Kwaliteit van leven. integrale aanpak. verduurzaming van Eindhoven. Vanessa Silvertand Programmaleider Duurzaamheid 8 september 2015

Transcriptie

1 Kwaliteit van leven integrale aanpak verduurzaming van Eindhoven Vanessa Silvertand Programmaleider Duurzaamheid 8 september 2015

2 Wat ga ik vertellen? 15 minuten: verduurzaming vanuit ruimtelijk domein: werken aan een goede kwaliteit van leven, integraal, gebiedsgericht en vraag gestuurd. stand van zaken en een aantal concrete projecten 15 minuten: collegeproduct duurzaamheid, 4 prioriteiten: energie, bouwen & wonen, mvo en duurzame mobiliteit. doelstellingen en een aantal concrete projecten

3 Duurzaamheid in Eindhoven Wat willen we? Een goede kwaliteit van leven in Eindhoven nu en in de toekomst Hoe doen we dat? Integraal, gebiedsgericht en vraaggestuurd Hoe bepalen we wat dat is? TNS als kader, stadstypologieën als behapbare thema s

4

5 Ruimtelijk domein en kwaliteit van leven Raadsprogramma E,C&S Openbare Ruimte Ruimtelijke inrichting Collegeproduct of sport MV openbare groen water milieu verkeer wonen grond RO dzh paragraaf ruimte Aspecten kwaliteit van leven basis op orde (schone, veilige en klimaatadaptieve stad) inrichting van de stad (mobiele, bewegingsvolle en groene stad) ketens in de stad (energie, afval en voedsel) gebruik en beleving (economische en sociale stad)

6 Tongelre 2016 Raadsprogramma E,C&S Openbare Ruimte Ruimtelijke inrichting Collegeproduct of sport maatschappelijk openbare ruimte groen water milieu verkeer wonen RO dzh grond paragraaf vastgoed Aspecten kwaliteit van leven basis op orde (schone, veilige en klimaatadaptieve stad) regulier beheer en onderhoud onderzoek kansen klimaatadaptatie bij toekomstverkenning Kanaalzone onderzoek kansen klimaatadaptatie bij toekomstverkenning Kanaalzone toezien op nakomen afspraken ministerie van I&M m.b.t. kneplunten spoor Hofstraat inrichting van de stad (mobiele, bewegingsvolle en groene stad) modernisering IJzeren man Doornakkers: open maken van verborgen openbare ruimte knelpunt Geestenberg: Kas voor stadslandbouwdoel strandt vanwege regels best.plan (groen) bouwwerk & aansprakelijk (veiligheid) op verzoek ondersteuning leveren aan bewonersinitiatieven zoals aanleg trapveldje, crossbaantje onderzoek naar verkeersafwikkeling de Laak i.r.t. herinrichting Vestdijk en ambitie ontlasten Tongelrestraat van auto's ketens in de stad (energie, afval en voedsel) gebruik en beleving (economische en sociale stad) Tongelre United (PSV, gemeente e.a.): sporten & ontwikkeling sociale vaardigheden Sportformule: sporten met jongeren knelpunt renovatie en Geestenberg: uitbreiding nieuwbouw schoolgebouwen: moestuinen in openbare te weinig geld voor duurzame ruimte maatregelen NRE gebouw slim verduurzamen onderzoek energiebesparing maatschappelijk vastgoed uitvoeren maatregelen zzp buurtcentrum Doornakkers onderzoek naar efficientere inzet maatschappelijk vastgoed Berenkuil graffiti evenement Tijdelijk park en pluktuin op Tongelrese Akkers prestatie-afspraken 2016 i.r.t. renovatie Doornakkers energiepakket ondersteuning inbraakpreventieteams

