-2- De weg naar bevrijding

Transcriptie

1 -2- De weg naar bevrijding Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding Hoe word ik Vrij? Het Ervaringspad en het Kennispad. Zodra we helder zijn over het feit dat vrijheid (moksha) datgene is wat we ten diepste willen vrij zijn van de afhankelijkheid van objecten voor ons geluk komt automatisch de vraag naar boven: HOE WORD IK VRIJ? Je kunt nu het ervaringspad inslaan of het kennispad. Het ervaringspad komt vrijwel altijd het eerste; het introduceert verlichting (de ultieme vrijheid) als een soort transcendente staat van gelukzaligheid die door bepaalde inspanningen bereikt kan worden. Het lokt ons met beloften als samensmelting met kosmisch bewustzijn, eenwording met het goddelijke licht etc. Het is niet gek dat dit het pad is dat zich als eerste aandient, daar ons hele leven tot dan toe immers gedefinieerd is geweest in termen van ervaringen. We zien onszelf als doeners. We zijn altijd bezig om de objecten die we begeren te verwerven. Het is dus logisch dat we het Zelf * in eerste instantie ook als een object beschouwen en dat we denken dat we ons best moeten doen om het te verkrijgen of te ervaren. De aanname hier is dat verlichting (ultieme vrijheid) een ervaring* is. Door die krachtige neiging om primair een ervaring te willen hebben horen we meestal pas later over het andere pad, het kennispad, het enige pad dat de onwetendheid over onze ware aard permanent kan doorbreken. Het kennispad houdt in dat een kennisinstrument (zoals ) gebruikt wordt; het wordt inquiry of zelfonderzoek genoemd. Daar onwetendheid plaats heeft in het intellect, moet het werk daar dan ook gebeuren. Als onwetendheid wordt doorzien verliest het zijn hypnotiserende kracht en ontstaat er ruimte en ontspanning in de mind. De kennis van het Zelf komt nu vanzelf in ons naar boven. Uiteindelijk is verlichting slechts het Zelf dat schijnbaar zichzelf herkent, los van welke kennis dan ook. Zelf: een vertaling van Brahman of Atman. Het Zelf is geen object dat door ons verkregen of bereikt kan worden, het is wie we zijn. Het verwijst naar de natuur van ons bestaan, naar bewustzijn en onbegrensdheid. Ervaring: de ononderbroken interactie van een subject met objecten; het wordt gedefinieerd door verandering.

2 Het Ervaringspad Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.2 De verlichtingservaring, of staat van verlichting, is niet de verlichting of zelfrealisatie waar op doelt, namelijk de ultieme, permanente bevrijding (moksha), het vrij zijn van de afhankelijkheid van objecten voor ons geluk. De zeven punten hieronder geven aan waarom het ervaringspad geen permanente bevrijding kan brengen. Het versterkt de oorzaak van de binding met Samsara*, het wereldse leven. De oorzaak van onze gebondenheid is het feit dat we onwetend zijn over onze ware natuur als onbegrensd bewustzijn (awareness), waardoor we kampen met een gevoel van tekortschieten en niet goed genoeg zijn. Vanuit dit gevoel van begrensdheid ontstaat het verlangen naar de objecten waarvan we geloven dat ze ons compleet zullen maken. En zeker, als je krijgt wat je wil kan dat een gevoel van verlichting en vervulling geven; het is echter altijd van tijdelijke aard... dus draait het wiel voort, en zoeken we een nieuw object of proberen we een ervaring uit het verleden te herhalen. Elke keer dat we dat specifieke object of die speciale ervaring weer proberen te krijgen wordt het verlangen ernaar versterkt. Het is ironisch dat elke actie die we ondernemen om het ongemak van onze aandacht-slurpende verlangens te verlichten, die verlangens juist versterkt en ons zo gebonden houdt aan het wiel van dood & geboorte. Het impliceert dat een verandering van onze ervaring noodzakelijk is als we een eind willen maken aan ons lijden. De belofte dat vervulling gevonden zal worden in een of andere vorm van spirituele manifestatie of een permanente buitenwereldlijke blijheid reduceert de spirituele zoektocht tot het najagen van weer een ander object. Bovendien houdt het de valse notie in stand dat we imperfect zijn, niet goed zoals we zijn, en dat we dringend aan verbetering toe zijn voordat we in aanmerking kunnen komen voor verlichting. Deze voortdurende nadruk op het individu voedt het idee dat verlichting inhoudt dat jij als individu bevrijd wordt, terwijl... jij juist bevrijdt wordt van het individu! Samsara: een chakra, of wiel, dat voortdurend ronddraait in een oneindige herhaling. Meestal gebruikt in de betekenis van het wiel van dood en geboorte. Het verwijst naar het object-gerichte plezier dat we voortdurend najagen in de schijnbaar dualistische realiteit van het wereldse leven. Belangrijk kenmerk van samsara is voortdurende verandering.

