En je vindt nog veel meer nuttige informatie uit de jaarrekening, zoals in dit boek getoond wordt.

Transcriptie

1 Inleiding In 2011 zijn ruim 9500 bedrijven en instellingen over de kop gegaan. Steeds is een slechte financiële positie de aanleiding: de schuldeisers hebben de stekker er uit getrokken. Ieder van ons, ook degenen die denken een bescheiden positie in de hiërarchie te hebben, moet soms oordelen over de financiële positie van een bedrijf of instelling. Geef jezelf een voorsprong en lees in dit boek hoe je dat verantwoord doet. Je kunt dan niet alleen de grote en de kleine bedrijven aan, maar ook de non-profit instellingen. Dit boek geeft het gereedschap om in de jaarrekening de antwoorden te vinden op vragen als: Wat is precies het resultaat? Het voortbestaan van een bedrijf of instelling kan in gevaar komen als het resultaat niet toereikend is. Hoe verbeter je het resultaat? Waar schort het aan? Hoe groot is de kredietruimte nodig voor het aantrekken van langlopende leningen? Waar kijken geldschieters naar? Heeft een bedrijf voldoende eigen vermogen? Eigen vermogen is de veiligste vorm van financiering. Bovendien geeft het de ruimte voor toekomstige groei. Het aantrekken van meer eigen vermogen kan leiden tot verwatering en lager dividend, maar kan ook leiden tot een betere liquiditeit. Te weinig eigen vermogen belemmert de bedrijfsvoering en blokkeert de groei. Is de liquiditeit in orde? Als het bedrijf of instelling positieve resul taten heeft is ook de liquiditeit meestal geen probleem, maar als de resultaten slecht zijn en de liquiditeit onvoldoende is, dan verkeert het in de gevarenzone. De aanleiding voor elk faillissement is een liquiditeitsgebrek. Bij een commercieel bedrijf profiteert de aandeelhouder dikwijls van een ruime liquiditeit doordat het bedrijf investeringen kan doen, eigen aandelen kan inkopen of extra dividend kan uitkeren. Hoe beoordeel je de financiële positie van een non-profit instelling? Controle op rechtmatigheid van de posten. Welke rol speelt de begroting bij deze instellingen?

2 6 Zó lees je de jaarrekening En je vindt nog veel meer nuttige informatie uit de jaarrekening, zoals in dit boek getoond wordt. Begrippen worden verklaard in een begrippenlijst. Bovendien is een model van een werkblad opgenomen waarmee de jaarrekening kan worden geanalyseerd. Zie het analyseschema in de bijlage. In de tekst wordt de je-vorm aangehouden omdat het gebleken is dat de afstand tot de lezer erdoor wordt verkleind. Het respect voor de lezer wordt er niet minder door. De lezer blijft voor mij U, met een hoofdletter. Succes!

3 Inhoudsopgave Het overzicht: verband financiële positie en jaarrekening 9 Hoofdstuk 1 Winst- en verliesrekening Informatie uit de winst- en verliesrekening Operationele resultaat/bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat als informatiebron voor de financiering Financiële beleid Fiscale beleid Nettowinst 35 Hoofdstuk 2 Balans Balansbeeld Financiële positie volgens de balans Solvabiliteit ( = kredietwaardigheid) Liquiditeit Beoordelen van de liquiditeit Risico s buiten de balans Financieringstekort en reddingsoperaties 73 Hoofdstuk 3 Kasstroomoverzicht De samenstelling van de kasstroom Vrije kasstroom 79 Hoofdstuk 4 Toelichting Waarde en winst Specifieke posten 84

4 8 Zó lees je de jaarrekening Hoofdstuk 5 Aandeelhouders Aandeelhouders met uiteenlopende belangen Beschermingsconstructies 108 Hoofdstuk 6 Non-profit instellingen Staat van baten en lasten Vermogensopstelling Kasstroomoverzicht Begroting 115 Bijlage: Analyseschema 117 Begrippenlijst 119

5 Het overzicht: verband financiële positie en jaarrekening De jaarrekening is ontstaan uit de koopmansboekhouding en geeft dan ook inzicht in: de winstgevendheid de kredietwaardigheid (= solvabiliteit) de liquiditeit (= beschikbare geldmiddelen) Deze drie begrippen beschrijven de financiële gezondheid, meestal de financiële positie genoemd, van niet alleen een commercieel bedrijf, maar ook van een non-profit instelling. Voor het inzicht in de financiële positie staan de volgende stukken ter beschikking. 1. de winst- en verliesrekening, (bij een non-profit instelling: staat van baten en lasten) 2. de balans, 3. het kasstroomoverzicht en 4. de toelichting. De jaarrekening is de verzamelnaam van deze stukken. De samenhang met de financiële positie is als volgt: Inzicht in financiële positie Winst- en verliesrek. Balans Kasstroom overzicht Toelichting Winstgevendheid x x Kredietwaardigheid x x x Liquiditeit x x x x Uit dit schema blijkt dat de balans het stuk is waar je de gegevens voor de solvabiliteit en de liquiditeit kunt vinden, dat het kasstroomoverzicht er is voor de liquiditeit, maar dat je de winst- en verliesrekening nodig hebt voor alle drie onderdelen van de financiële positie. De toelichting is vooral een toelichting op balansposten maar heeft vanwege het dubbelboekhouden

6 10 Zó lees je de jaarrekening raakvlakken met de winst- en verliesrekening en in mindere mate het kasstroomoverzicht. Eerst een kleine maar belangrijke aanvulling. Bedrijven met dochterondernemingen maken een geconsolideerde jaarrekening op. Het woord consolideren betekent: het combineren van gegevens in één geheel. Om de gegevens van dochtermaatschappijen in de stukken van de moedermaatschappij te krijgen voegt men ze samen met die van de moedermaatschappij, het consolideren. Onderlinge transacties worden daarbij geëlimineerd, want anders zou je dubbeltellingen krijgen. Zo kan men door de deelnemingstructuur heenkijken en lijkt het één bedrijf. Wat ontstaat is een geconsolideerde balans, een geconsolideerde winst- en verliesrekening, een geconsolideerd kasstroomoverzicht en een toelichting bij de geconsolideerde stukken, kortom: een geconsolideerde jaarrekening. Omdat de geconsolideerde jaarrekening meer inzicht geeft dan de vennootschappelijke, dat is de jaarrekening van de moedermaatschappij, zullen we de geconsolideerde jaarrekening gebruiken als we de keuze hebben. Let op. Nemen de winst en het vermogen van de moeder toe door consolidatie? Nee. De winst en het eigenvermogen van de dochter moeten worden geëlimineerd (= geschrapt) tegenover de corresponderende posten bij de moeder. Zo voorkom je dubbeltellingen. In dit boek volgen we de inhoud van de jaarrekening op de voet en beginnen met de winst- en verliesrekening.