Ambtelijk. 22 Roermond Bestuurlijk. Ambtelijk. 23 Schinnen Bestuurli Ambtelijk. 24 S]mpelve]d Bes]uurlijk_.

Transcriptie

1 22 Roermond Bestuurlijk Ambtelijk 23 Schinnen Bestuurli Ambtelijk 24 S]mpelve]d Bes]uurlijk_ Ambtelijk 25 Siüard-Geleen Béstuuflijk Ambtelijk <kto go. 26 Stein Bes_tuurll k...9, Ambtelijk 27 Vaals 9805 Bestuurlijk 9805 Ambtelijk 28 Val^cjen^ur^^ari jde_geu[ BeatuuilIJK Ambtelijk 29 Venlo BestuurlJ k_ Ambtelijk de heer Jacobs afgemeld 30 V_enray Bestuurli[k fcjkjt^maï.../ Ambtelijk 31 Voerendaal Bestuurlijk Ambtelijk M. c2z Weert Bestuurlijk Ambtelijk Totaal Rd4 GR Maasland RWM ASL-bestuur ASL-bestuur Burgemeester Depla afgemeld Wethouder Janssen afgemeld

2 Paragraaf... Meer dan prijs? Opmerking vooraf: vooralsnog is deze paragraaf beperkt tot het element duurzaamheid voor HRA. x.l Algemeen TENDERNED VEREENVOUDfST HET AAnBESTEDNGSPROCES. HADDEN ZE DE ECONOMISCH MEEST VOORDELIGE AANBEÖNS? Aan afvalbeheer worden vanuit maatschappelijk oogpunt uitermate strenge eisen gesteld. Die strenge eisen hebben er toe geleid dat de Nederlandse afvalsector op dat gebied tot de europese, laat staan mondiale, top behoort. En dat geldt zowel voor de afvalinzameling als voor de verwerking. Van de 27 EU-landen loopt Nederland mede voorop wat betreft het beëindigen van het storten en ook wat betreft het recyclen-compostèren. Van het Nederlandse huishoudelijk afval wordt 60% gerecycled of vergist/gecomposteerd. Samen met België is Nederland daamee derde in Europa, na Oostenrijk (70%) en Duitsland (66%). Ook daar waar het (dus relatief geringe aandeel) afval alleen nog maar voor eindverwerking in aanmerking komt beldeed Nederland een Europese toppositie. Nederland behoort met België, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk en Zweden tot die landen waarbij het onwenselijke storten van huishoudelijk afval (nagenoeg) is beëindigd. Eindverwerking betekent in Nederland verbranden in afval verwerkings installaties (AVI's). Tegenwoordig worden deze overigens afvalenergiecentrale's genoemd, vanwege het feit dat het grootste gedeelte van de engergieinhoud van afval wordt teruggewonnen. Medio december 2011 hebben alle Nederlandse AVI's (of AEC's) de Rl-status ontvangen. Dat wil zeggen dat ze allemaal meer dan 60% (tot 100%) van de energieinhoud van het afval in een verbrandingsproces weer omzetten in electriciteit of proceswarmte (stoom). Verder zijn de wettelijke normen voor emissies bij afvalverbranding veel strenger dan bij welk ander verbrandingsproces dan ook. Energie uit afvalverbrandingsinstallaties is dus veel schoner dan energie uit reguliere electriciteitscentrales. Afhankelijk van het soort stof is de emissie-eis bij afvalverbranding vaak tot wel lomaal strenger dan bij reguliere energiecentrales. Het in de jaren zeventig verworven imago van "dioxinefabrieken" is voor verbrandingsinstallaties al lang niet meer van toepassing. De hoogwaardige Nederlandse praktijk is tot stand gekomen als gevolg van het stringente en consequente beleid dat de afgelopen vier decennia tot stand is gebracht. Een hoogst gespecialiseerd toezichts- en vergunningstelsel maakt van die hoogwaardigheid deel uit. Mogelijk commercieel interessante, maar milieutechnisch minderwaardige behandeling in het buitenland wordt vermeden door de stringente EVOA-regelgeving. Dat is het stelsel van regels voor de export (of import) van afval. AgentschapNL, de instantie die de im- en exportvergunningen verleent, ziet toe op een juiste toepassing van deze europese regelgeving voor het grensoverschrijdende afvalverkeer. In relatie tot de onderhavige aanbesteding is de vraag inhoeverre er enerzijds aanleiding is en anderzijds mogelijkheid is om met het Limburgse afval invloed op de milieuprestaties van de

3 afvalsector uit te oefenen. Over de aanleiding kan uit het bovengestelde gedestilleerd worden dat de standaard in Nederland al hoog is. Over de mogelijkheid valt te zeggen dat met een aandeel van 3% van de Nederlandse verwerkingscapaciteit het gewicht van het Limburgse afval relatief is. In het kader van de onderhavige aanbesteding is het relevant of, gegeven het reeds hoge niveau van de Nederlandse verwerkmgsirifrastructuur, er toch nog aanleiding is om verschillen in milieuprestaties tot uitdrukking te laten komen in de gunningscriteria. Deze vraag dient overigens bezien te worden in het ücht van de nadere onderbouwingsplicht die de nieuwe aanbestedingswet (wetsvoorstel 32440) aan aanbestedende diensten zal stellen. In de Tweede Kamer is een ruime meerderheid voorhanden om het beginsel van proportionaliteit op te nemen. Dat beginsel verlangt onder meer dat gunningscriteria transparant, wetenschappelijk en overeenkomstig hun gewicht worden gebruikt. Vandaar dat allereerst dit relatieve gewicht in beeld wordt gebracht. Pas daarna kan worden bepaald inhoeverre het hanteren van deze criteria, binnen de context van de ((West)europese) marktverhoudingen van invloed kan zijn op het milieuprofiel binnen die markt. Een ander aspect bij het opnemen van inhoudelijke gunningscriteria is het voorsorterend effect op de wijze van verwerking van het afval. Inhoudelijke gunningscriteria kunnen pas worden opgesteld als op voorhand een hoofdkeuze wordt gemaakt voor de wijze van verwerking. Hiermee wordt bedoeld dat het Limburgse afval ofwel voor verbranding ofwel voor sortering wordt aangeboden. De minimumstandaard voor HRA in het LAP is immers verbranding, maar sluit sortering niet uit. Als er dus criteria worden ontwikkeld die alleen op sortering slaan dan wordt verbranding uitgesloten. Andersom is dat eveneens het geval. Het opnemen van beide sets van criteria tegelijkertijd maakt een zeer ingewikkelde gunningsarchtectuur noodzakelijk. De vraag of daar aanleiding voor is kan beter aan de orde gesteld worden nadat allereerst inhoudelijk wordt ingegaan op de set inhoudelijke gunningscriteria in geval van een verbrandingscontract. Afzien van het benoemen van inhoudelijke criteria houdt voor de markt de mogelijkheid open om met creatieve oplossingen te komen waarbij sortering niet op voorhand is uitgesloten. x.2 Duurzaamheidsmaat in afvalland: C02-balans x.2.1 Inleiding Sinds eind van de jaren tachtig is het beleid gericht op het geleidelijk afbouwen van het storten van afval en in plaats daarvan afval te verwijderen via verbranding. Inmiddels zijn de capaciteiten door uitbreidingen ook op een dusdanig niveau gekomen dat er grofweg sprake is van een evenwicht van de aangeboden hoeveelheden en de capaciteiten (het absoluut unieke jaar 2009 is niet representatief voor een structureel inzicht; zie verder jaarverslag 2009 Vereniging ASL). Uiteraard is ook de tendens in ogenschouw te nemen om meer naar materiaalrecycling te streven. Op dit moment is deze discussie evenwel nog dermate abstract dat ze nog geen betekenis heeft gekregen in operationele zin. Van vele verwerkingsmethoden staat geenszins eenduidig vast dat materiaalrecycling uit milieuoogpunt de voorkeur verdient. Vandaar dat op dit moment dit nog geen bijzonder grote rol kan spelen in de architectuur van de onderhavige aanbesteding. Deze uitwerking van eventuele, inhoudelijke gunningscriteria is dan ook beperkt tot de meer traditionele aspecten van de afvalverbranding, te weten de C02-balans. Afvalverbrandingsinstallaties kennen daarbij zowel een milieu-plus als een milieu-min.

