Hands On Care DE ZIEKTE VAN DUPUYTREN. Diagnose en onderzoek

Transcriptie

1 DE ZIEKTE VAN DUPUYTREN Hands On Care Diagnose en onderzoek Wat is dupuytren? Dupuytren of ook wel koetsiershand genoemd is een goedaardige aandoening waarbij er strengen of knobbels bindweefsel worden aangemaakt in je handpalm. Het gevolg hiervan is dat je vingers langzaam krom getrokken worden en je deze niet meer kan strekken. Vaak hebben mensen geen klachten van de Dupuytren strengen. Het is niet pijnlijk, alleen ongemakkelijk bij bijvoorbeeld het geven van een hand of het aantrekken van handschoenen. Hoe krijg je Dupuytren? Er lijkt een genetische aanleg te zijn, maar de oorzaak van Dupuytren is niet bekend. Het is een ziekte die met name bij Noordwest-Europese volkeren voorkomt en men zegt wel dat mensen met Dupuytren van de Vikingen afstammen. Moet ik er wat aan laten doen? Omdat het niet pijnlijk is en je iemand niet kan genezen van Dupuytren, wordt er vaak gezegd dat je er niets aan moet laten doen. Ook zouden operaties vaak mislukken. Gelukkig is dit niet zo en het is ook niet verstandig om de vingers erg krom te laten trekken. Hoe krommer de vingers, des te moeilijker de operatie. Daarnaast is de kans dan kleiner dat de vinger weer helemaal recht komt en moet je rekening houden op een langere en intensievere revalidatieperiode na de ingreep. We adviseren daarom om de hand te laten beoordelen door een handchirurg indien je de hand niet meer plat op tafel kan leggen. Hoe wordt de diagnose gesteld? Voor het stellen van de diagnose van Dupuytren is eigenlijk geen aanvullend onderzoek nodig. Dit is een ziektebeeld wat je op grond van de bevindingen bij lichamelijk onderzoek kunt vast stellen. Een röntgenfoto of ander aanvullend onderzoek is dan ook zelden nodig.

2 Behandeling en operatie Er zijn vele verschillende behandelopties. Een aantal hebben hun meerwaarde al bewezen, andere opties zijn nog in de onderzoeksfase. Het is belangrijk dat de ziekte van Dupuytren zich heel verschillend bij iedereen kan presenteren en een behandeling, die voor de ene persoon heel geschikt is, kan weer niet geschikt zijn voor de andere persoon. Ook spelen er individuele voorkeuren van zowel arts als patiënt. Hoe snel wil je weer aan het werk, moet je na een week alweer alles kunnen doen en accepteer je, dat de kans groter is dat de streng na 1-2 jaar weer terugkomt of investeer je in een ingreep met een langere herstelperiode, maar waardoor de kans dat het terug komt weer een stuk kleiner wordt. Allemaal dingen die belangrijk zijn om samen met de behandelend arts op een rijtje te zetten en dan samen een keuze te maken. Conservatieve mogelijkheden Spalktherapie o Het is niet een gebruikelijke behandelmethode, maar spalktherapie wordt wel toegepast. Soms is het uit preventief oogpunt om de toename van kromstand tegen te gaan. Soms is het doel om de vinger rechter te krijgen om zo een betere uitgangspositie te krijgen voor de operatie. Uitkomsten van behandeling van Dupuytren met spalktherapie zijn variabel. Injecties o Er worden weleens steroïd injecties gegeven. Dit lijkt met name de pijnlijke knobbel iets te verzachten. Echter vaak zijn meerdere injecties nodig en zijn er peesrupturen beschreven na deze behandelingen. De waarde van steroïde injecties zijn door middel van onderzoek niet vastgesteld. Deze behandelopties wordt dan ook niet door de landelijk richtlijn ondersteund. Collagenase injecties o Collagenase is een enzym dat gemaakt wordt door Clostridium histolyticum. Het breekt het collageen dat in Dupuytren weefsel zit af en maakt het zwakker. Hierdoor kan een streng gebroken worden waardoor een vinger weer rechter komt. Ook kan een knobbel zachter worden. In Amerika en in vele landen in Europa is deze behandelmethode inmiddels goedgekeurd. Helaas is in Nederland nog geen vergoeding voor deze behandeling afgesproken. Het is discutabel of deze behandeling niet onder het kopje operatieve mogelijkheden zou horen. Het betekent in ieder geval twee poliklinische ingrepen. Bestraling o Bestraling lijkt met name zinvol te zijn ter behandeling van de beginnende fase van Dupuytren. Het wordt al sinds 1902 toegepast voor deze diagnose. De meerwaarde van bestraling voor Dupuytren ten opzichte van de andere behandelopties is nog niet vastgesteld door goede studies. Het is een behandeling die met name in Duitsland wordt toegepast. In Nederland wordt deze behandeling onder andere in het LUMC/ Reinier de graaf ziekenhuis aangeboden

