2 Trends en ontwikkelingen

Transcriptie

1

2 Inhoud 1 Inleiding Trends en ontwikkelingen Toekomstbestendig waterbeleid Voortgang Bestuursakkoord Water (BAW) Samenwerking Dynamische buitenwereld Informatisering Inzicht in de programma s Schoon water Voldoende water Stevige dijken Gezuiverd afvalwater Instrumenten Organisatie Financiële ontwikkelingen Inleiding Structurele effecten jaarrekening Uitgangspunten en bijstellingen kadernota Bijgestelde meerjarenraming op basis van Kadernota Bijlage I

3 1 Inleiding Voorliggende Kadernota markeert het laatste jaar van de planperiode van het Waterbeheerplan 4. De gestelde doelen voor de periode worden afgerond en Delfland maakt zich op voor de overgang naar het Waterbeheerplan 5 met daarin de doelstellingen voor Daarnaast is 2015 het jaar waarin de waterschapsverkiezingen plaatsvinden en een nieuw bestuur aantreedt. Het motto voor deze Kadernota met planperiode is afronden en voortzetten. Delfland rondt de doelen met eindjaar 2015 af en bekrachtigt de ingezette koers van doelrealisatie op de langere termijn. In de afgelopen jaren heeft Delfland gewerkt aan het op orde krijgen en houden van zijn financiële huishouding. Bij de afsluiting van 2013 realiseerde Delfland voor het eerst een positief exploitatiesaldo in combinatie met een positief eigen vermogen. Het kader voor 2015 laat zien dat de financiële positie wederom is verbeterd en dat de bezuiniging, een personele en materiële taakstelling, van 18 miljoen wordt gehaald. De verbeterde financiële positie stelt Delfland in staat de tariefstijging conform de begroting 2014 en meerjarenraming te houden. Voor de watersysteemheffing stijgt het tarief in 2015 met 3%, voor de zuiveringsheffing is een stijging van 4% voorzien. Vanaf 2019 wordt uitgegaan van een stijging van 3% voor beide taken. De voornaamste opdracht voor Delfland is het realiseren van doelen binnen de kaders die het stelt om financieel gezond te blijven. De wereld verandert steeds sneller en Delfland wil hierop inspelen door zijn doelen te realiseren vanuit een klantgerichte en constructieve grondhouding. Door samenwerking met partners binnen en buiten het beheergebied kan doelrealisatie slimmer en sneller tot stand komen. Innovatie speelt hierbij een rol, maar is nooit een doel op zich. Het draagt altijd bij aan het uitvoeren van de taken van Delfland. De Kadernota 2015 is de basis voor de programmabegroting 2015 en de meerjarenraming De financiële kaders zijn hiermee vastgesteld en deze worden vertaald in zowel de programmabegroting als meerjarenraming. 3

4 2 Trends en ontwikkelingen In een wereld die aan voortdurende en steeds snellere verandering onderhevig is, is het belangrijk dat Delfland ontwikkelingen in beeld heeft en adequaat inspeelt op interne en externe trends. In dit hoofdstuk zijn de algemene ontwikkelingen en trends beschreven. In hoofdstuk drie zijn per programma de specifieke trends opgenomen. 2.1 Toekomstbestendig waterbeleid Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO); Water Governance in the Netherlands: Fit for the future? De minister van Infrastructuur en Milieu en de Unie van Waterschappen hebben de OESO opdracht gegeven om de ontwikkelingen en risico s voor het Nederlandse waterbeheer te onderzoeken en te analyseren of Nederland hier voldoende op is voorbereid. In het resulterende rapport (maart 2014) oordeelt de OESO positief over het waterbeheer in Nederland en doet het aanbevelingen die er in de uitwerking voor kunnen zorgen dat Nederland een mondiale referentie op het gebied van waterbeheer blijft. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de OESO zijn: Waterbewustzijn. Een gebrek aan bewustzijn en de vanzelfsprekendheid van waterveiligheid kunnen leiden tot een verminderd draagvlak voor noodzakelijke investeringen en beheer. Toekomstbestendige en duurzame financiering. Het Nederlandse waterbeheer kent een stabiele financiële structuur. De economische prikkels om efficiënt om te gaan met te veel, te weinig en te vervuild water kunnen echter worden versterkt. Relatie water, landgebruik en ruimtelijke ordening. De samenhang tussen water, landgebruik en ruimtelijke ordening kan worden versterkt. Dit betekent dat de consequenties voor het waterbeleid beter moeten worden meegewogen bij ruimtelijke ontwikkeling. Kennisinfrastructuur. De aansluiting tussen wetenschap en uitvoering kan worden verbeterd. De uitdaging ligt in het verkleinen van de lacunes in kennis, menselijk kapitaal, technologie en andere competenties om duurzaam, efficiënt en effectief waterbeleid te ontwikkelen en te implementeren. Waterkwaliteit. Ondanks dat de waterkwaliteit de laatste jaren substantieel is verbeterd moet er voortgang blijven in het herstel van de natuurlijke dynamiek. Monitoring en toezicht. Versterking van onafhankelijke verantwoordingsmechanismen kan resulteren in beter toezicht, meer transparantie en kostenefficiëntie in het waterbeheer. De conclusies en aanbevelingen worden de komende tijd vertaald in landelijke beleidslijnen. Deze krijgen hun doorwerking in de werkzaamheden van Delfland. 2.2 Voortgang Bestuursakkoord Water (BAW) Door samenwerking met de partners uit het BAW worden, naast de bestaande afspraken, ook de aanbevelingen vanuit het OESO-rapport omgezet in acties. De belangrijkste doelen van het akkoord zijn om via een betere samenwerking tot meer doelmatigheid te komen met behoud van de kwaliteit, met zo mogelijk extra aandacht voor duurzaamheid. De tussenevaluatie van het Bestuursakkoord Water (mei 2014) geeft weer dat Nederland op koers ligt en dat de afspraken en mijlpalen worden gerealiseerd. Delfland moet inspelen op ontwikkelingen betreffende het BAW. Hoogwaterbeschermingsprogramma Elke 6 jaar vindt een wettelijke toetsing plaats van alle primaire waterkeringen. In deze toetsing wordt nagegaan of de keringen aan de wettelijke normen voldoen. Er hebben toetsronden plaatsgevonden in 1996, (HWBP-2) en 2011 (nhwbp). Onder de vlag van het HWBP worden projecten uitgevoerd aan keringen die niet voldoen, waarbij de financiering voor rekening komt van het Rijk en de beheerders van de waterkeringen (50/50). In 2015 betaalt Delfland een bijdrage van ruim 12 miljoen (in 2014 was dit 8,7 miljoen). De bijdrage is gebaseerd op het aantal huishoudens en de woz-waarden van gebouwen binnen Delfland ten opzichte van het totaal in Nederland. Het budget voor het HWBP is opgebouwd uit bijdragen op basis van huishoudens en woz-waarden en projectgebonden 4

