Gespreksnotitie Bestuurlijk overleg over kabinetsstandpunt over advies Commissie Werkend Perspectief over jonggehandicapten

Transcriptie

1 Gespreksnotitie Bestuurlijk overleg over kabinetsstandpunt over advies Commissie Werkend Perspectief over jonggehandicapten De Landelijke Cliëntenraad heeft kennisgenomen van het advies van de Commissie Werkend Perspectief aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over: hoe de regierol bij de (re)integratie van jongeren met een arbeidshandicap moet worden vormgegeven. Daarbij is tevens gevraagd: een bijdrage te leveren aan de inventarisatie en oplossing van knelpunten bij de (re)integratie van jongeren met een arbeidshandicap in het licht van de jaarlijkse 11,5 miljoen euro die hij hiervoor beschikbaar stelt aan het UWV. advies over de schakeling tussen onderwijs en werk en de rollen en verantwoordelijkheden van de diverse partijen hierbij. advies over de nazorg en de (persoonlijke) begeleiding op de werkplek van deze specifieke groep vanuit de overweging om de regelingen Begeleid Werken vanuit de WSW en de Wet REA te stroomlijnen. De LCR heeft een uitgebreid commentaar op dit advies doen toekomen aan CPW. Dit commentaar is integraal aan het advies van CPW aan de minister van SZW opgenomen. Algemene opmerkingen De Landelijke Cliëntenraad constateert met de Commissie Werkend Perspectief dat er vele actoren betrokken zijn bij de begeleiding naar werk van de jongeren met een arbeidshandicap. De wet en regelgeving bestrijkt het veld van onderwijs, zorg, opleiding en (re)integratie van jonggehandicapten. Deze behoren tot het werkterrein van 4 ministeries, OC&W, VWS, SZW en Financiën. Zij organiseren dat binnen en vanuit hun eigen beleidsdomein. Het achterliggende beleid wordt niet afgestemd en de financieringsstructuren sluiten niet op elkaar aan. Daardoor zijn de mogelijkheden om afstemming te organiseren beperkt. De vele reorganisaties, binnen de sociale zekerheid en binnen andere organisaties betrokken bij de begeleiding van jonggehandicapten naar werk, hebben er toe geleid dat jongeren met een arbeidshandicap tussen wal en schip zijn geraakt. De commissie doet veel waardevolle aanbevelingen. Voor de LCR staat voorop het wegnemen van knelpunten in de wet en regelgeving, het verbeteren van de uitvoering door het UWV, een goede informatie en voorlichting aan Wajongers en het scheppen van randvoorwaarden om Wajongers werkelijk aan het werk te krijgen en te houden. De LCR is net als de Commissie Werkend Perspectief van mening dat de regie bij (re)integratie bij de jonggehandicapten moet liggen. De LCR is echter van mening dat dit onvoldoende tot zijn recht komt in het kabinetsstandpunt over jonggehandicapten. De LCR vindt het belangrijk dat de jonggehandicapten weer onder de aandacht van het kabinet zijn gekomen. De steun aan en de aandacht voor jonggehandicapten vanuit het kabinet wordt door de LCR gewaardeerd. IRO Ook de LCR vindt het IRO een belangrijk instrument voor jonggehandicapten om zelf een reïntegratieplan uit te werken en zelf een reïntegratiebedrijf of bedrijven te kunnen kiezen. Daarbij hechten wij er aan dat de jonggehandicapten in het licht van de moties over de IRO dat jonggehandicapten worden gerekend onder de groep zeer moeilijk plaatsbaren en op grond daarvan met een resultaat financiering van te maken krijgen en tevens de mogelijkheid krijgen om scholing apart in te kopen.