7 Voorbeeldproject Raadsprogramma E,C&S Openbare Ruimte Ruimtelijke inrichting Collegeproduct of paragraaf sport MV openbare groen water milieu verkeer wonen grond RO dzh ruimte Aspecten kwaliteit van leven basis op orde leegs taand stadspark fraai Gender hoge te hoge kans/kans stadspark stadspark en vas tgoed (schone, veilige en als stadspark boven de parkeernorm parkeernorm en Gender, kans wordt niet openbare wordt grond = slechte Gender voor klimaatadaptieve stad) ges loopt ruimte aangelegd luchtkwaliteit woningbouw inrichting van de stad (mobiele, bewegingsvolle en groene stad) ketens in de stad (energie, afval en voedsel) gebruik en beleving (economische en sociale stad) kans kans groen in bebouwing niet meegenomen bouwbes luit 2014 en niet meer dan dat leefbaar centrum idem idem idem kans kans kansen voor WKO hoge kans/kans parkeernorm nodigt niet uit tot bewegen compacte woningen, kansen voor nieuwbouw, renovatie alleen bouwbesluit idem idem woningbouw waar vraag naar is minder kansen voor woningbouw elders/verkoop gemeente gronden stadspark stadspark, te hoge parkeernorm, kans voor woningbouw kans leefbaar centrum kans voor energie, warmtenet, materialen en stadslandbouw leefbaar centrum

8 Aandachtspunten komende tijd Duurzaamheid integreren in intake en anterieure overeenkomsten Gezamenlijk (ruimtelijk) wensbeeld van de stad: workshop PL&GM, mogelijk eerste aanzet tot omgevingsvisie Complexe projecten met grote impact aan programmeertafel

9 Voorbeeldprojecten integraal en duurzaam Innovatieve, integrale, duurzame aanbestedingen: Openbare verlichting en Slim Verduurzamen Gemeentelijke Gebouwen Aanpak klimaatadaptatie Verkeer: aantal projecten De enzymfabriek

10 Innovatieve, integrale, duurzame aanbesteding openbare verlichting Wij gaan samen werken met: marktpartijen die gebruik makend van quadruple helix ter verbetering van de kwaliteit van leven op innovatieve wijze de openbare verlichting gaan regelen, voor eind 2015 kiezen we consortium Samenwerkingsovereenkomst geldt de 1 e 5 jaar voor max. 10 gebieden. Raad betrokken in werkgroep, binnenkort weer bijeenkomst.

11 Innovatieve, integrale, duurzame aanbestedingen: SVGG gebouwen aanbesteden in co-creatie met de markt Honderden geïnteresseerden in verkenningsfase Bedrijven uitgedaagd innovatieve ideeën in te dienen voor verduurzaming TNS, best value procurement, samenwerken/partnerschap Dekkingsmiddelen conform gemeentebegroting (o.a. onderhoud, energie, schoonmaak), besparing door efficiënter werken

12 Aanpak klimaatadaptatie waterberging en wateropslag Vanuit hittestress ook rol voor groen nu integrale aanpak bij herinrichting: ontharden en vergroenen Per half 2015 inzet AST (adaptatie support tool) In uitvoeringsprogramma groen 2016: integrale aanpak en acties

13 verkeer Eindhoven op weg Slim en duurzaam maatregelenpakket ter verbetering van de bereikbaarheid in Zuidoost Brabant: met rijk, provincie en regio Parkeernorm: flexibel en reëel, integraal bekijken wat nodig is Challenge variant Eindhoven Airport: met omgeving opgesteld (Brainport Industries, milieubeweging, Airport, gemeente enz), als integraal onderdeel van Noord-west Eindhoven

14 Enzymfabriek huishoudelijk afval In voorbereiding door Cure in: huishoudelijk afval (behalve papier en tuinafval) Afval wordt in een reactor behandeld met enzymen en gescheiden in organisch materiaal en ander materiaal. 90% van organisch materiaal wordt omgezet in biovloeistof uit: biogas, geschikt voor het aardgasnet & grondstoffen (metalen en kunststoffen) Voordelen: klantvriendelijker, minder ruimtebeslag, meer hergebruik en de productie duurzaam groen gas (10 miljoen m3/jaar) Rol gemeente: werkgelegenheid en link met innovatie in omgeving

15 Collegeproduct duurzaamheid Raadsprogramma E,C&S Openbare Ruimte Ruimtelijke inrichting Collegeproduct of sport MV openbare groen water milieu verkeer wonen grond RO dzh paragraaf ruimte Aspecten kwaliteit van leven basis op orde (schone, veilige en klimaatadaptieve stad) inrichting van de stad (mobiele, bewegingsvolle en groene stad) ketens in de stad (energie, afval en voedsel) gebruik en beleving (economische en sociale stad)