4 De plus bestaat uit de vermeden C02-uitstoot door substitutie van fossiele brandstof voor energieopwekking door afval. De min bestaat uiteraard uit de emissie van C02 als gevolg van het verbrandingsproces. Om deze plus en deze min op één noemer te krijgen en om deze aspecten naar proportionaliteit te kunnen afwegen tegen het aspect prijs worden de C02 scores onderling vergeleken door ze uit te drukken in de waarde die een ton C02 heeft in de internationale emissiehandel. Ongeacht de feitelijke marktontwikkeling van dag tot dag kan gesteld worden dat de afgelopen jaren 1 ton C02 in de handel in emissierechten is verhandeld voor een bedrag van ongeveer 15,- per ton. Dit bedrag wordt in de verdere berekeningen normatief gebruikt. x.2.2 De plus: de vermeden C02-uitstoot Uit het onderzoek van CE "Beter één AVI met een hoog rendement dan één dichtbij" (okt. 2010) valt af te leiden dat een AVI met een energierendement van 100%, per ton verbrand afval ongeveer 500kg C02 wordt vermeden. Vermijden betekent in dit geval dat door de vervanging van de eindige brandstof steenkool of olie door afval 500kg C02 aan de atmosfeer wordt toegevoegd die door de aard van de brandstof niet meetelt en dus wordt vermeden. Afval is immers in tegenstelling tot fossiele brandstof een hernieuwbaar product. Bij een energierendement van een AVI van 60% bedraagt de hoeveelheid vermeden C02 ongeveer 350kg. Het overzicht had betrekking op de AVI's die toen (2009) operationeel waren. De verhouding rendement-vermeden C02 zal bij benadering evenwel nog in de actualiteit valide zijn. Rendement in relatie tot vermeden C > H r I i r r - 0,97 0,67 0,63 0,61 0,59 0,55 0,49 0,41 0,39 Energierendement cnf eu-formule Bron: CE, okt 2010, tabel 1, LAP1 R1-D10 status; bewerking Vereniging ASL In december 2011 is door AgentschapNL een nieuwe lijst van de energierendementen van de Nederlandse AVI's gepubliceerd. Hoewel formeel nog geen vastgesteld beleid, is deze lijst voor het ministerie en ook de afvalsector momenteel de leidende lijst. Alle Nederlandse AVI's hebben in deze lijst een rendement boven de 60% en bezitten daarmee de zogenaamde Rl-status, waarmee wordt aangegeven dat deze centrale afval omzet voor nuttige toepassing (energieopwekking) en waarmee de centrale in aanmerking kan komen voor afvalimporten.

5 In termen van vermeden C02 is de range waarbinnen zich alle Nederlandse AVI's bevinden maximaal 150kg per ton verbrand afval. Dat is dus het verschil tussen de best en de slechts presterende AVI. In waarde uitgedrukt gaat het om een bedrag van 150/1000* 15,- = 2,25. Dat is dus bij benadering het verschil in C02-rendementsprestatie maar uitgedrukt in geld tussen de slechts en best presterende AVI.

6 x.2.3 De min: C02-emissie De emissie-eisen bij afvalverbranding zijn veel strenger dan bij andere verbrandingsprocessen. Niettemin komt er natuurlijk een aanzienlijke hoeveelheid schadelijke stoffen vrij. De officiële emissieregistratie van de overheid heeft als meest actuele cijfers die uit 2009 beschikbaar. In dat jaar stootten de Nederlandse AVI's per ton verbrand afval tussen de 800 kg en 1400 kg C02 uit. De best presterende beperkt de uitstoot tot genoemde 800kg en de slechtspresterende tot 1400kg. Rendement in relatie tot G02-emissie ,97 0,67 0,63 0,61 0,59 0,55 0,49 0,41 0,39 Energierendement cnf eu-formuie Bron: Emissieregistratie; CE, okt 2010, tabel 1; LAP1 R1-DI0 status; bewerking Vereniging ASL Duidelijk is dat de AVI's met hoog rendement niet per definitie de beste emissiescore laten zien. Ook is duidelijk dat de range tussen de best en slechts presterende bij de C02-emissie veel groter is dan bij de range op het vlak van het energierendement. Bij de emissie is de range 600kg C02 per ton afval en bij de energieprestatie is die range 150kg C02. Het viervoudige dus. Met andere woorden: emissie is een veel belangrijkere indicator bij de beoordeling van de milieuprestatie dan het energierendement. Genoemde range in de emissieprestatie van de Nederlandse AVI's in 2009 is dus 600kg C02 en komt in geld uitgedrukt neer op 600/1000* 15,- = 9,- per ton afval.

7 x.2.3 Het saldo: de plus minus de min; C02 vermijding minus C02-emissie Bij afvalverbranding wordt door emissie meer C02 aan de atmosfeer toegevoegd dan dat er via C02-vermij ding (= substitutie van eindige/fossiele brandstoffen door oneindige/afval brandstoffen) aan winst wordt geboekt. Als we dit per AVI bekijken en het saldo nemen van de vermeden C02 minus de C02 emissie dan leren de cijfers over het jaar 2009 dat de C02-balans van de 9 in 2009 bestaande AVI's een range laat zien van tussen de -400kg en -1000kg per ton verbrand afval. In geld uitgedrukt gaat het om een bedrag van tussen de 9,- en 15,- per ton afval. In geld uitgedrukt is het verschil in C02-prestatie tussen de 9 in 2009 bestaande Nederlandse AVI's onderling maximaal 6,- per ton verbrand afval. Energierendement en in relatie tot emissie 200 co 0 0, ra 0) ra 200 0,3/ : 0, i 1 0, & 0,5 : 0 ; n 1 I CM (!) O O 600 f > 800 _ W _ Energierendement cnf eu-formule Bron: Emissieregistratie; CE, okt 2010, tabel I; LAP1 R1-D10 status; bewerking Vereniging ASL

8 x.2.4 Bruikbaarheid en proportionaliteit van de cijfers als hard gunningscriterium x De bruikbaarheid van de cijfers als hard gunningscriterium Voorstaande paragrafen laten zien dat de milieuprestatie van de Nederlandse afvalverbrandingssector grosso modo in beeld te brengen is. Ook kan een goed beeld veriaegen worden van het relatieve belang van deze prestaties in relatie tot een item als prijs. Het in kaart brengen van de globale prestaties van de hele sector is echter nog iets anders dan het in beeld brengen van heel concrete en actuele gegevens op het niveau van het individuele bedrijf. Tot voor kort werd in aanbestedingen nauwelijks gekeken naar dit relatieve belang van een te hanteren gunningscriterium. Dit leidde hier en daar tot een onredelijke machtspositie van de aanbestedende dienst, gebaseerd op willekeurige, vaak buitenproportionele toepassing van criteria. Momenteel wordt een nieuwe aanbestedingswet voorbereid. Een van de belangrijkste onderdelen daarbij is om bij eisen en criteria proportionaliteit te betrachten. Dat wil zeggen dat de aanbestedende dienst, op straffe van het in rechte ontbinden van de hele aanbestedingsprocedure, alleen nog eisen mag stellen die duidelijk onderbouwd kunnen worden en die in redelijke verhouding staan tot het object van aanbesteding. Een voorbeeld in de afvalwereld kan dit illustreren. Aan de factor transportafstand mag geen overdreven gewicht worden toegekend, aangezien die factor voor milieuprestaties in het niet valt ten opzichte van de milieuprestaties van de afvalverwerking zelf (zie bijv. rapport CE okt 2010: Beter een AVI met hoog rendement dan een dichtbij). Specifiek voor de afvalsector is relevant dat, in tegenstelling tot veel andere sectoren, het (ondanks eerste opzetten) uiteindelijk niet gekomen is tot een door AgentschapNL opgestelde leidraad voor duurzaam inkopen. Dit is een vingerwijzing voor de door deskundigen onderkende complexiteit om voor deze sector harde, eenduidige en deugdelijke gunningscriteria te ontwikkelen. In het momenteel lopende traject voor de nieuwe aanbestedingswet (TK 32440) vinden onder regie van het ministerie Economische Zaken en Innovatie consultatierondes met bedrijfssectoren plaats. Daarbij dient de Gids Proportionaliteit (augustus 2011) als leidraad. In die gids wordt onder meer hetvolgende gesteld: " Het opnemen in aanbestedingsstukken van een verplichting voor de opdrachtnemer tot het laten rapporteren over duurzaamheidsaspecten dient plaats te vinden conform het advies van de SER en de Raad voor de Jaar\>erslaglegging. Rapportage anderszins wordt daarmee dus disproportioneel geacht." (bron: blz. 40 Gids Proportionaliteit (augustus 2011)). De relevantie van deze passage is dat in de onderhavige aanbesteding de bronnen die in deze paragraaf reeds aan bod zijn gekomen (Emissieregistratie en Rl-lijst) de bronnen zullen zijn waar bedrijven op aangesproken kunnen worden. Een eis tot nadere rapportage wordt, aldus de Gids Proportionaliteit disproportioneel geacht. Als we naar de reeds aangehaalde, voor de afvalsector beschikbare bronnen (emissieregistratie en energierendementscores) kijken dan kan gesteld worden dat uniforme