3 Het Ervaringspad Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.3 Het gaat voorbij aan het feit dat alle objecten (incl. ervaringen) tijdgebonden en begrensd zijn. Daar elk object* tijdgebonden is kan geen enkele transcendente staat ooit een permanente ervaring worden. Alle objecten/ervaringen (inclusief gedachten en emoties) zijn in een continue staat van verandering. Daarbij komt nog dat elk object per definitie begrensd is; het is immers alleen te identificeren als object door de grenzen die het afscheidt van andere objecten. Het spreekt voor zich dat het onmogelijk is voor twee in hun aard veranderlijke en begrensde objecten het object dat ervaren wordt en onze eigen mind om een eeuwigdurend, onbegrensd, resultaat voort te brengen. Het gaat voorbij aan het feit dat een ervaring gedefinieerd wordt door verandering. Ervaring is de ononderbroken interactie van een subject met objecten. Daar waar geen verandering is, kan geen sprake zijn van een ervaring en dus ook niet van iets of iemand die de ervaring meemaakt (de ervaarder). Dat betekent dat geen enkele ervaarder een staat kan ervaren die onveranderlijk is, laat staan permanent in zo'n staat te verkeren. Het gaat voorbij aan het feit dat de ervaarder de mind niet bewust onder controle heeft. Stel dat er wel een manier zou zijn om het object van de ervaring een permanente status te geven, dan nog zou niemand in staat zijn om permanent geconcentreerd te blijven op het object om daarmee de ervaring in stand te houden; onze mind functioneert spontaan en is niet onder onze controle. Als je denkt dat dat wel zo is: kun je voorspellen wat je over 20 minuten, of zelfs over 20 seconden zult denken? Zelfs in bepaalde gecontroleerde situaties, bijvoorbeeld wanneer je een goed voorbereide presentatie geeft, kun je niet weten welke gedachtesprongen de mind tussendoor wellicht zal maken. Het is dus duidelijk dat niemand ooit zijn mind ononderbroken in een specifieke staat kan houden. Object: alles dat waargenomen, voorgesteld of ervaren wordt is een object, terwijl ik het subject ben waardoor alle objecten gekend zijn. Als je verlichting ziet als iets dat je kunt bereiken, dan heb je het gereduceerd tot een object; en elk object (een ding, gebeurtenis, emotie of gedachte), evenals elke actie, is in zijn aard begrensd.