5 bijdragen voor projecten uit het nhwbp. Delfland voert vooralsnog geen projecten uit via het nhwbp omdat de Delflandse projecten niet zijn aangemerkt als risicovol op basis van de prioritering veiligheid. Bestuur in samenhang Naar aanleiding van het rapport van de OESO heeft de minister van I&M besloten af te zien van de kabinetsplannen om de taken van de waterschappen onder te brengen bij de nog te vormen vijf landsdelen. Het gevolg is dat de waterschappen blijven bestaan, waarbij een verbetering van doelmatigheid wordt gezocht in opschaling en samenwerking op terreinen waar dit tot concrete resultaten leidt. 2.3 Samenwerking Delfland werkt de afspraken uit het BAW uit met de relevante partijen, waaronder de gemeenten. Ook blijft Delfland zich inzetten voor het verder ontwikkelen van duurzame relaties met kennis- en onderwijsinstellingen, met ministeries en bijvoorbeeld Rijkswaterstaat. Delfland brengt, samen met de betrokken waterschappen, de wateragenda onder de aandacht bij relevante samenwerkingsverbanden en netwerken van andere partijen, zoals de Metropoolregio Rotterdam - Den Haag. Daarnaast blijft Delfland inzetten op samenwerking met de Hoogheemraadschappen van Rijnland en Schieland en de Krimpenerwaard, en met andere waterschappen. Deze samenwerking richt zich op het verminderen van kosten door schaalvergroting, het verminderen van kwetsbaarheid door het spreiden van risico s, en het vergroten van de kwaliteit door kennisdeling en uitwisseling. Onderwerpen waarop in 2015 concrete stappen worden gezet zijn eigendombeheer, inkoop en aanbesteding en ICT-projecten. Ook op het gebied van beheer en onderhoud onderzoekt Delfland de mogelijkheden om met andere overheden en externe partners te komen tot efficiënte uitvoering tegen zo laag mogelijk maatschappelijke kosten. De samenwerking beperkt zich niet tot Nederland. In het buitenland zijn er overheden en non-gouvernementele instanties die baat hebben bij de Delflandse kennis en kunde, en omgekeerd kan Delfland profiteren van de elders opgedane ervaringen om in te passen in beleid en uitvoering binnen Delfland. Het buitenlandbeleid van Delfland wordt geactualiseerd en in 2015 is er een vastgesteld kader voor de besteding van het beschikbare budget. 2.4 Dynamische buitenwereld De complexiteit van het (in samenwerking) realiseren van doelen wordt groter. Bij de uitvoering van projecten moet rekening worden gehouden met de belangen van een toenemend aantal spelers en daarnaast neemt de druk op de ruimte in het verstedelijkte gebied van Delfland toe. Bovendien stelt de omgeving steeds hogere eisen aan de projecten van Delfland en wil het een steeds grotere betrokkenheid bij die projecten. Delfland blijft inzetten op duurzame relaties met partners in het gebied. Door vroegtijdige betrokkenheid in gebiedsontwikkeling kan Delfland meekoppelen voor doelrealisatie en kan het zijn uitgangspunten en belangen adequaat inbrengen. Delfland doet dit door meer inzet te plegen op proces- en omgevingsmanagement. 2.5 Informatisering Technologische ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op. De verspreiding van informatie kan sneller door het 4G netwerk, kan in toenemende mate tijd- en plaatsonafhankelijk plaatsvinden via Cloud computing en kan in betere samenhang worden bezien door ontwikkelingen op het gebied van Big Data. De behoefte aan alle mogelijke informatie op elke plek en op elk tijdstip vraagt om een adequaat beheer van informatiebronnen. De ICT-infrastructuur die Delfland creëert moet gebruikers in staat stellen flexibel en efficiënt te werken op basis van betrouwbare informatie. In de komende planperiode werkt Delfland verder aan het toekomstbestendige beheer van informatie. 5