2 De LCR blijft het een probleem vinden dat er geen apart budget voor oriëntatie kan worden toegekend. In deze fase kan de cliënt zich een beeld vormen van zijn wensen en mogelijkheden met betrekking tot reïntegratie. In de voorfase van de IRO kan de cliënt een assessment laten uitvoeren. De LCR is echter van mening dat een oriëntatie op reïntegratie niet altijd hoeft te betekenen dat een assessment nodig is. Assessment kan een onderdeel zijn van de oriëntatiefase. De kosten van het assessment maken onderdeel uit van de trajectprijs van de IRO. Op zich is dit winst. De LCR vraagt zich wel of hoe dit geregeld moet worden. Als de cliënt een assessment wil voordat hij een reïntegratieplan voor de aanvraag van een IRO wil maken, kan hij dan een verzoek indienen voor een assessment? Hoe lang duurt het vervolgens voor het UWV hier een beslissing over neemt? Dit mede gelet op de termijn waarbinnen de cliënt zijn plan moet indienen nadat hij heeft gemeld dat hij een aanvraag voor een IRO wil doen. Als het UWV positief beslist kan het assessment plaatsvinden. Waarna de cliënt zijn reïntegratieplan voor de IRO opstelt. De uitvoering van de assessment wordt onderdeel van het reïntegratieplan. Dus geldt hiervoor ook resultaatfinanciering? En wat gebeurt er als de UWV het voorstel voor de IRO niet toekent. Wordt het bedrijf dat de assessment uitvoert dan niet uitbetaald? No risk polis werkgevers De LCR is verheugd dat de minister de no risk-polis voor werkgevers met betrekking tot jonggehandicapten wil uitbreiden voor de duur van het werkzaam leven van de jonggehandicapte. In het kabinetsstandpunt wordt gesproken over de wajonggerechtigde. De LCR zou graag zien dat dit ook geldt voor jonggehandicapten zonder wajonguitkering. De LCR vraagt zich wel af of de noodzakelijke middelen voor deze no riskpolis geheel uit de extra middelen voor jonggehandicapten moet worden gedekt. Wij stellen voor een deel uit de premie gefinancierde fondsen te laten komen. Immers jonggehandicapten dragen bij aan deze premies als zij aan het werk zijn. No riskpolis werknemers Het kabinet stelt voor de no riskpolis voor werknemers te verlengen van 3 tot vijf jaar. Dit vindt de LCR een stap vooruit maar nog altijd onvoldoende. De LCR pleit voor een no riskpolis voor wajonggerechtigden gedurende het gehele werkzaam leven net als voor de no riskpolis voor de werkgever analoog aan de situatie voor wajonggerechtigden die in Wsw-verband werken. Om de kosten hoeft dit niet te worden nagelaten. Omdat uitbreiding van deze no riskpolis voor werknemers budgettair neutraal kan geschieden. Begeleid werken De LCR is verheugd dat voorlopig is besloten om begeleid werken in het wettelijk kader van de Wet REA en de Wsw naast elkaar te laten bestaan. Sluitende aanpak De overgang van school naar werk bij jonggehandicapten verloopt verre van soepel. Het onderwijs moet goed worden gefaciliteerd om jongeren met een arbeidshandicap toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Dit betekent: Scholen voor voortgezet speciaal onderwijs: ZML- en tyltylscholen moeten in staat worden gesteld om arbeidstraining en stage met begeleiding te bieden aan hun leerlingen. Praktijkscholen moeten arbeidstraining en stage met begeleiding kunnen bieden. Ook na het voortgezet onderwijs moeten leerlingen ten behoeve van het volgen van onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, Bve, enzovoorts deelnemersgebonden financiering kunnen krijgen om de extra kosten voor het volgen van dit onderwijs te kunnen financieren. 2

3 Met behulp van de deelnemersgebonden financiering dienen de extra kosten om te kunnen inspelen op de specifieke behoefte aan ondersteuning, begeleiding en aanpassingen van het onderwijs aan de leerlingen met een handicap te worden gefinancierd. Te denken aan: vervoer, ADL-ondersteuning, voorzieningen in onderwijs en voorziening op leerwerkplek, bemiddeling naar een stageplaats of arbeidsplaats en training van sociale vaardigheden. Onderwijsinstellingen dienen gericht te worden gefaciliteerd om hun onderwijs op passende wijze in te richten voor leerlingen met een handicap. De minister streeft er naar dat de nog aanwezige knelpunten op diverse niveaus worden weggenomen. Belangrijkste speerpunten van beleid zijn o.a het bewerkstelligen van een sluitende aanpak tussen school en arbeidsmarkt. De LCR vraagt zich af welke maatregelen de minister in deze wil treffen. Met het verdwijnen