Relatie (geo)chemische dispersiepatronen - geologie
|
|
- Krista Koster
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Doelstelling: milieustudies Relatie (geo)chemische dispersiepatronen - geologie vaak interpretaties van (geo)chemische dispersiepatronen: bodem riviersedimenten (slib, ) grondwater relatie milieu? natuurlijke dispersie antropogeen? Dispersie = chemische en fysische processen die distributie of redistributie van elementen veroorzaken Verschil ORGANISCHE POLLUENTEN (meeste zijn van nature niet aanwezig in bodems (uitz. PAKs) versus ZWARE METALEN 1
2 Voorbeeld Zuid Luxemburg (bodemprofiel boven ijzerzandsteen (minette) Horckmans et al., 2005, Catena, 59,
3 Voorbeeld riviersediment geochemie (Duitsland) Cadmium Rivier sediment Gemiddelde per 3 x 3 km 2 Harz mineralisatie gebied Dus er bestaat een relatie tussen geochemie van sedimenten en geologische ondergrond 3
4 Anomale concentraties kunnen geogeen verklaart worden bvb. bodem onderliggend gesteente relatie Gesteente bestaan uit mineralen (= geordende kristallijne opbouw van materie) Voorbeelden van magmatische gesteenten 4 Porfier pyroklastisch lava granitisch
5 Hoofdindeling gesteenten genetisch Magmatische gesteenten (stollingsgesteenten) endogeen - vulkanieten - plutonieten - ganggesteenten Metamorfe gesteenten endogeen Sedimentaire gesteenten exogeen 5
6 Het primaire milieu MAGMATISCHE GESTEENTEN ontstaan uit silikaatsmelt of magma magma = een natuurlijk, heet (~700 C C) fluidum, voornamelijk bestaande uit silikaten waarin ondergeschikte hoeveelheden oxiden, sulfiden, H 2 O en CO 2 door druk in oplossing worden gehouden Onderverdeling: vulkanieten of uitvloeiingsgesteenten vb: bazalt - andesiet - daciet - rhyoliet plutonieten of dieptegesteenten (intrusief) vb: gabbro - dioriet - granodioriet - graniet hypabyssale gesteenten of ganggesteenten vb: pegmatiet - apliet - lamprofier 6
7 Vulkanieten snelle afkoeling fijnkorrelig (vb: vulkanisch glas, ) + soms voorkomen van grote kristallen (fenokristen) in fijnk. grondmassa Bazalt (vulkanisch) Plutonieten trage afkoeling op diepte grofkorrelig Gabbro (plutonisch) 5 mm 5 mm Ganggesteenten intermediair karakter 7 verweerbaarheid stabiliteit mineralen, reactiviteit, reactieopp.
8 Tijdens uitkristallisatie elementen gegroepeerd in mineralen (8 hoofdelementen (Si, Al, Mg, Fe, K, Na, Ti, O + spoorelementen, ) niet kompatibele elementen gegroepeerd in restsmelt spoorelementen: komen vaak voor in geringe conc. in de uitkristalliserende mineralen vaak isomorfe substitutie in kristalrooster of op roosterdefekten, enz functie van - ionische lading (max. 1 orde verschil tussen hoofd- en spoorelement) - ionradius (max. 15 % verschil) - elektronegativiteit - type chemische binding 8
9 als hoofd- en nevenelementenconc. wijzigen dan ook spoorelementen variatie in spoorelementenconc. functie van gesteentesamenstelling mineralen & substituerende elementen spoorelementen in deze voornaamste gesteentevormende mineralen origine achtergrondwaarden in residuele bodems! Vb: gabbro: olivijn, amfibolen, pyroxeen, biotiet Ti, Mn, V, Cr, Ni,... 9
10 Chemische variabiliteit van magmatische gesteenten primaire variabiliteit (verschil primaire magmas afkomstig uit mantel) differentiatie magma gegenereerd verschillende stadia van uitkristallisatie differentiatiereeks: gabbro dioriet granodioriet graniet indeling volgens SiO 2 (gew%) gehalte 45 < < < 66 gew% variatie in abundantie van hoofd- (< 1%) en spoorelementen Fe, Mg, Ca, Ti Si, Al, Na, K 10
11 Reeks van Bowen gemakkelijk verweerbaar resistent t.o.v. verwering laatste fase: kwartsrijk (weinig of geen substitutie) 11
12 Elementen aanwezig in een reeks van gesteentevormende mineralen Gemakkelijk verweerbaar Relatief gemakkelijk verweerbaar Stabiel 12
13 Geochemische associations van spoorelementen in gesteenten (REE = rare earth elements) Gesteente Element associaties Ultramafische gest (extreem rijk aan Fe, Mg) Mafische gest. (rijk aan Mg, Fe) Granitische gest. Alkalische gest. (rijk aan Na, K) Carbonatieten Pegmatieten Cr-Co-Ni-Cu (Cr-Co-Ni-Cu)-Ti-V-Sc Ba-Li-W-Mo-Sn-Zr-Hf-U-Th-Ti Ti-Nb-Ta-Zr-REE-F-P REE-Ti-Nb-Ta-P-F Li-Rb-Cs-Be-REE-Nb-Ta-U- Th-Zr-Hf-Sc 13
