Praktijkcasussen ouderenmishandeling < > financiële uitbuiting 1. politiemelding: 2. SHG contact:

Transcriptie

1 Gemeente Ede Memo Aan : Leden van de gemeenteraad Van : Burgemeester en wethouders van Ede Datum : 1 oktober 2013 Zaaknummer : 5253 In afschrift aan : Hoofd afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling Bijlagen : Praktijkcasussen ouderenmishandeling en brief staatssecretaris VWS Onderwerp : Start deelname Ede c.q. regio West-Veluwe/Vallei aan landelijke pilot aanpak ouderenmishandeling/financiële uitbuiting Begin oktober maakt de staatssecretaris van VWS de 7 gemeenten bekend die deelnemen aan de pilots financiële uitbuiting / aanpak ouderenmishandeling. Ede neemt deel als centrumgemeente voor de aanpak van huiselijk geweld in de West-Veluwe/Vallei. De andere deelnemende centrumgemeenten zijn Almere, Rotterdam, Haarlem, Gouda, Den Bosch en Groningen. Naast de centrumgemeenten zijn de volgende landelijke partijen bij de pilots betrokken: Rabobank Nederland, Aedes, De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en Mentorschap Netwerk Nederland. In 2011 hebben de staatssecretaris van VWS en de minister van Veiligheid en Justitie het actieplan Ouderen in veilige handen aan de Tweede Kamer aangeboden. De acties uit dit plan liggen vooral bij de 35 centrumgemeenten voor aanpak van huiselijk geweld. Vanuit het actieplan heeft VWS via de decentralisatieuitkering vrouwenopvang middelen beschikbaar gesteld om de aanpak van ouderenmishandeling te versterken. Doel van de pilots, die tot eind 2014 lopen, is om resultaten, successen en ervaringen in de praktijk te achterhalen en te beschrijven, zodat alle centrumgemeenten er gebruik van kunnen maken bij hun aanpak. Voor Ede zal de pilot daarnaast bijdragen aan het in beeld brengen van eenzaamheid onder ouderen. Uw raad heeft hiervoor destijds bij ons college aandacht gevraagd. De regiogemeenten die onder centrumgemeente Ede vallen (Barneveld, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen) stemmen in met deelname, net als het steunpunt huiselijk geweld West-Veluwe/Vallei. Ter illustratie hebben wij enkele casussen uit de praktijk van het Steunpunt huiselijk geweld (niet van onze regio maar wel uit Gelderland) als bijlage bijgevoegd, evenals de brief die de staatssecretaris van VWS van 11 september 2013 aan de portefeuillehouder van Ede heeft gestuurd. Ouderenmishandeling is onderdeel van de brede aanpak van huiselijk geweld. Alle 35 centrumgemeenten brengen uiterlijk 1 e helft 2014 de visie uit op de aanpak van huiselijk geweld in hun regio. Ede doet dit samen met de 4 regiogemeenten en betrokken partijen. U krijgt de regiovisie t.z.t. voorgelegd.