9 en voor de hele sector geldende gegevens dus niet actueel beschikbaar zijn. Zo maakt de landelijke emissieregistratie gebruik van milieujaarverslagen en loopt doorgaans 1 of 2 jaar achter. De energierendementsscores van afvalcentrales zijn evenmin actueel. Zo werd het rendement voor het eerst vastgesteld in december 2009 en vond actualisatie twee jaar later plaats. Nieuwe en buitenlandse bedrijven ontbreken (deels) in de overzichten en zullen dus naar de in die bronnen gehanteerde eisen en formules moeten rapporteren. Invloed van nieuwe investeringen in energierendement en/of emissie zullen berekend moeten worden. Binnen Nederland zijn de AVI's in Roosendaal, Harlingen, Delfzijl, Coevorden alsmede de nieuwe lijnen bij Twence en Dordrecht eerst recent in gebruik genomen. Emissiegegevens van deze installaties zijn dus nog niet in de emissieregistratie opgenomen. Hoe dan ook: alle inschrijvers zouden allen volgens de gangbare formule hun energierendement zelf moeten overleggen, onder overlegging van de laatste 2 milieujaarverslagen. Dit zou inhouden dat bedrijven die geen wettelijke rapportageplicht hebben op voorhand zijn uitgesloten van deelname aan de competitie. De, in geval van hantering van de formule, in te vullen gegevens zijn in onderstaand kader opgenomen: Rl -Formule Rl-waarde = (Ep-(Ef + Ei)) / (0,97 x (Ew + Ef)) waarin: Ep = de hoeveelheid energie die jaarlijks als warmte of elektriciteit wordt geproduceerd. Bij de berekening wordt energie in de vorm van elektriciteit vermenigvuldigd met een factor 2,6 en warmte die wordt geproduceerd voor commerciële toepassingen met een factor 1,1. Ef = de jaarlijkse energie-input in het systeem afkomstig van brandstoffen die voor de productie van stoom worden gebruikt. Ew = de hoeveelheid energie die is besloten in de jaarlijks verwerkte hoeveelheid afvalstoffen, berekent aan de hand van de netto calorische waarde van de afvalstoffen. Ei = de hoeveelheid energie die jaarlijks wordt geïmporteerd, Ew en Ef niet meegerekend. Bij de berekening wordt energie in de vorm van elektriciteit vermenigvuldigd met een factor 2,6 en warmte met commerciële toepassingen vermenigvuldigt met een factor 1,1. Dit is overgenomen van Bijlage II van de KRA Toepassing van de formule is conform de instructie van AgentschapNL van 21 juli 2011 genaamd "Uitgangspunten toepassing Rl-formule, Guidance". Buitenlandse bedrijven zullen zich aan deze formule moeten houden. Als minimum-eis kan gesteld worden dat de uitkomst van de berekening minimaal 60% energierendemt oplevert voor bestaande installaties en 65% voor nieuwe.

10 x Proportionaliteit van de cijfers als hard gunningscriterium Onderbouwbaarheid Bij het toepassen van de Rl-DlO-formule is een complicerende factor dat verwerkers zich in de competitie zouden kunnen mengen die meedingen met lopende of zelfs nog op te starten bouw- of investeringsprojecten. In dat geval kan niet worden teruggevallen op milieujaarrapportages, maar zullen berekeningen overeenkomstig de te hanteren formules moeten worden overlegd. Deze berekeningen zullen, waarschijnlijk met behulp van externe expertise, moeten worden overlegd. Hetzelfde zal gelden voor buitenlandse bedrijven die meedingen. De aanbesteding zal in ieder geval zo moeten worden ingericht dat die deelname tot de mogelijkheden behoort. Dit houdt in dat het simpelweg stellen van de eis dat een verwerker de Rl-status moet hebben niet mogelijk is. Dit, omdat onze buurlanden die status nog niet hebben toegekend. Proportionaliteit Toepassing van EMVI als gunningsmethodiek wint aan waarde naarmate de omvang van de aanbesteding van invloed kan zijn op hoe de marlet zich op milieugebied gedraagt. Wat dat betreft mogen er echter geen overspannen verwachtingen zijn. Er is er wel eens een overtrokken beeld van de impact van afvalverwerking op het milieu. Zo draagt de totale sector milieudienstverlening nog geen anderhalf procent bij aan de C02 emissie in Nederland. Dat betreft dus de totaliteit van alle afvalverwerltingsbedrijven waarvan de verbrandingssector slechts een onderdeel is. Als men dan ook nog eens in ogenschouw neemt dat het Limburgse afval nog geen 3% van het totaal te verbranden afval betreft dan is duidelijk dat de reële invloed via de onderhavige aanbesteding bescheiden is. Nietemin is er sprake van een hoge standaard van de Nederlandse afvalsector. Dit hoge niveau is in het verleden niet zozeer via aanbestedingen tot stand gekomen, maar veel meer via wetgeving, subsidies, vergunningverlening en veel minder via aanbestedingen. Sterker nog, de nieuwste AVI's met de hoogste standaard hebben qua prijsniveau dusdanig moeten vechten dat hier en daar zelfs onder de integrale kostprijs wordt gewerkt. Aanbestedingen hebben dus vooral de prijsconcurrentie gediend en hebben er veel minder toe geleid dat er aan "de voorkant" milieuinvesteringen aan te danken zijn. Wel is het zo dat de scherpe prijsvorming leidt tot een shakeout bij die bedrijven die op milieugebied niet meer voldoen aan de moderne eisen en die vervolgens ten tijde van de hevige prijsconcurrentie voor een investeringsbeslissing komen te staan. Dit heeft geleid tot het uit de markt nemen van een capaciteit van meer dan ton bij AVI Rotterdam en verouderde lijnen bij AVI Dordrecht. Op deze indirect wijze heeft de sturing op prijs dus toch bijgedragen aan een beter milieuprofiel van de sector in totaliteit. In die zin staat sturing op prijs wel eens minder diagonaal op het hanteren van milieuscores bij gunningen.

11 3 Emissies van broeikasgassen, berekend volgens IPCC-voorschriften C02; 2010* C f I J Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Emissies van broeikasgassen, berekend volgens IPCC-voorschriften C02; 2010* C I Totaal (stationair + mobiel) Milieudienstverlening Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Relevant marktsignaal is dat de laatste aanbestedingen (Cyclus en Krimpen aan de LTssel) uitsluitend prijs als gunningscriterium kennen. De nieuwe, strengere aanbestedingswet weipt zijn schaduwen vooruit. Gesteld kan worden dat de spectaculaire aanbesteding in Achterhoek niet tot stand was gekomen indien de nieuwe wet reeds van kracht zou zijn. Gunningscriteria energierendement en transportafstand werden daarin immers buiten proportie gehanteerd. Zoals bekend zal in het nieuwe wetsvoorstel een niet proportionele toepassing van wegingscriteria kunnen leiden tot toepassing van de sinds 2010 van kracht zijnde Wet Implementatie Rechtsbeschermingsrichtlijnen Aanbesteden (WIRA). Dit houdt het risico in op een ontbinding van de hele aanbesteding. Weliswaar heeft de Gids Proportionaliteit formeel nog geen rechtskracht, maar van overheden mag worden verwacht dat met het nieuwe beleid rekening gehouden wordt. Belangrijker nog is dat de Europese Commissie op 20 december 2011 de nieuwe Richtlijn betreffende het gunnen van overheidsopdrachten heeft vastgesteld (COM ). Deze zal door Nederland

12 geïmplementeerd moeten worden. In artikel 67 van die richtlijn is opgenomen dat bij keuze voor EMVI en het toepassen van duurzaamheidsaspecten zoals de levenscycluskosten wetenschappelijkheid betracht dient te worden. Tevens zal de aanbestedende dienst van te voren aan inschrijvers de methodiek kenbaar moet maken op grond waarvan de gevraagde informatie gecontroleerd zal worden. De eisen om duurzaamheidscriteria correct toe te passen komt dus aanmerkelijk hoger te liggen dan in de aanbestedingspraktijk van de afgelopen jaren gebnükelijk was. De voorbije jaren kunnen gezien worden als de jaren van de eerste generatie-aanbestedingen. In de aankomende tweede generatie zal de aanbestedende dienst slechts op wetenschappelijke gronden criteria kunnen hanteren. De relevatie hiervan voor de ASL-aanbesteding is devolgende. Voor statisch gebruik zijn er wel bronnen beschikbaar om de impact van de aanbesteding globaal in kaart te brengen. Echter om in een competitie tussen marktpartijen uit te kunnen maken wat de onderlinge rangorde is, zullen alleen dynamische cijfers gehanteerd kunnen worden. Buitenlandse partijen die buiten de gehanteerde bronnen vallen moeten immers kunnen meedingen. Hetzelfde geldt voor nieuwe bedrijven of voor innovaties waartoe weliswaar al besloten is maar die pas over enige tijd beschikbaar zuilen zijn. Die nieuwe informatie zal dus uniform en wetenschappelijk gewogen moeten worden. In de nota van Inlichtingen zullen hier naar verwachting zeer veel vragen over komen. Alsdan bestaat de noodzaak om elk nieuw gegeven op het gebied van C02-vermijding en emissie door gespecialeerde adviesbureau's te laten doorrekenen en onderling te laten vergelijken. Overigens is sinds de parlementaire behandeling in februari 2012 van de nieuwe aanbestedingswet door de wetgever het primaat bij de gunningssystematiek neergelegd bij de EMVI-methodiek. Laagste Prijs kan slechts na nadere motivering worden toegepast. De wetgever Dc minister EZLI heeft dan ook de richtlijn op 20 januari 2012 toegezonden aan de kamer ter medeneming bij de behandeling van de nieuwe aanbestedingswet in week 4.

