VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS GRAFISCHE TECHNIEKEN. Tweede graad TSO Eerste en tweede leerjaar

Transcriptie

1 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS GRAFISCHE TECHNIEKEN Tweede graad TSO Eerste en tweede leerjaar Licap - Brussel september 1998

2 INHOUD LESSENTABEL... 4 ALGEMEEN DEEL... 5 PV PRAKTIJK GRAFISCHE TECHNIEKEN TV GRAFISCHE TECHNIEKEN GRAFISCH TEKENEN TV GRAFISCHE TECHNIEKEN TECHNOLOGIE COMPLEMENTAIR GEDEELTE PV PRAKTIJK GRAFISCHE TECHNIEKEN TV GRAFISCHE TECHNIEKEN TECHNOLOGIE TV MECHANICA/TOEGEPASTE FYSICA Grafische technieken 2de graad TSO

3 LESSENTABEL GRAFISCHE TECHNIEKEN TSO 1ste lj. 2de lj. 1 Basisvorming AV Godsdienst 2 2 AV Aardrijkskunde 1 1 AV Frans 2 2 AV Geschiedenis 1 1 AV Informatica 1 1 AV Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Nederlands 4 4 AV Wiskunde Optie 2.1 Studierichting (fundamenteel gedeelte) PV Praktijk Grafische technieken (x) 8 8 TV Grafische technieken 7 7 Grafisch tekenen (x) 3 3 Technologie (x) 4 4 TV Toegepaste chemie/toegepaste fysica (*) Complementair gedeelte: maximum Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken in de instellingen voor secundair onderwijs met volledig leerplan, voor zover het vakken of specialiteiten betreft waarvan het Besluit van de Vlaamse regering van 14 juni 1989, zoals gewijzigd, bekwaamheidsbewijzen vastlegt in de tweede graad. - Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte, dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. - Pedagogische aanbevelingen: AV Duits 0 1 AV Engels 1/2 1/2 AV Wiskunde 1 0 PV Praktijk Grafische technieken (x) 1 1 TV Grafische technieken Technologie (x) 1 1 TV Mechanica/Toegepaste fysica (x) 1 1 (x) Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. (*) Dit vak behoort tot de basisvorming maar is in deze studierichting in het fundamenteel gedeelte opgenomen. Lessentabel 4 Grafische technieken 2de graad TSO

4 GRAFISCHE TECHNIEKEN Tweede graad TSO ALGEMEEN DEEL In voege vanaf 1 september 1998 Algemeen deel 5 Grafische technieken 2de graad TSO

5 INHOUD 1 ALGEMENE INLEIDING STUDIEPROFIEL - STUDIENIVEAU BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EVALUATIE MINIMALE MATERIELE VEREISTEN Algemeen deel 6 Grafische technieken 2de graad TSO

6 1 ALGEMENE INLEIDING De grafische industrie is tijdens de laatste vijf jaar grondig van uitzicht veranderd en dit veranderingsproces gaat versneld en ongewijzigd door. De traditionele grafische industrie bestaat nog steeds zoals voorheen. De markt van de gedrukte informatie groeit nog steeds, maar deze industrie is van een zuiver grafische industrie verruimd naar een media- en communicatie-industrie. Dat wil zeggen dat de grafische industrie naast klassieke gedrukte informatie ook digitale/elektronische of niet-gedrukte informatie produceert of begint te produceren. De samenstelling van de grafische industrie bestaat uit erg van elkaar verschillende soorten bedrijfstypes, die elk hun specifieke eisen stellen aan hun werknemers en aan afgestudeerde kandidaat-werknemers. Het spreekt vanzelf dat de verschillende bedrijfstypes, die in de grafische industrie voorkomen, hun invloed hebben op de grafische studierichtingen. De grafische industrie kan, wat betreft grootteorde, marktgerichtheid of specialisatie, ingedeeld worden in drie grote categorieën: - de één-/tweemansbedrijven en de kleine KMO's; - de middelgrote en grotere KMO's; - de grote grafische bedrijven. Daarnaast zijn er nog grafische functies in niet-grafische bedrijven. Kleine KMO's Deze groep kan ingedeeld worden in twee totaal van elkaar verschillende bedrijfstypes: de klassieke kleine, commerciële grafische bedrijven en de nieuwe hoogtechnologische kleine bedrijven. Kleine, commerciële KMO's De kenmerken van deze vrij talrijke bedrijfjes en bedrijven, en de werknemers die er tewerkgesteld worden, kunnen als volgt getypeerd worden: - bedrijven van 2 tot 10 werknemers; - commerciële drukkerijen die vooral familie- en firmadrukwerk uitvoeren, gericht naar veelzijdigheid in het uitvoeren van klein en niet erg gecompliceerd drukwerk; - deze bedrijven vragen werknemers die een basisopleiding in alle grafische deelprocessen en technologieën genoten hebben, zodat zij een deel van hun globale functie in elk van die deelprocessen kunnen uitvoeren. Deze basisopleiding kan slechts een beperkt karakter hebben door het uitgebreide en complexe geheel aan grafische kennis en vaardigheden. De nadruk ligt hier op een brede inzetbaarheid en soepelheid van de werknemers binnen een relatief eenvoudig opdrachtenpakket, en een geheel aan vrij traditionele werkwijzen. (Studierichtingen: Grafische technieken BSO en TSO ). Kleine, hoogtechnologische bedrijven Deze kleine, hoogtechnologische bedrijfjes vinden wij in twee richtingen: - de zogenaamde multimediabedrijven; - de digitale drukkerijen of printing-on-demand-drukkerijen. De kenmerken van deze voor de grafische industrie vrij nieuwe bedrijfstypes en de gevraagde werknemers kunnen als volgt omschreven worden: - bedrijven van 3 tot 10 werknemers; - de multimediabedrijven zijn gespecialiseerd in het maken van multimediale elektronische producten, pagina's voor websites of andere niet-gedrukte informatie; Algemeen deel 7 Grafische technieken 2de graad TSO