2 Praktijkcasussen ouderenmishandeling < > financiële uitbuiting Politiemelding betekent dat de casus als politiemelding is binnengekomen. SHG contact: via het telefoonnummer van het Steunpunt huiselijk geweld SHG, een betrokkene heeft dus gebeld. 1. politiemelding: Ter plaatse woont een mevrouw van 83 jaar oud. De woning betreft een kleine flat, met 2 slaapkamertjes. Haar dochter met man, 2 kinderen en 2 honden zijn bij haar ingetrokken wegens schulden, stonden op straat. Dochter en man hebben al jaren geldproblemen, zware schulden en lopen bij verschillende instanties maar vissen overal achter het net. Hebben verschillende rechtszaken lopen, want zijn overal onterecht behandeld vinden zij en eisen hun recht. Hebben tijden op een camping gewoond, maar ook daar zijn ze uitgezet omdat zij hun rekening niet konden betalen. Nu zitten ze al 12 weken bij oma, wat de spuigaten uit loopt. Alle partijen zijn gestrest en men kan niets meer van elkaar hebben. Andere dochter van Oma heeft SHG gebeld omdat oma het niet meer trekt, zij is bang voor haar dochter. Zij zou haar onder druk zetten voor geld, heeft haar omver geduwd waardoor zij ten val kwam. Oma vertelde onder de blauwe plekken te hebben gezeten. Oma is erg bang, voor haar dochter en haar gezin. Oma voelt zich alleen, het gezin is tegen haar. Wij zagen de angst in haar ogen en we hoorden dat haar stem trilde. Dochter praat negatief over haar moeder, die haar alleen maar zwart zou maken. Zij en haar gezin willen hier ook zo snel mogelijk weg maar hebben niets anders. Ze ontkent ruzie te maken in het bijzijn van haar moeder. Kleindochter vertelt anders, moeder zou regelmatig ruzie maken, ook met oma, volgens kleindochter hebben zij vanmiddag nog ruzie gemaakt. Kleindochter was zeer geëmotioneerd. Oma schijnt alles te moeten betalen van haar AOW. Vader reageert apathisch, hem aangesproken hier in proberen te bemiddelen, ter voorkoming van. Dat probeert hij ook, maar er wordt niet naar hem geluisterd. Bij vertrek werd de politie nogmaals door oma apart geroepen. Zij is bang voor haar dochter en heeft niemand die haar bijstaat. Niemand wil meer iets met dit gezin te maken hebben. Ook haar huisarts vindt dit een onhoudbare situatie en gaat zijn best voor haar doen. Afspraak op locatie gemaakt voor oma, met haar de afspraak gemaakt dat zij in het vervolg de politie belt als haar iets aangedaan wordt. Zij wordt volgens ons geestelijk en lichamelijk mishandeld. Op dit moment geen letsel gezien. Ook een zorgmelding voor de kleindochters opgemaakt, ouders zijn hiervan op de hoogte. Er is een netwerkgesprek geweest met SHG, wijkagent, AMK, AMW, woningbouwvereniging om een aanzet te maken voor de aanpak van dit probleem. AMK doet onderzoek bij het gezin mbt kleindochters. Ouders wordt opgeroepen aangeboden hulp te aanvaarden anders volgt onderzoek. AMW houdt contact met mevr. en kijkt mee naar nieuwe woning, ism woningbouwvereniging, mevr heeft lange inschrijftijd. Mevr. wil kleiner gaan wonen en buiten het centrum. Ook ouderenadviseur gaat contact zoeken om mevr te ondersteunen in het contact met kinderen en sociaal netwerk opbouwen. Wijkagent/politie reageren alert op meldingen. Huisarts wordt door SHG op de hoogte gehouden en houdt extra oogje in het zeil. SHG voert casusregie in de hulpverlening. (Overigens loopt de casus nog) 2. SHG contact: Mevrouw belt over haar tante die in andere regio woont. Zijzelf woont in deze regio (niet West- Veluwe/Vallei), vandaar dat zij bij dit SHG terechtkomt. Haar tante is 84 jaar oud, bijna blind en de laatste tijd zeer vergeetachtig. Mevrouw heeft zelf geen kinderen, is nooit getrouwd geweest en was altijd vrij zelfstandig. De laatste 7 jaar is er een meneer

