Water kwaliteit: chemie. Dr.ir. J.Q.J.C. Verberk Zaal D

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Water kwaliteit: chemie. Dr.ir. J.Q.J.C. Verberk Zaal D"

Transcriptie

1 Water kwaliteit: chemie Dr.ir. J.Q.J.C. Verberk Zaal D 1

2 Hoe chemisch gaat het worden? Niet veel moeilijker dan deze chemie Enige belangrijke formule is: CaCO 3 + CO 2 +H 2 O <--> Ca HCO - 3 Evenwichtsreactie Druipsteengrot CaCO 3 + CO 2 + H 2 O Ca HCO - 3 2

3 Begrijpen door toepassen Zelfde als bij vergeetmenietjes Begrijp je alleen door het te gebruiken Waterchemie: Begrijpen door het toe te passen Voorbeeld ontharding (pellet reactor) Voorbeeld opharding (Suriname) 3

4 Wat is kalkafzettend water? 4

5 Wat is kalkagressief water? 5

6 Wat is hard water? 6

7 Hoe hard is hard water? totale hardheid: [Mg 2+ ] + [Ca 2+ ] = 1.5 mmol/l erg zacht zacht redelijk zacht redelijk hard hard erg hard mmol/l < > 5 eq/m 3 < >10 D < >25 1 D = 2.8 eq/m 3 ; 1 mmol/l = 2.0 eq/m 3 Limburg: Veluwe: Delft: hard water zacht water mmol/l 7

8 Hoe hard is jouw water? Zie website van het lokale drinkwaterbedrijf 8

9 YouTube 9

10 Relatie tussen Ca-pH in evenwicht (Tillmans uitgangspunt, Ca=0.5*HCO 3- ) 10

11 Ontharden CaCO 3 + CO 2 + H 2 O Ca HCO 3-11

12 Waarom ontharding? Gezondheid Vermindere opname van zware metalen (Pb, Cu, Zn) van leidingmateriaal Geen huishoudelijke waterontharders Milieu Minder zware metalen (Cu) in afvalwaterzuivering Minder gebruik van wasmiddel en fosfaat Reductie concentraat huishoudelijke waterontharders Economie Gebruik waspoeder Calciumneerslag en corossie van huishoudelijke apparatuur Engergieverbruik huishoudelijke apparatuur Visueel voorkomen van vlekken 12

13 Onthardingsmethoden wereldwijd Uitwisseling tussen Ca- (end Mg-)ionen voor Na-ions (ion exchange) Verwijdering van Ca- en Mg-ionen door membraanfiltratie Vorming van neerslagproducten van Ca- en Mg-ionen - slibprocess (USA) - pellet ontharding 13

14 Nederlandse uitving: de pelletreactor Gefluidiseerd bed Groot kristallisatieoppervlak Snelle reactie Kleine installatie Lage kosten Geen aanklitting van pelletkorrels Kristallisatieproces Pure water vrij korrels 14

15 Principe pellet reactor dosering loog en entmateriaal opwaartse stroming fluidisatie afzetting CaCO 3 op entmateriaal grotere wordende pellets periodieke pelletafvoer 15

16 Massa balans Δd = f(δc) π ( 3 3 N ) ([ ] [ ] ) k d2 d1 ρ p = Ca Ca M Q Evenwicht 2. Kinetiek 3. Massa balans Δd = f(δc) 2+ K Ca = cs = s [CO 3 2 ] dc [ 2+ = k S Ca ] [ CO ] K dt { } 3 2 s 16

17 Model berekeningen voor maken ontwerp 17

18 Amsterdam reactor 18

19 19

20 Klein oppervlak nodig 20

21 Bovenkant Amsterdam reactor 21

22 Speciale doseer nozzles 22

23 Pellet opslag 23

24 Oops!! 24

25 Oops!! 25

26 Export Nederlandse kennis 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 Ontharding Taiwan Grootste onthardingsinstallatie in de wereld (130 Mm 3 /a) grote kwaliteitsvariatie in kwaliteit rivierwater, troebelheid tot wel NTU Variatie in hardheid, 1 3 mmol/l. Vierkante reactoren in beton Flexibele loogdoseerinstallatie 31

32 Lay out installatie 32

33 Relatie tussen Ca-pH in evenwicht (Tillmans uitgangspunt, Ca=0.5*HCO 3- ) 33

34 Conditionering agressief water 34

35 Waar vinden we agressief water? Zandgrond op de Veluwe Grondwater in Suriname Permeaat van membraanfiltratie 35

36 Marmerfiltratie op de Veluwe CaCO 3 + CO 2 + H 2 O Ca HCO 3-36

37 Suriname 37

38 Suriname Area: 164,000 km 2 Inhabitants: 488,000 Groundwater 38

39 Overstromingen en multidisciplinair project 39

40 40

41 Karakteristieken Surinaams grondwater Lage ph Lage buffercapaciteit [HCO 3- ] Lage hardheid [Ca 2+ + Mg 2+ ] Gevolg: Corrosie van ijzer buizen Corrosie van betonnen materiaal Weinig buffering bij ph fluctuaties Niet voldoen aan WHO standaarden 41