6 3 Inzicht in de programma s 3.1 Schoon water Trends en ontwikkelingen Kaders in beweging Veranderingen in Europees en nationaal beleid werken door in de taken van Delfland. Voor de chemische waterkwaliteit zijn er ontwikkelingen op het gebied van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en medicijnresten. Voor de ecologische waterkwaliteit is er een ontwikkeling op het gebied van de samenhang van waterkwaliteitsdoelen. Nutriënten Het nationaal mestbeleid is herijkt in het Activiteitenbesluit milieubeheer. Dit geeft voor de meststoffen een nieuw beleidskader, dat doorwerkt in het Stroomgebiedbeheerplan Regionaal is gestart met het uitwerken van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Onder de paraplu van het DAW maakt de land- en tuinbouwsector afspraken met de waterbeheerders over concrete maatregelen voor het terugdringen van nutriëntenemissies. Deze afspraken landen ook in het Stroomgebiedbeheerplan Bestrijdingsmiddelen In 2013 is de Tweede nota duurzame gewasbescherming vastgesteld. In deze nota is het bestrijdingsmiddelenbeleid voor de periode beschreven, waarbij veel aandacht is besteed aan waterkwaliteit. Het kabinet wil dat de waterkwaliteit (m.b.t. bestrijdingsmiddelen) uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater. Dit betekent dat in 2023 nagenoeg geen overschrijdingen meer mogen plaatsvinden van respectievelijk de drinkwaternorm en de milieukwaliteitsnormen. In 2018 moet het aantal overschrijdingen met 50% zijn afgenomen ten opzichte van Dit betekent een flinke inspanning van de sector. Zo moeten door de glastuinbouw emissies met bijna 100% teruggebracht worden, bijvoorbeeld met behulp van zuiveringstechnieken. Waterkwaliteitsdoelen Een ontwikkeling met relevantie voor de ecologische waterkwaliteit is het beschikbaar komen van een kader voor het afleiden van ecologische doelen voor wateren die geen KRWwaterlichaam zijn. Dit nieuwe kader zorgt voor een betere aansluiting op de systematiek van de KRW, waarmee de samenhang van waterkwaliteitsdoelen beter is geborgd. Het komende jaar wordt duidelijk hoe deze systematiek landelijk zal worden geïmplementeerd. Omgeving in beweging Omgevingsdynamiek is voor Schoon Water van belang. De realisatie van de ruimtelijke opgave in het programma de aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen is juridisch moeilijk af te dwingen. Hierdoor hangt de realisatie van de opgave vooral af van de vrijwillige medewerking en ruimtelijke kansen in het gebied. Opgave na 2015 Delfland is goed op weg om aan de resultaatverplichting van de KRW te voldoen. De verwachting is dat ook na 2015 nog aanzienlijke inspanningen nodig zijn, onder meer voor de KRW. De inzet op schoon water na 2015 wordt vastgelegd in het Waterbeheerplan en het Stroomgebiedbeheerplan Daarbij komen ook de financiële consequenties in beeld. In deze kadernota wordt voor de planperiode uitgegaan van een extrapolatie van de activiteiten van de huidige planperiode. Indien een ander uitgangspunt wordt gehanteerd, is dit bij de programmalijn aangegeven. 6