3 die twee keer in de week haar financiën regelt. Hier zijn nooit klachten over geweest. Mevrouw is afhankelijk van hem. Afgelopen zondag was mevrouw op bezoek bij haar tante. Hierbij verzocht haar tante haar om even in de stapel papieren te kijken die op tafel lag. Dit bleek achterstallige post te zijn. Hieruit bleek dat meneer euro had geleend van tante. Ook vertelde tante aan mevrouw haar huis aan meneer te hebben verkocht en dat hij in ruil hiervoor haar een keer per jaar een 'gift' geeft. Hierna heeft mevrouw de papieren mee naar huis genomen om te onderzoeken. Hieruit bleek dat alles inderdaad via een notaris is geregeld. Mevrouw maakt zich hier zorgen over en vraagt zich af of zij hier iets mee moet. Wanneer haar tante in ieder geval goed verzorgd en goed rond komt, dan wil zij hier niet per se iets mee doen. Echter het lijkt erop dat tante verzorging nodig heeft, die zij niet krijgt. Door haar vergeetachtigheid vraagt mevrouw zich af of haar tante inderdaad wel eten krijgt en nog zelf boodschappen kan doen. Daarnaast was er een huishoudelijke hulp maar deze was al een tijdje niet geweest. Voor mevrouw is het onduidelijk of de hulp ziek is of dat deze is afgezegd. Besproken met mevrouw dat er verschillende zorgen zijn over haar tante. Ik begrijp dat er geen familie is die dichter bij deze tante in de buurt woont en die de zorg op zich kan nemen. Ik heb mevrouw geadviseerd contact te leggen met een ouderenadviseur, hiervoor doorverwezen naar andere regio. Deze kan in de thuissituatie bekijken wat mevrouw nodig heeft en wat mevrouw nog kan en weet. Daarnaast kan mevrouw zelf overleggen met de andere nichten wat zij willen met betrekking te de financiële uitbuiting en vervolgens in overleg met ander SHG, notaris en de politie uit regio van tante. 3. Politiemelding: Politiemelding dat mevr. in het verleden financieel is uitgebuit door haar dochter, waardoor zij in de schuldsanering terecht kwam en onder bewind kwam te staan. Door de verkoop van de woning is mevr. inmiddels uit de schulden en is zij nu zelfs vermogend. Dochter klopt nu regelmatig weer aan bij haar moeder om geld. Om te voorkomen dat de moeder opnieuw in schulden komt, wordt op de uitgaven van de moeder toegezien door de bewindvoerder i.s.m. het personeel van het verzorgingstehuis. Verpleegkundige had dochter aangesproken dat ze haar moeder niet moest lastig vallen met het vragen om geld. Daarop was dochter kwaad geworden en had zelfs een fiets gepakt en die in de richting van verpleegkundige gegooid. Politie heeft dochter aangesproken op gedrag omdat aanspreken vanuit verzorgingstehuis niet hielp. 4. SHG contact: Maandag belde kleindochter van mevrouw. Ze vertelde dat er al langer sprake is van familieruzies, maar dat de situatie nu wel erg zorgelijk is. Haar oma is beginnend dementerend (Alzheimer) en een oom (zoon van oma) is pas geleden als mentor benoemd. Volgens mevrouw is die oom alcoholverslaafd. Sinds hij mentor is mag een deel van de overige familie niet meer zomaar langskomen. Ze moeten bellen en proberen een afspraak te maken. De moeder van mevrouw (dochter van oma en dus zus van mentor/oom) mag niet binnenkomen en de familie maakt zich grote zorgen. Oma is een paar dagen per week in dagbehandeling sinds kort. Ik heb aangeraden om contact te leggen met maatschappelijk werk van de zorginstelling en een gesprek hierover aan te gaan. Daarnaast heb ik aangeraden juridisch advies in te winnen over de eventuele (on)mogelijkheden om dit mentorschap aan te vechten. Afspraak is dat er over 2 weken door ons nog even contact wordt opgenomen om te horen/kijken hoe het ervoor staat. Na 2 weken nogmaals contact gehad en men is bezig mentorschap aan te vechten en amw van zorginstelling ondersteunt mevrouw, mochten er nog vragen zijn weten ze ons te vinden.