42 PS Republiek 42

43 Zuiveringsschema ps Republiek Inname Beluchting en zandfiltratie Beluchting Schelpenfiltratie Debiet: 300 m 3 /h Aantal filters: 3 Bedhoogte (m): 1.8 Aantal filters: 2 Bedhoogte (m): Reinwater kelder Distributie 43

44 Waterkwaliteit ps Republiek WHO ruw water Na zandfiltratie Na schelpenfiltratie ph (-) Ca 2+ (mmol/l) Mg 2+ (mmol/l) HCO 3- (mmol/l) 6.5 < ph < < TH < 2.5 >

45 Gebrekkig onderhoud 45

46 Lopend MSc onderzoek 46

47 Tot slot: Mogelijke BSc en stage projecten Opharding water in Suriname Conditionering permeaat desalination installatie (Nederlandse Antillen) Ontzouting met wind Bouw onthardingsreactor Taiwan 47

Grondwaterzuivering. Prof. ir. Hans van Dijk

Grondwaterzuivering. Prof. ir. Hans van Dijk Grondwaterzuivering Prof. ir. Hans van Dijk 1 Kenmerken grondwater Voordelen hygiënische betrouwbaarheid constante temperatuur biologische en chemische stabiliteit gelijkmatige goede kwaliteit ongevoelig

Nadere informatie

Uitdagingen in de grondwaterzuivering. Inleiding conditionering. Ruud Kolpa Anton de Kom Universiteit Paramaribo Suriname Woensdag 9 februari 2011

Uitdagingen in de grondwaterzuivering. Inleiding conditionering. Ruud Kolpa Anton de Kom Universiteit Paramaribo Suriname Woensdag 9 februari 2011 Uitdagingen in de grondwaterzuivering Inleiding conditionering Ruud Kolpa Anton de Kom Universiteit Paramaribo Suriname Woensdag 9 februari 2011 Optimale samenstelling van drinkwater Kalkkoolzuurevenwicht

Nadere informatie

Tabel 1 - Waterkwaliteit voor een aantal parameters (indien geen eenheid vermeld is de eenheid in mg/l). aeroob grondwater

Tabel 1 - Waterkwaliteit voor een aantal parameters (indien geen eenheid vermeld is de eenheid in mg/l). aeroob grondwater Oefenopgaven Zuivering Vraag 1 In de onderstaande tabel staan de analyses van het ruwe water van drie zuiveringsstations gegeven. Het betreft een aeroob grondwater, een oppervlaktewater (directe zuivering)

Nadere informatie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie

Nadere informatie

Verzadigingsindex of Langelier index

Verzadigingsindex of Langelier index Verzadigingsindex of Langelier index Water dat gebruikt wordt om het zwembad te vullen en het suppletiewater is gewoonlijk leidingwater met een constante en bekende samenstelling. Door toevoeging van chemische

Nadere informatie

Hoe aan de loodnorm voldoen? AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel

Hoe aan de loodnorm voldoen? AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel Materialen in contact met DW: Europese lijdensweg: geen uniforme EAS Herziening van de DW-richtlijn: nog steeds geen doorbraak DW in contact met materialen: Elk water zorgt voor corrosie van het omhullende

Nadere informatie

Drinkwater, lekker belangrijk! NLT module voor 5 vwo

Drinkwater, lekker belangrijk! NLT module voor 5 vwo Drinkwater, lekker belangrijk! NLT module voor 5 vwo Aonne Kerkstra WND 13 december 2008 1 Ontwikkelteam (2007 2008) Docenten Hofstad Lyceum Den Haag Tony van Mechelen (sk) Rob Diependaal (na) Chr. Gymnasium

Nadere informatie

Aangenomen dat alleen de waarde voor natrium niet gemeten is, is de concentratie natrium in mg/l van het bovenstaande water.

Aangenomen dat alleen de waarde voor natrium niet gemeten is, is de concentratie natrium in mg/l van het bovenstaande water. Page 1 of 9 CT011 INLEIDING WATERMANAGEMENT (20082009 Q1) (9805080901) > TEST MANAGER > TEST CANVAS Test Canvas Add, modify, and remove questions. Select a question type from the Add dropdown list and

Nadere informatie

De hardheid van drinkwater: Hoe hard zijn de aanbevelingen?

De hardheid van drinkwater: Hoe hard zijn de aanbevelingen? Seminar zachter drinkwater juli 2015 De hardheid van drinkwater: Hoe hard zijn de aanbevelingen? Seminar Zachter drinkwater Stowa Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier - KWR L. Palmen - Juli 2015

Nadere informatie

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen.