4 Het Ervaringspad Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.4 Het ontkent de non-duale natuur van het bestaan. Het geloof dat verlichting ultieme innerlijke vrijheid iets is dat je kunt bereiken of verwerven betekent dat je blijkbaar je eigen inherente natuur hier en nu niet ervaart. De inherente natuur van iets, is datgene wat niet ontkend of teniet gedaan kan worden. Het niet ervaren van onze inherente natuur (bewustzijn/awareness) is dus onmogelijk. Bewustzijn is eeuwig, altijd aanwezig en alles doordringend; het is de natuur van alles, het is wat we in essentie zijn. We ervaren daarom altijd bewustzijn. Géén bewustzijn ervaren is dus onmogelijk. Het ontkent het belang van kennis. Veel mensen doen af als een intellectuele mind game, omdat het belang van kennis, van begrijpen en weten benadrukt. De volgende anekdote illustreert het belang van kennis. Een vrouw op werk aan telefoon, heeft een potlood nodig om iets te noteren en vraagt degene aan de andere kant van de lijn even te wachten terwijl zij paniekerig in de rommel op haar bureau naar haar potlood zoekt. Als ze opkijkt naar haar collega die het tafereel gade heeft geslagen wijst hij met zijn vinger naar zijn oor, waarop zij naar haar eigen oor tast waar ze het potlood vindt dat ze eerder op de dag achter haar oor gestoken heeft. Analoog aan deze anekdote zoeken wij naar iets dat we allang hebben. We doen dat door materiële en immateriële objecten na te jagen, onwetend over het feit dat vrijheid en geluk onze inherente natuur als onbegrensd bewustzijn is. Kern van de zaak is dat we niet iets kunnen doen om datgene te krijgen wat we al hebben. De enige manier waarop we kunnen krijgen wat we al hebben is als we niet langer onwetendheid zijn over het feit dat wij die ultieme innerlijke vrijheid en permanent geluk zelf zijn. Kortom, KENNIS is de sleutel voor onze bevrijding. Conclusie bij het Ervaringspad. Voorgaande analyses laten duidelijk zien dat het ervaringspad ondanks haar aantrekkingskracht fundamenteel ontoereikend is om ultieme vrijheid en permanent geluk voort te brengen. Als het ons doel is om onvoorwaardelijke vrijheid, onbegrensdheid en permanent geluk te realiseren en we dit nastreven door ons te richten op specifieke ervaringen, dan botsen we onvermijdelijk op een belangrijk dilemma, namelijk, hoe kan iets dat BEGRENSD is, iets voortbrengen dat NIET BEGRENSD is? Of nog preciezer geformuleerd: hoe kan een begrensd en veranderlijk individu... dat een begrensd object nastreeft middels een begrensde actie... ooit een niet-begrensd, permanent resultaat (verlichting) voortbrengen?

5 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.5 Vedantisch Zelfonderzoek. In lijnrechte tegenstelling met het ervaringspad gaat het bij het kennispad om het leren begrijpen dat de realiteit in essentie non-duaal* is (alles is één), ook al lijkt onze ervaring en intuïtie dit te weerspreken. Dat we de realiteit als dualistisch beschouwen is niet zo verwonderlijk, daar we geconditioneerd zijn onze zintuigen als enig middel te zien om kennis op te doen, en deze zintuiglijke informatie vanuit een bepaald (en dus begrensd) perspectief te interpreteren. Zoals al eerder geconstateerd werd, is bij de onwetendheid over onze aard geen sprake van een ervaringsprobleem, doch van een kennisprobleem. Dit kennisprobleem wordt veroorzaakt doordat de instrumenten die we in het wereldse* leven ter beschikking hebben om kennis te verzamelen (namelijk waarneming en interpretatie ) alleen werken met betrekking tot objecten. En daar ik (puur bewustzijn*) geen object ben, werken de gebruikelijke kennis-instrumenten (waarneming & interpretatie) dus niet als het gaat om het verkrijgen van zelfkennis. Een kennisinstrument dat dit wel kan is. Bij * is kennis geen doel op zich, doch slechts bedoeld om de onwetendheid over onze aard te doorgronden. En als onwetendheid oplost, komt zelfkennis vanzelf naar de voorgrond, waarmee Vedantische kennis en zelfonderzoek hun doel bereikt hebben en niet meer nodig zijn. Kern van het Vedantisch zelfonderzoek is het maken van onderscheid tussen wat ECHT is en wat SCHIJNBAAR ECHT is (atma-anatma-viveka), tussen het ZELF en het NIET-ZELF. In het onderzoek wordt het bestaan van de objectieve fenomenen (objecten) die het duale universum vormen niet ontkend, maar er wordt wel aangetoond dat ze NIET ECHT zijn in de zin dat ze niet permanent zijn en voor hun bestaan volledig afhankelijk van awareness. Hierna volgt een aantal logische redeneringen (onderzoekslijnen) die gericht zijn op de verheldering van het concept van non-dualiteit, de Vedantische bewering dat er maar één, non-duale, realiteit bestaat. Bewustzijn/Awareness: het is goed om in het achterhoofd te houden dat voor bewustzijn (awareness) niet hetzelfde is als mind (de kenner van objecten, die we denken te zijn). Voor is bewustzijn simpelweg dat waar alle objecten in verschijnen. Het is dus meer in de richting van zijn of bestaan/leven. Awareness: synoniem voor puur bewustzijn; het is dat waar alles uit ontstaat, in verschijnt en door gezien wordt. Awareness is altijd aanwezig, wordt altijd direct ervaren, en openbaart zichzelf; het is de essentie van het gehele manifeste universum. Als awareness zijn we de altijd aanwezige, alles doordringende, onveranderlijke ondergrond van alles dat is. Het hele universum van schijnbare objecten is van jou afhankelijk voor zijn bestaan. Jij bent dat wat altijd goed is, het enige dat niet ontkend of teniet gedaan kan worden. Stel dat awareness ontkend zou worden... wie zou dan degene zijn die de ontkenning doet? En wie is het die zou weten dat je ontkend wordt? Non-duale visie: het kunnen zien dat alles gemaakt is uit jou en weer in jou opgaat, terwijl jij altijd vrij bent van objecten. (jij/jou: puur bewustzijn/awareness). : letterlijk: de kennis die een einde maakt aan alle kennis. Wereldse leven: de schijnbare realiteit; het object-gerichte leven dat we als echt beschouwen. Mind: een benaming voor het proces van de voortdurende, veranderende, gedachten die in ons bewustzijn verschijnen.