7 Meerjarenraming Investeringen Schoon water (x 1 miljoen) Ecologische waterkwaliteit 0,8 2,5 2,5 2,5 2,5 Chemische waterkwaliteit 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Vismigratie 1,1 1,0 1,0 1,0 1,0 Zwemwater 0,2 1,2 0,0 0,0 0,0 Lokale knelpunten 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 Totaal 2,5 5,1 3,9 3,9 3,9 Ecologische waterkwaliteit Voor eind 2015 zijn de KRW resultaatverplichte maatregelen waar Delfland verantwoordelijk voor is gereed. Voor deze programmalijn gaat het om 17,7 hectare natuurvriendelijke oevers en 10,3 hectare vispaaiplaatsen, in totaal 28 hectare ecologische voorzieningen. Daarnaast wordteen begin gemaakt met de maatregelen voor het volgende Stroomgebiedbeheerplan, Eind 2013 was meer dan 18 hectare oftewel 2/3 van de KRW-resultaatverplichting gereed of in uitvoering. Het resterende deel is in zijn geheel in planvoorbereiding. Eind 2014 is 19 hectare gereed en voor eind 2015 wordt hier nog 10 hectare aan toegevoegd. Delfland heeft nog geen concreet programma voor de te nemen ecologische maatregelen na In 2014 vindt er een inventarisatie plaats van de mogelijkheden in het gebied voor het realiseren van natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen. Op basis hiervan wordt een investeringsprogramma opgesteld. Vooralsnog wordt voor de investeringen vanaf 2016 uitgegaan van een continuering van de huidige omvang. Daarbij is rekening gehouden met het feit dat de kosten voor ecologische voorzieningen aanzienlijk lager zijn dan bij aanvang van het eerste Stroomgebiedbeheerplan werd aangenomen. In navolging van de afspraken uit de Kadernota 2014 zijn de geen-spijt maatregelen inmiddels opgestart. Hierdoor worden de werkzaamheden beter verspreid over de planperiode. Chemische waterkwaliteit De activiteiten om de chemische waterkwaliteit te verbeteren worden bekostigd uit de exploitatie. Vismigratie De KRW resultaatverplichte opgave is om acht vismigratie knelpunten op te lossen voor het einde van Op dit moment zijn vier knelpunten opgelost, en worden de overige vier in de loop van 2014 gerealiseerd. Voor de niet-krw prioritaire vismigratievoorzieningen wordt voor 2015 voorgesteld om gebruik te maken van de mogelijkheden die het renovatieprogramma van het programma Voldoende water biedt. Door mee te liften met deze renovaties is het mogelijk om voor eind 2015 één extra vismigratieknelpunt op te lossen. Daarmee worden in plaats van elf niet-krw prioritaire vismigratieknelpunten er voor eind 2015 twaalf opgelost, waarvan vijf in Het gemaal Westland is hier onderdeel van. De hiervoor extra benodigde middelen worden verkregen door gebruik te maken van de besparingen in de programmalijn ecologische waterkwaliteit. Voor de periode na 2015 wordt verdere aansluiting bij de programmering van de opgave van het programma Voldoende water gezocht. Uitgangspunt is voorlopig dat op deze wijze vanaf 2016 twee vismigratieknelpunten per jaar kunnen worden opgelost. Zwemwater In 2015 worden in de Oostmadeplas maatregelen genomen om de zwemwaterwaterkwaliteit te verbeteren. Voor Plas Prinsenbos en Plas Wilhelminapark vraagt de voorbereiding van een 7

8 maatregelenpakket een inhoudelijke verdieping in Op basis van deze verdieping wordt de technische haalbaarheid vastgesteld, waarna in 2015 de gebiedsgerichte uitwerking plaatsvindt met belanghebbende partijen. Hierin wordt ook een koppeling gemaakt met andere wateropgaven (KRW). Bij een voorspoedige gebiedsgerichte uitwerking start de realisatie in 2015, mits de technische uitwerking en het gebiedsproces tot een zinvol en haalbaar maatregelpakket leiden. Lokale knelpunten In 2014 worden de maatregelen uit de 3 de ronde uitgevoerd en worden de maatregelen voor de 4 de ronde vastgesteld, welke vervolgens in 2015 worden uitgevoerd. Het is de bedoeling om in 2015 een begin te maken met het nemen van de maatregelen uit de 5 de ronde. Voor de jaren daarna is de verwachting dat het aantal en de omvang van de knelpunten minder wordt Exploitatie Exploitiesaldo (x 1.000) Schoon water Chemische waterkwaliteit De actieve inzet om de chemische waterkwaliteit te verbeteren, wordt voortgezet. In 2015 ligt voor de chemische waterkwaliteit de nadruk op de volgende aspecten: aangesloten houden van glastuinbouwbedrijven op de riolering, opsporen van overtredingen, optimaliseren watervoorziening boezem, kwaliteitsbaggeren en bewustwording. Het aangesloten houden van glastuinbouwbedrijven en het opsporen van overtredingen gebeurt door een combinatie van activiteiten: regulier toezicht, gebiedssurveillance, intensieve aanpak top 10 bedrijven/activiteiten, gebiedsgerichte monitoring en handhaving, analyse van registratieverplichtingen en risicogestuurde bedrijfscontroles. In aanvulling daarop werkt Delfland met de glastuinbouwsector en gemeenten concrete stappen uit om waterkwaliteitsverbeteringen te realiseren onder het Afsprakenkader Westland/Oostland, samen op weg naar de emissieloze kas Daarbij zet Delfland voor 2015 in op het maximaal benutten van best practices en het opzetten van een gebieds-pilot, waarin met belanghebbenden concrete stappen worden gezet om emissies te reduceren. Ook het aspect bewustwording wordt hierin opgepakt. Hierbij wordt aandacht besteed aan de bijdrage van belanghebbenden aan de waterkwaliteitsproblematiek en een handelingsperspectief om deze bijdrage te reduceren. Als vervolg op de doorspoelpilot in 2014 wordt in 2015 ingezet op het verder optimaliseren van de watervoorziening van de boezem, voor zowel de waterkwantiteit als de waterkwaliteit. De exacte inzet in 2015 volgt uit de evaluatie van de resultaten uit In de exploitatiebegroting worden de financiële middelen opgenomen in het programma Voldoende Water (programmalijn regulier beheer polders en boezem). Op basis van de resultaten in 2015 wordt een meerjarige aanpak opgesteld en worden de financiële consequenties opgenomen in de begroting en meerjarenraming. In 2014 wordt een voorstel over kwaliteitsbaggeren voorgelegd aan de VV, dat beschrijft of en waar extra kwaliteitsbaggeren (naast de reguliere baggercyclus) binnen Delfland effectief kan zijn en welke risico s en kosten hieraan zijn verbonden. Op basis van dit voorstel besluit de VV al dan niet tot kwaliteitsbaggeren in De financiële consequenties worden na besluitvorming opgenomen in de begroting en meerjarenraming. In 2013 heeft de VV uitgesproken per 1 januari 2017 uit de GR AQUON te willen treden, tenzij AQUON tevoren concurrerend blijkt in de markt waarop AQUON actief is. In 2015 worden de benodigde stappen gezet om de concurrentiepositie van AQUON inzichtelijk te maken en, zo nodig, uittreden voor te bereiden. 8