13 x.3 Gunningsformule Score = prijs per ton afval + ((Er - Em) * 0,015) Prijs = per ton afval ex btw Prijs = poortprijs + prijs buiktransport + prijs overslag Er = energierendement uitgedrukt in vermeden kg C02 per ton afval Er wordt berekend door: Em = emissie uitgedrukt in uitgestootte kg C02 per ton afval Em wordt berekend door opgave aan emissieregistratie te delen door in het betreffende jaar doorgezette hoeveelheid afval

14 Onderhandelakkoord Akkoord tussen onderhandelaars van het verpakkende bedrijfsleven, de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en I&M betreffende invulling op hoofdlijnen van verplichtingen uit het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton (verder "AMvB") na Dit akkoord is een integraal pakket en geeft de hoofdlijnen voor de periode 2013 tot en met Partijen kunnen elkaar over en weer houden aan tijdige uitvoering van de verplichtingen die in dit akkoord zijn neergelegd. Alle verplichtingen waarvoor dit relevant is, worden opgenomen in de AMvB en kunnen door de ILT worden gehandhaafd. Het akkoord bestaat uit afspraken voor de verpakkingsmaterialen glas, papier en karton, hout, metaal en kunststof. Daarmee is het akkoord het vervolg op de Raamovereenkomst verpakkingen die op afloopt. Afspraken over de inzameling van metalen, papier en karton, hout en glas blijven ongewijzigd ten opzichte van de afspraken op basis van de huidige Raamovereenkomst, tenzij in dit akkoord expliciet anders is bepaald. 1 Bekostiging Het verpakkende bedrijfsleven zorgt voor een robuust en toereikend financieringsstelsel dat voorziet in een fonds waaruit alle benodigde activiteiten voor het uitvoeren van dit onderhandelakkoord betaald worden. Dit fonds is toereikend voor deze activiteiten en kent geen beperking voor de hoeveelheid in te zamelen materiaal. Verduurzamingsagenda Verpakkingen Alle partijen vinden een verdere verduurzaming van verpakkingsmaterialen gewenst en kennen hier een hoge prioriteit aan. Daarvoor wordt een Verduurzamingsagenda Verpakkingen ontwikkeld. Basisgedachte is hierbij dat verduurzaming gerealiseerd wordt door: o Re-duce: voorkomen van verspilling van materialen en zuiniger gebruik van grondstoffen o Re-use: verhoging percentage hergebruik in verpakkingsmaterialen Re-cycle: terugwinnen van verpakkingsmateriaal Re-new: inzetten van nieuwe materialen met lagere milieudruk Er wordt een onafhankelijk en deskundig kennisinstituut opgericht met wetenschappers en vertegenwoordigers van I&M, VNG en verpakkend bedrijfsleven. Partijen bepalen gezamenlijk de samenstelling van dit instituut. Dit instituut voert onderzoek uit en stelt in 2013 de hoogst haalbare doelen vast voor 2018 en in 2018 die voor Daarnaast stelt zij vast in welke stappen die doelen door de bedrijven gerealiseerd moeten worden. Tussentijdse doelen zijn hiervoor mogelijk. De verduurzamingsagenda verpakkingen bevat tevens concrete projecten. Een aantal zal met voorrang vanaf worden gerealiseerd: verhoging hergebruik PET in frisdrankflessen, terugdringen PVC-verpakkingen, terugdringen plastic draagtassen in het winkelkanaal, materiaalreductie kunststofverpakkingen, verminderen kunststofwikkels geadresseerd drukwerk, verlagen milieudruk metalen verpakkingen.de verplichtingen uit de verduurzamingsagenda worden opgenomen in de AMvB of ze worden middels certificering gehandhaafd. 1 Uit inventarisatie volgt dat alle artikelen uit de raamovereenkomst, de annexen en het addendum vervallen behalve Raamovereenkomst: punten 4, 5 en 17 en Annex 1: de artikelen 2.1 t&m 2.3 en art 3 Pagina 1 van 6

15 ZwerfatFvaO Uit het fonds stelt het verpakkende bedrijfsleven 20 miljoen per jaar ter beschikking aan de gemeenten te besteden aan de extra aanpak van zwerfafval. De gemeenten bepalen de invulling van de besteding en doen hiervan achteraf verslag aan het verpakkende bedrijfsleven. Partijen werken een systeem van verslaglegging en verantwoording uit dat met minimale lasten voor beide partijen kan worden uitgevoerd. Het verpakkende bedrijfsleven continueert daarnaast haar activiteiten zoals die bestaan onder "Nederland schoon", hier worden nog verdere afspraken over gemaakt. Partijen houden elkaar zo veel mogelijk en tijdig op de hoogte van de communicatie-activiteiten. GCyrasi^titf Gemeenten worden vergoed vanuit het fonds voor alle benodigde kosten die ze moeten maken voor de uitvoering van dit akkoord. Voor vaststelling van de vergoeding komt er een drietal kostenstudies op basis waarvan de vergoedingen bepaald worden. In deze kostenstudies wordt apart gekeken naar het inzamelen en het sorteren. Deze kostenstudies worden elk uitgevoerd door onafhankelijke deskundige organisaties die door elk van de 3 partijen goedgekeurd moeten worden. Een eerste kostenstudie stelt de gemiddelde kosten vast die in 2012 worden gemaakt. Op basis van deze kosten vindt in 2013 vergoeding plaats. Echter, de vergoeding voor inzamelen in 2013 kan voor een gemeente niet hoger zijn dan de vergoeding in 2012 voor bronscheiding (per kg ingezameld materiaal). De studie wordt verricht door onderzoek te doen naar de kosten die door verschillende representatieve gemeenten (of zoveel als nodig is om tot een statistisch verantwoorde representatieve steekproef te komen) worden gemaakt. Hierbij zitten de volgende categorieën gemeenten: o Inzameling door bronscheiding en met nascheiding (2 a 3 uit gebied Omrin) o Verschillen in stedelijkheidsklasse o Inzameling met een haalsysteem en met een brengsysteem o Inzameling met een eigen dienst en uitbesteed Een tweede kostenstudie onderzoekt de mogelijkheid de kosten voor inzameling, sortering en vermarkting naar een zo laag mogelijk niveau te brengen. Dit gebeurt door een internationale vergelijking en een marktvergelijking. De studie moet reëel zijn voor de Nederlandse marktsituatie en rekening houden met de kosten die gemaakt moeten worden door de verschillende gemeenten en de te behalen streefpercentages. De kostprijs die uit deze studie komt, is de vergoeding in Het tarief in 2014, 2015, 2016 en 2017 wordt vastgesteld door het verschil tussen de vergoeding in 2018 en 2013 in gelijke jaarlijkse stappen te overbruggen. Een derde kostenstudie wordt uitgevoerd in 2018 en is een herhaling van de tweede kostenstudie, maar dan geactualiseerd. De vergoeding in 2022 wordt hierdoor vastgesteld. Het tarief in 2019, 2020, en 2021 ontstaat door het verschil tussen de vergoeding in 2022 en 2018 in gelijke jaarlijkse stappen te overbruggen. Een Bonus/malus systeem kan hiervan een onderdeel zijn. Vergoed wordt op basis van het materiaal dat voldoet aan hergebruiksnormen (wat daar onder verstaan wordt, is uitgewerkt in de paragraaf over de doelen). De vergoedingensystematiek wordt op basis van bovenstaande afspraken verder uitgewerkt in een werkgroep. Pagina 2 van 6