6 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.6 Onderzoek naar de locatie van Objecten. Bij dit onderzoek gaat het erom te bepalen waar objecten exact te lokaliseren zijn en waar de ervaring van die objecten plaatsvindt ¹). Hoe wij de wereld ervaren komt feitelijk neer op een transactie tussen een subject en een object. Het subject ben ik. Het object is datgene wat door mij waargenomen wordt. En daarbij lijkt het zo te zijn dat ik hier ben, en het object daar. Het object kan grofstoffelijk zijn (mensen, plaatsen, fysieke objecten), of subtiel (sensaties, emoties, en gedachten). Stel, ik loop door een weiland en zie ineens een boom voor me opdoemen. Gebaseerd op wat mijn ogen me vertellen is de boom tien meter van mij verwijderd. Maar is dat waar? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst het mechanisme van perceptie onder de loep nemen. In dit geval gaat het om een visuele waarneming. Licht wordt weerkaatst door een object en ontvangen wordt door onze ogen, via de retina, waarna vervolgens een gereflecteerd beeld van het waargenomen object in de mind verschijnt. Wat we nu feitelijk zien is niet het schijnbare object, maar een beeld ervan of een idee erover in onze mind. Hiermee komen we bij het volgende onderzoeksaspect, namelijk de mind* zelf. Bestaat er een afstand tussen puur bewustzijn (awareness*) en mij? Of anders gezegd, hoe ver is mijn mind van mij verwijderd? Het logische antwoord is natuurlijk dat er geen afstand is tussen mijn mind en mij. En daarom is er geen scheiding tussen de objectieve wereld en mij, de subjectieve waarnemer ervan. Of nauwkeuriger geformuleerd, er is geen scheiding tussen de objectieve wereld en mij, het pure bewustzijn waarin alle schijnbaar objectieve fenomenen verschijnen. Door de identificatie met ons lichaam lijken we afgescheiden te zijn van de objecten die ons omringen. Maar als je kunt zien dat je lichaam niets meer is dan een object dat in jou (puur bewustzijn) verschijnt, dan heb je de non-duale aard van de realiteit herkent. Je kunt deze onderzoekslijn ook toepassen op de waarnemingen van de overige zintuigen; dat geeft steeds hetzelfde resultaat. Conclusie. Al dat we ervaren van de fysieke wereld is in essentie een ervaring van een verschijning in de mind, zoals ook al onze emoties en gedachten mentale fenomenen zijn. Alles wat we ervaren kan teruggebracht worden tot gedachten, en daarmee tot puur bewustzijn (awareness), daar gedachten niet los van awareness kunnen bestaan. ¹) Het doel van het onderzoek naar de locatie van objecten en andere Vedantische leringen is niet alleen om objecten te doorzien als zijnde niet echt, maar vooral om het subject, puur bewustzijn (awareness) te onthullen. Los van waar objecten nou precies zijn ( daar of in de mind), wordt het Zelf onthuld als zijnde getuige (vrij van ervaren en ervaringen) zodra de aandacht er naar toe geleid wordt. Puur bewustzijn (awareness) wordt verward met objecten totdat de aandacht naar puur bewustzijn (awareness) wordt geleid.