9 Ecologische waterkwaliteit In de komende jaren zal het beheer en het onderhoud van natuurvriendelijke oevers, vispaaiplaatsen en vispassages verder vorm worden gegeven. Mogelijkheden worden onderzocht om andere partijen hierbij te betrekken. Zwemwater In de afgelopen jaren zijn op een aantal zwemwaterlocaties structurele maatregelen genomen om de waterkwaliteit te verbeteren. De effectiviteit van deze maatregelen wordt gemonitord. Indien de kwaliteitsverbetering achterblijft bij de verwachting, wordt hierover duidelijk gecommuniceerd, wordt met beheerders gezocht naar maatregelen en worden, zo mogelijk, passende maatregelen genomen. Op locaties waar structurele maatregelen niet mogelijk zijn, zouden effectgerichte maatregelen kunnen bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Delfland test in 2015 een aantal effectgerichte maatregelen en bepaalt daarmee de technische en financiële haalbaarheid voor de toekomst Risico s Chemische waterkwaliteit Waterkwaliteitsmetingen laten zien dat de chemische waterkwaliteit slechts langzaam verbetert, ondanks maatregelen de afgelopen jaren om de emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen te verminderen. Richting het Rijk wordt gecommuniceerd dat de doelen (nog) niet haalbaar zijn, zolang het landelijk beleid onvoldoende effectief is (het nee tenzij principe). Om de doelstelling voor 2015 te halen zijn in 2013 aanvullende maatregelen voorbereid voor 2014 en Hiermee wordt maximaal ingezet op het bereiken van de beoogde kwaliteit. De chemische waterkwaliteit blijft echter afhankelijk van natuurlijke factoren en processen (zoals regenval en temperatuur) en antropogene bronnen, waardoor de exacte mate van kwaliteitsontwikkeling niet tot in detail is te voorspellen. Het risico bestaat dat de kwaliteitsontwikkeling in 2015 minder voorspoedig verloopt dan voorzien. Daarom wordt de kwaliteitsontwikkeling gedurende het jaar gemonitord en wordt zo nodig en waar mogelijk bijgestuurd. Op basis van de resultaten zal mogelijk worden nagedacht over het aanpassen van de doelen voor nutriënten. Ecologische waterkwaliteit De KRW resultaatverplichte maatregelen moeten eind 2015 zijn uitgevoerd. Als dit niet wordt gehaald, is het risico dat de Europese Commissie een boete oplegt. De hoogte van de boete is niet op voorhand aan te geven. Het Rijk verwacht dat de boete gebaseerd zal zijn op niet gedane inspanningen. Dit risico wordt beheerst doordat Delfland zijn inspanningen vastlegt. Voor de realisatie van de opgave van de programmalijn Ecologische waterkwaliteit is Delfland afhankelijk van participatie, medewerking en steun van de gebiedspartners. Om het risico van het niet behalen van de KRW-opgave te beperken vindt met deze partijen regelmatig overleg plaats over de voortgang, eventueel op bestuurlijk niveau. Inmiddels is gebleken dat vanwege bezwaren vanuit de omgeving het project bochtafsnijding Schie zoveel vertraging oploopt dat het risico groot is dat de hierbij horende KRW-opgave niet tijdig wordt gerealiseerd. Omdat dit deel van de KRW-opgave een verantwoordelijkheid van de Provincie is, wordt dit met regelmaat onder de aandacht van de Provincie gebracht. Zwemwater Met de genomen maatregelen ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit zijn de randvoorwaarden gecreëerd om overlast door blauwalgen en bacteriën te minimaliseren. Zwemwater in oppervlaktewater blijft echter in sterke mate onderhevig aan natuurlijke processen, waardoor blauwalgen en bacteriën nooit helemaal zijn uit te bannen. Sommige oorzaken/bronnen van blauwalgen en bacteriën zijn moeilijk volledig te beïnvloeden (denk aan het weer of watervogels). Bij het optreden van bacteriële problemen of blauwalgenoverlast wordt hierover duidelijk gecommuniceerd, wordt met beheerders gezocht naar maatregelen en worden, zo mogelijk, passende maatregelen genomen. Hierdoor verbetert de kans op goed zwemwater, maar het blijft natuur, waardoor geen 100% zekerheid gegeven kan worden. 9