3 Operatieve mogelijkheden Percutane naaldmethode o Dit is eigenlijk al een oude methode die door Dupuytren zelf werd gebruikt in de 19e eeuw. Sinds de jaren 90 is deze weer populair. Met behulp van een naald wordt onder plaatselijke verdoving de streng doorgeprikt. Het doel van deze ingreep is om de streng te breken, waardoor de vinger weer rechter komt. Belangrijk om te weten is dat je geen weefsel weggehaald. Knobbels en bobbels blijven dus zitten. Voordeel van deze methode is dat het eenvoudig is, het kan onder plaatselijke verdoving plaatsvinden en je kunt snel de hand weer gebruiken. Soms kunnen er kleine wondjes ontstaan in de handpalm, die enkele dagen nodig hebben om te genezen. Nadeel van deze ingreep is dat het recidiefpercentage hoog is, wat wil zeggen dat de kans dat de vinger weer krom gaat staan ongeveer 80% is na 1-2 jaar. Beperkte partiele fasciectomie o Dit is een ingreep die iets uitgebreider is dan de naaldmethode. Onder plaatselijke verdoving of onder regionale of algehele anesthesie wordt beperkt alleen het weefsel weggehaald dat verantwoordelijk is voor de contractuur (kromtrekking). Je haalt dus een klein stukje van het Dupuytren weefsel weg. Voordeel is dat het een relatief kleine ingreep is met een herstelperiode van 2-4 weken. Nadeel is dat je niet al het weefsel weg haalt, dus dat de recidief kans groter is dan bij de uitgebreidere ingrepen. Uitgebreide partiele fasciectomie o Bij deze ingreep wordt naast het weefsel verantwoordelijk voor de contractuur zoveel mogelijk dupuytren weefsel verwijderd inclusief de fascia palmaris, een bindweefsellaag die normaal aanwezig is in de handpalm. Idee erachter is dat als je zoveel mogelijk al het Dupuytren weefsel verwijderd, je de kans dat het terug komt ook zo laag mogelijk maakt. Dit zijn uitgebreidere ingrepen, natuurlijk afhankelijk van de hoeveelheid dupuytren strengen en aangedane vingers. Echter over het algemeen moet je wel op 4-12 weken herstel rekenen, waarin je de hand wel kunt gebruiken, maar last hebt van de littekens en wondgenezing. Dermatofasciectomie o Bij deze ingreep wordt naast het Dupuytren weefsel en de fascie laag ook huid meegenomen. Meestal wordt deze ingreep gedaan bij jonge mensen met Dupuytren of mensen die al eerder zijn geopereerd aan Dupuytren. Het huiddefect wat ontstaat, wordt in de meeste gevallen gesloten met een huidtransplantaat. Dit huidtransplantaat kan genomen worden van de binnenzijde van de onderarm, bovenarm of de buik. Dupuytren komt namelijk niet voor in andere huid dan huid van hand en voet. Het blijkt dan ook uit onderzoek dat de kans dat Dupuytren terugkomt lager is, omdat het dus niet in de huidtransplantaten groeit. Herstelperiode na deze ingreep is vaak 3-4 maanden. De huid moet goed ingroeien en stevig worden.