14 METAMORFE GESTEENTEN vorming van mineralen zonder tussenkomst van (silkaat)smelt rekristallisatie - reëquilibratie aan nieuwe P/T condities (vnl. dehydratatie, decarbonatiereacties) meestal isochemisch proces totaal volume hoofdelementen en spoorelementen ondergaat slechts geringe wijzigingen achtergrondwaarden residuele bodem functie van oorspronkelijk gesteente 14
15 Het sekundaire milieu SEDIMENTEN & SEDIMENTAIRE GESTEENTEN los of gelithifieerd verweringsmateriaal gevormd aan het aardoppervlak (lage P en T) typische kenmerken: - gelaagdheid - aangroei en/of nieuwvorming mineralen (lage P en T) diagenese 75 % van de aan het aardoppervlak dagzomende gesteenten lithifikatie van gesteentefragmenten en resistente primaire mineralen, sekundaire mineralen en chemische precipitaten zoals CaCO 3, NaCl, spoorelementenconcentratie functie van mineralogie en adsorptieve kenmerken van sedimentair materiaal en matrix (en functie van spoorelementgehalte water) 15
16 Poreuze zandsteen Zandsteen (gepolariseerd licht) 16
17 Average abundance (or range) of selected minor and trace elements in the Earth's crust, various rocks, soil and river water. (All values in ppm, except those for river water which are ppb). Element Earth's crust Basalt Granite Shale Ultramafic Granodiorite Limestone Soil River water Ag As Ba Cd Co Cr Cu F Hg Li Mn Mo Ni Pb Rb Sb Se Sn Ti U V W Zn
18 Geochemische kaarten (geochemische provincies): door geologen gebruikt voor exploratie delfstoffen o.a. op basis van (geo)chemische associaties (pathfinder elementen) voor milieudeskundigen: info over mogelijke aanrijking spoorelementen (natuurlijke belasting v/h milieu) Geochemische kaarten: resultaat functie van wat (en hoe) bemonsterd werd Voorbeelden: lithogeochemie: analyse van gesteenten indicatief voor aard gesteente en elementen die door substitutie in gesteente-opbouwende mineralen terecht komen bodemgeochemie: analyse van bodems wat werd geanalyseerd: toplaag of diepere bodemlaag, welke fractie, residuele bodem (= directe relatie met geologische ondergrond) of niet residueel (bvb. effect van creep) 18
19 5 km bodem: grote variabiliteit op geringe afstand Bodem anomalie kan mechanisch verplaatst zijn t.g.v. creep (zie ook variatie in conc.) zwarte banden = positie organisch materiaal 19
20 20 Geochemische distributie van Pb
21 riviersedimentgeochemie: info over geochemie stroomopwaarts van bemonsteringspunt zeer representatief doch juiste pollutielocatie moeilijk te definiëren 21
22 overstromingssedimentgeochemie goede representativiteit (veel sediment opgewerveld tijdens overstroming in geheel drainagegebied + fijne fractie wordt afgezet) A S U L B Rivier drainage gedurende normal debieten (A) en overstroming (B) 22
23 Geul: overstromingssedimenten U L 23 Invloed van mijnbouw-activiteiten Swennen et al. 1994
24 24 Van der Sluys en Swennen, 1997
25 25 Van der Sluys en Swennen, 1997
26 26 Van der Sluys en Swennen, 1997
Deel 2. Basiskennis chemie
Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten
Nadere informatieGeochemische Bodem Atlas van Nederland
Geochemische Bodem Atlas van Nederland Nut en Noodzaak van Bodemgeochemische Gegevens Paul Römkens & Gerben Mol Of hoe je gegevens kan misbruiken Atlas van de vieze bodem JOOP BOUMA 04/06/12, 00:00 Bodem
Nadere informatiefax 09/ Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie UNIVERSITEITGENT. Geologisch Instituut Krijgslaan 281, S8 B-9000 Gent
UNVERSTETGENT Labratrium vr Tegepaste Gelgie en Hydrgelgie ECONOMSCHE PRE-EVALUATE VAN MNERALJSATES N BOORKERNEN VAN HET MASSEF VAN BRABANT Tabellen en figuren Gelgisch nstituut Krijgslaan 281, S8 B-9
Nadere informatieSteen. 1e college Utrecht maart 2009 HKU
Steen 1e college Utrecht maart 2009 HKU Steen 1e college steen HKU Utrecht HKU Vandaag: Steen Introductie Classificatie Eigenschappen Steenproducten Afwerkingen Steensoorten Steen Duurzaam en eeuwig www.centrumnatuursteen.nl
Nadere informatiegelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern.