7 - de digitale drukkerijen of printing-on-demand-drukkerijen zijn bedrijven die, op basis van een hoogtechnologische prepress-afdeling, volledig digitaal drukken. In dit type bedrijf primeert snelheid van uitvoering en productiviteit in kleine oplagen. Vormingsvereisten voor de werknemers: - voor MM-bedrijven is kennis van de productie van elektronische informatiemedia, de productie van multimediale producten en het maken van websites noodzakelijk (Studierichting: Multimediatechnieken TSO ); - voor de digitale drukkerijen is een grondige opleiding in digitale drukvoorbereiding de basis, aangevuld met kennis van meten en controleren van het digitaal gedrukte product. (Studierichting: Drukvoorbereidingstechnieken TSO ). De middelgrote en grotere KMO's In deze grootteorde van bedrijven vinden we de commerciële grafische bedrijven, die in vier specifieke groepen kunnen ingedeeld worden: - de gespecialiseerde prepress-bedrijven: loonzetterijen, fotogravures, prepress-service-bedrijven; - de gespecialiseerde drukkerijen, die geen eigen of slechts een zeer beperkte drukvoorbereiding hebben; - de gespecialiseerde afwerkingsbedrijven (klein in aantal); - de commerciële grafische bedrijven, die zowel over een prepress- als over een druk- en afwerkingsafdeling beschikken. De kenmerken van deze bedrijven kunnen als volgt omschreven worden: - bedrijven van 20 tot 200 werknemers; - deze bedrijven drukken - op familie- en firmadrukwerk in kleine oplagen na - alle commerciële drukwerk, zoals firmafolders, productfolders, catalogi, publicitair drukwerk met veel kleur, jaarverslagen, technische handleidingen, tijdschriften, wetenschappelijke en literaire boekwerken, kunstboeken, enz.; - in deze bedrijven bestaan strikt gescheiden functies voor drukvoorbereiding (prepress) en voor drukken en afwerken. Vormingsvereisten voor de werknemers: - de nodige vakkennis om drukvoorbereider (prepress-operator) te zijn is nog zeer ruim en zeer algemeen; - de nodige vakkennis om drukker/afwerker te worden is eveneens nog zeer ruim en zeer algemeen; - de eisen die aan ofwel de vakkennis of aan de productiviteit van de werknemers gesteld wordt gaan in de diepte en liggen algemeen heel wat hoger dan de eisen die aan de werknemers van kleine KMO's gesteld worden en waar deze kennis- en vaardigheidseisen meer in de breedte gaan; - de nadruk zal in deze bedrijfstypes liggen, óf op de productiviteit bij repetitief werk, óf vooral op het inzicht, probleemoplossend vermogen, en de zelfstandigheid van de werknemer. (Studierichtingen: Drukvoorbereidingstechnieken TSO en Druk- en afwerkingstechnieken TSO ). - In de gespecialiseerde prepress-bedrijven en de commerciële grafische bedrijven begint zich in bijna elk bedrijf een cel te ontwikkelen, die gericht is naar het produceren van niet-gedrukte elektronische producten. (Studierichting: Multimediatechnieken TSO ). Grote grafische bedrijven Grote grafische productiebedrijven vinden we vooral in de sector van de kranten- en tijdschriftendrukkerijen. Kenmerken van deze bedrijfstypes: - bedrijven van 150 tot 500 werknemers; - volledig gescheiden functies voor drukvoorbereider (prepress) en drukker/afwerker; - in deze bedrijven vinden we functies in twee verschillende richtingen: Algemeen deel 8 Grafische technieken 2de graad TSO

8 uitvoerende functies in drukvoorbereiding en druk/afwerking voor werk met een repetitief karakter. Hier ligt de nadruk op de productiviteit van de werknemer. (Studierichtingen: Drukvoorbereidingstechnieken BSO en Druk- en afwerkingstechnieken BSO ); functies met meer verantwoordelijkheid en inhoud en die reeds een zeker leidinggevend karakter kunnen hebben, waarin denkwerk moet geleverd worden, probleemoplossend en organiserend moet kunnen gewerkt worden. (Studierichtingen: Grafische wetenschappen TSO en Grafische technieken TSO ); - in alle kranten- en tijdschriftdrukkerijen ontwikkelt zich een afdeling die gericht is naar online publiceren van hun publicaties op Internet. (Studierichting: Multimediatechnieken TSO ). Grafische functies in niet-grafische bedrijven In veel kantoren, handelsfirma's en administraties worden, onder invloed van de grafische mogelijkheden van vroegere kantoortekstverwerkingsprogramma's, de eisen op grafisch gebied, die aan het interne drukwerk en de interne publicaties gesteld worden, vaak hoger gelegd dan vroeger. Voor die functies zoekt men af en toe, tot dikwijls, grafische afgestudeerden. De eisen voor vakkennis en productiviteit, die aan deze werknemers gesteld worden, liggen niet zo hoog als in de echte grafische bedrijven. Er zijn twee types functies in deze niet-grafische bedrijven: - drukvoorbereiding: met lay-out, scannen van eenvoudige beelden, paginaopmaak, printen. (Studierichtingen: Drukvoorbereidingstechnieken BSO en Grafische technieken BSO ); - drukker/afwerker: in niet-grafische bedrijven, die beschikken over een interne drukkerij met kantooroffset. (Studierichtingen: Druk- en afwerkingstechnieken BSO en Grafische technieken BSO ). 2 STUDIEPROFIEL - STUDIENIVEAU In de tweede graad Grafische technieken TSO wordt een polygrafische basisopleiding verstrekt. Deze basisopleiding bestaat uit het geven van een praktisch-technisch overzicht van het volledige productieproces. Op TSO-niveau ligt de klemtoon op het verwerven van praktische vaardigheden en op het verwerven van technologisch inzicht in de processen waarbinnen dit praktisch handelen zich afspeelt. In de tweede graad Grafische technieken TSO legt men de grondslag voor het behalen van een specifieke beroepskwalificatie in de grafische richtingen van de derde graad TSO, zonder de latere mogelijkheid tot het volgen van hoger onderwijs van het korte type voor de beste leerlingen uit te sluiten. Deze grafische richtingen in de derde graad zijn: - de voortgezette polygrafische Grafische technieken TSO ; - de meer gespecialiseerde Drukvoorbereidingstechnieken TSO Druk- en afwerkingstechnieken TSO. 3 BEGINSITUATIE De leerlingen komen uit het tweede leerjaar van de eerste graad en velen bezitten geen grafische voorkennis. Andere leerlingen hebben in de basisoptie reeds kennisgemaakt met de grafische basisprincipes. De polygrafische opleiding in de tweede graad bouwt niet verder op voorkennis om voor de leerlingen die in de eerste graad nog geen grafische technologie gezien hebben, een normale instap in deze richting mogelijk te maken. Algemeen deel 9 Grafische technieken 2de graad TSO