16 Keten regie Partijen streven naar een systeem waarbij door totale ketenregie de opbrengsten de kosten dekken. Voor wat betreft kunststof zorgen de gemeenten voor het inzamelen van het huishoudelijk afval bij de burgers. Daarmee faciliteren ze het verpakkende bedrijfsleven bij het invullen van hun verantwoordelijkheid. Vanaf zorgen de gemeenten ook voor het sorteren. Gemeenten kunnen dan ook kiezen voor het zelf vermarkten van het her te gebruiken materiaal. Voor 2013 en 2014 blijft het verpakkende bedrijfsleven sorteren en vermarkten 2. In een werkgroep wordt dit verder uitgewerkt en vastgelegd. Doelen zijn leidend, vrijheid van middelen De doelen zijn per materiaal (kunststof, hout, metalen, papier en karton en glas) uitgedrukt in een hergebruikspercentage. Dat wordt bepaald door de hoeveelheid materiaal dat wordt hergebruikt te delen door de hoeveelheid materiaal dat op de markt komt in datzelfde jaar. Deze resultaatsdoelen worden vastgelegd in de AMvB. Deze doelen zijn afgesproken over 10 jaar. Partijen streven er naar om de doelen sneller te behalen dan de resultaatsdoelen, namelijk in 5 jaar. De doelen voor de materialen kunststof en hout wijzigen in de AMvB als volgt: Resultaatsdoelen in %: Materiaal Kunststof Hout Voor kunststof en hout worden de volgende ; streefdoelen (in %) afgesproken: Materiaal Kunststof Hout Het percentage hergebruik van alle materialen wordt bepaald door de hoeveelheid die voldoet aan de normen (voor kunststof de DKR-normen 3 of minimaal vergelijkbaar 1 daaraan) én daadwerkelijk wordt ingezet voor hergebruik, zoals voortvloeiend uit de Europese kaderrichtlijn. Partijen hebben de mogelijkheid om zelf middelen te kiezen om aan de doelen te voldoen, mits wordt voldaan aan de vereisten van kwaliteit en kwantiteit 5. Hout: met het oog op verdere optimalisering van het hergebruikspercentage van hout zullen partijen in een werkgroep onderzoeken op welke wijze overtredingen kunnen worden voorkomen en de regels over bijstook van hout in energiecentrales en andere verbrandingsinstallaties beter nageleefd kunnen worden. Bij het verbeteren van de handhaving zal ook de samenwerking gezocht worden met andere ministeries, waaronder het ministerie van ELenl. Papier: als invulling van de Europese kaderrichtlijn worden papier en karton brongescheiden ingezameld 6. 2 De status quo voor wat betreft ketenregie in 2013 en 2014 geldt alleen voor bronscheidingsgemeenten, omdat nascheidingsgemeenten nu al sorteren en vermarkten. De status quo is opgenomen om gemeenten de ruimte te geven. 3 Voor de acceptatie en de verwerking van kunststofafval moet voldaan worden aan de DKR- specificaties ( of vergelijkbare geaccepteerde gecertificeerde normen. In een werkgroep onder eindverantwoordelijkheid van het ministerie van I&M worden de normen die van toepassing zijn op dit akkoord bepaald. Uiterlijk juni 2012 worden deze vastgesteld. Uitgangspunt is een zo hoogwaardig mogelijk hergebruik, zonder dat dit ten koste gaat van de hoeveelheid hergebruik. De huidige afspraken (2012) zijn het uitgangspunt. 4 Partijen stellen gezamenlijk vast of een voorgestelde norm minimaal vergelijkbaar is aan de gekozen DKR-specificatie 5 Dit betekent dat naast bron- en nascheiding, ook pilots zijn toegestaan die de mogelijkheden van andere inzamelsystemen onderzoeken. Om in aanmerking te komen voor een vergoeding zijn de normen voor bronscheiding het uitgangspunt 6 Kaderrichtlijn art lo.lid 2 enz. Pagina 3 van 6

17 Kunststof: Uitgangspunt bij het akkoord is dat gemeenten en het verpakkende bedrijfsleven vrijheid van keuze van middelen krijgen, uitgaande van vastgestelde doelen. Inzamel methode kunststof: Volgens de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen is bronscheiding de norm. Nascheiding is op grond van voornoemde richtlijn echter wel toegestaan, mits wordt voldaan aan de criteria uit de kaderrichtlijn inzake uitvoerbaarheid op technisch, milieu- en economisch gebied. Dit betekent dat indien recycling of overige nuttige toepassing via nascheiding zowel kwantitatief als kwalitatief gelijkwaardig of zelfs beter kan worden gerealiseerd dan via bronscheiding, nascheiding is toegestaan. Als een bronscheidingsgemeente overgaat op nascheiding dan mag de hoeveelheid hergebruik niet terugvallen ten opzichte van het huidige niveau (2012). Een nascheidingsgemeente kan blijven nascheiden mits de hoeveelheid hergebruik niet terugvalt ten opzichte van het huidige niveau (2012). De vergoeding uit het fonds is voor bron- en nascheiding gelijk. Installaties die de gemeenten inzetten voor nascheiding moeten hergebruiksmateriaal kunnen produceren dat voldoet aan de (dan) geldende normen, zie noot 3. Hoe dit in de praktijk vorm krijgt, wordt nog uitgewerkt in werkgroepverband. Statiegeld: De bepaling in de AMvB die verplicht tot statiegeld komt te vervallen per Het verpakkende bedrijfsleven kondigt bij partijen effectuering van intrekking uiterlijk 6 maanden van te voren aan. Mogelijke negatieve effecten van het intrekken van statiegeld voor grote kunststof flessen, worden tegen gegaan: In het kader van een zorgvuldige overgang zal het verpakkende bedrijfsleven niet voor tot deze intrekking overgaan. Er komt een door het bedrijfsleven gefinancierde campagne om het publiek adequaat voor te lichten over de intrekking. Inhoud van de campagne wordt bepaald door de 3 partijen gezamenlijk. De bestaande verkoopkanalen kunnen grote PET-flessen inzamelen binnen of in de directe omgeving van het verkooppunt tot Partijen spannen zich maximaal in om te voorkomen dat er een separaat inzamelingskanaal ontstaat. Er komt een ruimhartig overgangsregime zodat de consument reeds betaald statiegeld terugkrijgt. Om te garanderen dat het milieurendement minimaal gelijk blijft of toeneemt, wordt door het verpakkend bedrijfsleven het gehalte hergebruikt PET in flessen opgevoerd. Er komt er een onderzoek waarmee bepaald wordt wat technisch (incl. voedselveiligheid) maximaal mogelijk is als percentage hergebruikt materiaal in een PET-fles (klein en groot). Met deze methode zal tevens gekeken worden naar andere verduurzamingsmogelijkheden, waaronder het gebruiken van organisch PET. Dit percentage zal dan gelden voor Daar wordt in gelijke stappen naar toegewerkt. Het minimum voor 2018 is: gemiddeld 23% hergebruik in de kleine PET-flessen en gemiddeld 28% hergebruik in de grote PETflessen. In 2018 volgt er weer een studie die de stappen naar 2022 op dezelfde wijze bepaalt. Verder wordt er geborgd dat de hoeveelheid hergebruik minimaal gelijk blijft. De massa die samenhangt met de statiegeldflessen is nu 25 kton/jaar, in totaal wordt nu vanuit de huishoudens 60 kton/jaar hergebruikt. De totale hoeveelheid hergebruikt kunststof materiaal vanuit de huishoudens zal na afschaffing niet onder de 85 kton/jaar komen. Pagina 4 van 6