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen. Toelichting bij Voorbeeldopgaven Syllabus Nieuwe Scheikunde HAVO De opgave is een bewerking van de volgende CE-opgave: Leidingwater 2006-1ste tijdvak De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het

Nadere informatie

Eric van der Kooij 14 februari 2013

Eric van der Kooij 14 februari 2013 I nform atiebijeenkom st Ontharding pb Bunnik Eric van der Kooij 14 februari 2013 Ontharding pb Bunnik Programma 19.45 Inloop en koffie 20.00 Welkom en introductie 20.05 Toelichting op productielocatie

Nadere informatie

Stoomketels. 13.0 Demineralisatie. toren

Stoomketels. 13.0 Demineralisatie. toren 13.0 Demineralisatie 13.1 Inleiding Ionenwisselaar Om het zogenaamde ruw leidingwater geschikt te maken voor ketel voedingwater, moet het water ontdaan worden van diverse hardheidvormers zoals Calcium

Nadere informatie

INFORMATIE ONDERWERP: Waterkwaliteiten Water soorten op de CSA Leiding water w/k Onthard water Demi water (Reverse Osmosis) = Proces water van machines Voorbeelden van normen: Boiler voedingswater EN

Nadere informatie

Kostenbesparing in het ketelhuis door goed watermanagement Edwin Muller, KWR IW/RU

Kostenbesparing in het ketelhuis door goed watermanagement Edwin Muller, KWR IW/RU Kostenbesparing in het ketelhuis door goed watermanagement Edwin Muller, KWR IW/RU 27 januari 2011 1 1 Indeling presentatie Inleiding Besparen op onderhoud: de richtlijn waterbehandeling Wat zijn de stromen

Nadere informatie

Zoektocht optimale remineralisatie technologie

Zoektocht optimale remineralisatie technologie Zoektocht optimale remineralisatie technologie Onderzoeksprogramma Remineralisatie 2014-2016 Harmen van der Laan MSc. Onderzoeksprogramma 100% RO + Remin harmen.van.der.laan@oasen.nl +31(0)654704632 Onze

Nadere informatie

Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie. VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014

Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie. VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014 Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014 Wetgeving Inhoud Drinkwaterkwaliteit Drinkwaterzuivering Verandering van drinkwaterkwaliteit

Nadere informatie

4e Megalocatie Oasen

4e Megalocatie Oasen 4e Megalocatie Oasen Ontwerp van een onthardingsinstallatie CT5520 Drinkwater 2 Heleen van der Vliet - 1177079 Marianne van der Griendt - 1026224 Samenvatting Dit rapport bevat het ontwerp voor een onthardingsinstallatie

Nadere informatie

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen.

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen. TU Delft Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen Subfaculteit Civiele Techniek Sectie Gezondheidstechniek Tentamen CT3420 Gezondheidstechniek Datum : 4 april 2007 Tijd : 14.00 17.00 Er zijn

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen

Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II Vmbo 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II 1. Bouw van materie 2. Verbranding 3. Water, zuren en basen 4. Basis chemie voor beroep

Nadere informatie

Koelwater conditionering

Koelwater conditionering Aqua NL Vakbeurs, 23 maart 2017 1 Koelwater conditionering Aqua NL Vakbeurs,23 maart 2017 Nienke Koeman, Frank Oesterholt, Hans Huiting Bridging science to practice 2 TKI project Cooling water conditioning

Nadere informatie

Ontharding duurzamer en goedkoper met pure kalkkorrels

Ontharding duurzamer en goedkoper met pure kalkkorrels 15 maart 2015 Ontharding duurzamer en goedkoper met pure kalkkorrels Marc Schetters (ARCADIS, Waternet, TU Delft), Jan Peter van der Hoek (Waternet, TU Delft), Eric Baars (Waternet), Bas Hofs (KWR), Hay

Nadere informatie

EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010. Land:

EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010. Land: EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010 Land: Team: Namen en handtekeningen 1 OPDRACHT 1 Relatieve vochtigheid van de lucht 1.1: Het dauwpunt is (noteer ook de eenheid)

Nadere informatie

onderzoeken Peka Kroef 2011/2012

onderzoeken Peka Kroef 2011/2012 onderzoeken Peka Kroef 2011/2012 1 Verwerking van > 200.000 ton aardappelen per jaar Productie van gekookte aardappel producten Verbruikt hierbij ca. 600.000 m 3 water. Produceert hierbij ca. 500.000 m

Nadere informatie

KOELTORENS: BEHANDELING SUPPLETIEWATER DOET WERKINGSKOSTEN DALEN

KOELTORENS: BEHANDELING SUPPLETIEWATER DOET WERKINGSKOSTEN DALEN Nieuwsbrief MilieuTechnologie, februari 2008 (Kluwer, jaargang 15, nummer 2) Jan Gruwez & Stefaan Deboosere, Trevi nv jgruwez@trevi-env.com www.trevi-env.com KOELTORENS: BEHANDELING SUPPLETIEWATER DOET

Nadere informatie

Water hergebruiken is nog maar het begin. Doctoraat van Anh Tran, 26 november 2014

Water hergebruiken is nog maar het begin. Doctoraat van Anh Tran, 26 november 2014 Water hergebruiken is nog maar het begin Doctoraat van Anh Tran, 26 november 2014 Waterschaarste en de uitputting van natuurlijke hulpbronnen zijn belangrijke uitdagingen voor duurzame ontwikkeling. Volgens

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : September 2007. Ten

Nadere informatie

TNAV workshop.