1 Atoombouw 1.1 Atoomnummer en massagetal Er bestaan vele miljoenen verschillende stoffen, die allemaal zijn opgebouwd uit ongeveer 100 verschillende atomen. Deze atomen zijn zelf ook weer opgebouwd uit
Nadere informatieSteen 2. college Utrecht oktober 2009 HKU
Steen 2 college Utrecht oktober 2009 HKU Vandaag: Steen Afwerkingen en bewerkingen van steen Steensoorten granieten travertin Sommige breccia s Nieuwe marmersoorten Oude marmersoorten Classificatie, uitgaande
Nadere informatieAlgemene en Technische Scheikunde
Algemene en Technische Scheikunde Naam en voornaam: Examennummer: Reeks: Theorie: Oefeningen: Totaal: 1A 2A 3B 4B 5B 6B 7B 8B 1B 2B 3A 4A 5A 6A 7A 8A 1 1 H 1.008 2 He 4.003 2 3 Li 6.941 4 Be 9.012 5 B
Nadere informatieSECTIE : Anorganische chemie VALIDATIERAPPORT
VALIDATIERAPPORT Analysemethode Techniek Drinkwater - Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS (FLVVG-I-MET-196E : met E = element) en Drinkwater Kwantitatieve bepaling van kwik met ICP-MS (FLVVG-I-MET-196Hg)
Nadere informatieGeologische wandeling door Den Haag.
Geologische wandeling door Den Haag. Datum: 28 september 2014. Organisatie: Gea-Kring Rijnland (Rob H. en Maartje K.) Verslag: Jan GL. Heerlijke, zonnige en zinnige zondagmiddag! 13.00 uur Verzamelen aan
Nadere informatieBiogene Mineralen een nieuwe kijk op mineraalevolutie
Biogene Mineralen een nieuwe kijk op mineraalevolutie Biogene mineralen in strikte zin: Gevormd (aan aardoppervlak) door: Biochemische processen. (in organismen of daardoor uitgescheiden) exoskelet - calciet,
Nadere informatieLaslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke
, Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke Reparaturschweißlegierungen GmbH Am Kavitt 4 D-47877 Willich Postfach 237 D-47863 Willich (+49) 2154 95 55-0 FAX (+49) 2154 95 55-55 e-mail: info @ omniweld.de
Nadere informatieProducten en Diensten. Versie: 2016-2
Producten en Diensten Versie: 2016-2 Inhoudsopgave 1 Toelichting 3 2 Oppervlaktewater 4 2.1 Monsterneming 4 2.2 Veldmetingen 4 2.3 Chemisch onderzoek 5 2.4 Continue metingen on-site 6 2.5 Bacteriologisch
Nadere informatieIJSLAND. Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen Vrije Universiteit amsterdam
IJSLAND Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen Vrije Universiteit amsterdam Programma IJsland Plaattektoniek Vulkanisme algemeen beetje scheikunde Eyjafjallajökull Klimaat IJs Water > Plaattektoniek > Plaattektoniek
Nadere informatieIN SLIJPPLAATJES LAACHER SEE-GESTEENTE. door J. Stemvers - van Bemmel
LAACHER SEE-GESTEENTE IN SLIJPPLAATJES door J. Stemvers - van Bemmel Veel typische gesteentekenmerken kunnen pas bij het bekijken van slijpplaatjes onder de mikroskoop opgemerkt worden. We zullen met behulp
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Zuiderwagenplein 2 8224 AD Lelystad Nederland 1. Be, Co, Hg, Sb, As, Cd, Cu, Cr, Mo, Ni, Pb, Se, Sn, Ti, V, Zn, Al, Fe, Mn
Nadere informatiehttp://www.kuurwater.nl/gebruik.html
http://www.kuurwater.nl/gebruik.html Overgewicht, vermoeidheid, veel zitten, stress, dat zijn problemen die vaak te maken hebben met het leven van vandaag. De hydroxydase kuur kan u helpen deze problemen
Nadere informatieKLASTOETS GRAAD 11. FISIESE WETENSKAPPE: CHEMIE Toets 4: Materie en materiale 1
KLASTOETS GRAAD FISIESE WETENSKAPPE: CHEMIE Toets 4: Materie en materiale PUNTE: 45 TYD: uur INSTRUKSIES EN INLIGTING. Beantwoord AL die vrae. 2. Nieprogrammeerbare sakrekenaars mag gebruik word. 3. Toepaslike
Nadere informatieOnderzoek uitloging kunstgrasvelden
11/10/2013 Onderzoek uitloging kunstgrasvelden Studie in opdracht van OVAM Achtergrond» VLAREMA onderafdeling 5.3.6:» Gebruik rubbergranulaat van gerecycleerde autobanden als instrooimateriaal in kunstgrasvelden»
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
van Tata Steel IJmuiden B.V. Wenckebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Preparatie a IJzererts Preparatie t.b.v. IVN 1009,
Nadere informatieCHEMIE 1 Hoofdstuk 7 Chemische binding I. HOOFDSTUK 7: Chemische binding I
HOOFDSTUK 7: Chemische binding I 1 7.1 DE IONENBINDING metaal M X niet-metaal lage IE e hoge EA kation M + X coulombische attractie: IONAIRE BINDING ionen anion 2 Vb. Li [He] 2s 1 F [He] 2s 2 2p 5 + e
Nadere informatie1 Vul de gegevens van de aanvrager, leverancier, producent en importeur van de te toetsen stof in. Vul de gegevens van de aanvrager in.