9 In het tweede leerjaar van de tweede graad is er een grote instroom van leerlingen uit andere richtingen. Deze leerlingen bezitten nog geen grafische voorkennis. Een inhaalbeweging gedurende het eerste trimester is hier noodzakelijk zodat de volledige leerplandoelstellingen voor alle leerlingen gerealiseerd worden op het einde van de tweede graad. Om de leerlingen die reeds vanaf het eerste leerjaar Grafische technieken volgen niet te demotiveren door nodeloze herhalingen dient men gedurende deze inhaalbeweging te zorgen voor een gedifferentieerde aanpak. 4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN - Het vakgericht handelen ontwikkelen waarbij basishandelingen van zowel de conventionele als van de moderne digitale grafische praktijk zelfstandig kunnen uitgevoerd worden. - Technologisch inzicht verwerven in de processen waarbinnen de basishandelingen van zowel de conventionele als van de moderne digitale grafische praktijk zich afspelen. - Voldoende inzicht en praktische vaardigheden verwerven om binnen een vooropgestelde planning een eenvoudige tweekleurenwerk te kunnen realiseren. - Praktische basisvaardigheden en technologisch inzicht verwerven in de werkdoorloop van lay-out tot en met afgewerkt product. - Het leren handelen en meedenken binnen een proces waarin ruime aandacht besteed wordt aan de integrale kwaliteitszorg. - Handelingen uitvoeren op hedendaagse grafische apparatuur en de werking van deze apparatuur aan de hand van eenvoudige schema's kunnen toelichten, dit met het oog op het verwerven van objectieve criteria bij de aangeboden specialiteitskeuze in de derde graad en op het relevant verder kunnen bouwen op de verworven voorkennis in deze derde graad. - Een voldoende mate van zelfstandigheid en productiviteit ontwikkelen. - Geoefend zijn in het vervaardigen van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties, vanaf de lay-out tot en met het gedrukt en nagesneden product. - Het vervaardigen van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties kunnen toelichten. - Voldoende zin voor netheid, nauwkeurigheid en volledigheid bezitten. - Zin voor zelfcontrole bezitten. - Voldoende technologische belangstelling hebben. - Een zo ruim mogelijke praktisch-technische basisvorming verwerven. - De apparatuur waarmee men werkt kunnen bedienen en kunnen onderhouden, dit alles met oog voor de veiligheidsvoorschriften. - Voldoende luisterbereidheid en vertrouwen in eigen inzicht bezitten. - Voldoende taalvaardig zijn om gecorrigeerd franstalig productiewerk zelfstandig te kunnen uitvoeren en om voldoende toegang te hebben tot technische informatie. - Voldoende taalvaardig zijn om gecorrigeerd engelstalig productiewerk zelfstandig te kunnen uitvoeren en om voldoende toegang te hebben tot technische informatie (dit geldt enkel voor de scholen die de aanbeveling AV Engels uit het Complementair gedeelte volgen). (U) 5 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Integratie van het leerplan in de tijd Werken met graadleerplannen veronderstelt een degelijke vakgroepwerking binnen de school. De vrijheid die een graadleerplan biedt mag niet leiden tot individualisme. Regelmatig overleg tussen de betrokken vakleerkrachten en de afdelingsverantwoordelijke is hierbij absoluut noodzakelijk. Leerkrachten moeten voldoende realiteitszin hebben om hierbij een consensus te aanvaarden in verband met het geven van dezelfde leerstof in parallelklassen. Algemeen deel 10 Grafische technieken 2de graad TSO

10 Aangezien leerlingen binnen eenzelfde studierichting de mogelijkheid moeten hebben om over te stappen naar een andere school is het toch aangewezen in grote lijnen een bepaalde logische volgorde aan te houden in de verschillende scholen. Als aanbeveling geldt hier het volgende: In orde van belangrijkheid weergegeven bestaat de leerstof uit volgende blokken: - Typografie, lay-out; - Tekstopmaak; - Reproductiefotografie / scannen van lijnbeelden; - Montage; - Kopie; - Drukken en afwerken. Het is noodzakelijk deze leerstof van bij het begin van de opleiding in een eerste fase parallel aan te bieden. In een tweede fase moeten de logische verbanden tussen alle deeltechnieken gelegd worden met een aantal praktijkoefeningen van ontwerp tot afgewerkt product. Dit met het oog op het productgericht leren handelen - een product dat steeds een drukwerk is - en de evaluatie en remediëring in verband met het grafisch product. Het vervaardigen van en bijbrengen van inzicht in familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties moet een belangrijke plaats krijgen binnen de opleiding. Integratie van theorie en praktijk Men streeft naar zinvolle vormen van integratie. Dit veronderstelt een intense en blijvende coördinatie tussen de verschillende vakken via de afdelingsverantwoordelijke. Het is aangewezen volgende integratievormen in te bouwen: - integratie van TV Technologie, PV Praktijk en TV Grafisch tekenen: om een aantal vakoverstijgende oefeningen te kunnen organiseren is ervoor gezorgd dat de leerinhouden van deze vakken voldoende op elkaar zijn afgestemd; - projectwerking: het lessenrooster wordt hierbij gedurende een korte periode doorbroken waarin de leerlingen een bepaald onderwerp uitwerken. Het accent ligt hier vooral op het verwerven van attitudes en vaardigheden; - ruimtelijke integratie: om een reële werksituatie te benaderen wordt alle PV-leerstof gegeven in een praktijklokaal onder de begeleiding van een zo beperkt mogelijk aantal leerkrachten. Het verdient aanbeveling om voor een gedeelte van de TV technologielessen, daar waar bijvoorbeeld besturingssysteem, software en zettechnieken behandeld worden, een technologielokaal te voorzien dat uitgerust is met moderne hulpmiddelen zoals overhead en/of LCD-scherm. Teamwerking De leerkrachten dienen als team op te treden in de omgang met de leerlingen. Dit betekent dat: - de leerkrachten de einddoelen formuleren, rekening houdend met het profiel van hun leerlingengroep; - de leerkrachten samen de pedagogisch-didactische aanpak bespreken. Instroom van nieuwe leerlingen in het tweede leerjaar van de tweede graad In het tweede leerjaar van de tweede graad Grafische technieken TSO is er een grote instroom van leerlingen zonder grafische voorkennis. In het eerste leerjaar van de derde graad TSO is deze instroom ook niet onbetekenend. Om de leerlingen die reeds in het eerste leerjaar van de tweede graad TSO voor een grafische opleiding gekozen hebben niet te demotiveren door telkens terugkerende nodeloze herhalingen in het begin van de twee volgende schooljaren, dient men deze instroom gedifferentieerd aan te pakken. Algemeen deel 11 Grafische technieken 2de graad TSO