TNAV workshop. TNAV workshop Uw stoomketel levert geld op Hydris Engineering Jonas Van Delsen Het Sustain concept: optimalisatie van stoomketelbeheer SUSTAIN concept maximale kostenbesparing Wat is sustain? manier om

Nadere informatie

Toenemende belang van de waterkwaliteit in een moderne CV-installatie. EasyFairs ICS learnshop 22/09/11 Eric Ladang Aqualisys Belgium

Toenemende belang van de waterkwaliteit in een moderne CV-installatie. EasyFairs ICS learnshop 22/09/11 Eric Ladang Aqualisys Belgium Toenemende belang van de waterkwaliteit in een moderne CV-installatie EasyFairs ICS learnshop 22/09/11 Eric Ladang Aqualisys Belgium INHOUD Wie is Aqualisys Waarom is waterkwaliteit belangrijk Problemen

Nadere informatie

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen.

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen. TU Delft Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen Subfaculteit Civiele Techniek Sectie Gezondheidstechniek Tentamen CTgz342 Gezondheidstechniek Datum : 22 augustus 26 Tijd : 9. 12. Er zijn 5

Nadere informatie

ZEEVISSEN NRC 24 01 2009

ZEEVISSEN NRC 24 01 2009 ZEEVISSEN NRC 24 01 2009 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Zeevissen blijken zo veel kalk-korrels uit te scheiden, dat ze 3 tot 15 procent bijdragen

Nadere informatie

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen.

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen. TU Delft Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen Sectie Gezondheidstechniek Tentamen CT3420 - Gezondheidstechniek Datum : 2 april 2008 Tijd : 14.00-17.00 Er zijn 4 vragen. 1 over waterchemie

Nadere informatie

Eindexamen havo scheikunde pilot 2013-I

Eindexamen havo scheikunde pilot 2013-I Beoordelingsmodel ph-bodemtest 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn geformuleerd: Het tabletje bevat bariumsulfaat en deze stof is slecht oplosbaar (in water). notie dat het tabletje

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : Augustus 2007. Ten

Nadere informatie

Logboek. Waterkwaliteit 6 720 801 305-00.1T. Voor stalen en rvs ketels met bedrijfstemperaturen tot 100 C 6 720 802 014 (2012/02) NL

Logboek. Waterkwaliteit 6 720 801 305-00.1T. Voor stalen en rvs ketels met bedrijfstemperaturen tot 100 C 6 720 802 014 (2012/02) NL Logboek Waterkwaliteit 6 720 801 305-00.1T Voor stalen en rvs ketels met bedrijfstemperaturen tot 100 C 6 720 802 014 (2012/02) NL Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Waterkwaliteit..........................

Nadere informatie

Safe DRINKING WATER production from SURFACE WATER through MEMBRANE FILTRATION. Bart De Gusseme and Dirk De Vos

Safe DRINKING WATER production from SURFACE WATER through MEMBRANE FILTRATION. Bart De Gusseme and Dirk De Vos Safe DRINKING WATER production from SURFACE WATER through MEMBRANE FILTRATION Bart De Gusseme and Dirk De Vos Uitdagingen kanaalwater 3 Grove delen (> 1 mm) Bladeren Afval Kleine deeltjes (1 mm 0,1 µm)

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Ademtest 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: Een ureummolecuul bevat NH 2 groepen / N-H bindingen, zodat er waterstbruggen (met watermoleculen) gevormd kunnen worden. (Dus ureum is

Nadere informatie

Preview Assessment: Waterchemie

Preview Assessment: Waterchemie Page 1 of 6 25112008 CT011 INLEIDING WATERMANAGEMENT (20082009 Q1) (9805080901) > CONTROL PANEL > PREVIEW ASSESSMENT: WATERCHEMIE Preview Assessment: Waterchemie Name Waterchemie Instructions Multiple

Nadere informatie

Fluïdisatie. Stage- afstudeeropdracht. Student Hogeschool Utrecht. Datum 16 september 2016

Fluïdisatie. Stage- afstudeeropdracht. Student Hogeschool Utrecht. Datum 16 september 2016 Fluïdisatie Datum 16 september 2016 Stage- afstudeeropdracht Student Hogeschool Utrecht Inhoud 1. Inleiding 7 2. Drinkwater Productie Proces 7 3. fluïd bed model 8 4. Opdracht 8 5. Begeleiding 8 6. Literatuur

Nadere informatie

Helofytenfilters voor N+P verwijdering en andere toepassingen. Studiedag Rietveldfilters in de Praktijk Johan Blom 4 november 2012

Helofytenfilters voor N+P verwijdering en andere toepassingen. Studiedag Rietveldfilters in de Praktijk Johan Blom 4 november 2012 Helofytenfilters voor N+P verwijdering en andere toepassingen Studiedag Rietveldfilters in de Praktijk Johan Blom 4 november 2012 Waar hebben we het over? Inventarisatie van Ecofyt: >800 helofytenfilters

Nadere informatie

36 e Nationale Scheikundeolympiade

36 e Nationale Scheikundeolympiade 36 e Nationale Scheikundeolympiade YARA Sluiskil PRACTICUMTOETS correctievoorschrift dinsdag 9 juni 2015 Experiment 1 Bepaling van de hardheid van Zeeuws Vlaams leidingwater(40 punten) De volgende praktische