7 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.7 Onderzoek naar het schijnbaar onafhankelijke bestaan van objecten. Dit onderzoek is een verdieping van het onderzoek naar de locatie van objecten. Doel is om vast te stellen of het object dat in de mind weerspiegeld wordt al dan niet een onafhankelijk bestaand object is. Als we bezien hoe onze ervaring van (schijnbaar onafhankelijke) objecten tot stand komt dan valt op dat het identificeren en herkennen van een object altijd gebeurt via onze zintuigen (vorm en kleur worden waargenomen via het gezichtsvermogen; toonhoogte, volume en stilte door het gehoor; hardheid of zachtheid door de tastzin; geuren door de reukzin; smaken door de tastzin). Alle objecten, zowel de grofstoffelijke als de subtiele, zijn alleen te onderscheiden via zintuiglijke waarneming of interpretatie van zintuiglijke informatie. Beide vinden plaats in awareness en hebben geen waarneembaar bestaan buiten awareness. Stap 1 Geen enkele zintuiglijke ervaring toont het bestaan van een onafhankelijke waarnemer aan. Via de zintuiglijke ervaring van wat we als een onafhankelijk object zien ervaar je geen andere waarnemer die onafhankelijk van jou bestaat. Anders gezegd, je observeert niet een ander observeerder, ruikt geen ander ruiker, hoort geen andere luisteraar. Jij bent de enige getuige, de enige waarnemende entiteit waarvan we het bestaan zonder enige twijfel vast kunnen stellen. Stap 2 Geen enkele zintuiglijke ervaring toont het bestaan van een onafhankelijk object aan. Als je goed kijkt naar je eigen directe ervaring* dan valt op dat de waarnemingen van om het eender welk zintuig niet optellen tot het geheel van het object dat jij een onafhankelijk bestaan toedicht. Wat je feitelijk ervaart is niet een onafhankelijk fysiek object, maar slechts een of meerdere specifieke zintuiglijke kwaliteiten (bijvoorbeeld vorm en kleur, waargenomen via het gezichtsvermogen). Ergo: er kan niet aangetoond worden dat de zintuiglijke kwaliteiten die we ervaren van een object komen dat buiten ons bestaat. Stap 3 Geen enkele zintuiglijke ervaring toont het onafhankelijke bestaan van een specifieke sensatie (zintuiglijke kwaliteit) aan. Die kwaliteiten zijn niet ergens daar in de wereld, erop wachtend om ervaren te worden. Als we aan zouden willen tonen dat dit wel het geval is zouden we in staat moeten zijn om die specifieke kwaliteit ook middels een ánder zintuig te ervaren, hetgeen absoluut onmogelijk is (we kunnen een kleur of vorm niet horen, een geluid niet zien, een geur niet voelen, etc.). Bijgevolg zien we: (1) De zintuiglijke kwaliteit en het zintuig dat de sensatie waarneemt zijn in wezen één. (2) De reukzin is de ondergrond van elke specifieke geur. Directe ervaring: dat wat je hier en nu feitelijk kunt waarnemen met een of meerdere van je zintuigen. Voorbeeld: als je je hand op iemands rug legt, wat voel je dan? Je kunt met die aanraking vorm voelen, textuur, kou of warmte, vochtigheid of droogte, maar... geen rug.