11 Studiekeuze na de tweede graad Voor de scholen die in de derde graad Drukvoorbereidingstechnieken TSO en Druk- en afwerkingstechnieken TSO inrichten is het aangewezen om op het einde van de tweede graad niet-bindende adviezen te verstrekken wat de specialiteitskeuze in de derde graad betreft, waar dit zinvol is. Aansluiting met het bedrijfsleven Om zich een reëel beeld te vormen van de arbeidswereld moeten de leerlingen daar progressief naartoe worden begeleid en moet er een optimale aansluiting worden gerealiseerd tussen de opleiding in de school en het bedrijfsleven. 6 EVALUATIE In zijn taak als didacticus heeft de leerkracht een plannings- en voorbereidingstaak: hij zet, in samenspraak met de afdelingsverantwoordelijke, het leerplan om in een jaarplanning. De verschillende leerinhouden en doelstellingen zet hij om in een aangepast didactisch proces. De leerkracht heeft ook een beoordelingstaak: hij moet de kennis, de vaardigheden en de attitudes van de leerlingen objectief evalueren in functie van de doelstellingen. Een verantwoorde evaluatie vertrekt van duidelijk geformuleerde en operationele lesdoelstellingen. Een leerkracht die zijn evaluatie ernstig wil opvatten, moet zich bewust zijn van de verschillende doelstellingen die hij minimaal moet bereiken om tenslotte aan het studieprofiel te beantwoorden. In het totale toetsingsmechanisme moet de leerkracht aandacht hebben voor de permanente evaluatie (het dagelijks werk), voor de toetsen (waarin de foutenanalyse en de remediëring een belangrijke rol spelen) en voor de examens. 7 MINIMALE MATERIELE VEREISTEN De minimale materiële vereisten zijn samengevat in een globale tabel, waarin alle graden en studierichtingen zijn opgenomen. Het overzicht op de volgende bladzijden bestaat uit het gedeelte dat betrekking heeft op de volledige tweede graad. Hier volgen dan 3 kopies met tekst: benodigde uitrusting staat niet op floppy. Algemeen deel 12 Grafische technieken 2de graad TSO

12 GRAFISCHE TECHNIEKEN Tweede graad TSO PV PRAKTIJK GRAFISCHE TECHNIEKEN Fundamenteel gedeelte Eerste leerjaar: 8 uur/week Tweede leerjaar: 8 uur/week In voege vanaf 1 september 1998 Praktijk 16 Grafische technieken 2de graad TSO

13 INHOUD 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, DIDACTISCHE WENKEN EVALUATIE BIBLIOGRAFIE Praktijk 17 Grafische technieken 2de graad TSO

14 1 BEGINSITUATIE De leerlingen komen uit het tweede leerjaar van de eerste graad en velen hebben geen voorkennis van de grafische technieken. Andere leerlingen hebben in de basisoptie reeds kennisgemaakt met de grafische basisprincipes. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN - De noodzakelijke basishandelingen aanleren om met reële kans op slagen naar de volgende richtingen in de derde graad TSO te kunnen de voortgezette polygrafische richting Grafische technieken TSO de gespecialiseerde richtingen in de derde graad: Drukvoorbereidingstechnieken TSO ; Druk- en afwerkingstechnieken TSO. - Het kunnen uitvoeren van deze handelingen binnen het productieproces. - De basisvaardigheden die nodig zijn bij de werkdoorloop van lay-out tot en met een eenvoudig afgewerkt product beheersen en de handelingen in de juiste volgorde kunnen toepassen. - De typografische/esthetische vorming en digitale tekstopmaak moeten de hoofdaccenten zijn van de polygrafische opleiding in de tweede graad Grafische technieken TSO. - Familiaal drukwerk op voldoende zelfstandige wijze in één en twee kleuren kunnen realiseren. - Eenvoudig klein handelsdrukwerk op voldoende zelfstandige wijze in één en twee kleuren kunnen realiseren. - Advertenties op voldoende zelfstandige wijze in één en twee kleuren kunnen realiseren. - De basishandelingen in verband met besturingssysteem en bestandsbeheer kunnen uitvoeren. - Bestanden kunnen ophalen en wegschrijven in netwerkomgeving. - Kunnen omgaan met de letter, het woord- en het regelbeeld, regelvallen en schikkingen. - De typografische basisregels in verband met tekstopmaak kunnen toepassen. - De basisregels van lay-out in verband met tekst- en illustratieschikking kunnen toepassen. - Zelfstandig en met voldoende creativiteit een verantwoorde eenvoudige lay-out kunnen maken. - De basisregels van de typografie en lay-out met een paginaopmaakprogramma kunnen uitvoeren. - Het toetsenbord kunnen gebruiken en een juiste tikmethode bezitten. - De basisvaardigheden van de conventionele reproductiefotografie de soorten originelen kunnen onderscheiden en hun kwaliteit kunnen met lichtgevoelig materiaal kunnen omgaan en kunnen ontwikkelen (men moet niet conventioneel kunnen zelfstandig een eenvoudige eindfilm voor hoogdruk en offset kunnen vervaardigen. - Eenvoudige lijnbeelden kunnen inscannen. - Eenvoudige papier- en filmmontages kunnen maken. - Eenvoudige micromontages kunnen maken. - De werkwijze bij het vervaardigen van kunststofclichés voor hoogdruk kunnen toelichten. - De werkwijze bij het vervaardigen van een offsetplaat kunnen toelichten. - Eenvoudige drukwerken in één en twee kleuren met de volautomatische pers kunnen vervaardigen. - De apparatuur kunnen bedienen en kunnen onderhouden. - De veiligheidsvoorschriften kunnen respecteren. - Oog hebben voor integrale kwaliteitszorg binnen de volledige werkdoorloop. 3 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDE- LEN - De basisvaardigheden kunnen best in twee fases aangeleerd een eerste fase waarin de basisvaardigheden van elke deeltechniek worden aangeleerd: typografie/layout, tekstopmaak, conventionele reproductiefotografie/scannen van lijnbeelden, montage, kopie, drukken en afwerken; Praktijk 18 Grafische technieken 2de graad TSO