18 De gemeenten moeten kosten maken als gevolg van het afschaffen van statiegeld: 1. Extra (voormalige) statiegeldflessen die in het restafval komen 2. Extra (voormalige) statiegeldflessen die in vuilnisbakken op straat komen 3. Extra (voormalige) statiegeldflessen die in zwerfafval terecht komen Om deze kosten te bepalen worden begin 2016 steekproeven gedaan dooreen onafhankelijke organisatie. Op basis daarvan worden de kosten die de gemeenten moeten maken bepaald. Deze kosten worden door het bedrijfsleven vergoed voor de periode vanaf het moment dat statiegeld afgeschaft is tot en met Het onderzoek wordt na 5 jaar (2021) herhaald. Het gaat dan om de volgende steekproeven: 1. Bepalen hoeveelheid (voormalige) statiegeldflessen in restafval. Dit gebeurt in bronscheidingsgemeenten 2. Bepalen van de hoeveelheid (voormalige) statiegeldflessen in de vuilnisbakken op straat gebeurt in bron- en nascheidingsgemeenten 3. Bepalen van de hoeveelheid (voormalige) statiegeldflessen in het zwerfafval gebeurt in bron- en nascheidingsgemeenten De bedragen die vergoed worden, volgen uit bovenstaande steekproeven en worden bekend in 2016 Dit bedrag wordt met terugwerkende kracht over de voorgaande periode vergoed over de periode dat het statiegeld is afgeschaft. Er komt een voorschot van 5,0 miljoen per jaar gedurende het moment van afschaffing tot en met Als de vergoeding in 2016 bepaald is, wordt er verrekend met dit voorschot. Vergoeding en eventueel terugstorten vindt plaats via VNG. De jaarlijkse vergoedingen gelden voor de hele verdere looptijd van de nieuwe afspraken. Alleen de bronscheidingsgemeenten komen in aanmerking voorde vergoeding voor het statiegeldflessen in het restafval. Nascheidingsgemeenten worden immers al direct vergoed voor de flessen in het restafval. Alle categorieën gemeenten komen in aanmerking voor de vergoedingen voor de voormalige statiegeldflessen in de vuilnisbakken en het zwerfafval. (15) ic o n In een werkgroep onder leiding van I&M met daarin VNG en het bedrijfsleven wordt vastgesteld hoe het hergebruikspercentage wordt gemonitoord. Daarbij zal de monitoringssystematiek ook door de Inspectie voor Leefomgeving en Transport worden beoordeeld. - In de AMvB wordt de plaats in de keten vanaf waar nu bij de uitvoering van de huidige raamovereenkomst hergebruik gemeten wordt, vastgelegd. Als de Europese interpretatie daar aanleiding toe geeft, wordt dit aangepast. Deze uitleg van het meetpunt blijkt voor kunststof onduidelijkheid te geven, er komt een zorgvuldige communicatie om deze onduidelijkheid weg te nemen. De bedrijven nemen hierin het voortouw, maar de communicatie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er komt een systematiek voor de registratie van bedrijfsafval die zo mogelijk wordt opgenomen in de AMvB. De kosten voor de registratie worden vergoed door het verpakkende bedrijfsleven. : ;)-,,,-; : 0H-;; -Vi,V :!,] Partijen zetten zich tijdig aan het ontwerpen en plannen van een evaluatie van dit akkoord, zodanig dat de uitkomsten van die evaluatie in 2017, indien door partijen nodig geacht in 2018 hun beslag kunnen krijgen. Dit zal gebeuren binnen de hoofdlijnen en doelstellingen van dit akkoord. Tijdig voor het aflopen van het akkoord zullen de drankenkartons worden geëvalueerd. De vergoedingen voor kunststof, metalen, papier en karton, hout en glas worden jaarlijks, per 1 januari, voor het eerst op 1 januari 2014 geïndexeerd op het consumenten prijs indexcijfer. Pagina 5 van 6

19 Op jaarbasis worden de gemaakte afspraken gemonitoord door partijen. Op basis van deze monitoring informeert IenM de Tweede Kamer per brief over de voortgang. De werkgroepen die genoemd zijn bepalen hun opdracht op basis van dit akkoord. In de werkgroep wordt bepaald hoeveel de kosten zullen zijn, hoe de bezetting is, hoe de taakverdeling is, enzovoort. De onderzoeken die voor de uitvoering van deze overeenkomst worden uitgevoerd worden gefinancierd door het bedrijfsleven. Partijen gaan met elkaar in overleg om het akkoord aan te passen indien bepaalde omstandigheden volgens één of meer partijen daartoe aanleiding geven. Voor zover de afspraken in dit akkoord zien op het aanpassing van wet- en regelgeving geldt het voorbehoud dat het doorvoeren van dergelijke wijzigingen is voorbehouden aan de wetgever, zijnde de Kroon samen met de beide Kamers der Staten-Generaal), niet aan de bewindspersoon. De bewindspersoon verbindt zich derhalve niet aan de wijziging van wet- en regelgeving, maar aan het in procedure brengen van de voorstellen tot wijziging van wet- en regelgeving. Het bovenstaande akkoord laat onverlet dat de betrokken partijen hun eigen verantwoordelijkheden, verplichtingen en bevoegdheden hebben op grond van de wet in het algemeen en van het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton in het bijzonder. Pagina 6 van 6

20 linisterie van infrastructuur en Milieu > Retouradres Postbus EX Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag Ministerie van Infrastructuur en Milieu Plesmanweg JG Den Haag Postbus EX Den Haag T F Kenmerk IenM/BSK Datum 5 maart 2012 Betreft Toekomst inzameling en hergebruik verpakkingen Bijlage(n) Onderhandelakkoord verpakkingen Geachte voorzitter, In mijn brief van 12 januari jl. (Kamernummer , nr. 89) heb ik aangekondigd tot een onderhandelakkoord te willen komen met de gemeenten en het verpakkende bedrijfsleven over de inzameling en het hergebruik van afval afkomstig van verpakkingen. Dit onderhandelakkoord stuur ik u bij deze toe. De hierin geschetste afspraken zijn in constructief overleg tussen de onderhandelingsdelegaties van gemeenten, verpakkend bedrijfsleven en IenM tot stand gekomen. De onderhandelingsdelegaties zijn positief over het behaalde resultaat en delen dit met hun besturen. Met dit integrale akkoord laten het verpakkende bedrijfsleven, de VNG en ik zien dat we ambities hebben en we ons gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor een verdere verduurzaming van de economie. Algemeen Deze afspraken maken het mogelijk om onze ambities op het gebied van efficiënt gebruik van grondstoffen en het stimuleren van duurzaam en bewust gedrag bij de burger en consument nog een stap verder te brengen met een efficiënt systeem: winst voor milieu en economie. Voor de gescheiden inzameling hebben de gemeenten de burgers nodig. Het doet me goed om te zien dat de burgers steeds meer en beter met enthousiasme hun afval gescheiden houden. Het akkoord bestaat uit afspraken voor de verpakkingsmaterialen glas, papier en karton, hout, metaal en kunststof. De inzamelstructuur voor deze materialen bestaat al vele jaren, behalve voor kunststof. De kosten van het totale systeem bestaan voor een groot deel uit de kosten voor deze stroom. Overigens bestaat een groot gedeelte van het herbruikbare kunststof uit bedrijfsafval. Hierover zijn in het akkoord geen nieuwe afspraken gemaakt. Pagina 1 van 6

21 Het verpakkende bedrijfsleven is verantwoordelijk voor de inzameling en het hergebruik van verpakkingsafval en de bekostiging daarvan. De gemeenten zorgen voor het inzamelen van het huishoudelijk afval bij de burgers. Daarmee faciliteren ze het verpakkende bedrijfsleven bij het invullen van hun verantwoordelijkheid. Uitgangspunten Een goed en robuust langjarig systeem van inzameling en hergebruik geeft marktpartijen een goede kans tot verbetering en innovatie. Het resultaat hiervan is dat de kwaliteit en de kosten van het hergebruik geoptimaliseerd kunnen worden. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenmerk IenM/BSK Uitgangspunt is dat er goede afspraken moeten zijn over de doelen, maar dat de middelen die daarvoor ingezet worden, gekozen kunnen worden door de verantwoordelijke partijen. Bij het realiseren van de doelen moeten de partijen voldoen aan de normen die gesteld zijn. Wij hebben gezocht naar een systeem waarbij de prikkels om te komen tot doeltreffendheid op de goede plaats worden gelegd. Het kiezen voor doelen heeft een aantal gevolgen: De doelen moeten scherp en duidelijk vast staan; Een scherpe afbakening van ieders verantwoordelijkheid is nodig; Kiest een partij voor een bepaald middel om dat doel te bereiken, dan is die partij ook aanspreekbaar op het behalen van het doel. Behalve voor kunststof zijn de stromen binnen het verpakkingendossier (hout, glas, papier, metaal) grotendeels kostendekkend. In het kader van de gedachte dat er in Nederland meer grondstoffenrotondes moeten komen is het wenselijk dat er toegegroeid wordt naar een kostendekkend systeem. Alleen op die manier kunnen grondstoffenrotondes langdurig in stand blijven. Voor kunststoffen worden er in dit akkoord stappen gezet naar meer kostendekking, door het systeem kostenefficiënter te maken en door afspraken te maken over verplichte percentages hergebruik (waardoor vraag gecreëerd wordt). Het doel is dan om uiteindelijk ook voor kunststoffen, wellicht al in deze periode, een kostendekkend systeem te hebben. Looptijd De afspraken zijn gemaakt voor een periode van 10 jaar. De wereld van het hergebruik is in ontwikkeling, dat betekent dat er in die 10 jaar goed gekeken moet worden of de afspraken die gemaakt zijn, goed aansluiten. Daarom is afgesproken om een actualisatiemoment in te bouwen dat binnen de hoofdlijnen en de doelstellingen van dit akkoord zal gebeuren. Bekostiging Het verpakkende bedrijfsleven zorgt voor bekostiging en uitvoering door middel van een robuust en toereikend financieringsstelsel. Het is essentieel dat alle verantwoordelijke bedrijven bijdragen aan dat stelsel. Belangrijk daarbij is dat het stelsel zo concreet mogelijk wordt ingericht, zodat de Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT) die bedrijven die hun wettelijke verantwoordelijkheden niet nakomen, kan handhaven. Ik zie daarop toe. Pagina 2 van 6