Voorblad Voorstel afval- of reststof bestemd voor toepassing als meststof of grondstof voor meststofproductie opnemen in Bijlage Aa Vul de vragen in. Gebruik hierbij het Protocol Beoordeling Stoffen Meststoffenwet
Nadere informatie1 Si + 1 O 2 1 SiO 2 4 Al + 3 O 2 2 Al 2 O 3 4 Fe + 3 O 2 2 Fe 2 O 3 2 Mg + 1 O 2 2 MgO
1 ANORGANISCHE STOFFEN 1.B.1 Metaaloxiden: voorgetallen 1 Si + 1 O 2 1 SiO 2 4 Al + 3 O 2 2 Al 2 O 3 4 Fe + 3 O 2 2 Fe 2 O 3 2 Mg + 1 O 2 2 MgO 1.B.2 Nietmetaaloxiden: voorgetallen Onvolledig: 2 C + 1
Nadere informatieInhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen
Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Het spectrum van waterstof en het atoommodel van Bohr... 5 3. Het atoommodel van BohrSommerfeld... 8 4. Elektronenconfiguratie... 10 5. Het periodiek systeem... 11 5.1. Historiek...
Nadere informatieDe stenentuin handleiding bij de rondwandeling
De stenentuin handleiding bij de rondwandeling Het Geologisch Museum Hofland ligt met zijn stenentuin in het middelpunt van het Gooi. Een prachtige locatie om iets te laten zien van de vele soorten zwerfstenen
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Wenkebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Afkorting Wenkebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Preparatie a. IJzererts
Nadere informatieTabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1
abellen abel 1. De elementen (molaire massa s) abel 2. Soortelijke warmte c p (bij lage drukken 0 1 ) in.k abel 3. Soortelijke warmte c p an lucht abel 4. Van der Waals coëfficiënten* abel 5. Gemiddelde
Nadere informatieTabel 1 van 2 14,1 19,6
Tabel 1 van 2 Monsterreferenties monster-11 = uw monsterreferentie nr. 11 monster-12 = uw monsterreferentie nr. 12 Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/02/2015 20/02/2015 Ontvangstdatum opdracht : 20/02/2015
Nadere informatieInvloed aswolk van de vulkaanuitbarsting in IJsland op de concentraties van sulfaat, fluoride en (zware) metalen in regenwater
Invloed aswolk van de vulkaanuitbarsting in IJsland op de concentraties van sulfaat, fluoride en (zware) metalen in regenwater Eric van der Swaluw & Hans Verboom, Centrum voor Milieu Monitoring (CMM),
Nadere informatie3 Gabbro. 75 Zandsteen. 4 Silurische kalksteen*. 76 Graniet. 6 Graniet. 78 Åland rapakivi. 8 Graniet. 80 Mylonitische graniet.
Gesteentelijst: De determinatie van de gesteenten van het Geologisch Monument Wolterholten is gedaan door W. Bosga in samenwerking met Hellinga, Zandstra, Verhaard en Loman. De stenen zijn genummerd. Enkele
Nadere informatiegea Stenen Enkele termen en begrippen
gea driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Aktiviteiten voor belangstellenden in de geologie, mineralogie en paleontologie September 2002, vol. 35, nr. 3, pag. 1-32 ISSN 0167-4692 Stenen
Nadere informatieMeldingsformulier Besluit Bodemkwaliteit Meldingsnummer:
Tijdelijke opslag Meldingsformulier Besluit Bodemkwaliteit Meldingsnummer: Hier hoeft u niets in te vullen, dit nummer wordt gegenereerd door het meldsysteem. 1. Algemene gegevens van de toepasser (eigenaar
Nadere informatieBouwstoffenbesluit (BSB)
TOETSING IMMISSIE VAN NIET-VORMGEGEVEN BOUWSTOFFEN 1 Voor de toepasbaarheid van niet-vormgegeven bouwstoffen en vormgegeven bouwstoffen waarvan de uitloging niet-diffusiebepaald is vindt een toetsing plaats
Nadere informatieInhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen
Inhoud Hoofdstuk1: Atoombouw... 1. Inleiding.... Het spectrum van waterstof en het atoommodel van Bohr... 5 3. Het atoommodel van BohrSommerfeld.... 9 4. Elektronenconfiguratie... 1 5. Het periodiek systeem...
Nadere informatieGEA Leiden 22 maart Plaattektoniek: Rond Over In Door. Dr Bernd Andeweg. Aardwetenschappen, Vrije Universiteit
GEA Leiden 22 maart 2011 Plaattektoniek: Rondjes Rond Over In Door de Aarde Dr Bernd Andeweg Outline Actualiteit 1: Aardbeving Nederland? Actualiteit 2: Japan Actualiteit 3: meer aardbevingen? Rondje 1:
Nadere informatieWoord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09
Varisciet Hope-diamant Conus eburneus Woord vooraf Overal op onze planeet vind je wonderen uit de natuur. De gesteenten waaruit het aardoppervlak bestaat, bergen talloze verrassingen van kleurige mineralen
Nadere informatieDetermineren van gesteente
Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten
Nadere informatieTrends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden
Trends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden Arjan Reijneveld 8 N o v e m b e r 2013 Trends in bodemvruchtbaarheid in kaart gebracht met hulp van gegevens grondonderzoek Opbouw presentatie
Nadere informatieStatistische parameters, toetsing aan Besluit Bodemkwaliteit * De norm voor Barium geldt alleen voor die situaties waarbij duidelijke sprake is van antropogene bodemverontreiniging. Voor overige situaties
Nadere informatieStadslandbouw: geen vuiltje aan de lucht?!