van de Wiw is de sluitende aanpak van jonggehandicapten er ernstig op achteruitgegaan. Schoolverlaters van het speciaal onderwijs met een Wsw-indicatie kunnen nu niet langer aanspraak maken op een sluitende aanpak direct na het verlaten van de school. Over het thans invullen van de sluitende aanpak moeten afspraken worden gemaakt tussen UWV en gemeenten. In de praktijk levert dit nogal wat problemen op omdat deze partijen het niet eens worden over de noodzakelijke financiële middelen. UWV vindt dat de gemeente te veel vraagt. Dit leidt er toe dat de jongeren thuis zitten te wachten op een SW-plaats. Het geen leidt tot verlies van opgedane vaardigheden en kennis. De minister is van mening dat het ministerie van OC&W verantwoordelijk is zolang de jongeren nog op school zitten. Dit uitgangspunt kan de LCR delen echter dan moet onderwijs wel met adequate financiering komen en daar wringt de schoen. De minisister zal hierover met het ministerie van OC&W overleggen. Dit vindt de LCR erg mager wat wil de minister in deze bereiken? Hoe wil de minister de gesignaleerde knelpunten binnen het onderwijs oplossen. De LCR is met de CWP van mening dat jongeren met een arbeidshandicap niet de dupe mogen worden van de beleidsafbakening tussen het ministerie van SZW en OC&W en pleit er voor zolang OC&W de noodzakelijk oplossingen niet heeft gerealiseerd artikel 22 Wet REA voor deze doeleinden in te zetten. De LCR betreurt het dat de minister dit advies van de CPW en de LCR niet overneemt. Tot slot heeft de LCR vernomen dat er het voornemen bestaat om de onderwijsvoorziening die thans nog via de Wet REA worden gefinancierd over te hevelen naar het ministerie van OC&W. De LCR maakt zijn hier zorgen over. De versnippering van voorzieningen wordt hiermee vergroot. Cliënten krijgen nu met nog meer instanties te maken voor de aanvraag van voorzieningen. Het wordt steeds ingewikkelder om uit te vinden voor welke voorziening je waar moet wezen. Arbeidsdeskundige jonggehandicapte De LCR is verheugd dat de zogenaamde jonggehandicapten teams nieuw leven worden ingeblazen. Het is van groot belang dat de noodzakelijke en deels verloren gegane expertise binnen UWV van jonggehandicapten op nieuw wordt opgebouwd en uitgebouwd. Taskforce jeugdwerkloosheid De LCR betreurt het dat u afziet van een specifieke taakstelling voor jonggehandicapten binnen de taakstelling van de taskforce jeugdwerkloosheid. Het argument dat voor geen enkele subdoelgroep geen subdoelstellingen worden geformuleerd vindt de LCR niet voldoende steekhoudend. De jonggehandicapten zijn een specifieke uiterst kwetsbare groep die ook binnen de taskforce jeugdwerkloosheid extra aandacht verdient. Het stellen van een taakstelling is hierbij van groot belang. De LCR is bevreesd dat de noodzakelijke extra inspanningen voor jonggehandicapten anders onvoldoende zullen plaatsvinden. 3

4 Participatieadviseurs De LCR heeft reeds via de stuurgroep arbeidsadviseur laten weten van harte te kunnen instemmen met het onderbrengen van het takenpakket van de arbeidsadviseur bij de arbeidsadviseur. Hierbij willen wij nogmaals nadrukkelijk opmerken dat indien mocht blijken dat de voorgestane omvang van het aantal arbeidsadviseurs, 60 locaties en gemiddeld 1,4 fte per locatie, onvoldoende blijkt te zijn er structurele middelen aan het budget van de arbeidsadviseur moet worden toegevoegd. Interdepartementale beleidsafstemming De LCR heeft met waardering kennisgenomen dat de minister de beleidsafstemming tussen de diverse ministeries met betrekking tot beleid en regelgeving ter hand gaat nemen. Wij vinden echter wel dat daar een aantal concrete doelstellingen aan moeten worden verbonden waarbij ook wordt aangegeven wanneer welke problemen moeten worden opgelost. Al eerder hebben wij gewezen op de vele knelpunten op het terrein van onderwijs. Deze problemen dienen op korte termijn te worden opgelost. De LCR kan nog niet overzien of het instellen van een Arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten een goede oplossing is voor beleidsafstemming. Dit is o.a. mede afhankelijk van de instrumenten die met dit fonds kunnen worden gefinancierd. De LCR wil graag nader worden betrokken bij de uitwerking van dit voorstel. Experimenten De Commissie Werkend Perspectief stelt voor de LCR een adviesrol te geven bij het beoordelen van voorstellen en de voorgestelde allocatie van middelen uit het budget van 11,5 miljoen