22 Verduurzamingsagenida Samen met de VNG en het verpakkende bedrijfsleven vind ik de verduurzamingsagenda een belangrijk onderdeel van het akkoord. Er zijn afspraken gemaakt met hoge ambities. Deze worden concreet uitgewerkt. Het doel daarvan is om verduurzaming te realiseren door te sturen op de volgende aspecten: o Re-duce: zuiniger gebruik van grondstoffen; o Re-use: hergebruik van verpakkingsmaterialen; o Re-cycle: terugwinnen van verpakkingsmateriaal; o Re-new: inzetten van nieuwe materialen met lage milieudruk. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenmerk IenM/BSK Deze agenda borgt dat er systematisch en transparant toegewerkt wordt aan deze verduurzaming van de verpakkingsketen. Ik vind het belangrijk dat de agenda meer is dan alleen een serie maatregelen. De agenda zal samen met de oprichting van een onafhankelijk kennisinstituut verduurzaming verpakkingen zorgen voor continue aandacht voor het verlagen van de milieudruk door het vaststellen van de hoogst haalbare doelen in 2018 en daarna in , waar naar toe gegroeid wordt in een aantal stappen. In dit kennisinstituut zullen wetenschap, bedrijfsleven en overheid samen werken aan verduurzaming wat innovatie zal stimuleren. De verduurzamingsagenda moet per 1 januari 2013 gereed zijn. Het afval dat de burger in de openbare ruimte achter laat, wordt zwerfafval. Een deel hiervan bestaat uit verpakkingen. De gemeente heeft als taak om in haar openbare ruimte zwerfafval op te ruimen. Voor de aanpak van het zwerfafval stelt het verpakkende bedrijfsleven 20 miljoen per kalenderjaar beschikbaar voor extra activiteiten van de gemeenten. Nederland Schoon zal haar bestaande activiteiten doorzetten. Poelen Nederland presteert al goed op Europees niveau. Vooreen aantal soorten materiaal is er al een optimum, daarvan blijven de doelen staan. De doelen voor hergebruik van hout worden stapsgewijs verhoogd van 25% naar 45%. Voor kunststof verpakkingen is het hergebruik in slechts een paar jaar behoorlijk op gang gekomen. De nieuwe doelen hiervoor blijven stijgen: van 42% naar 52%. Partijen hebben ambitie en zijn bereid om inspanningen te plegen. Om die reden zijn er naast resultaatsdoelen ook streefdoelen in de afspraken opgenomen om de groei in 5 jaar te bereiken. In de regelgeving zal als minimum resultaatsverplichting een termijn van 10 jaar worden opgenomen. Met deze doelen is Nederland een stuk ambitieuzer dan de Europese doelstelling, die vooralsnog voor hout op 15% en voor kunststof op 22,5% liggen. Monitoring Bij het stellen van doelen hoort ook een degelijk systeem van monitoring. Het is niet altijd makkelijk om de stromen te meten. ' In 2012 en 2013 worden de hoogst haalbare doelen vastgesteld voor 1 januari 2018 en in 2017 en 2018 worden de hoogst haalbare doelen vastgesteld voor Dit om innovaties mee te nemen en zo de grootst mogelijke ambitie er in te leggen. Pagina 3 van 6

23 De resultaten over 2010 heb ik nog niet naar u gestuurd. De ILT heeft deze resultaten bekeken en geverifieerd en heeft mij laten weten dat de kwaliteit van de monitoringdata voor een deel verbeterd kan worden. Met de betrokken partijen is daar nu overleg over. Nadat dit afgerond is, stuur ik u de rapportages met een beleidsreactie. Gelukkig zie ik dat de monitoring elk jaar beter wordt en ik snap dat de aard van de stroom een bepaalde onnauwkeurigheid met zich meeneemt Maar ik wil voorkomen dat hierdoor bij de uitvoering van de nieuwe afspraken een vertroebeld beeld ontstaat over de resultaten van hergebruik. Daarom zal ik voor de komende periode de wijze van monitoring beter laten inrichten en waar nodig in regelgeving verankeren. Partijen werken dit uit in een werkgroep. De monitoringssystematiek wordt door de ILT beoordeeld. Mijn ambitie is dat de monitoring in Nederland van een degelijk niveau is en blijft, ook in Europees verband. Daarom gaan we de methode vergelijken met het buitenland. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenmerk IenM/BSK De gemeenten worden vergoed voor de geleverde diensten door het verpakkende bedrijfsleven. De verantwoordelijke partijen streven naar een zo efficiënt mogelijk systeem door optimalisatie van alle stappen in de keten. Hiertoe worden een drietal studies uitgevoerd zodat in stappen aan die optimalisatie gewerkt kan worden. Maar het uitgangspunt daarbij is dat de gemeenten de kosten die ze moeten maken, vergoed krijgen 2. Ketenregie De gemeenten krijgen, voor deze periode, de regie over de keten, in elk geval het inzamelen en sorteren. Eventueel kan gekozen worden om het her te gebruiken materiaal te vermarkten. Om de gemeenten de kans te geven zich hier op voor te bereiden gaat deze regieverandering pas in vanaf De gemeenten krijgen vergoed op basis van de hoeveelheid materiaal die geschikt voor hergebruik aangeboden wordt. Middelen Het vrijlaten van de keuze voor middelen voor inzameling is mogelijk als bronscheiding als norm wordt gehanteerd. Dit betekent voor de stroom van papier en karton dat alleen bronscheiding mogelijk is. Voor kunststof betekent dit dat de gemeenten zelf kunnen kiezen om kunststof aan de bron te scheiden of achteraf uit restafval te halen zolang het materiaal aan de gestelde normen voldoet. Gemeenten die momenteel gebruik maken van een systeem van nascheiding kunnen ook na 31 december 2012 doorgaan met nascheiding mits ze dan niet minder her te gebruiken materiaal uit nascheiding halen dan dat ze nu doen. Daarnaast kunnen bronscheidingsgemeenten ook overstappen naar nascheiding, mits de hoeveelheid hergebruikt materiaal niet terugvalt. De vergoeding is dan gelijk aan het niveau van de vergoeding van bronscheiding. Hoewel er vrijheid van middelen is waardoor met dit akkoord de verplichting voor het heffen van statiegeld niet meer blijft bestaan, heb ik een aantal voorwaarden gesteld aan de afschaffing. 2 De systematiek is dezelfde als bij de verduurzamingsagenda. De onderzoeken naar prijsoptimalisatie worden in 2012 voor het jaar 2018 en in 2017 voor het jaar 2022 gedaan. In stappen wordt toegegroeid naar de vastgestelde prijs in 2018 en in Pagina 4 van 6

24 Het is belangrijk dat de grondstoffenrotondes gaan lopen. Om de markt haar werk te laten doen is, zoals eerder aangegeven, kostenefficiëntie een vereiste. Het statiegeld systeem betreft een relatief kleine stroom 3 die relatief duur 4 is om in te zamelen terwijl er momenteel een goed functionerend systeem voor de inzameling van kunststof verpakkingsafval bestaat. Dit was bij het opzetten van het statiegeldsysteem nog niet het geval. Daarnaast zorgen de afspraken die gemaakt zijn er voor dat het milieurendement niet achteruit gaat, omdat afgesproken is dat het aantal hergebruikte kilotonnen voor de huishoudelijke stroom en voor statiegeld niet achteruit gaat. Bovendien blijven deze flessen gescheiden ingezameld worden met de rest van kunststof verpakkingen. Ik verwacht niet dat er door het niet meer heffen van statiegeld op grote PET-flessen extra zwerfafval zal ontstaan. Mocht dat onverhoopt toch gebeuren, worden de gemeenten hiervoor vergoed. Ministerie van infrastructuur en mii Kenmerk ienm/bsk Het verpakkende bedrijfsleven heeft aangegeven het middel statiegeld voor kunststof flessen niet te willen handhaven. Omdat afschaffing van dit systeem een aantal effecten heeft, heb ik concreet het volgende afgesproken voor de overstap van inzameling van grote eenmalige PET-flessen via statiegeld naar inzameling via het ontstane systeem van kunststofhergebruik: Milieueffecten: De hoeveelheid hergebruikt materiaal daalt niet. Om geen teruggang te krijgen in het milieurendement, wordt het gehalte hergebruikt PET in flessen opgevoerd. In 2018 zal het percentage hergebruikt materiaal in PET-flessen kleiner dan 5 deciliter gemiddeld minimaal 23% zijn en voor PET-flessen groter dan 5 deciliter gemiddeld minimaal 28%. Er komt er een onderzoeksmethode waarin bepaald wordt wat technisch (incl. voedselveiligheid) maximaal mogelijk is als percentage hergebruikt materiaal in een PET-fles (klein en groot) en als dat hoger ligt, worden die percentages gebruikt. De vergroting van de hoeveelheid PET dat hergebruikt wordt, is een stimulans voorde grond stoffen markt, de keten van afval naar grondstof wordt gesloten. Daarnaast garandeert het bedrijfsleven dat in zijn totaliteit de huidige hoeveelheid ingezameld huishoudelijk kunststof samen met de huidige hoeveelheid PET-flessen in ieder geval niet terugloopt. Beleving burger: Er komt een campagne om voorlichting over de overstap te geven aan het publiek. De supermarkten blijven de statiegeldflessen nog een ruime tijd inzamelen. Kosten: De extra kosten die de gemeenten moeten maken, bestaan mogelijk uit extra zwerfafval, een grote belasting op de openbare afvalbakken en een toename van de hoeveelheid restafval. Deze kosten worden bepaald en vergoed. Het is aan het verpakkende bedrijfsleven om een moment te kiezen voor de overstap, dit zal in ieder geval niet vóór 1 januari 2014 zijn. Procedure Na ondertekening zal het akkoord de komende tijd in een aantal werkgroepen worden uitgewerkt. Dit zal onder meer leiden tot een wijziging van regelgeving en een aantal overeenkomsten. 3 5% van de gehele op de markt gebrachte kunststofstroom. '' 6 cent per fles, terwijl via Plastic Heroes systeem 1 a 1,5 cent per fles, dit verschil wordt uiteindelijk door de consument betaald. Pagina 5 van 6