4 5. Politiemelding: 71 jarige mevrouw vraagt bij de politie om een afspraak op locatie omdat ze bang is voor fysiek geweld van haar dochter. In 2007 heeft mevrouw aangifte gedaan van huiselijk geweld door haar dochter. Destijds is dochter veroordeeld tot 40 uur werkstraf en een voorwaardelijk straf van 20 dagen hechtenis. Reclassering zou toezicht uitvoeren. Volgens mevrouw is hier nooit iets van gekomen. In 2009 is de situatie met haar dochter opnieuw geëscaleerd. Ook in oktober 2011 verwachtte mevrouw een escalatie. Mevrouw houdt normaliter het contact met haar dochter zoveel mogelijk af. Dochter komt op haar verjaardag en op moederdag. Soms ziet mevrouw haar dochter bij haar zus. Dit jaar is zij dus met de jaarwisseling gekomen en door omstandigheden gebleven. Dit gaat niet goed. Deze dochter bepaalt wat haar moeder wel of niet doet. Zo mag haar andere dochter niet op bezoek komen. Dit gaat zelfs zover dat dochter de poort weer op slot schuift als haar moeder deze net heeft open gedaan voor haar andere dochter. Vervolgens pakt ze haar telefoons af, zodat zij geen contact kan krijgen met haar andere dochter en doet zij wel eens boodschappen voor zichzelf met geld van moeder. Mevrouw durft hier niet tegenin te gaan, omdat ze bang is voor fysiek geweld door haar dochter. Met mevrouw is nu afgesproken dat zij ervoor zorgt dat zij haar mobiel bij zich houdt, zodat dochter deze niet kan afpakken. Ook is afgesproken dat mevrouw de politie belt als er sprake is van fysiek geweld, dreiging met fysiek geweld of als haar belet wordt dingen te doen die zij wil. Alleen dan kan de politie doorpakken. Er gaat gestuurd worden op een beoordeling voor het opleggen van een Tijdelijk huisverbod. Tot slot verteld mevrouw over de achtergrond van haar dochter. Op haar 6e is zij uit huis geplaatst. Dit omdat zij op school niet meer te handhaven was. Destijds was ADHD gediagnosticeerd. Zij is toen in verschillende instellingen geplaatst. Zij is daar regelmatig weg gelopen. Toen ze 18 was, stond zij weer bij haar moeder op de stoep. Haar gedrag was niet beter geworden. Op haar 21e is ze getrouwd met een Pakistaanse man. Dochter zou zelf 2 kinderen hebben die uit huis zijn geplaatst. Mevrouw heeft hier zelf het AMK/RvdK voor gebeld. Daarna volgt een gesprek met wijkagent, SHG en dochter. Op het politiebureau gesproken met dochter en de wijkagent. Het gesprek is begonnen met een uitleg van wat ons ter ore is gekomen via diverse kanalen, hoe de situatie er wat ons betreft voor staat. Mevrouw weet nu dat wanneer haar moeder 112 belt, zij aangehouden kan worden en er een huisverbod procedure gestart zal worden. Met haar is gesproken over mogelijkheden om eventueel in haar eigen woonplaats de fysieke zorg te regelen die zij nodig heeft ivm tijdelijke verlamming van de arm. Haar is geadviseerd dit te gaan doen. Tevens geen gebruik meer te maken van de portemonnee van moeder. Hiernaast is haar geadviseerd om via de huisarts een verwijzing te vragen naar GGZ instelling zodat er een (nieuwe) diagnose gesteld kan worden. In haar jeugd is ADHD vastgesteld. Mevrouw kan dan uitzoeken wat er met haarzelf wel of niet aan de hand is. Dit wil ze niet. Ze is bang dan medicijnen te moeten gaan gebruiken en dat wil ze niet. Met mevrouw is afgesproken dat zij geen fysiek geweld meer gebruikt naar anderen of hiermee dreigt. Zij weet dat haar moeder de politie kan bellen en wat mogelijk de gevolgen hiervoor voor haar kunnen zijn. AMW voert vervolggesprekken met moeder en dochter. 6. SHG contact: In het casusoverleg brengt amw casus in over meneer, mevrouw en 3 jarig dochtertje. Er is contact tussen amw en mevrouw, sinds kort. Er is veel ruzie tussen meneer en mevrouw en mevrouw wilde weten of ze met dochtertje het land uit kan zonder beticht te worden van kinderontvoering en of ze een zelfst. verblijfsvergunning kan aanvragen. Mevr. komt uit de Filipijnen. Meneer reageert