van het UWV. U zult begrijpen dat de LCR hiermee kan instemmen. In de LCR is er via de lidorganisaties FvO, CG-Raad, Cliëntenbond/LPR, LVA, vakbonden en de centrale cliëntenraad UWV grote betrokkenheid van de jonggehandicapten. De LCR betreurt het dat dit voorstel van CPW niet door u is overgenomen. Jongeren denken mee De LCR wil dat jongeren actief op beleidsmatig niveau kunnen meedenken over de knelpunten om betaald werk te vinden en hoe deze op te lossen. Het dient zo te zijn dat mét jongeren gesproken wordt en niet óver hun. De ervaring leert dat jongeren dit het liefst doen in onderling overleg. De LCR is daarom zeer positief over het feit dat recentelijk bij de Landelijke Cliëntenraad AG van het UWV een commissie Wajong is ingesteld. Deze commissie zal in de toekomst de overlegpartner zijn van het UWV over de positie van jonggehandicapten. De LCR adviseert om voldoende budget beschikbaar te stellen voor de ondersteuning van de participanten in deze commissie Wajong van de cliëntenraad AG van het UWV; maar ook voor de participatie van jongeren met een arbeidshandicap in het gemeentelijk beleid. In dit kader dienen ook de cliëntenorganisaties waar jongeren met een arbeidshandicap in vertegenwoordigd zijn worden gefaciliteerd. Resultaat financiering bij scholing De minister geeft aan dat hij van mening is dat voor personen voor wie scholing nodig is om de stap naar de arbeidsmarkt te kunnen maken, scholing ingezet moet kunnen worden. De LCR kan hier van harte mee instemmen. Echter uit het regeringsstandpunt bij advies van CPW over jonggehandicapten leest de LCR dat scholing een integraal onderdeel van de trajecten moet vormen. En dit nu leidt tot problemen. De LCR vraagt zich af hoe dit standpunt van de minister strookt met zijn voornemen om motie nr 134; kamerstuk van Noorman-den Uyl, Weekers, Bruls, Van Gent en Dijk inzake verbetering IRO voor zeer moeilijk plaatsbaren over te nemen. In deze motie wordt gevraagd om een separaat scholingsreïntegratiebudget. Bij het overnemen van de motie hebt u aangegeven dat dit ook gevolgen zal hebben voor de groep zeer moeilijk plaatsbaren die geen gebruik wil maken van de IRO en via UWV gaat reïntegreren. 4

5 SER Advies over Wajong De LCR heeft met waardering kennisgenomen van het besluit om een adviesaanvraag aan de SER te sturen over de maatschappelijke participatie van jonggehandicapten. De LCR gaat er daarbij vanuit dat in dit kader ook aandacht dient te worden geschonken aan de Wet Wajong. In dit kader willen wij nadrukkelijk aandacht vragen voor het gegeven dat werk moet lonen. Voor jongeren met een arbeidshandicap kan gelden dat zij als gevolg van hun beperkingen slechts in deeltijd kunnen werken. Hun inkomen uit arbeid wordt, indien hun inkomen uit arbeid lager is dan het sociaal minimum, aangevuld uit de wajonguitkering. Dit leidt ertoe dat jongeren een inkomen hebben onder het wettelijk minimumloon. Voor jongeren met een bijstanduitkering geldt dat zij slechts worden aangevuld tot het sociaal minimum. Ook zijn er jongeren die werken met behulp van loondispensatie. Als deze groep recht heeft op een wajonguitkering is artikel 11 en 12 van de regeling samenloop inkomsten uit arbeid en arbeidsongeschiktheidsuitkering van toepassing. Deze regeling maakt het mogelijk dat het inkomen uit arbeid tot maximaal 120% van het wettelijk minimumloon kan worden aangevuld. Blijft deze regeling ook in de toekomst van kracht. Voor jongeren met een bijstanduitkering is deze regeling niet van toepassing zij krijgen een aanvulling tot het sociaal minimum. Onduidelijk is nog welke gevolgen de WAO-plannen zullen hebben voor de Wajong. Wel is duidelijk dat het nieuwe schattingsbesluit ook voor de nieuwe instroom van de Wajong van toepassing is. De vraag is wat dit voor jonggehandicapten gaat betekenen. De LCR vreest dat een aantal groepen jonggehandicapten niet meer in aanmerking zullen komen voor een Wajong uitkering hierbij denken wij onder andere aan mensen met een lichte verstandelijke handicap, mensen met psychische handicaps en mensen met autistische stoornissen. Wanneer deze mensen niet langer in aanmerking komen voor een wajong uitkering heeft dat grote gevolgen voor hun mogelijkheden tot maatschappelijke participatie. Voor hun toeleiding naar arbeid zijn zij aangewezen op de gemeente die onvoldoende competentie heeft met betrekking tot deze doelgroep. Als alleen jongeren