Nadere informatie

Omgekeerde osmose installatie

Omgekeerde osmose installatie Omgekeerde osmose installatie Categorie: Waterwaarden en filtratie Voor veel aquarianen is osmosewater een begrip, waar mythische krachten aan worden verbonden. Voor een ander is het kweekwater met een

Nadere informatie

Wateranalyses : van etiket tot rapport. Jos Boonen

Wateranalyses : van etiket tot rapport. Jos Boonen Wateranalyses : van etiket tot rapport Jos Boonen Inhoud Het centraal laboratorium van de VMW Validatie van analyseresultaten Toestelkoppelingen Drinkwaterbedrijven Vlaanderen IWVA Centraal laboratorium

Nadere informatie

Moderne installaties vergen betere waterkwaliteit

Moderne installaties vergen betere waterkwaliteit Moderne installaties vergen betere waterkwaliteit Lagere watertemperaturen en moderne installatiecomponenten stellen hogere eisen aan de waterkwaliteit Donderdag 11 december Marcel Wullink Salesmanager

Nadere informatie

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Fellowonderwijs Intensive Care UMC St Radboud De relatie tussen ph en [H + ] ionen 300 250 [H + ] nmol/l 200 150 100 50 0 6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 ph

Nadere informatie

Bepaling van de buffercapaciteit

Bepaling van de buffercapaciteit WAC Bepaling van de buffercapaciteit februari 2012 Pagina 1 van 8 WAC/III/A/006 WAC INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 DEFINITIES... 4 4 OPMERKINGEN... 4 5 APPARATUUR EN MATERIAAL... 5 5.1

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2007-II

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2007-II Beoordelingsmodel EcoEthanol TM 1 maximumscore 2 Voorbeelden van juiste argumenten zijn: Er komt minder broeikasgas / de toename van het CO 2 gehalte in de atmosfeer wordt minder / het gaat de opwarming

Nadere informatie

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE CORRECTIEMODEL VOORRONDE 1 (de week van) woensdag 6 februari 2008 Deze voorronde bestaat uit 25 meerkeuzevragen verdeeld over 5 onderwerpen en 4 open vragen met in totaal

Nadere informatie

1. De relativiteit van de effluentkwaliteit

1. De relativiteit van de effluentkwaliteit 1. De relativiteit van de effluentkwaliteit 1. Water zuiveren = normen nastreven Basis uitdaging voor meeste sectoren (Nieuwe wetgeving: micropolluenten, ZM, ) 2. Filosofie van Pantarein, water zuiveren

Nadere informatie

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen.

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen. TU Delft Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen Subfaculteit Civiele Techniek Sectie Gezondheidstechniek Tentamen CT3420 - Gezondheidstechniek Datum : 21 augustus 2007 Tijd : 9.00-12.00 Er

Nadere informatie

Afvalwater: een bron van mogelijkheden. 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg

Afvalwater: een bron van mogelijkheden. 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg Afvalwater: een bron van mogelijkheden 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg 1 Jouw poep is goud waard! 2 Rotterdam Innovative Nutrients, Energy & Watermanagement (RINEW) Doel: Het realiseren van een innovatieve

Nadere informatie

Het tentamen bestaat uit 3 delen, te weten drinkwater, riolering en behandeling van afvalwater. Elk deel telt voor 33 % mee in het eindcijfer.

Het tentamen bestaat uit 3 delen, te weten drinkwater, riolering en behandeling van afvalwater. Elk deel telt voor 33 % mee in het eindcijfer. Tentamen CT3420 Civiele gezondheidstechniek Datum : 1 april 2009 Tijd : 14.00 17.00 Het tentamen bestaat uit 3 delen, te weten drinkwater, riolering en behandeling van afvalwater. Elk deel telt voor 33

Nadere informatie

BUFFEROPLOSSINGEN. Inleiding

BUFFEROPLOSSINGEN. Inleiding BUFFEROPLOSSINGEN Inleiding Zowel in de analytische chemie als in de biochemie is het van belang de ph van een oplossing te regelen. Denk bijvoorbeeld aan een complexometrische titratie met behulp van

Nadere informatie

ßCalciumChloride oplossing

ßCalciumChloride oplossing Samenvatting door R. 1673 woorden 17 februari 2013 8 1 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie Additiereactie Bij een reactie tussen hexeen en broom springt de C=C binding open. Aan het molecuul

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H6 (Chemie)

Samenvatting Scheikunde H6 (Chemie) Samenvatting Scheikunde H6 (Chemie) Samenvatting door een scholier 892 woorden 18 maart 2004 5,1 73 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Hoofdstuk 6 Twee soorten bindingen bij moleculaire stoffen:

Nadere informatie

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Toets02 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2006-I

Eindexamen scheikunde havo 2006-I 4 Beoordelingsmodel Rood licht Maximumscore 1 1 edelgassen 2 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: De (negatieve) elektronen bewegen zich richting elektrode A dus is elektrode A de positieve elektrode.