15 @ een tweede fase, het eigenlijke einddoel, waarin de logische verbanden tussen alle deeltechnieken gelegd worden via de realisatie van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Tijdens het gedeelte typografie/lay-out moeten de leerlingen met bestaand grafisch materiaal (letters, logo's, illustraties...) oefenen om op deze wijze tot goede verantwoorde schikkingen te komen. Dit in tegenstelling met de uren grafisch tekenen waar het accent op de creativiteit en op het ontwikkelen van nieuw materiaal dient te liggen. - Dit leerplan is een praktijkleerplan dat een opleiding beoogt op TSO-niveau. Het praktisch inoefenen dient steeds samen te gaan met het ontwikkelen van voldoende technologisch inzicht in elke deeltechnologie afzonderlijk en in de volledige werkdoorloop op zich. 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, DIDACTISCHE WENKEN (U) staat voor uitbreiding. Praktijk 19 Grafische technieken 2de graad TSO

16 Praktijk 20 Grafische technieken 2de graad TSO Correct rekenen en meten met picamaten. - De kopij van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties in picamaten voorbereiden. - Maten omrekenen van het metrisch naar het picastelsel en omgekeerd met behulp van een eenvoudige omrekentabel. - Corps en regelafstand correct opmeten en schatten. - Lijnsoorten en lijndiktes herkennen en bepalen met de typografische meetgereedschappen. - De juiste kleurconventies en maataanduidingen aanduiden en interpreteren. - x-hoogte en kapitaalhoogte van verschillende corpsen door middel van evenwijdige lijnen weergeven. - Schreefloze gelijkledige kapitalen en onderkastletters schetsen. - Het onderscheid tussen schreefloze gelijkledige letters en klassieke boekletters via schets weergeven. Typografie/Lay-out Typometer - Corpkaliber - conventies - Toepassingen op gebruik van typometer en meten en meten en schatten: meten en schatten van corps (Helvetica/ Times) meten en schatten van lijnsoorten, de gestandaardiseerde kleurconventies en maataanduidingen kunnen interpreteren en kunnen aanbrengen De letter - schatten van letteronderdelen en optische weergeven lettertype, letterfamilie en lettergroep - Grondig laten inoefenen met grote aandacht voor nauwkeurigheid. - Elke leerling moet over een typometer en een corpskaliber beschikken. - Eenvoudige omrekentabel! - Grondig laten inoefenen - meten - zien - schatten om tot het juist begrip 'maat' te komen. - Horizontale maten groen, verticale maten rood. - Consequent toepassen. - De leerlingen individueel letterdocumentatie laten verzamelen en toelichten. - De leerlingen lay-outpapier laten gebruiken. - Met verschillende materialen tekenen (potlood, markers... ).

17 Praktijk 21 Grafische technieken 2de graad TSO Binnen de gelijkledigen de kenmerken van schreeflozen en geschreefde types weergeven. - Binnen de klassieke boekletters de kenmerken van Mediaevaltypen en Bodoni's weergeven. - De varianten en stijlkenmerken van een lettertype in bestaand drukwerk herkennen en aanduiden. - Uittekenen en kleven van titels of asymmetrisch langs één en langs meerdere assen. - Het font en het corps opmeten, bepalen en instellen met een paginaopmaakprogramma bij familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Vermeerderen, verminderen, gelijkstellen en spatiëren met een paginaopmaakprogramma bij familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Wit binnen de regel gebruiken volgens de typografische conventies met een paginaopmaakprogramma bij familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - corps, kast, stand en dikte van de stijlkenmerken (classificatie Peeters) Schikkingen - Basisregels - Lay-outpapier - grijswaarden (potlood) - Bladspiegel - zetspiegel - Symmetrie - asymmetrie Familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties - Font en corps - Vermeerderen - verminderen - gelijkstellen en spatiëren - Variabele spatie, vaste spatie, vierkant, halfvierkant en fijne spatie - Classificatie van Peeters gebruiken naar letterherkenning. - De leerlingen documentatie laten verzamelen en laten toelichten. - Van nateken- en kleefoefeningen komen tot eigen lay-out. - Gedrukte teksten en tekstfragmenten gebruiken. - Methodiek: 1 nadoen; 2 wijzigen; 3 eigen ontwerp. - Zelf modellen bespreken met aandacht voor verzorgde en goed toegepaste typografie en lay-out. - De leerlingen modellenmap laten aanleggen en ze regelmatig een aantal modellen laten toelichten.

18 Praktijk 22 Grafische technieken 2de graad TSO - De typografische normen in verband met wit aan de leestekens toepassen met paginaopmaakprogramma bij familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Regelafstand opmeten, bepalen en instellen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - De verschillende tekstschikkingen (regelvallen) met evenwijdige lijnstukken natekenen, bepalen en toepassen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal druk- werk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - De bladspiegel en de zetspiegel opmeten, bepalen en instellen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - De verschillende mogelijkheden voor alineabegin, alinea-einde en alinea-insprong opmeten, bepalen en toepassen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Insprong links en rechts opmeten, bepalen en toepassen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Extra wit (boven en onder) opmeten, bepalen en toepassen met een paginaopmaakprogramma bij bestaand en bij zelf ontworpen familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Wit aan de leestekens volgens de typografische normen - Regelafstand - interlinie - Vrije regelval (linkslijnend, rechtslijnend en gecentreerd) en blokregelval - Bladspiegel - zetspiegel (zetbreedte en zethoogte) - Alineabegin, alinea-einde en alinea-insprong - Insprong links en rechts over meerdere tekstregels -Extra wit - Eigen lay-out van de leerlingen laten doorstromen tot afgewerkt product. - Samenwerken met de leerkracht vormgeving voor het ontwerpen van een aantal bruikbare logo's en deze integreren in het drukwerk. - Wijzen op betere leesbaarheid en op esthetische meerwaarde bij gebruik van de typografische normen. - In picamaten laten voorbereiden en uitvoeren. - De normen van de beroepsfederatie volgen en normen uit de loodzet weglaten. - Alle leerplanonderdelen zoveel mogelijk integreren in dit onderdeel. Werken naar grafische producten!