5 regelmatig fysiek agressief, vernielt dingen in huis, schreeuwt en scheldt mevrouw uit. Hij heeft haar driemaal geslagen met een handdoek. Hij controleert haar telefoon, ze mag niet naar buiten en geen rommel maken. Ze moet op een dun matrasje slapen op de grond en mag maar tweemaal per dag het gas gebruiken. Meneer heeft volgens eigen zeggen veel geld in haar geïnvesteerd en wil dat ze naar zijn pijpen danst. Meneer heeft een tijd bij zijn 83 jarige moeder ingewoond, waar hij nu dagelijks komt. Ook haar heeft hij volgens mevrouw geslagen en zet hij haar onder druk. AMW krijgt geen contact meer met mevrouw en vraagt advies. Ook word afgesproken dat interne aandachtsfunctionaris ouderenmishandeling outreachend 83- jarige moeder van meneer bezoekt (en ook aandacht heeft voor mogelijk financieel misbruik van zoon naar moeder). De casus wordt gemonitord in overleg (loopt nog).

6 Gemeente Ede PERSBERICHT nummer / Ede, 1 oktober 2013 GEMEENTEN BUNDELEN KRACHTEN OM FINANCIELE UITBUITING VAN OUDERE AAN TE PAKKEN Bij financiële uitbuiting komt niet direct de gedachte op dat sprake is van ouderenmishandeling. Toch is het dat wel want regelmatig is daarbij sprake van het onthouden van verzorging en van eten of drinken. Misbruik maken van de afhankelijke positie van een 96-jarige door deze meer en meer te isoleren van de omgeving. Boodschappen doen voor moeder en met haar pinpas ook de eigen boodschappen betalen. Het onder dwang laten aanpassen van een testament. Situaties die zich in heel Nederland voordoen. Op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaan 7 regio s in Nederland proberen de problematiek beter in beeld te krijgen. In de West-Veluwe/Vallei gaan de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen, het Steunpunt huiselijk geweld en andere partijen hiermee aan de slag! Dat betekent samenwerken met notarissen, bewindvoerders, woningcoörporaties en zorgpartners. In de praktijk blijkt het lastig om ouderenmishandeling in beeld te krijgen. De betrokkene schaamt zich en omstanders durven niets te zeggen omdat ze bang zijn dat ze het fout hebben. Meer openheid moet daar de komende tijd verandering in brengen. Eind volgend jaar moeten de resultaten uit de 7 regio s bekend zijn waarna alle regio s en gemeenten in het land deze in de praktijk kunnen gebruiken.. Noot voor de redactie: nadere informatie bij Wilma van Wensem, telefoonnummer (0318)

7 > Retouradres Postbus EJ Den Haag Mw. G. Ligtelijn-Bruins Gemeente Ede Postbus HK Ede Datum 11 september 2013 Betreft Pilots voorkomen financiële uitbuiting Directoraat Generaal Langdurige Zorg Directie Maatschappelijke Ondersteuning/MDH Bezoekadres: Rijnstraat XP Den Haag T F Postbus EJ Den Haag Inlichtingen bij drs. N. Vesseur Beleidsmedewerker T F n.vesseur@minvws.nl Geachte mevrouw Ligtelijn-Bruins, Graag wil ik u het volgende voorleggen. In 2011 heeft de staatssecretaris van VWS samen met de minister van Veiligheid en Justitie het Actieplan Ouderen in veilige handen aan de Tweede Kamer aangeboden. De acties uit dit plan liggen voor een belangrijk deel bij (centrum)gemeenten aanpak huiselijk geweld/vrouwenopvang. In dat kader hebben wij u