10 Bij jaarlijks terugkerende problemen, die niet of moeilijk oplosbaar zijn, wordt met de provincie besproken of de functie zwemwater voor de betreffende locatie realistisch is, waarna de provincie de afweging maakt of de functie moet worden gehandhaafd. 10

11 3.2 Voldoende water Trends en ontwikkelingen Effectgericht, gebiedsgericht marktgericht Delfland zet zich sinds de Kadernota 2011 steeds meer in om zijn belangen in diverse gebiedsprocessen te laten meelopen en te koppelen. Dit levert een verschuiving op in de keten. Er wordt meer inzet gepleegd op de samenwerking met gebiedspartners en samenwerking binnen gebiedsprocessen. Een belangrijk onderdeel van deze processen is een goed gezamenlijk beeld van de inhoudelijke feiten en uitgangspunten van partijen. Deze aanpak levert weliswaar een grotere vraag op voor inhoudelijke ondersteuning van deze processen, de extra capaciteit wordt echter terugverdiend door zowel lagere als minder investeringen. In onderstaande voorbeelden wordt duidelijk hoe een nieuwe manier van werken leidt tot een andere of kleinere investering. Voorbeelden van een nieuwe manier van werken Project Zuidpolder Delfgauw Voorboezem polder van Nootdorp Noordpolder van Rijswijk Geplande investering Nieuw Investerings voorstel Kosten planvorming & onderzoek Toelichting 12 mln. 7 mln Na een analyse van het watersysteem is gebleken dat de aanleg van de Pijnackerse Vaart een positieve uitwerking heeft op de wateroverlast problematiek. De beoogde berging van m3 is te groot, een berging van m3 volstaat. Daarnaast blijkt dat het overige bergingstekort kleiner is en zeer beperkt tot overlast kan leiden. 3 mln. 0, Het resultaat van de effectgerichte benadering van dit knelpunt was een stuk kade extra op te hogen in plaats van het verbreden van de boezemwatergang. Met het ophogen kon worden meegelift met het kadeverbeteringsprogramma. De extra benodigde hoogte was goed te realiseren en heeft weinig meerkosten voor het kadeverbeteringsprogramma gebracht. 2 mln. 0, Bij het uitwerken van de geplande maatregelen voor dit knelpunt ontstonden ramingen van circa. 6 miljoen. Door gedetailleerd te rekenen werd duidelijk op welke plekken in het gebied wateroverlast een rol speelt. Dit waren voornamelijk groenvoorzieningen en sportvelden. Het resultaat van een zorgvuldig gebiedsproces is het besluit deze situatie te accepteren, waardoor de geplande investeringen niet nodig zijn. Klimaatverandering Eind mei 2014 zijn nieuwe klimaatscenario s gepresenteerd. Binnen de werkzaamheden van het programma Voldoende water wordt op de nieuwe klimaatscenario s geanticipeerd. De wijze waarop dit gebeurt wordt bestuurlijk vastgesteld. 11