19 Praktijk 23 Grafische technieken 2de graad TSO De voor DTP geldende correctietekens gebruiken en op basis van gecorrigeerde kopij van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties en de correcties uitvoeren met een paginaopmaakprogramma. - Eenvoudige tabellen nazetten. - De lay-out van eenvoudige tabellen maken naar hadgeschreven kopij en deze tabellen opmaken met een paginaopmaakprogramma. (U) - Met de verschillende functies van het uitgebreid toetsenbord werken. - Een juiste vingerzetting bezitten. - Blind typen met juiste vingerzetting zonder aandacht voor snelheid. - Correcties uitvoeren tijdens het typen. - Typsnelheid opdrijven zonder verhogen van de foutenlast. (U) - Met het menusysteem en met de muis werken. - De gemaakte afspraken in verband met bestandsbeheer zelfstandig naleven. - De correctietekens Tabellen / tabulatie - Nazetten van eenvoudige tabellen - Vormgeven van eenvoudige tabellen (U) Tekstopmaak Het toetsenbord - Indeling - Vingerzetting - Blindtikoefeningen zonder aandacht voor snelheid - Blindtikoefeningen met aandacht voor snelheid (U) Besturingssysteem / bestandsbeheer / opmaakprogramma - Besturingssysteem - Bestandsbeheer - Complexe tabellen voor de derde graad houden. - Berekening van kolom- en totale tabelbreedte behandelen. - De leerling moet gedurende de ganse opleiding een goede vingerzetting bezitten en na het tweede trimester van het eerste leerjaar blind kunnen typen. - Het werken met de verschillende functies van het toetsenbord progressief aanleren. - De beginaanpassing aan het toetsenbord is zeer belangrijk! - Vaste afspraken met de leerlingen maken.

20 Praktijk 24 Grafische technieken 2de graad TSO Bestanden in netwerkomgeving ophalen en wegschrijven van en naar de gebruikte opslagmedia. - Programma op de juiste wijze starten en sluiten. - De gewenste voorkeuren instellen. - Picamaten en metrische maten volgens de juiste afkortingen ingeven. - Zetten met andere basisinstellingen. (U) - Zetoefeningen naar gedrukte, gecorrigeerde en handgeschreven kopij blind uitvoeren. - De kopij van familiaal drukwerk, klein handels drukwerk en advertenties op gestandaardiseerde manier voorbereiden. - De kopij van eenvoudige tabellen voorbereiden. - Familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties nazetten en opmaken naar eigen lay-out en volgens eigen kopijvoorbereiding met inachtneming van de typografische regels. - Eenvoudige tabellen nazetten met inachtname van de typografische regels. - Eenvoudige opmaakprofielen gebruiken bij het nazetten van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties. - Bij het opmaken van tekst een tekstbewerker gebruiken en spellingscontrole uitvoeren. (U) - Gecorrigeerde Franse teksten kunnen nazetten. - Gecorrigeerde Engelse teksten kunnen nazetten. (U) - Basisbediening van het opmaakprogramma - Vaste afspraken met de leerlingen maken. Zetoefeningen - Voorkeursinstellingen van het maatstelsel linialen methode regelafstand automatische regelafstand (100 %) - Blindtikoefeningen - gestandaardiseerde manier van aanduiden: zetspiegel, font, corps, regelafstand, extra wit, harde en zachte (manuele) return, horizontale maten (groen) en verticale maten (rood), regelval, vast wit, alineabegin en alinea-einde, alinea-insprong, insprong links en rechts over meerdere eenvoudige tabellenzetwerk - Familiaal drukwerk, klein- handelsdrukwerk en advertenties - Eenvoudige tabellen - Opmaakprofielen / typogrammen - Gebruik van tekstbewerker en spellingcontrole (U) - Zetten in de Franse taal - Zetten in de Engelse taal (U) - Vaste afspraken met de leerlingen maken. Instellingen laten controleren bij ieder jobbegin. - Grondig laten inoefenen. - Constant aandachtspunt. - Blindtikken verwerken in de evaluatie! - Uitgebreid laten inoefenen. - Uitgebreid laten inoefenen. - Eenvoudige tabulatie grondig laten inoefenen. - Voordoen, demonstreren. - Vaste procedure volgen. - Specifieke oefeningen. - Specifieke oefeningen.

21 Praktijk 25 Grafische technieken 2de graad TSO Diskette inlezen. (U) - Tekst opmaken. (U) - Tekst belichten. (U) - Film/papier ontwikkelen in automaat. (U) - De originelen volgens soort beoordelen. - De kwaliteit van de originelen beoordelen. - Lijnfilm, Rapidoprintmateriaal, zilverdiffusiemateriaal (Copyproof... ) en daglichtfilm herkennen en correct verwerken. - Snijfilm en montagefolie herkennen en correct verwerken. - De leesbaarheid van lijnfilm, Rapidoprintmateriaal, zilverdiffusiemateriaal (Copyproof...) en daglichtfilm herkennen. - Lijnfilm, Rapidoprintmateriaal, zilverdiffusiemateriaal (Copyproof... ) en daglichtfilm positief, negatief, leesbaar en onleesbaar correct verwerken in functie van hoogdruk en offset. - De camera kunnen onderhouden. - De veiligheidsvoorschriften bij het gebruik van de camera naleven. Initiatie op fotozetsysteem - Diskette in fotozetsysteem inlezen (U) - Tekst verwerken (U) - Tekst belichten op de belichtingseenheid (U) - Ontwikkelen (U) Reproductiefotografie / scannen van lijnbeelden De originelen - Soorten - Kwaliteit Films - Soorten - Leesbaarheid De apparatuur - De onderhoud van de veiligheidsvoorschriften - Enkel voor de scholen die nog niet volledig uitgerust zijn met moderne dtp-apparatuur. - De leerlingen documentatie laten aanleggen en laten toelichten. - Integreren in de opleiding. - Integreren in de opleiding. - Integreren in de opleiding. - Integreren in de opleiding. - Regelmatige onderhoudsbeurten inlassen tijdens de praktijklessen.

22 Praktijk 26 Grafische technieken 2de graad TSO - De reproductiecamera bedienen voor een 1/1- opname en voor het vergroten en verkleinen van lijnwerk. - Een correcte rasterovername met de camera uitvoeren. (U) - Het contactapparaat onderhouden. - De veiligheidsvoorschriften bij het gebruik van het contactapparaat naleven. - De juiste belichtingstijd in functie van het te verwerken materiaal uit het programma kiezen. - Een contactapparaat, bij opgave van de tijden en de codenummers programmeren. - Met inlegrasters werken. - Maskers vervaardigen en correct verwerken bij het omcontacten. - Rasters dupliceren. (U) - De juiste producten volgens etikettering zelfstandig aanmaken en gebruiken. - De veilgheidsvoorschriften in verband met de verschillende producten naleven. - De apparatuur bedienen en onderhouden rekening houdend met de veiligheidsvoorschriften. - Controlemiddelen de rasterovername met de camera - Het onderhoud van het maskers een rasterduplicaat in contact kunnen maken (U) - Ontwikkelen in schaal en met producten, werking en ontwikkelautomaat: werking, veiligheid en Rapidoprintapparaat: werking, veiligheid en Copyproofapparaat: werking, veiligheid en onderhoud - De zwarting van de film - Integreren in de oefeningen. - Juistheid van de reproductie! - Regelmatige onderhoudsbeurten inlassen tijdens de praktijklessen. - Integreren in de oefeningen. - Integreren in de oefeningen. - Integreren in de oefeningen. - De ontwikkelomstandigheden regelmatig laten controleren en aandacht hebben voor de juistheid van reproductie. - Regelmatige onderhoudsbeurten inlassen tijdens de praktijklessen. - De leerlingen betrekken bij het langdurig buiten gebruik stellen, en bij de terug ingebruikneming van de ontwikkelapparatuur.