16 Collegeproduct duurzaamheid Doel: verankeren duurzaamheid in organisatie Prioriteiten : energie bouwen & wonen mobiliteit MVO

17 Duurzame mobiliteit Medewerkster = onderdeel van afdeling verkeer. Taken: Slimme mobiliteitsoplossingen Stimuleren alternatieve brandstoffen en vulpunten Samen met verkeersmaatregelen die openbaar vervoer, fietsen en lopen stimuleren Elektrische vervoer/laadinfra

18 Maatschappelijk verantwoord ondernemen MVO bij MKB in de stad: keurmerk, co-do.net en team impuls MVO eigen organisatie: ISO , MVO werkprogramma en jaarverslag Verankering duurzaamheid eigen organisatie: TNS workshops Verankering duurzaamheid in de stad: NDE en 040duurzaam.nl

19 Keurmerk duurzame ondernemer Jaarlijkse uitreiking keurmerk duurzame ondernemer Ondernemers platform/website co-do.net team impuls: betrokken ondernemers Koppeling bedrijventerreinvisie

20 040duurzaam.nl Regionaal platform met website als basis. Doelen: - Informeren: projecten, activiteiten en regionale agenda, waarmee we ook een podium bieden voor succesverhalen en goede projecten. - Verbinden, stimuleren en op gang helpen Aansluiten bij landelijke platform Nudge Betrekken partners en burgers Lancering waarschijnlijk november

21 Natuur en duurzaamheidseducatie Basisscholen: beschikbare projecten inzichtelijk Stimuleren NDE teams per school en actief informeren betrokkenen Nagaan behoefte VO link met 040duurzaam.nl waardoor NDE verbreed wordt naar wijkgerichte aanpak Aanjagen van een stadsdekkend aanbod (tijdelijk) financieel ondersteunen waar aanbod ontbreekt Verbreding naar activiteiten en educatie bij inwoners en bedrijventerreinen: b.v. operatie Steenbreek

22 Bouwen en wonen

23 Bouwen en wonen lezing Karl-Henrik Robert: (o.a.) Woonbedrijf enthousiast Woonbedrijf en gemeente implementeren TNS en trekken de duurzame samenwerking met de woningbouwcorporaties (later ook Thuis) Strategische (duurzaamheids)doelen voor woco s en gemeente Doelen worden strategieën en acties die o.a. vertaald worden in inkoop, aanbesteding en bouwopdrachten. Bouwbedrijven komen steeds vaker in aanraking met TNS eisen en verdiepen zich erin om opdrachten binnen te halen (Dura Vermeer, Heijmans, Stam + de Koning, Volker Wessels). O.a. bouw stadspoort Landbouw, SVGG, Aireywijk van Woonbedrijf

24 Bouwen en wonen Green deal smart energy city met o.a. EZ (inbrengen nieuwe innovaties) Wij zetten in op Strijp S (herontwikkeling smart grid) en Eckart-Vaartbroek (opschalen en massa maken). Wij zetten in op duurzaamheid in brede zin! Eckart-Vaartbroek en Strijp S ook ingediend bij EU project ICT & energie (Triangulum) Green deal 0 op de meter (realisatie energieneutrale woningen) O.a. met provincie, industrie, bouwbedrijven, energie coöperaties, onderwijs, banken Integrale aanpak o.a. door inzetten Woonconnect. Rol gemeente: bewustwording en actie bij marktpartijen, concepten toepassen Hier kiezen we o.a. voor Doornakkers en nu ook particuliere woningen.

25 Energie In de stad Eindhoven wordt 100% duurzame energie gebruikt die waar (financieel en technisch) mogelijk, in de stad zelf opgewekt wordt ( ).