12 Visie sector Waterbeheer In de toekomstvisie van de sector Waterbeheer is beschreven dat klimaatverandering en de toename van ruimtelijke- en economische ontwikkelingen erom vragen om anders om te gaan met waterbeheer. Denk daarbij aan maatregelen als het vasthouden of bergen van water maar ook aan het op afstand sturen van peilregulerende kunstwerken en gebiedsregelingen. Professionaliseren tactisch beheer Het project Professionaliseren tactisch beheer is opgestart. Doel is het op planmatige wijze beheren en onderhouden van het watersysteem en dit te verankeren in werkprocessen. Het inzetten van uitvoeringsgegevens zoals inspectieresultaten bij het opstellen van een meerjarige onderhoudsstrategie zorgen voor verdere verbetering in het beheren en onderhouden van het watersysteem tegen de laagst aanvaardbare maatschappelijke kosten. De komende jaren zal het tactisch beheer in de hele organisatie aangescherpt en ingebed worden. Deltabeslissing Op Prinsjesdag 2014 worden de Deltabeslissingen aangeboden aan de Tweede Kamer. Voor het programma Voldoende water is voornamelijk de Deltabeslissing Zoetwater relevant. Hierin worden doelen, strategie en keuzes voor een duurzame en economisch doelmatige watervoorziening in Nederland vastgelegd. Belangrijke elementen hierin zijn een grotere regionale zelfvoorzienendheid en een optimalisatie van de zoetwaterverdeling in het hoofdwatersysteem en de regionale systemen. Het streven is om de komende jaren het zoetwatersysteem flexibeler en minder kwetsbaar te maken. In het regionale systeem wordt daarbij onder meer gekeken naar het beheer van het Brielse Meer, effectiever doorspoelen en maatregelen bij gebruikers. Het Deltaplan Zoetwater richt zich ook op het stimuleren van innovaties en het effectief omgaan met zoetwater, zowel bij gebruikers als bij de overheden. Sectoren dienen daarbij een eigen verantwoordelijkheid te nemen voor wat betreft het zuinig omgaan met zoet water. In 2015 wordt inzet geleverd op de implementatie van de Deltabeslissing. De Deltabeslissing heeft een relatie met de programma s Schoon water, Stevige dijken, Gezuiverd afvalwater en instrumenten. Integraal waterbeheer Bij het operationeel beheer komen de werkzaamheden ten behoeve van de programma s Voldoende water en Schoon water steeds meer samen. Binnen het programma Schoon water vinden investeringen en initiatieven plaats op het gebied van vismigratie, ecologische waterkwaliteit, zoals de aanleg van natuurvriendelijke oevers, en chemische waterkwaliteit. Hiermee moet rekening worden gehouden bij het uitvoeren van onderhoud aan de watergangen en de gemalen en het peilbeheer. Het waterbeheer wordt hierdoor steeds complexer. Voorbeelden van integraal waterbeheer zijn het integreren van waterkwaliteitsmeters of vismigratie die wordt gestuurd in de waterkwantiteitapplicatie Visualisatie Bediening Systeem (VBS). Het aantal vismigratiekunstwerken neemt verder toe, wat een groter beslag legt op de capaciteit en middelen die beschikbaar zijn voor het bedienen van de kunstwerken. Op basis van een evaluatie van de doorspoelpilot in 2014 wordt besloten of het extra doorspoelen van de boezem wordt voortgezet in De keuze voor integraal waterbeheer wordt ook ondersteund door onderzoeken, bijvoorbeeld de studie Sturen met Water. Hierin is gekeken hoe het peilbeheer optimaal kan bijdragen aan de chemische waterkwaliteit. Grondwater In 2014 wordt de Waterwet geëvalueerd. Indien de uitkomsten daarvan er toe leiden, dat er een verschuiving van bevoegdheden gaat plaatsvinden op het vlak van de kwantitatieve grondwatertaken, dan zal dat naar verwachting wettelijk in de Omgevingswet opgenomen worden. De Omgevingswet zal niet eerder dan 2018 van kracht worden. Daarom is het nu niet opportuun om deze taken van de provincie over te nemen. Het grondwatermeetnet in het landelijk gebied is in beheer en onderhoud bij Delfland en onderdeel van het programma Voldoende water. 12