23 Praktijk 27 Grafische technieken 2de graad TSO Eén- en tweekleurige familiale drukwerken, klein handelsdrukwerken en de advertenties die tijdens het gedeelte lay-out en tekstopmaak voorbereid werden verwerken tot de gevraagde eindfilms voor hoogdruk en offset. - Paskruisen, snijlijnen en vouwlijnen aanbrengen. - Maskers snijden en correct verwerken. - Naadloos inbelichten. (U) - Kunnen inbelichten met perforatiesysteem. - Retouches uitvoeren. - Eenvoudig lijnwerk scannen met vlakbedscanner. - De verschillende aanduidingen die op een eenvoudige papiermontage moeten voorkomen zelfstandig aanbrengen. - Van eigen lay-outs van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties een bruikbare papiermontage maken. Lijnwerk met vele facetten en stijgende moeilijkheidsgraad - Vervaardigen van eindfilms voor hoogdruk en lijnwerk in één lijnwerk in twee leesbaarheid in functie van de paskruisen, snijlijnen en fotografisch maskeren inkopiëren en retouches Digitale beeldverwerking - Scannen van eenvoudig lijnwerk met vlakbedscanner Montage Papiermontage - Eenvoudige drukwerken monteren op voorbedrukte bladen en op millimeterfolie - De leerlingen eigen zetoefeningen en eigen werk uit de uren Grafisch tekenen laten verwerken tot drukklare films. - Aandacht voor juiste methodiek. Grondig laten inoefenen. De leerlingen eigen lay-outs laten verwerken tot drukklare films. - Aandacht voor juiste methodiek. Grondig laten inoefenen. De leerlingen eigen lay-outs laten verwerken tot drukklare films. - Integreren in de oefeningen en verder laten verwerken naar drukklare eindfilms voor offset en hoogdruk. - Aandacht voor juiste methodiek. - Integreren bij het verwerken van eigen lay-outs tot drukklare films.

24 Praktijk 28 Grafische technieken 2de graad TSO De verschillende aanduidingen die op een eenvoudige filmmontage moeten voorkomen zelfstandig aanbrengen. - Van eigen lay-outs van familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties een bruikbare filmmontage maken. - De werkwijze toelichten. - De werkwijze toelichten. - De werkwijze toelichten. - De soorten offsetplaten die tijdens de praktijklessen gebruikt worden herkennen en gebruiken. - De juiste producten voor plaatbehandeling correct gebruiken. - Veiligheidsvoorschriften aan en rond de persen correct naleven. - De meest voorkomende producten in de drukkerij gebruiken. Filmmontage - Eenvoudige drukwerken monteren op montagefolie Kopie Kunststofclichés voor hoogdruk - Maken van een kunststofplaat: belichten, uitwassen en drogen van kunststofplaten (Nyloprint, Polymero... ) Het vervaardigen van offsetplaten - Kopiëren met het kopieerraam - De ontwikkeltafel of -machine - De soorten producten Drukken en afwerken Veiligheidsvoorschriften en hygiëne - Machines, materialen en producten: veiligheid en hygiëne - Sperinrichting van de HB-degel, hulpstukken en bijhorigheden - Aandacht voor juiste methodiek. - Integreren bij het verwerken van eigen lay-outs tot drukklare films. - Geregeld demonstreren tijdens de opleiding. - Geregeld demonstreren tijdens de opleiding. - Geregeld demonstreren tijdens de opleiding. - Integreren tijdens de druktoepassingen. - De verschillende machines en producten demonstreren en bespreken. - Voortdurend aandachtspunt.

25 Praktijk 29 Grafische technieken 2de graad TSO Onderhoudsschema lezen, onderhoudsfiche invullen en onderhoud uitvoeren. - De pers in- en uitschakelen. - Het papiertransport afstellen. - Correct aanleggen. - De inkttoevoer regelen. - De rollen onder begeleiding afstellen en meten met een eenvoudig testsysteem. - Onder begeleiding een legger samenstellen en aanbrengen op de pers. - Een eenvoudige drukvorm inbrengen en afdrukken. - De werkvolgorde voor een één- en tweekleurenwerk opstellen en toepassen. - Zelfstandig een eenvoudig tweekleurenwerk afdrukken met bruikbaar eindresultaat. - De pers in- en uitschakelen. - De werkvolgorde voor een één- en tweekleurenwerk opstellen en toepassen. - Zelfstandig een eenvoudig tweekleurenwerk afdrukken met bruikbaar eindresultaat. Onderhoud en verzorging van de pers - Smeren volgens smeerschema - Wassen van het inktwerk - Luchtfilter en papierstofzeef Drukken van één- en tweekleurenwerk op de typopers (HB-degel) - In- en uitschakelen van de pers - Papiertransport - Aanleggen - Rollenstel en inktgeving - Leggerbekleding en aanbrengen van leggers op de drukpers - Drukken met fotopolymeerplaten - Werkvolgorde en controle Drukken op de éénkleurenoffsetpers - In- en uitschakelen van de pers - Papiertransport - Inktwerk - Vochtsysteem - Integreren in de opleiding. - Regelmatig onderhoudsbeurten laten uitvoeren en fiches laten invullen. - Het reinigen van luchtfilter en papierstofzeef een aantal maal geobserveerd hebben. - Voortdurend aandachtspunt. - Oefeningen aan de pers. - Eigen drukwerken van de leerlingen (familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties) laten doorstromen vanuit de prepress. - De leerlingen individueel een volledig werkje laten afwerken. - De leerlingen met eigen werk het ganse productieproces laten doorlopen. - Oefeningen aan de pers. - Eigen drukwerken van de leerlingen (familiaal drukwerk, klein handelsdrukwerk en advertenties) laten doorstromen vanuit de prepress.