Stadslandbouw: geen vuiltje aan de lucht?! Veronique Troch, Wouter Van Der Borght, Bram Marynissen, Véronique De Bleeker, Nathan Van Der Eecken, Gijs Du Laing Veronique.troch@hogent.be Inhoud Inleiding
Nadere informatieVIBE-fiches Keuzefiche: Afwerkingsmaterialen / harde vloerbekledingen februari 2007 p. 1
februari 2007 p. 1 Inleiding Stenen vloerbekledingen zijn gemakkelijk in onderhoud, gaan lang mee, maar zijn niet of moeilijk verhuisbaar of recupereerbaar. Er is een keuze tussen natuursteen, gebakken
Nadere informatieAdvies over de bodemkwaliteit van een baggergrond ter hoogte van de Scheldekop in Oudenaarde
Advies over de bodemkwaliteit van een baggergrond ter hoogte van de Scheldekop in Oudenaarde Adviesnummer: INBO.A.3389 Datum advisering: 27 januari 2016 Auteur(s): Contact: Kenmerk aanvraag: Geadresseerden:
Nadere informatieKristalgroei in de petrologie
Onzuiverheden vormen een andere uitwendige faktor. Onzuiverheid is alles,, wat niet tot het kristal behoort. Keukenzout kristalliseert normaliter in kubusvorm uit. Voeg je aan de oplossing een toenemende
Nadere informatieZware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Hilde Vandendriessche, BDB
Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Hilde Vandendriessche, BDB Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Zware metalen Zware metalen en/of essentiële spoorelementen Normale waarden van
Nadere informatieWelke steensoorten zijn van belang om te onderscheiden?
Welke steensoorten zijn van belang om te onderscheiden? André Aptroot Enige kennis van steensoorten is nodig bij de studie van mossen en korstmossen, omdat die er vaak op groeien. Net zoals bij andere
Nadere informatieDe (on)zichtbare waterbodem inzichtelijk gemaakt.
De (on)zichtbare waterbodem inzichtelijk gemaakt. Brede informatie over het aanwezige sediment in de waterbodem biedt kansen voor nuttige toepassingen. Medusa Koos de Vries devries@medusa-online.com Tel:
Nadere informatieOpdrachtverificatiecode : TXJO-VQIJ-YEPT-JGGA : 3 tabel(len) + 1 oliechromatogram(men) + 2 bijlage(n)
NIPA Milieutechniek b.v T.a.v. de heer J. van der Stroom Landweerstraat-Zuid 109 5349 AK OSS Uw kenmerk : 11945-Huissensche Waarden te Huissen Ons kenmerk : Project 348033 Validatieref. : 348033_certificaat_v1
Nadere informatieStandaardcondities FAAS
Universiteit Utrecht Faculteit Bètawetenschappen Departement Scheikunde Scheikunde Practicum R.J. Baars, J.J. Hermans juli 29 Zilver Ag 328.683 nm (primaire lijn) lucht/acetyleen, 4 L/h, 7 mm -5 mg/l.2542
Nadere informatieTabel 1: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming
Tabel 1: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming Grondmonster MM1 (bg) MM2 (og) Certificaatcode 2014057040 2014057040 Boring(en) 2, 3, 5, P1 2, P1 Traject (m -mv) 0,00-0,50
Nadere informatieBijlage A., behorende bij paragraaf 3.3 van de Regeling bodemkwaliteit Maximale samenstellings- en emissiewaarden bouwstoffen Tabel 1. Maximale emissiewaarden anorganische parameters Parameter Vormgegeven
Nadere informatieSolepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden.
Waterzuivering regio Solepura, Sri Lanka Solepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden. In mei 2012 ging Father Ajith Rohan
Nadere informatieTentamen Anorganische Chemie I
Tentamen Anorganische Chemie I 29-3-2006 et tentamen bestaat uit vijf onderdelen (A,, C, D en E). De eerste tien vragen zijn meerkeuze vragen, het is hierbij voldoende om het nummer van de vraag en het
Nadere informatieRisico's van blootstelling aan gevaarlijke stoffen in de vuurwerkbranche. - een initiërend onderzoek door en voor de sector-
To 4see consultancy Risico's van blootstelling aan gevaarlijke stoffen in de vuurwerkbranche - een initiërend onderzoek door en voor de sector- I. van der Putte, F. Arntz, J.W. Peters Buskruit 2 KNO 3
Nadere informatieRegionale ligging van de onderzoekslocatie Bijlage I AMSTERDAM Locatie Topografische Dienst Nederland, Emmen Opdrachtgever Schaal Status Gemeente Amst
Regionale ligging van de onderzoekslocatie Bijlage I AMSTERDAM Locatie Topografische Dienst Nederland, Emmen Opdrachtgever Schaal Status Gemeente Amsterdam Stadsdeel Zuid 1 : 25.000 Definitief Project
Nadere informatieCONSERVERING EN RECIPIËNTEN
1 INLEIDING CONSERVERING EN RECIPIËNTEN Deze procedure vervangt de procedures CMA/1/B van januari 2005. Monsters kunnen tengevolge van fysische, chemische of biologische reacties wijzigingen ondergaan,
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie L 151/13
12.6.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 151/13 BIJLAGE IV Verslaglegging over recyclingrendementen voor lood-zuurbatterijen en -accu s 1. Voor lood-zuurbatterijen en -accu s die in het recyclingproces
Nadere informatieMS_0100_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken. Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas.
Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas Karakteristieken oppervlakte (km²) 876
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde H3 Reacties
Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische
Nadere informatie5 Formules en reactievergelijkingen
5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje
Nadere informatieIV. Chemische binding
1 IV. Chemische binding Waarom worden chemische bindingen gevormd? 2 zie ook Hoofdstuk 9 0 0 E = 0: kernen + elektronen; geen interactie/in rust QM atoommodel atomen gasfase C, H, H, H, H gasfase Energie
Nadere informatieBetreffende: LNE/VITO ringtest water (ORKA & BACIL) 2012 distributie van 25 april
Datum: 25 april 2012 Ons kenmerk: REE/E002A/RVC/rvc/12-024 Betreffende: LNE/VITO ringtest water (ORKA & BACIL) 2012 distributie van 25 april Geachte, Hierbij worden U monsters uit het ORKA & BACIL ringtestprogramma
Nadere informatieAtlas van hoofd- en sporenelementen in bovengrond en moedermateriaal; bevindingen omtrent natuurlijke en antropogene aanrijkingsfactoren
Samenvatting Geochemische bodemkartering van Nederland Atlas van hoofd- en sporenelementen in bovengrond en moedermateriaal; bevindingen omtrent natuurlijke en antropogene aanrijkingsfactoren Voorwoord
Nadere informatie15/03/2016. Fysisch milieu. Cursus natuurgids. Inhoud. 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems
Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Tektoniek: de aardkorst beweegt platen bewegen uit elkaar Alfred
Nadere informatieVan den Herik Sliedrecht T.a.v. de heer A. Koppelaar Postbus AD Sliedrecht. Bergen op Zoom, 31 januari Geachte heer Koppelaar,
Van den Herik Sliedrecht T.a.v. de heer A. Koppelaar Postbus 191 3360 AD Sliedrecht Bergen op Zoom, 31 januari 2018 Onze referentie Uw referentie : 16085X4/br01/JSC : T-2 situatie zeewaterkwaliteit Waddenzee
Nadere informatieTabel 1 van 4. Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds 59 51
Tabel 1 van 4 Monsterreferenties monster-3 = uw monsterreferentie nr. 3 monster-4 = uw monsterreferentie nr. 4 Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/02/2015 20/02/2015 Ontvangstdatum opdracht : 20/02/2015
Nadere informatieToetsing aan de Wet Bodembescherming (Wbb) 19454-BEATRIXSTRAAT 2 416751. Metalen ICP-AES. Minerale olie. Sommaties. Sommaties
Project Certificaten Toetsversie 19454BEATRIXSTRAAT 2 416751 versie 5.10 24 Toetsing aan de Wet Bodembescherming (Wbb) Toetsdatum : 02072012 Monsterreferentie Monsteromschrijving 2627285 MM8 01 (1560)
Nadere informatieKPS_0120_GWL_2. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken
Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Duin- en kreekgebieden Oostvlaamse polders Kust- en Poldersysteem Schelde Karakteristieken
Nadere informatieTabel 1 van 2. AP04 : Organisch onderzoek - niet aromatisch A minerale olie mg/kg ds 53 36
Tabel 1 van 2 Monsterreferenties monster-1 = uw monsterreferentie nr. 1 monster-2 = uw monsterreferentie nr. 2 Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/02/2015 20/02/2015 Ontvangstdatum opdracht : 20/02/2015
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21649 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kwon, Youngkook Title: Biomass electrochemistry : from cellulose to sorbitol Issue
Nadere informatieVulkanen. Welke soorten vulkanen zijn er, welke stoffen komen er vrij bij een uitbarsting en hoe vinden we die stoffen aan het aardoppervlak terug?