8 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.8 Stap 3 (vervolg). DE ZINTUIGLIJKE KWALITEIT EN HET ZINTUIG DAT DE SENSATIE WAARNEEMT ZIJN IN WEZEN ÉÉN. Ruiken, bijvoorbeeld, gebeurt alleen als er een geur geregistreerd wordt in onze mind; anders gezegd: als een specifieke geur in onze mind verschijnt, noemen we die ervaring ruiken. Geur en de reukzin zijn dus wederzijds afhankelijk van elkaar; het ene kan niet zonder het andere bestaan; geen van beide heeft dus een onafhankelijk bestaan. DE REUKZIN IS DE ONDERGROND VAN ELKE SPECIFIEKE GEUR. De reukzin is de ondergrond van elke specifieke geur. Met andere woorden, de reukzin is wat het mogelijk maakt een specifieke geur te ervaren. We kunnen zeggen dat de reukzin niet afhankelijk is van welke geur dan ook, terwijl elke willekeurige geur voor zijn bestaan afhankelijk is van de reukzin. De reukzin wordt ervaren in de verbinding met een grote variëteit aan geuren en is dus voor zijn bestaan niet afhankelijk van een specifieke geur. Stap 4 Geen enkele zintuiglijke ervaring toont het onafhankelijke bestaan aan van een specifiek zintuig (zintuiglijk orgaan). Ook de zintuigen zelf zijn niet ergens daar in de wereld als een soort gereedschapskist, die erop wacht om gebruikt te worden door awareness zodat awareness ervaringen kan hebben. De zintuigen zijn immers een hoedanigheid van awareness zelf en zijn dus niet afgescheiden van awareness. De zintuiglijke instrumenten (neus, oren etc.) waarmee we zintuiglijke informatie verzamelen zijn te vinden in het fysieke lichaam, terwijl de zintuigen zelf (de zintuiglijke organen zoals ruiken, horen etc.) feitelijk functies van de mind zijn. Dus zoals we al eerder constateerden in het onderzoek naar de locatie van objecten alle schijnbaar objectieve zintuiglijke ervaring speelt zich af in de mind. Met andere woorden, alle ervaring is in essentie GEDACHTEN. Stap 5 Geen enkele zintuiglijke (en dus mentale) ervaring toont het onafhankelijke bestaan aan van gedachten. Mind een functie gekenmerkt door de gedachten die er in verschijnen is niets anders dan awareness dat verschijnt in subtiele vorm. Mind is dus afhankelijk van awareness voor zijn bestaan. Conclusie. Alle schijnbaar onafhankelijke objecten worden wel degelijk ervaren (en als gedachten in de mind geregistreerd), doch zijn van niet-blijvende aard. Uiteindelijk zullen ze weerom opgaan in puur bewustzijn (awareness), de substantie waar ze uit ontstonden. De conclusie die we hier kunnen trekken is dat objecten niets anders zijn dan awareness en dus niet buiten awareness kunnen bestaan. Alleen awareness is echt; de essentiële natuur van de realiteit is daarom non-duaal.

9 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.9 De wetenschap van de quantummechanica over het schijnbaar onafhankelijke bestaan van objecten. De natuurwetenschappen (quantummechanica) staven bovenstaande analyse. De quantum fysici alhoewel dualistisch in hun omarming van de materiële natuur van het universum hebben vastgesteld dat materie oplost in steeds kleinere meeteenheden totdat het uiteindelijk uiteenvalt in golven, en tenslotte elke waarneembare vorm verliezen. Bovendien blijkt materie in de vorm van subatomaire deeltjes in werkelijkheid steeds tussen niet-manifeste staat en manifeste staat heen en weer te flitsen. Wat zelfs nog vreemder is, is het feit dat datgene waarvan vastgesteld wordt dat het bestaat, afhankelijk is van de verwachting van degene die het observeert, wat niet alleen de substantie, maar ook de bron van elk waar te nemen object in vraag stelt. Hoe nauwkeuriger we materie onderzoeken, des te ongrijpbaarder en betwistbaarder de schijnbaar materiële natuur ervan wordt. De onmogelijkheid om het bestaan van onafhankelijke objecten te bewijzen doet nog niet alle twijfel over het mogelijke autonome bestaan van objecten verdwijnen. De vraag blijft, Zien we de wereld omdat deze er is? (shrishti-drishti-vada), of Is de wereld er omdat we deze zien? (drishti-shrishti-vada). We hebben gezien dat het onmogelijk is om te bewijzen dat objecten los van onze waarneming bestaan, maar is het te bewijzen dat het feitelijk projecties van awareness zijn? In de volgende paragraaf de objectieve natuur van materie wordt hier verder op ingegaan. De verklarende woordenlijst geeft meer informatie over shrishti-drishti-vada en drishti-shrishti-vada. Srishti: creatie van het universum (het ontvouwen van namen en vormen). Drishti: het zien, waarnemen. Vada: denktrant, aanname. Mind: een benaming voor het proces van de voortdurende, veranderende, gedachten die in ons bewustzijn verschijnen.