26 Praktijk 30 Grafische technieken 2de graad TSO Behandelen van de offsetplaat vóór, tijdens en na druk. - Een proefdruk nemen. (U) - De gebruikte papiersoorten herkennen. - De vezelrichting van papier opzoeken. - Papier tellen. - Papier gelijkstuiken. - Papier vervoeren. - Papier in- en uitstapelen. - De veiligheidsvoorschriften naleven tijdens het bedienen van de snijmachine. - De snijmachine correct bedienen zonder programma-instelling. - Inbrengen en behandelen van de offsetplaat - Stand en register maken - Afdrukken en kleurhouden - Proefdruk nemen (U) Papierbehandeling - Eigenschappen van de gebruikte papiersoorten - De vezelrichting - Tellen - Gelijkstuiken - Vervoeren - Papierbehandeling bij in- en uitstapelen De snijmachine - Veiligheid - Bediening van de snijmachine zonder programma-instelling - De leerlingen individueel een volledig werkje laten afwerken. - De leerlingen met eigen werk het ganse productieproces laten doorlopen. - Integreren tijdens de opleiding. - Praktisch blijven. De gebruikte papiersoorten! - Het gevaar van de snijmachine uitleggen en duidelijk demonstreren hoe men zo weinig mogelijk risico loopt.

27 5 EVALUATIE - Wanneer het leerplan, in samenspraak met de afdelingsverantwoordelijke, omgezet is in een jaarplanning is het de taak van de leerkracht de verschillende leerinhouden en doelstellingen om te zetten in een aangepast didactisch proces. - Als beoordelingstaak moet de leerkracht de vaardigheden, de attitudes en het inzicht in eigen praktisch handelen van de leerlingen objectief evalueren in functie van duidelijk geformuleerde en operationele doelstellingen. - In het totale toetsingsmechanisme moet de leerkracht bijzondere aandacht hebben voor de permanente evaluatie en remediëring tijdens het praktijkgebeuren. Het is daarbij van belang dat de leerling weet wat van hem verwacht wordt en dat hij bij de remediëring betrokken wordt. Men kan daarbij bijvoorbeeld werken met praktijkfiches of met een vorm van doelstellingformulering naar de leerling toe die bij de opgave gevoegd wordt (contractmodel). - Wanneer men een examen wenst te organiseren kan dit in geen geval het evalueren van louter theoretische kennis beogen. - Het is van belang dat in parallelklassen dezelfde beoordelingsmethodiek gehanteerd wordt. 6 BIBLIOGRAFIE - BAZEN, T., Vormen van letters, Nijgh Grafiboek, Rijswijk, 187 blz., BOLDER, T., KLINKENBERG, J., VAN KRIMPEN, H., MENNINGH, S., MIJKSENAAR, P., OOSTERHOORN, B., RUYTER, K., WERSTERVELD, W., Typografie, Uitgeverij Grafisch Opleidingscentrum, Amsterdam, 288 blz., BRANDT, J., Technologiecursus voor de tweede graad BSO, VISO, Gent, GOLPON, R. e.a., Basiskennis reproductiefotografie, Uitgeverij Grafisch Opleidingscentrum, Veenendaal, 240 blz., MONNOYE, G., Reproductiefotografie, 315 blz., TREEBUS, K.F., Tekstwijzer, SDU, 's-gravenhage, 269 blz., VAN DEN ABEELE, J., De letter en haar omwereld, Vrij Technisch Instituut, Brugge, 343 blz., WILLAERT, J., Beknopte handleiding theoretische basiskennis typografie voor tekstverwerkers, layoutmensen, vormgevers, dtp-gebruikers, drukwerkbegeleiders, kaderpersoneel, 63 blz., Praktijk 31 Grafische technieken 2de graad TSO

28 GRAFISCHE TECHNIEKEN Tweede graad TSO TV GRAFISCHE TECHNIEKEN GRAFISCH TEKENEN Fundamenteel gedeelte Eerste leerjaar: 3 uur/week Tweede leerjaar: 3 uur/week In voege vanaf 1 september 1998 Grafisch tekenen 32 Grafische technieken 2de graad TSO

29 INHOUD 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, DIDACTISCHE WENKEN EVALUATIE BIBLIOGRAFIE Grafisch tekenen 33 Grafische technieken 2de graad TSO

30 1 BEGINSITUATIE Dit leerplan veronderstelt geen specifieke voorkennis. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN - De conventionele basismaterialen (potlood, maatlat, passer, trekpen, Rotringpen, Oost-Indische inkt, plakkaatverf en penselen) kunnen gebruiken en er de eigenschappen en de toepassingsgebieden kunnen van toelichten. - Juist kunnen meten. - Ontwerpen correct kunnen afwerken en kunnen presenteren. - Met eenvoudige vormelementen en lettervormen via ontwerp een verantwoorde grafische structuur kunnen ontwikkelen. - Met tekst- en illustratie-elementen eenvoudige symmetrische, asymmetrische en vrije realisaties kunnen maken. - De basisvaardigheden van het methodisch schetsen beheersen. - Additieve en subtractieve kleurenmenging schematisch kunnen voorstellen en kunnen verduidelijken. - De kleurencirkel bij subtractief kleurenmengen schematisch kunnen voorstellen en de primaire, de secundaire en de tertiaire kleuren kunnen toelichten. - De technische kleurenleer kunnen verduidelijken. - In esthetische kleuromgeving met de kleurcontrasten kunnen werken. - Zin voor compositie ontwikkelen. - Eenvoudige perspectieftekeningen met één en twee vluchtpunten kunnen maken. - Vertrekkend van fotomateriaal en schetsen, eenvoudige grafische stileringen kunnen maken. - Eenvoudige letterlogo's kunnen ontwerpen. - Eenvoudige elementen voor gebruiksgrafiek kunnen ontwerpen. - Creatieve oplossingen bij eenvoudige grafische probleemstellingen kunnen ontwikkelen. - De basisvaardigheden in verband met digitaal werktekenen beheersen. 3 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDE- LEN - Dit leerplan is een leerplan dat een opleiding beoogt op TSO-niveau. Naast het ontwikkelen van de creativiteit in functie van het gedrukte grafisch product moet er voldoende praktisch-technische en hier en daar theoretische ondersteuning ingebouwd worden. - Vakoverschrijdende oefeningen samen met PV Grafische technieken inlassen waar het grafisch ontwerp kan verwerkt worden tot een reëel gedrukt grafisch product. - Bij vewerking van lettermateriaal moet er veel aandacht gaan naar goed toegepaste typografie. 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, DIDACTISCHE WENKEN (U) staat voor uitbreiding. Grafisch tekenen 34 Grafische technieken 2de graad TSO