26 Wat doen we ervoor? Besparen, opwekken, opslaan Enkele jaren geleden meerdere stadsbrede expertsessies Roadmap energie 3 stadsbrede werkgroepen: energietransitie (gedrag) energiesystemen (techniek) energie infrastructuur Samen met o.a. Brainport, TU/e, woco s, netbeheerders

27 Wat doen we ervoor? Besparen, opwekken, opslaan besparen Woningen: particulier en woningbouwcorporatiebezit (green deals, Triangulum, energielening) Bedrijven: energiescans voor bedrijven, stimuleren lokale energieproductie concrete doelen minstens 200 nul-op-de-meter woningen bedrijven doen energiescan en minimaal 50% voert maatregelen uit gemeentelijke organisatie bespaart 2% per jaar

28 Energie: besparen, opwekken, opslag Opwekken biomassa (hout 3x, bioline 1x, vergisting) warmte-koude opslag (TU/e, Sanergy, utiliteit nieuwbouw) geothermie wind zon (PV) belangrijk voor Eindhoven: inzetten op innovatie Opslag staat in de kinderschoenen, inzetten op innovatie, Eindhoven aanbieden als living lab

29 biomassa Totaal vermogen bio-energie (thermisch + elektrisch) MW th+e

30 Zonne energie (PV) Gemeentelijke gebouwen: Dit jaar circa 800 panelen op Mercado en Ottenbad Ondersteuning energiecoöperaties 040Energie en Morgen Groene Energie Overleg met woningcorporaties over grootschalige toepassing op huurwoningen Wp/ inwoner Vermogen PV-panelen per inwoner

31 Voorbeeld uit de stad: KPN datacenter Locatie HTC Eerste operationele CO2 negatieve datacenter Gebouwd volgens cradle to cradle principes Winnaar van de ICT milieu award

32 Voorbeeld: aanpak Strijp Strijp: Strijp S,T, R en Vredeoord (voormalige Philipsterreinen) Vanuit lokale regie met partijen kijken hoe Strijp energieneutraal te maken Energieneutraal worden maakt grote transitie van infrastructuur noodzakelijk Er gebeurt al veel op energiegebied op Strijp: netten (gas, elektra, warmte, water) zijn onderling verbonden, verschillende installaties (wko, biomassa) Opslag gaat grote rol spelen Innovaties, living lab, mogelijk Europese subsidie Strijp kan het startpunt worden voor een lokaal smart multiple energy system

33 Informeren/betrekken raad Jaarlijkse begrotingscyclus: kadernota, begroting, jaarrekening Intern MVO jaarverslag Jaarlijks stadsbreed successenoverzicht 1 keer per jaar RIB met factsheets: meer dan in begroting Meer? Op verzoek van de raad kunnen we informatie en discussie bijeenkomsten aanbieden.

34

35 TNS filosofie

36 Gemeentelijke uitgangspunten 1) We gaan zuinig om met energie en kiezen voor groene energie. 2) We kiezen voor recyclebare materialen of materialen die door de natuur afgebroken kunnen worden. 3) We gebruiken producten die geen schade toebrengen aan mens en milieu. 4) We gaan zuinig om met de natuur en breiden die waar mogelijk uit. 5) We gaan uit van de eigen kracht van onze inwoners en zorgen voor hen waar het even moeilijk mee gaat. Mensen in de rest van de wereld ondervinden geen nadelen van ons handelen en waar mogelijk verbeteren we hun kwaliteit van leven.

37 Raakvlakken binnen gemeente Inkoop en aanbesteding (grond)verkoop Subsidies en vergunningen (ver)bouwen, aanleg Beheer en onderhoud Verkeer/mobiliteit Groenbeleid, waterbeheer, bodemsanering Sociaal beleid: meedoen/participatie, armoede

38 TNS aanpak

39 biomassacentrales

40 financiën voor programma Bijna is voor kosten van personeel: programmaleider, projectleider energie, projectleider mvo, coördinator duurzame mobiliteit, NDE medewerker (33%), communicatiemedewerker, mvo coördinator, energiemanager, uren TNS trainers. Iets meer dan is projecten geld: nudge (onderhoud en licentiekosten), keurmerk (uitreiking, locatie etc), onderzoeken (bv scholen of energie coöperaties), trainingen & excursies (locatie, vervoer etc), communicatie (bv. drukwerk en publicaties)