eerder het rapport doen toekomen met de inventarisatie Aanpak en preventie van ouderenmishandeling binnen centrumgemeenten (brief van 30 november 2012). Kenmerk DMO Correspondentie uitsluitend richten aan het retouradres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief. Een van de actiepunten uit het plan is om te komen tot pilots gericht op het voorkomen van financiële uitbuiting. Uw gemeente heeft zich aangemeld om één van deze pilots uit te voeren. Ik stel dat zeer op prijs. In de afgelopen periode hebben we ambtelijk en samen met de steunpunten huiselijk geweld deze pilots voorbereid. Doel is om op lokaal / regionaal niveau de aanpak van financiële uitbuiting (als onderdeel van de aanpak ouderenmishandeling) te versterken en te verbinden met andere beleidsterreinen zoals het tegengaan van eenzaamheid, de aanpak van geweld in huiselijke kring en het ouderenbeleid. De pilots gaan binnenkort van start. Ik hoop dat u zich voor het welslagen van deze pilots wilt inzetten. Wat betekent deelname aan deze pilot voor uw gemeente? Het is de bedoeling dat per pilot een lokaal projectteam wordt opgericht, onder regie van de gemeente. Wie aan dit team gaat deelnemen, is uiteraard afhankelijk van de lokale / regionale situatie. Er wordt vervolgens een plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd, in aansluiting op wat er in uw gemeente reeds in gang is gezet op de hierboven genoemde beleidsterreinen. Onderdeel van dit plan is de borging van de resultaten na afloop. De uitvoering loopt tot eind Pagina 1 van 2

8 Om dit proces te faciliteren en omdat ik mij ervan bewust ben dat er de komende tijd veel op de gemeenten afkomt in het kader van de voorgenomen decentralisaties in het sociale domein, heb ik het organisatiebureau B&A B.V. de opdracht gegeven uw gemeente te ondersteunen. Dit houdt in dat B&A de pilots helpt op te zetten, de uitvoering begeleidt en op maat ondersteuning biedt. Ook zorgt het bureau voor onderlinge uitwisseling en legt het de relatie met landelijke partijen zoals Rabobank Nederland, Aedes, De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en Mentorschap Netwerk Nederland. Na afronding beschrijft en analyseert B&A de resultaten, succesfactoren en ervaringen, zodat uw gemeente maar ook de andere centrumgemeenten hiervan gebruik kunnen maken voor het verdere beleid. Directoraat Generaal Langdurige Zorg Directie Maatschappelijke Ondersteuning Team C Kenmerk DMO Dat het onderwerp financiële uitbuiting sterk in de belangstelling staat, is begrijpelijk. Het kan gaan om een ernstige vorm van ouderenmishandeling (vaak in combinatie met andere vormen van ouderenmishandeling). Het maakt kwetsbare ouderen nog afhankelijker. Goede publiciteit over hoe wij gezamenlijk het probleem aanpakken, is dan ook onderdeel van de pilots. Begin oktober zal de staatssecretaris van VWS de zeven gemeenten die deelnemen aan de pilots, bekendmaken. Uiteraard zullen we dit verder met uw medewerkers voorbereiden. Vanuit het Actieplan Ouderen in veilige handen zijn via de decentralisatieuitkering vrouwenopvang extra middelen beschikbaar gesteld aan de centrumgemeenten om de aanpak van ouderenmishandeling te versterken (in 2011 eenmalig 5 miljoen en vanaf 2012 structureel 7 miljoen op jaarbasis). Ik hoop en verwacht dat deze middelen ook een impuls geven aan uw medewerking aan deze pilots. Met vriendelijke groet, de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, namens deze, de directeur Maatschappelijke Ondersteuning mw. drs. E.T.J. van Kooten Pagina 2 van 2