10 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.10 De objectieve natuur van materie. Bij het onderzoek naar de locatie van objecten zagen we al dat een object alleen gekend kan worden en dus bestaan als het verschijnt in bewustzijn (awareness). Een object kan alleen als zodanig geïdentificeerd worden door middel van zintuiglijke waarneming. Een essentiële vereiste voor zintuiglijke waarneming is dat er een specifieke kenmerkende eigenschap is die waargenomen kan worden; de intrinsieke natuur van een object is immers dat het een of meer specifieke kenmerken bezit. Als iets geen specifieke kenmerken heeft kan het dus geen object worden genoemd. Kan een object bestaan zonder dat de specifieke kenmerken ervan worden waargenomen? De stelling hier is dat een object kan bestaan, ook al wordt het niet waargenomen; immers, ook al ben jij het object niet gewaar, andere mensen kunnen wel degelijk waarnemen dat het bestaat. Voor een goed begrip van dit onderwerp moeten we weten vanuit welk perspectief we naar dit onderwerp kijken, namelijk dat van het individu, dat zijn of haar eigen realiteit creëert (Jiva Shrishti de creatie van het individu ), of vanuit het grotere geheel (Isvara Shrishti God's creatie ). Jiva Shrishti De subjectieve realiteit van het individu. Elk individu creëert zijn of haar eigen realiteit. Waarnemingsbekwaamheid, emotioneel gedrag en intellectuele vermogens kleuren immers ieders ervaring van de objectieve realiteit. Isvara Shrishti De objectieve realiteit van de goddelijke creatie. Het individu bestaat binnen een groter ervaringsveld, dat voor zijn ontstaan volstrekt niet afhankelijk is van het individu, en dat maar in minieme mate door hem of haar beïnvloed kan worden. Dit objectieve veld van de collectieve ervaring is onpersoonlijk en werkt strikt volgens de logica van natuurwetten (dharma's het geheel van universele fysieke, psychologische en ethische wetten) die zorgen voor de natuurlijke orde. Het is een intelligent georganiseerd en ingenieus vormgegeven universum, ook al lijkt het niet altijd even mooi en compassievol. Er kan dus inderdaad een object bestaan buiten het ervaringsveld van een individu We kunnen bijvoorbeeld zeggen dat de Grand Canyon bestaat, ook al zijn we niet in Arizona om hem waar te nemen. Volgens geldt zelfs dat wanneer een object buiten het collectieve bewustzijn van alle individuen zou bestaan (m.a.w. dat er geen enkel individu is die het waarneemt), dit object zich nog altijd binnen het domein van Isvara, of het macrokosmische bewustzijn zou bevinden. Samenvattend: materie is per definitie een object en vereist daarom het bestaan van een veld waarbinnen zijn specifieke kenmerken gevalideerd kunnen worden en daarmee dus zijn materiële werkelijkheid. Bewustzijn (awareness) is wat er aan de materiële werkelijkheid ten grondslag ligt, de oergrond, dat waarin alle objecten verschijnen en gekend zijn en wat dus bestaat voorafgaand aan welk object ook. En daar elk effect slechts zijn oorzaak in een andere vorm is, kan de essentiële natuur van alle objecten niet anders zijn dan bewustzijn (awareness).

11 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.11 Onderzoek naar bron en substantie van objecten. Voorgaande analyses concludeerden dat objecten verschijnen binnen bewustzijn (awareness) en er ook weer in verdwijnen. Ze zijn bovendien afhankelijk van bewustzijn voor hun bestaan (het is hun oergrond, hun natuur). Objecten hebben geen leven van zichzelf en kunnen zichzelf niet creëren. Als het niet bewezen kan worden dat objecten die verschijnen er ook werkelijk zijn, en deze objecten niet in staat zijn zichzelf te creëren, dan is het enige logische alternatief dat ze gecreëerd worden door awareness of dat het projecties zijn van awareness. Puur bewustzijn (awareness) is feitelijk de enig mogelijke bron, simpelweg omdat een fenomeen als creatie niet kan plaatsvinden. De zieners (rishi's) van weleer wisten al dat energie niet gecreëerd of vernietigd kan worden. Proefondervindelijk onderzoek in de wetenschap heeft dit verwoord in de wet van behoud van energie: elk effect is niets anders dan zijn oorzaak in een andere vorm. En daar elke substantie waar een object van gemaakt is zelf ook een object is dat zichzelf niet kan creëren en waarvan niet bewezen kan worden dat het bestond vóór het pure bewustzijn (awareness) waarmee het werd waargenomen¹) is de enige logische conclusie dat deze substantie waar alle objecten uit gemaakt zijn, niets anders is dan puur bewustzijn (awareness) zelf. Zelfs de meest grofstoffelijke objecten zijn niets anders dan awareness dat verschijnt aan awareness. Met andere woorden, waar we menen dat er sprake is van WAARNEMING is er eigenlijk sprake van PROJECTIE. Net zoals de dromer de schijnbaar echte fenomenen in de droom projecteert in en vanuit zijn of haar mind, projecteert ook Isvara* het gehele universum met alle grofstoffelijke en subtiele aspecten in en vanuit puur bewustzijn (awareness). ¹) Alle objecten verschijnen alleen in een mind die belicht wordt door awareness. Isvara: God. Een term die gebruikt wordt als een personificatie van het geheel aan fysieke, psychologische en ethische wetten dat verantwoordelijk is voor de werking van het manifeste universum besturen.