Nadere informatie

door C. G. E. M van Beek en J.W.N.M. Kappelhof Kiwa NV Onderzoek en Advies

door C. G. E. M van Beek en J.W.N.M. Kappelhof Kiwa NV Onderzoek en Advies 151 1 Drinkwater door C. G. E. M van Beek en J.W.N.M. Kappelhof Kiwa NV Onderzoek en Advies 1. Inleiding 151 3 2. Bronnen 151 3 3. Samenstelling grondwater 151 4 3.1 Chemische reacties in grondwater 151

Nadere informatie

Zelfs zuiver water geleidt in zeer kleine mate elektrische stroom en dus wijst dit op de aanwezigheid van geladen deeltjes.

Zelfs zuiver water geleidt in zeer kleine mate elektrische stroom en dus wijst dit op de aanwezigheid van geladen deeltjes. Cursus Chemie 4-1 Hoofdstuk 4: CHEMISCH EVENWICHT 1. DE STERKTE VAN ZUREN EN BASEN Als HCl in water opgelost wordt dan bekomen we een oplossing die bijna geen enkele covalente HCl meer bevat. In de reactievergelijking

Nadere informatie

Afdichting van gas en waterlekken zonder afbraak

Afdichting van gas en waterlekken zonder afbraak 2015 Afdichting van gas en waterlekken zonder afbraak Firma ALLEGRETTI BVBA Dilbeekstraat 104 1080 Brussel Telefoon : +32(2)410.88.80. Fax : +32(2)414.81.60. Email : info@allegretti.be Website : www.allegretti.be

Nadere informatie

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen.

Indien er onduidelijkheden zijn betreffende de vraagstelling, meld deze dan om verwarring te voorkomen. TU Delft Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen Sectie Gezondheidstechniek Tentamen CT3420 Gezondheidstechniek Datum : 19 augustus 2008 Tijd : 9.00 12.00 Er zijn 4 vragen. 1 over oppervlaktewaterzuivering

Nadere informatie

Eindexamen havo scheikunde II

Eindexamen havo scheikunde II Radon 1 maximumscore 1 edelgassen 2 maximumscore 1 2+ Indien het antwoord positieve lading is gegeven 0 3 maximumscore 3 aantal protonen: 84 aantal neutronen: 134 naam element X: polonium aantal protonen:

Nadere informatie

De beste manier om het water te ontharden is om een wateronthardingseenheid te gebruiken en deze direct aan de waterbevoorrading aan te sluiten.

De beste manier om het water te ontharden is om een wateronthardingseenheid te gebruiken en deze direct aan de waterbevoorrading aan te sluiten. 1. Hard water 1.1 Wat is hard water? Wanneer water 'hard' wordt genoemd, betekent dit alleen maar dat er mineralenin zitten dan in gewoon water. Het gaat dan met name om de mineralen calcium en magnesium.

Nadere informatie

Ir. Anke Grefte. NOM in de waterzuivering. Introductie

Ir. Anke Grefte. NOM in de waterzuivering. Introductie Ir. Anke Grefte Introductie Drinkwaterbehandeling bestaat uit verschillende stappen, afhankelijk van de kwaliteit van het ruw water. De aanwezigheid van natuurlijk organisch materiaal (NOM) kan problemen

Nadere informatie

HydroPro. putvorming op vlampijpen en vuurgang ketel. teruglopend ketelrendement tengevolge van hardheidsafzettingen

HydroPro. putvorming op vlampijpen en vuurgang ketel. teruglopend ketelrendement tengevolge van hardheidsafzettingen Waterbehandeling Gevolgen geen waterbehandeling: hardheidsafzettingen putvorming op vlampijpen en vuurgang ketel bij lage ph: magnetietvorming teruglopend ketelrendement tengevolge van hardheidsafzettingen

Nadere informatie

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Overzicht presentatie Ongewenste fenomenen Corrosie Ontstaan van afzettingen (scale) Microbiële groei

Nadere informatie

Waterontharder. Simpel Compact Economisch. Powered by:

Waterontharder. Simpel Compact Economisch. Powered by: Waterontharder Simpel Compact Economisch Powered by: SUMO Waterontharders De perfecte verhouding van de hoogste eisen in flow en prestatiebehoeften voor woningen waar de ruimte beperk is. Ontworpen volgens

Nadere informatie

Berekening van de saturatie-index

Berekening van de saturatie-index Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Berekening van de saturatieindex Versie november 2018 WAC/III/A/011 Inhoud INHOUD 1 Doel 3 2 Toepassingsgebied 3 3 Werkwijze 3 3.1 Doel van

Nadere informatie

12.1 Indeling volgens NEN-EN 1008

12.1 Indeling volgens NEN-EN 1008 12 Aanmaakwater 12 Aanmaakwater is een essentiële grondstof voor beton; zonder water geen hydratatie. Het is daarom belangrijk dat het aanmaakwater geen verontreinigingen bevat die: het hydratatieproces

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Juni 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Juni 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : Juni 2007. Ten Behoeve