De Bewegende Aarde Keuzehoofdstuk 4. Vulkanen Keuzehoofdstuk 4. De hoofdvraag in dit hoofdstuk is: Vulkanen Welke soorten vulkanen zijn er, welke stoffen komen er vrij bij een uitbarsting en hoe vinden
Nadere informatieAlkalische gesteenten Nieuwsbrief 96 van de zwerfsteengroep september 2017
Alkalische gesteenten Nieuwsbrief 96 van de zwerfsteengroep september 2017 Op 26 september was het onderwerp: alkalische gesteenten, ultra-basische en mafische gesteenten. Traditie is dat we, voor we met
Nadere informatieCLASSIFICATIE VAN GESTEENTEN
COPRO vzw Onpartijdige Instelling voor de Controle van Bouwproducten Dendermondsestraat 168-1083 BRUSSEL 02 468 00 95 02 469 10 19 info@copro.info TVA BE 424.377.275 CCP 000-1497262-67 KBC 426-4079801-56
Nadere informatieWat doen we met de bagger en wat betekent dit voor de bodemkwaliteit? Verspreiding op aanliggend perceel versus weilanddepot
Wat doen we met de bagger en wat betekent dit voor de bodemkwaliteit? Verspreiding op aanliggend perceel versus weilanddepot Joop Harmsen, Rene Rietra, Bert Jan Groenenberg, Antonie van der Toorn, en Hans
Nadere informatieDe accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für:
Bijlage bij accreditatie-certificaat Annexe au certificat d'accréditation Annex to the accreditation certificate Beilage zur Akkreditatierungszertifikat 132-TEST NBN EN ISO/IEC 17025:2005 Versie/Version/Fassung
Nadere informatieMetaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram
en toestandsdiagram en toestandsdiagram De Eiffeltoren (één van de nietklassieke wereldwonderen) is 317 meter hoog tot aan de top van de vlaggenstok, zonder de televisieantennes mee te rekenen. Met televisieantennes
Nadere informatieIk wijs u erop dat het analyse-certificaat alleen in zijn geheel mag worden gereproduceerd.
Van de Giessen Milieupartner T.a.v. de heer D.K.J. van de Giessen Slophoosweg 16 5491 XR SINT OEDENRODE Uw kenmerk : 0906-10 Graafseweg 315A te Nijmegen Ons kenmerk : Project 300195 Validatieref. : 300195_certificaat_v1
Nadere informatieLegenda Plangebied (Toemaakdek beheergebied ODWH) Gemeentegrenzen Toemaakdek binnen plangebied Toemaakdek buiten plangebied
Legenda Plangebied (Toemaakdek beheergebied ODWH) Gemeentegrenzen Toemaakdek binnen plangebied Toemaakdek buiten plangebied 0 0,9 1,8 22-01-2013 2,7 3,6 km ± Bijlage 3 Selectiecriteria Bijlage 3 : Selectiecriteria
Nadere informatieZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,.
PARATE KENNIS CHEMIE 4 e JAAR SCHEMA ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. MENGSEL bestaat uit meerdere zuivere stoffen, de kooktemperatuur,
Nadere informatieOplossing oefeningen. Deel 1: Elektriciteit
Oplossing oefeningen Afhankelijk van je oplossingsmethode en het al dan niet afronden van tussenresultaten, kun je een lichtjes verschillende uitkomst verkrijgen. Deel 1: Elektriciteit Hoofdstuk 1: Elektrische
Nadere informatienatuurlijke radioactiviteit Sytze Brandenburg sb/radsaf2003_2/1
natuurlijke radioactiviteit Sytze Brandenburg sb/radsaf2003_2/1 primordiale radionucliden nucliden gevormd in sterren voor ontstaan zonnestelsel leeftijd heelal 15 x 10 9 jaar leeftijd zonnestelsel 4.5
Nadere informatieKei-cool. leerplan inhouden
Kei-cool leerplan inhouden In dit document vind je de leerplandoelen die in de tentoonstelling Kei-Cool behandeld worden voor het vak aardrijkskunde. We gebruiken daarvoor de leerplannen van de 1ste graad
Nadere informatieGezondheid & Milieu Genk-Zuid
Gezondheid & Milieu GenkZuid Kolderbos Dioxines en DLPCB s voornamelijk via voedsel teratogeen carcinogeen endorcriene storingen immunosuppressie WHO (1998) en WHO (1992) Toelaatbare Dagelijkse Inname
Nadere informatieProducten en Diensten. Versie:
Producten en Diensten Versie: 2017-1 Inhoudsopgave 1 Toelichting 3 2 Oppervlaktewater 4 2.1 Monsterneming 4 2.2 Veldmetingen 4 2.3 Chemisch onderzoek 5 2.4 Continue metingen on-site 6 2.5 Bacteriologisch
Nadere informatieUitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 15 Elektrochemie bladzijde 1
Hoofdstuk 15 Elektrochemie bladzijde 1 Opgave 1 Welke halfreactie kan men verwachten in de volgende gevallen? a Br ionen bij een positieve elektrode Br kan gemakkelijk elektronen afstaan, is dan reductor:
Nadere informatieOpbouw van deze workshop: 1 drie verhaaltjes 2 hoofdindeling van gesteenten 3 aan het werk
Opbouw van deze workshop: 1 drie verhaaltjes 2 hoofdindeling van gesteenten 3 aan het werk www.clarinusnauta.nl; Meneer? Wat is dit? Wat een mooi stuk! Het is behoorlijk zwaar. Waar heb je het gevonden?