die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn nog in aanmerking komen voor een Wajonguitkering, wat betekent dit voor hun recht op reïntegratie? Bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke handicap. Een aantal van hen kan en wil werken maar zij zijn niet in staat het minimumuurloon te verdienen. Op grond van deze constatering komen zij in aanmerking voor een Wajonguitkering. Krijgt deze groep in de toekomst wel een Wajonguitkering maar geen mogelijkheid om deel te nemen aan een traject naar de reguliere arbeidsmarkt? Dat zou betekenen dat deze groep uitsluitend via het wettelijk kader van de Wsw kan werken. Tot slot is de LCR van mening dat de inbreng van jonggehandicapten bij het advies van de SER moet worden geregeld. Informatievoorziening; brochures en internet De LCR acht het ook noodzakelijk dat er heldere brochures komen over wet en regelgeving, mogelijkheden voor reïntegratie en scholing. De LCR ziet dit als een taak van het ministerie van SZW en het UWV. Daarnaast dient er ook informatiemateriaal te worden ontwikkeld over type scholing, reïntegratie instrumenten enz.. Gelet op het feit dat dit mede in het belang is van reïntegratiebedrijven en scholingsinstituten zullen zij dit materiaal moeten ontwikkelen. Deze informatie kan worden gekoppeld aan de reïntegratiemonitor. De LCR vindt het ook belangrijk dat informatie voor jonggehandicapten wordt ontsloten via internet. Het is niet noodzakelijk om hiervoor een nieuwe internetsite te ontwikkelen. 2ZW heeft een internetsite ontwikkeld, kennisnet, deze is reeds beschikbaar. Deze website geeft en bundelt o.a. informatie over alle wet en regelgeving, informatie over handicaps, adressen van 5

6 organisaties landelijke en regionaal, enz.. De informatie op deze website wordt overzichtelijk aangeboden en op eenvoudige wijze met elkaar verbonden. 2ZW beschikt over een uitgebreid team die deze informatie ook actueel houdt. De LCR pleit ervoor dat 2ZW in staat wordt gesteld om deze website ook in de toekomst beschikbaar te houden. De informatie op de website EHBW vinden vooralsnog te fragmentarisch. Tot slot wil de LCR nog aandacht vragen voor het volgende: Toekenning REA-werkvoorzieningen, inkomenspositie jonggehandicapten, quotum in de Wet REA Toekenning REA werkvoorzieningen De behandeling van de aanvraag van werkvoorziening bij het UWV is nog altijd veel te lang. Dit heeft tot gevolg dat jongeren niet of later aan het werk kunnen of hun baan weer verliezen door het te laat toekennen van voorzieningen. Wilt u erbij het UWV op aandringen de aanvragen met spoed af te handelen. Inkomenspositie jonggehandicapten Veel jongeren met een handicap leven op het sociaal minimum. Wanneer zij een zelfstandige huishouding voeren, zijn zij nauwelijks in staat om met hun uitkering rond te komen. Als gezond mens is dit al lastig maar met de extra kosten als gevolg van een handicap is het vrijwel onmogelijk. Quotum in de Wet REA Het sociale zekerheidsstelsel benadrukt de verantwoordelijkheid van de uitkeringsgerechtgde om zelf in zijn ionkomen te voorzien. Voor mensen met een arbeidshandicap is dit niet eenvoudig niet om dat zij niet willen of kunnen werken maar omdat werkgevers nog altijd niet staan te trappelen om werknemers met een arbeidshandicap in dienst te nemen. De LCR is dan ook van mening dat werkgevers via een quotumregeling moeten worden gedwongen om werknemers met een arbeidshandicap in dienst te nemen. Besteding extra financiële middelen t.b.v. Wajongers De LCR stelt voor de extra 11,5 miljoen euro voor wajongers als volgt te verdelen. Onderwerp Budgetindicatie (x 1 miljoen) a Uitbreiding no risk polis werkgevers b Uitbreiding anticumulatiebepaling (no risk polis werknemers) 2a Extra inzet trajecten zittend bestand wajong 3,5 2,8 2, b Extra inzet begeleid werken 1,0 0,5 0,5 0,5 0,5 3a Operatie UWV-jongehandicapten teams 1,5 1, b Opbouw expertise arbeidsadviseur 0,5 1, (werkherkansingsadviseur) 4 Experimenten reïntegratie wajonggerechtigden 2,0 2, Voorlichting waaronder beheer internetsite 0,5 0,3 0,3 0,3 0,3 LCR 6 Sluitende aanpak jonggehandicapten 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 LCR 7 Inzet rea middelen t.b.v. scholing en training tot 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 ministerie OC&W financiering adequaat heeft geregeld LCR 8 Faciliteren dat jongeren met een handicap een 0,7 0,7 0,7 0,7 inbreng hebben in beleid TOTAAL 11,5 11,5 11,5 11,5 11,5 6