12 Een introductie in Vedantisch zelfonderzoek hfdst.2 de weg naar bevrijding pag.12 Alleen kennis kan de onjuiste ideeën over het belang van specifieke (spirituele) ervaringen uitbannen. Als we volledig begrijpen dat we non-duaal bewustzijn zijn, dan verdrijft dit automatisch de onjuiste noties over spirituele ontwikkeling en verlichting, namelijk: Ik hoef niets specifieks te doen om het Zelf te bereiken. Het bestaat immers al voordat de ervaarder verschijnt. Het Zelf (awareness) is simpelweg het licht waarin de ervaarder verschijnt en waardoor hij of zij gekend (beschenen) wordt. Ik hoef niet een bepaalde openbaring te hebben gehad die me verlicht. Het is sowieso niet het schijnbare individu (dat feitelijk niets anders is dan een inert complex bestaande uit subtiele en grofstoffelijke materie) dat verlicht raakt. Via het mechanisme van de mind realiseer ik me simpelweg dat ik Awareness ben, een feit waar ik Awareness aldoor al bewust van was. Ik hoef dus ook geen enkele speciale ervaringsstaat te reproduceren of in stand te houden om verlicht te kunnen zijn. Pogingen om het Zelf (awareness) opnieuw te ervaren zijn zinloos omdat de ervaarder het Zelf allang al ervaart. De realiteit is immers non-duaal; er is slechts één Zelf, het is altijd aanwezig en is alles wat is. Verlichting is... zelfkennis. Pogingen om awareness te ervaren zijn volkomen zinloos daar we puur bewustzijn (awareness) zelf zijn. De natuur van de realiteit is non-duaal, awareness is al wat is. Het is feitelijk het enige dat we ervaren. In tegenstelling tot de gebruikelijke idealisering van verlichting als mystieke staat, is verlichting simpelweg zelfkennis. Het is de onwankelbare zekerheid verkregen door directe waarneming: Ik ben onbegrensd, puur bewustzijn en niet het begrensde individu (lichaam/mind/ zintuigen-complex) dat ik lijk te zijn. Het is het besef dat ik alles ben dat is. Het resultaat van deze kennis is dat de REALITEIT van het ego* niet het BESTAAN permanent ontmaskerd is als zijnde niet echt, waardoor er een einde komt aan het lijden dat voortkomt uit identificatie met een LICHAAM / MIND / ZINTUIGEN-COMPLEX. Een ander resultaat is dat alle bindende angsten en verlangens geneutraliseerd zijn en dat het panische najagen van veiligheid, plezier en deugdzaamheid tot een einde is gekomen. Tenslotte is ook de tweedeling subject/object opgelost in het besef Ik ben alles dat is, met andere woorden, het Zelf is bevrijd van het geloof dat het een individu is. Elke binding aan objecten is vernietigd. Ik sta volkomen zeker in de overtuiging dat niets ook maar iets kan veranderen, kan toevoegen of afdoen aan mijn essentie, mijn natuur. Ego: ego claimt de sensaties, emoties, en kennis die in de mind verschijnen; het heeft zichzelf uitgeroepen tot een onafhankelijke bewuste entiteit (een onafhankelijk individu) en spreekt van ik, mij, mijn. Het claimt een entiteit te zijn die actief is (een doener) en ervaringen heeft, terwijl het eigenlijk niets meer is dan een gedachte die in de mind ervaren wordt.