersoon wordt geselecteerd op basis van de gemeentenaam of de postcode. In elke webstek merk je hoe de provinciale verenigingen op een geëigende wijze de dienstverlening invullen. Naast praktische info over de thuisverpleging vind je ook de nodige informatie over de aanvullende diensten zoals ziekenoppas, uitleendienst, dieetdienst, personenalarmsysteem en zo meer. Ook hier verschijnen elke week nieuwsberichten. Werklustigen die een job beogen in de thuisverpleging kunnen via dit kanaal on line solliciteren. 7

5 Sinds de start in mei telden we dit jaar bezoekers op de portaalsite. Bij elk bezoek werden gemiddeld 4 tot 5 webpagina s geopend. Onder de topvijf keuzes van de bezoekers noteren we: info over de organisatie (17%), arbeidsvoorwaarden (16%), gebruik van de linkmogelijkheden (16%), info en cijfers over de thuisverpleging (15%) en info over de publicaties en producten (13%). Elke provincie nodigt je van harte uit voor een bezoekje op haar webstek: West-Vlaanderen : Oost-Vlaanderen: Antwerpen: Vlaams-Brabant: Limburg: 'Gezondheidsdialogen' met als doelstelling een proces van permanente dialoog met alle partners in de Gezondheidssector op het getouw te zetten. Op zondag 20 september 2003, werden deze 'Gezondheidsdialogen' in een plenaire openingszitting ingeleid. De coördinatie van deze Gezondheidsdialogen werd toevertrouwd aan dhr. Jean-Marc Close. Alle representatieve verenigingen van de verschillende medische en paramedische beroepen, van de gezondheidsvoorzieningen en van de verzekeringsinstellingen werden bijeengebracht in 15 werkgroepen waaronder ook één voor 'thuisverpleegkundigen en vroedvrouwen'. In twee vergaderingen op 3 oktober en 7 november werden nota s, ingezonden door de verschillende verenigingen, in deze werkgroep besproken. Gezondheidsdialogen De nieuwe minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Rudy Demotte, organiseerde bij zijn aanstelling Het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen heeft twee nota s ingezonden, één eigen aan het Wit-Gele Kruis en één in samenwerking met de VFDT (Vlaamse Federatie van Diensten voor Thuisverpleging). Beide nota s zijn te raadplegen op 8