Nadere informatienamen formules ionogene stoffen van Als je de negatieve ionen (behalve OH - ) koppelt aan H + - ionen ontstaan verbindingen die men zuren noemt.
namen en formules van ionogene stoffen CH 3 COO - acetaat afkomstig van azijnzuur (ethaanzuur) C 2 O 4 samengestelde ionen HC 2 O 4 - oxalaat beide afkomstig van oxaalzuur (ethaandizuur) waterstofoxalaat
Nadere informatieDeel 1. Basiskennis wiskunde met oplossingen
IJkingstoets Basiskennis wiskunde juni Deel. Basiskennis wiskunde met oplossingen Vraag Een reservoir bevat x liter water. Men verbruikt % van dat water waarna men liter water toevoegt aan het reservoir.
Nadere informatie5 havo 2 End. en ex. processen 1-4
5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich
Nadere informatieZware metalen en Hg. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de monsterneming van de totale emissie van
Code van goede meetpraktijk van de VKL Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage
Nadere informatieGesteentepracticum Jennifer Inge Lisette Stroo
Gesteentepracticum Jennifer Inge Lisette Stroo Interfacultaire Lerarenopleidingen Universiteit van Amsterdam december 2013 Inleiding De vaksectie aardrijkskunde van het Montessori Lyceum Amsterdam (MLA)
Nadere informatieSTEENMEELBEMESTING. Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid. Bron:
STEENMEELBEMESTING Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid Bron: www.slideshare.net Kennis uit het verleden Justus von Liebig (19 e eeuw) Vindt procedé kunstmest uit. Wijst later op de gevaren bij aanhoudend
Nadere informatieWaarom voor sommige stoffen geen woongrond bestaat en waarom schone grond industriegrond kan zijn.
Waarom voor sommige stoffen geen woon bestaat en waarom schone industrie kan zijn. Onder het Bsb-regime wordt bij de toetsing van een depotkeuring conform VKB 1001 per gemeten stof bekeken waar het gemiddelde
Nadere informatieSchema s en praktijkvoorbeelden
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Versie september 2005 CMA/5/A.8 Er worden enkele trajecten beschreven dat een laboratoriummonster kan
Nadere informatieRELEVANTE ONTWIKKELINGEN
RELEVANTE ONTWIKKELINGEN pf en aaltjes ALIE HISSINK EN PIETER BRONS 1 pf-curve Steeds meer kengetallen Bodemkwaliteit Chemisch Fysisch Biologisch - Hoofdelementen N, S, P, K, Ca, Mg, Na - Sporenelementen
Nadere informatieOefententamen CTO dell II (2009-2010)
1 Oefententamen CTO dell II (009-010) Schrijf duidelijk je naam en studentnummer op Tentamenduur: 3 uur Totale punten: 40 1. De volgende vragen betreffen de perovskieten met de formule ABO 3. (18p) a)
Nadere informatieWater kwaliteit: chemie. Dr.ir. J.Q.J.C. Verberk Zaal D
Water kwaliteit: chemie Dr.ir. J.Q.J.C. Verberk Zaal D 1 Hoe chemisch gaat het worden? Niet veel moeilijker dan deze chemie Enige belangrijke formule is: CaCO 3 + CO 2 +H 2 O Ca 2+ + 2 HCO - 3 Evenwichtsreactie
Nadere informatieMineraalgift als maatregel tegen verzuring. Leon van den Berg (Bosgroep Zuid Nederland) Maaike Weijters (onderzoekcentrum B-WARE)
Mineraalgift als maatregel tegen verzuring Leon van den Berg (Bosgroep Zuid Nederland) Maaike Weijters (onderzoekcentrum B-WARE) Inleiding Mineralen Verzuring Wat is er bekend? Onderzoek Resultaten Wat
Nadere informatieINLEIDING TOT DE PETROLOGIE
INLEIDING TOT DE PETROLOGIE door drs. G.J.W. Hamel De term petrologie stamt van de Griekse woorden petra (= steen) en logos (= leer) en betekent dus letterlijk: leer der gesteenten. Zowel de zuivere gesteentebeschrijving
Nadere informatieVLM. Studiemoment grondwater. 29 maart 2019
VLM Studiemoment grondwater 29 maart 2019 VAKGROEP GEOLOGIE ONDERZOEKSGROEP LABORATORIUM VOOR TOEGEPASTE GEOLOGIE EN HYDROGEOLOGIIE NITRATEN IN GRONDWATER Kristine Walraevens Het voorkomen van nitraat
Nadere informatieKlas 4 GT. Atomen en ionen 3(4) VMBO-TG
Klas 4 GT Atomen en ionen 3(4) VMBO-TG De kracht van het atoom Een atoom bevat enorme krachten proefwerkstof Proefwerk 14-10-05 Nask2 3(4) VMBO TG deel B hoofdstuk3 Hoofdstuk 4 atomen en ionen blz2 tot
Nadere informatieNATUURLIJK VOORKOMEN, MOBILITEIT EN INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN "EXOTEN" VOORKOMEND IN DE NEDERLANDSE BODEM
NATUURLIJK VOORKOMEN, MOBILITEIT EN INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN "EXOTEN" VOORKOMEND IN DE NEDERLANDSE BODEM (Br, I, Ba, Sb, V, Sn, Co, Mo, Se) Een onderzoek in opdracht van: Uitgevoerd door: Auteurs: Service
Nadere informatie