25 Bij de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord wordt de NMA betrokken. Ik zal uw Kamer jaarlijks over de doelen en de overige voortgang van deze afspraken informeren, waaronder over de voortgang van de verduurzamingsagenda verpakkingen. Ik hoop dat ik u met deze brief inzicht heb gegeven in de wijze waarop na 2012 de inzameling en het hergebruik van verpakkingsmateriaal georganiseerd zal worden. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenmerk IenM/BSK Eerder heb ik het met u gehad over de positie van nascheiding bij de uitvoering van de huidige Raamovereenkomst. Een beperkt aantal gemeenten heeft nu de gelegenheid hier gebruik van te maken. Uitbreiding van de keuze voor nascheiding binnen de huidige Raamovereenkomst is niet aan de orde vanwege de geleverde prestaties. Voorde vergoeding voor nascheiding is een akkoord aanstaande. In 2013 en daarna zullen de in deze brief geschetste afspraken gaan gelden. Brief vaste commissie Infrastructuur en Milieu Als laatste reageer ik op de brief over statiegeld die ik van de vaste commissie van Infrastructuur en Milieu heb gekregen. Zoals u hierboven kunt lezen, stuur ik op doelen die goed worden vastgesteld. De betrokken partijen kunnen dan zelf kiezen voor de middelen die ingezet worden. Aangezien statiegeld een middel is om de hergebruikdoelen te bereiken, laat ik dat aan het verpakkende bedrijfsleven over. Echter, zoals u hierboven ook kunt lezen, hebben we wel afspraken gemaakt om het milieurendement te garanderen, eventuele kosten voor zwerfafval te compenseren en de burger hierover goed te informeren. Daarnaast betekent het niet meer heffen van statiegeld dat het verpakkende bedrijfsleven qua kosten naar een efficiënter systeem gaat, omdat er niet twee systemen naast elkaar zullen zijn voorde inzameling van kunststof verpakkingen. Toezeggingen Met deze brief heb ik uitvoering gegeven aan de toezegging over duidelijkheid over bron- en nascheiding, duidelijkheid over het vervolg van verpakkingen, het stimuleren van informatie-uitwisseling ten behoeve van verduurzaming van de verpakkingsketen en afspraken te maken met het bedrijfsleven om de hoeveelheid (kunststof)verpakkingen te beperken en een benchmark verpakkingen te ontwikkelen en de Kamer hierover te informeren. Hoogachtend, DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, Joop Atsma Pagina 6 van 6

26 Marsroute aanbestedingsproces Projectfasen ASL & Kernteam Klankbordgroep Bestuur ASL - 0 Vaststellen scope, doel, strategie, inkoop en implementatie Kick off bijeenkomst kernteam Resultaat kick off is door ITS vastgelegd in le bespreeknotitie. Vaststellen marsroute Betreft deze planning. Bespreking scope (bestuur ASL) Besluit om tussenstap in te bouwen. Uitnodiging klankbordgroep en kernteam voor bijeenkomst op Definitieve agenda wordt op 4 januari verzonden januari 2012 Informatiebrief gemeenten over procesgang en ALV Datumreservering ALV dd 16 februari 2012 Afstemming bespreekdocument tbv klankbordgroep en kernteam ITS en werkorganisatie ASL Bespreking scope in kernteam ( u) en klankbordgroep ASL ( u) en afronding binnen kernteam ( u). Lokatie Roermond Strategie wordt besproken met de gemeentelijke beleidsambtenaren met als doel de uitgangspunten te toetsen op lokale gezichtspunten. Dagprogramma: 3 uur kernteam, 2 uur klankbordgroep, 1 uur afrondende bespreking kernteam. Afstemming beslisdocument tbv bestuur ASL ITS en werkorganisatie ASL Bespreken scope aanbesteding (bestuur ASL) tbv werkatelier Besluit om werkatelier als vorm te gebruiken. Beleidsadvies naar gemeenten planning 29 februari 2012, uitvoering 9 Werkatelier scope aanbesteding maart Extra bespreking scope aanbesteding (bestuur ASL) Vaststelling scope. Bijstelling begeleidende brief aan gemeenten en bijbehorende bijlagen. Aanpassen planning ALV (24 mei ipv 22 maart 2012). Afronding fase 0. Update 9 maart

27 Marsroute aanbestedingsproces KB fl Klankbordgroep Bestuur ASL ALV ASL Colleges 1 1 Opstellen aanbestedingsdocumenten (concept C en eindconcept EC) 1.1 Eerste concept Start ITS met besteksdocumenten a. Aanbestedingsdocument C b. Kwalificatieformulier C c. Concept overeenkomst C d. Programma van eisen C e. Gunningsmethodiek C Bestuursvergadering do 22 maart 2012, , gemeentehuis 1.2 Tussenconcept Roermond Roermond a. Aanbestedingsdocument EC b. Kwalificatieformulier EC c. Concept overeenkomst EC te plannen Bespreking documenten met ambtelijke klankbordgroep plannen ca. 4-5 weken voor de ALV op 24 mei d. Programma van eisen EC e. Gunningsmethodiek EC f. Aankondiging van Opdracht EC Bestuurlijk trekker aanbesteding (Gerard Ijff) samen met werkorganisatie Vaststelling aanbestedingsdocumenten Schriftelij-ke ronde ALV en kernteam gemandateerd om documenten aanbesteding verzendgereed te maken. In schriftelijke ronde stelt bestuur de aanbestedingsdocumenten vast en deze documenten agenderen voor de ALV van 24 mei 2012 ( , Oranjerie Roermond, inloop). Mandaatverlening aanbesteding Opdracht tot starten aanbesteding Schriftelij-ke ronde juni-12 Mei - juni wordt gebruikt voor het verkrijgen van mandaten. De afronding van fase 1 is gepland op ultimo juni Schriftelijke ronde. Beslispunt: definitief fiat tot het starten van de aanbesteding. Afronding fase 1. Update 9 maart

28 Marsroute aanbestedingsproces 2 Aanbesteding en gunning Publicatie aankondiging en ter 2.0 beschikking stellen van aanbestedingsdocumenten Pre-bid meeting (optioneel) Uiterste termijn stellen van vragen (Nota van Inlichtingen) Vaststelling beantwoording Nvl Indieningsdatum / Opening inschrijvingen Start Evaluatie Formele beoordeling inschrijvingen 4> Materiële/inhoudelijke beoordeling Presentaties (optioneel) vb Evaluatiebespreking met opdrachtgever ê küüe Opmerkingen Voorlopige planning (wordt na opdrachtverstrekking definitief gemaakt) Jaarlijks afvalcongres ASL en ALV te plannen 2.3 Opstellen gunningsadvies Opstellen brieven (voornemen tot) gunning en afwijzing Verkrijgen bestuurlijke goedkeuring (n.a.v. gunningsadvies) f Algemene ledenvergadering verplaatsen naar september - oktober 2012 (vaststellen jaarstukken). Verzenden brieven (voornemen tot) junning en afwijzing 2.4 Definitieve gunning Informatie gemeenten Schriftelij-ke ronde Schriftelij-ke ronde Schriftelij-ke ronde Voorzitter tekent, schriftelijke informatie bestuur Voorzitter tekent, schriftelijke informatie bestuur Voorzitter tekent, informatiebrief aan gemeenten, afronding fase 2. Update 9 maart