Nadere informatie

WATERHERGEBRUIK IN DE AUTOMOBIELINDUSTRIE

WATERHERGEBRUIK IN DE AUTOMOBIELINDUSTRIE AQUARAMA TNAV WORKSHOP - 22 mei 2007 Duurzaam watergebruik in de industrie WATERHERGEBRUIK IN DE AUTOMOBIELINDUSTRIE Kringloopsluiting in de fosfatatiezone via omgekeerde osmose Jan Gruwez TREVI nv TREVI

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2008-I

Eindexamen scheikunde havo 2008-I Beoordelingsmodel Uraan 1 maximumscore 2 aantal protonen: 92 aantal neutronen: 146 aantal protonen: 92 1 aantal neutronen: 238 verminderen met het aantal protonen 1 2 maximumscore 2 UO 2 + 4 HF UF 4 +

Nadere informatie

Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie. 02 oktober 2013

Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie. 02 oktober 2013 Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie 02 oktober 2013 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

Voorkomen van Biofouling op membraan systemen door nutriënten limitatie

Voorkomen van Biofouling op membraan systemen door nutriënten limitatie Voorkomen van Biofouling op membraan systemen door nutriënten limitatie AquaNL 215 : Seminar Afvalwater en Milieu Efficiënter watergebruik, energiebesparing en circulaire economie Auteur : Marcel Boorsma,

Nadere informatie

INFOFICHE EB002 WITTE VLEKKEN OP BESTRATINGSPRODUCTEN

INFOFICHE EB002 WITTE VLEKKEN OP BESTRATINGSPRODUCTEN EBEMA NV Dijkstraat 3 Oostmalsesteenweg 204 B-3690 Zutendaal B -2310 Rijkevorsel T +32(0)89 61 00 11 T +32(0)3 312 08 47 F +32(0)89 61 31 43 F +32(0)3 311 77 00 www.ebema.com www.stone-style.com www.megategels.com

Nadere informatie

Werkzaamheden Onderzoek. Themabijeenkomst Stuurgroep Primair Proces 27 mei Willem Jan Knibbe

Werkzaamheden Onderzoek. Themabijeenkomst Stuurgroep Primair Proces 27 mei Willem Jan Knibbe Werkzaamheden Onderzoek Themabijeenkomst Stuurgroep Primair Proces 27 mei 2011 Willem Jan Knibbe Werksoorten 2 Werksoorten vergeleken met 2008 en 2009 17% 16% 29% 35% 26% 26% Vergeleken met 2008: - meer

Nadere informatie

Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt

Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt Bij de teelt van aardbeien op stellingen is het mogelijk om water en mineralen optimaler te gebruiken. Van de bemesting (stikstof en fosfaat)

Nadere informatie

Genieten van zijdezacht parelend BWT-water

Genieten van zijdezacht parelend BWT-water Genieten van zijdezacht parelend BWT-water Dagelijks gebruikt u liters water: thuis en op het werk. Om uw comfort te verhogen en u te beschermen tegen kalkafzetting en energieverlies kan u kiezen voor

Nadere informatie

Duurzaam Legionella Beheer in Koeltorens. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door SNN, koers Noord

Duurzaam Legionella Beheer in Koeltorens. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door SNN, koers Noord Duurzaam Legionella Beheer in Koeltorens Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door SNN, koers Noord Projectgegevens 1. Titel: Duurzaam Legionella beheer in koeltorens 2. Doelstelling: Het duurzaam en

Nadere informatie

Speciale oplossingen in wateroplosbare meststoffen. Nieuw

Speciale oplossingen in wateroplosbare meststoffen. Nieuw Speciale oplossingen in wateroplosbare meststoffen Nieuw Wat kunt u van Osmosol verwachten? Speciale oplossingen. En dat letterlijk en figuurlijk! Meststoffen die bijdragen aan een probleemloze teelt van

Nadere informatie

KPS_0120_GWL_2. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

KPS_0120_GWL_2. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Duin- en kreekgebieden Oostvlaamse polders Kust- en Poldersysteem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Koelwaterdag 7 december 2017

Koelwaterdag 7 december 2017 1 Koelwaterconditionering in de toekomst Koelwaterdag 7 december 2017 Nienke Koeman, Frank Oesterholt, Hans Huiting 2 Hoe ziet de toekomst er uit? 2050 Alleen hernieuwbare energiebronnen (geen fossiele

Nadere informatie

VMT: Water in de fabriek. Selectie van biociden

VMT: Water in de fabriek. Selectie van biociden VMT: Water in de fabriek 1 Selectie van biociden Utrecht 2 december 2014 Email: dolf.van.den.berg@ecolab.com 2 Agenda Wat is proces water? Waar gebruiken we het? Wat zijn de grootste uitdagingen bij opslag

Nadere informatie

Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3

Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3 Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3 A. wiskunde Differentiëren en primitieve bepalen W1. Wat is de afgeleide van 3x 2? a. 3x b. 6x c. x 3 d. 3x 2 e. x 2 W2. Wat

Nadere informatie

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over

Nadere informatie

pagina 2 van 6 1 en 2 Verschijning van vochtplekken op de binnenafwerking en aan de omtrek van het rookgasafvoerkanaal De hoeveelheid condensatie die

pagina 2 van 6 1 en 2 Verschijning van vochtplekken op de binnenafwerking en aan de omtrek van het rookgasafvoerkanaal De hoeveelheid condensatie die pagina 1 van 6 Informatie en ondersteuning Leveren moderne stookketels die minder verbruiken en compacter zijn ook minder problemen op? De afgelopen jaren zijn de stookketels van de nieuwe generatie een

Nadere informatie

MS_0100_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken. Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas.