4 Revalidatie en complicaties Revalidatie Dupuytren operaties zijn grote handoperaties, met een groot wondoppervlak. Daarbij hadden mensen vaak voor de operatie geen klachten en na de operatie hebben ze een hand waarmee ze enkele dagen tot weken niet alles kunnen doen. Dit is belangrijk om mee te nemen in de beslissing om te opereren. Afhankelijk van de uitgevoerde ingreep heeft u een eigen revalidatie periode. 1. Percutane Naaldmethode U gaat naar huis met de hand in een verband. U krijgt een sling mee om te dragen als u rondloopt en als u zit of ligt dient u uw hand hoog te leggen op een kussen. Na 1 dag mag u het verband er zelf afhalen en de hand gebruiken. Soms zijn er bij het streken van de vinger kleine wondjes in de handpalm ontstaan. Deze dient u zoveel mogelijk te laten drogen aan de lucht en alleen bij activiteiten te beschermen met een vet gaas of een pleister. Na een week is het gebruikelijk dat u de hand weer volledig kan inzetten. 2. Beperkte partiele fasciectomie U gaat naar huis met de hand in een verband. U krijgt een sling mee om te dragen als u rondloopt en als u zit of ligt dient u uw hand hoog te leggen op een kussen. Na 3 dagen mag u zelf het verband er afhalen en de hand gebruiken. Laat deze zoveel mogelijk drogen aan de lucht, zodat de wonden niet gaan smetten en week worden. Zolang de hechtingen erin zitten, mag de wond niet te week worden (dus bijvoorbeeld niet in afwaswater of zwemmen). Ook dient u voorzichtig te zijn met contact met vieze dingen om de kans op een wondinfectie te minimaliseren. Na 8-12 dagen komt u bij de handtherapeut. Zij zal de hechtingen voor u verwijderen en u een oefenprogramma geven. Meestal zijn een paar afspraken bij de handtherapeut een waardevolle aanvulling om de handfunctie te verbeteren en de littekenvorming te minimaliseren. 3. Uitgebreide partiele fasciectomie Het nabehandeltraject is eigenlijk hetzelfde als bij punt 2 (een beperkte partiele fasciectomie). Houdt er echter rekening mee dat de littekens uitgebreider zijn en hierdoor het revalidatie traject langer zal zijn. U krijgt meestal na een week een spalk voor de nacht om kromtrekking van de vingers door littekenvorming tegen te gaan. Deze spalk dient 2-3 maanden s nachts gedragen te worden. Indien iemand overmatige littekenvorming heeft kan het zijn dat ook geadviseerd wordt de spalk enkele uren overdag te gaan dragen. Over het algemeen ben u 8-16 weken onder behandeling bij de handtherapeut. Het is belangrijk om de vingers goed te gaan strekken nadat het verband er af gehaald is na 3 dagen. Hierbij kan het gebeuren dat een stukje van de wond in de handpalm of bij de vingers open gaat. Dit is niet erg en groeit altijd weer dicht. Indien u te voorzichtig bent en de vingers krom houdt zal dit leiden tot litteken weefsel dat de vinger in deze stand zal houden.

5 4. Dermatofasciectomie Het nabehandeltraject is vergelijkbaar met het traject bij punt 3. Echter bij deze ingreep is een defect in de handpalm of aan de voorzijde van de vinger gesloten met een huidtransplantaat. Dit huidtransplantaat moet ingroeien. Dat heeft even tijd nodig. Vaak ziet u na enkele dagen dan ook wat korstjes ontstaan en soms verdwijnt een stukje van het huidtransplantaat. Bij deze ingreep is het belangrijk de hand veel te laten drogen aan de lucht. Natte en smettende wonden vergroten de kans dat het huidtransplantaat niet goed ingroeit. Complicaties Zoals bij elke ingreep is er een kans op wondinfectie, een nabloeding of op het open springen van de wond. Daarnaast moet u dus rekening houden met de littekenvorming die bij iedereen anders kan verlopen. Tijdens de operatie worden de vaten en zenuwen van de vingers losgemaakt uit het dupuytren weefsel. Hierbij kan een kneuzing van de zenuw optreden. Dit leidt dan tot een tijdelijk gevoelsverlies aan die zijde van de vinger. In sommige gevallen kan schade aan de zenuw of de slagader van de vinger optreden. In de meeste gevallen zal dit tijdens de ingreep gelijk hersteld worden en hersteld dit dan ook weer. In sommige gevallen, zeker bij mensen die al vaker aan dupuytren in datzelfde gebied geopereerd zijn, is de slagader of de zenuw niet goed herstelbaar. Dit kan dan tot blijvend gevoelsverlies leiden of tot problemen met de bloedvoorziening. Een andere complicatie die kan optreden is dat de vingers stijf worden. Dit komt door zwelling en litteken vorming. Het minimaliseren van de zwelling de eerste week, nachtspalken en handtherapie kunnen de kans hierop verkleinen. Bij elke ingreep aan hand en pols is er een kleine kans op het ontwikkelen van dystrofie. Mocht u naar aanleiding van bovenstaande nog vragen hebben kunt u deze mailen naar poli.bertleff@bergmanclinics.nl info@handsoncare.nl