MS_0100_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken. Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas Karakteristieken oppervlakte (km²) 876

Nadere informatie

CVS_0160_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

CVS_0160_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Pleistocene Afzettingen (freatisch) Centraal Vlaams Systeem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Waterontharders VS34 VS74 VS87 VS124 VS87H

Waterontharders VS34 VS74 VS87 VS124 VS87H Waterontharders VS34 VS74 VS87 VS124 VS87H Waarom heb ik een waterontharder nodig? Onbehandeld leidingwater bevat kalk, dat uw leidingen en kranen verstopt en de levensduur van uw elektrische toestellen

Nadere informatie

Ponsterpunt: PS Onnen; rein 700 mm Periode: Datum:

Ponsterpunt: PS Onnen; rein 700 mm Periode: Datum: Ponsterpunt: PS Onnen; rein 700 mm Periode: 1-7-2013 30-6-2014 Datum: 21-07-2014 Parameter Eenheid Aantal Gemiddeld Minimum Maximum 90% Percentiel Temperatuur graden C 23 10,8 10 11 11 Zuurstof mg/l 23

Nadere informatie

Logboek waterkwaliteit. Voor installatie en onderhoud zorgvuldig lezen. Voor warmtebronnen met warmtewisselaar van aluminium

Logboek waterkwaliteit. Voor installatie en onderhoud zorgvuldig lezen. Voor warmtebronnen met warmtewisselaar van aluminium Voor warmtebronnen met warmtewisselaar van aluminium materialen 6 720 618 589-00.2TT Logboek waterkwaliteit 6 720 642 938 (2014/05) NL Voor installatie en onderhoud zorgvuldig lezen. Inhoudsopgave Inhoudsopgave

Nadere informatie

Brabantwater en uw kraanwater

Brabantwater en uw kraanwater Brabantwater en uw kraanwater Uw kraanwater wordt geleverd door Brabant Water. Wij winnen en zuiveren grondwater, wat u later als drinkwater van hoge kwaliteit uit de kraan haalt. In totaal maken 2,4 miljoen

Nadere informatie

Uitdagingen in de grondwaterzuivering. Bronnen voor de drinkwatervoorziening

Uitdagingen in de grondwaterzuivering. Bronnen voor de drinkwatervoorziening Uitdagingen in de grondwaterzuivering Bronnen voor de drinkwatervoorziening Ruud Kolpa Anton de Kom Universiteit Paramaribo Suriname Maandag 7 februari 2011 Partners Universiteit van Suriname Faculteit

Nadere informatie

http://www.kuurwater.nl/gebruik.html

http://www.kuurwater.nl/gebruik.html http://www.kuurwater.nl/gebruik.html Overgewicht, vermoeidheid, veel zitten, stress, dat zijn problemen die vaak te maken hebben met het leven van vandaag. De hydroxydase kuur kan u helpen deze problemen

Nadere informatie

Algemene en Technische Scheikunde

Algemene en Technische Scheikunde Algemene en Technische Scheikunde Naam en voornaam: Examennummer: Reeks: Theorie: Oefeningen: Totaal: 1A 2A 3B 4B 5B 6B 7B 8B 1B 2B 3A 4A 5A 6A 7A 8A 1 1 H 1.008 2 He 4.003 2 3 Li 6.941 4 Be 9.012 5 B

Nadere informatie

Verantwoord reinigen op de CSA. Dr. Weigert Version 2.1

Verantwoord reinigen op de CSA. Dr. Weigert Version 2.1 Verantwoord reinigen op de CSA IJsberen (werkwoord) is continu heen en weer lopen. Het is vaak een uiting van nervositeit of van verveling. Nervositeit; Kan veroorzaakt worden door gebrek aan specifieke

Nadere informatie

CVS_0400_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

CVS_0400_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Oligoceen Aquifersysteem (gespannen) Centraal Vlaams Systeem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering

Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Onderzoek waterkwaliteit en Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Met behulp van kiezel, grof en fijn zand, actieve kool en wat watten werd het natuurlijk zuiveringssysteem van de bodem nagebootst.

Nadere informatie

WATERKWALITEIT IN DE ZORGSECTOR

WATERKWALITEIT IN DE ZORGSECTOR WATERKWALITEIT IN DE ZORGSECTOR Technische Analyse Opbouw /inplanting Minimale vereisten zijn hydraulisch plan van de sanitaire installatie en inplantingen van de toestellen Materiaalkeuze van de leidingen/boilers/buffervaten

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: van Tata Steel IJmuiden B.V. Wenckebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Preparatie a IJzererts Preparatie t.b.v. IVN 1009,

Nadere informatie