13 Delfland heeft zich tot doel gesteld een innovatief waterschap te willen zijn. Op landelijk niveau is er ook veel aandacht voor innovatie en wordt er veelvuldig onderzoek gedaan hoe het waterkwantiteitsbeheer efficiënter kan worden vormgegeven. Binnen het programma Voldoende water wordt geparticipeerd in ongeveer 10 innovatietrajecten zowel op het gebied van wateroverlast (bv. gietwater bassins en 3Di) als op het gebied van zoetwatervoorziening (bv. ondergrondse opslag van zoetwater en inzetten effluent). Op dit moment bevinden veel van deze trajecten zich in een onderzoeks- of pilotfase. Op een aantal trajecten wordt meerwaarde voor het waterbeheer ondervonden. Om echt een innovatief waterschap te zijn is het nodig om deze onderzoeken om te zetten naar de praktijk. Om dit op een efficiënte manier te doen is het essentieel om binnen het programma een plan te ontwikkelen hoe dit de komende periode vormgegeven wordt. In 2014 wordt duidelijk wanneer op welk type innovatie wordt ingezet en in welke mate de uitkomsten van afgeronde innovaties een bijdrage kunnen leveren aan de programmadoelen. Dit zal richting geven voor 2015 en verder. Meerjarenraming Investeringen Voldoende water (x 1 miljoen) Regulier beheer polders en boezem 8,8 1,9 1,6 2,1 1,5 Voorkomen wateroverlast polders 7,2 6,2 6,2 6,0 6,0 Goede zoetwatervoorziening 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Totaal 16,0 8,1 7,8 8,1 7,5 Regulier beheer polders en boezem Onderhoud gemalen Het onderhoudsprogramma voor de installaties van het watersysteem wordt steeds verder ingevuld. De kosten worden hoofdzakelijk veroorzaakt door groot onderhoud aan de gemalen. Met de onderhoudsbehoefte als basis worden gemalen periodiek in hun geheel beoordeeld en aangepast aan de laatste stand van de techniek. Wanneer een gemaal in onderhoud is, worden andere maatregelen zoveel mogelijk gelijktijdig uitgevoerd. Dit gaat onder meer om vismigratievoorzieningen, vergroting van gemaalcapaciteiten en de plaatsing van meetapparatuur voor de bediening van het watersysteem. In 2014 is gestart met groot onderhoud aan tien gemalen. Daarna wordt een volgende groep gemalen aangepakt. De werkzaamheden hiervoor worden grotendeels in 2015 uitgevoerd. Het betreft de gemalen: Vlietpolder, Oude Campspolder, Lage Abtswoudsche polder, tussengemaal Lage Abtswoudsche polder, Nieuwe of Drooggemaakte Polder Pijnacker, Droogmaking in de Oude Polder van Pijnacker, Oude Polder van Pijnacker en Polder van Biesland. Onderhoud van gemalen zal ook in de toekomst permanent nodig zijn. Er wordt naar gestreefd de kosten gelijkmatig te verdelen over de jaren. Dat dit niet altijd lukt wordt veroorzaakt door incidentele nieuwbouwprojecten en door de feitelijke toestand van gemalen, die soms uitstel van maatregelen niet toelaat. Duikers stuwen inlaten Om de risico s op wateroverlast te beperken zijn investeringen nodig voor de vervanging van kritische risicovolle duikers. In 2014 vindt de voorbereiding plaats voor de uitvoering van duikers die in 2015 worden aangepakt. In de begroting voor 2015 worden de voorbereide projecten opgenomen. 13

14 Boezem In 2015 wordt gewerkt aan de laatste (knel)punten in de boezem. Het betreft de projecten/ knelpunten Poelzone, Alternatief afvoertracé Pijnackerse Vaart, Bergboezem Berkel en het oplossen van knelpunten rondom Den Haag. De vernieuwing van het Beslissing Ondersteuning (BOS) moet in 2014/2015 zijn beslag krijgen om adviezen ten aanzien van beheersmaatregelen sneller en beter te kunnen geven. Voorkomen wateroverlast polders Begin 2015 zijn 49 van de 83 knelpunten opgelost, dit betekent dat er voor de jaren tot en met 2017 nog 34 knelpunten te realiseren zijn. Voor 2015 zijn relatief eenvoudige knelpunten geprognosticeerd, waardoor er voor 2015 rekening wordt gehouden met 15 op te lossen knelpunten. Prioritaire knelpunten in de polders Jaar Geplande knelpunten Gerealiseerde knelpunten Totaal Delfland heeft door een voortvarende aanpak de laatste jaren de kans op overlast in de polders verkleind. De doelrealisatie in de programmalijn 'voorkomen wateroverlast polders' loopt op schema. Mede naar aanleiding van de wateroverlast in oktober 2013, is het wenselijk om het tempo van het oplossen van knelpunten in de polders te verhogen. Delfland streeft hierbij naar een zorgvuldig proces waarbij een gedegen afweging plaatsvindt van budget, capaciteit en kansen en mogelijkheden in de omgeving. De resultaten van dit gewogen proces leiden tot een beleidsmatige herijking van de aanpak van wateroverlast. De gevolgen van de herijking landen in Kadernota Goede zoetwatervoorziening Delft Blue water is opgenomen in het programma Gezuiverd afvalwater bij trends en ontwikkelingen Exploitatie Exploitiesaldo (x 1.000) Voldoende water Regulier beheer polders en boezem Klimaatverandering De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd om het boezemsysteem te laten voldoen aan de provinciale normering. Met het op orde komen van de boezem dienen zich nieuwe vragen aan. Deze komen voort uit diverse planvormingtrajecten en de ervaring tijdens de hevige neerslag van oktober Wat is er nodig om de boezem klimaatbestendig te houden? Hoe gaan we om met kansen die zorgen voor een efficiënter beheer? Kan het samenspel tussen de boezem en de polders verder geoptimaliseerd worden? Het beantwoorden van deze vragen vraagt om een toekomstvisie op de boezem vanuit verschillende invalshoeken. Deze wordt in 2014 opgesteld. De implementatie van deze visie moet in 2015 en verder vorm krijgen. Voorkomen wateroverlast polders Effect-, gebieds- en marktgericht 14

15 De beleidsnota voorkomen wateroverlast wordt naar verwachting in mei 2014 vastgesteld. In deze nota wordt de effectgerichte, gebiedsgerichte, marktgerichte benadering verankerd op het thema wateroverlast. Bij de vaststelling van de beleidsnota zal een implementatieplan worden aangeboden. Hierin worden de acties die nodig zijn voor het kunnen werken met het nieuwe beleid uitgewerkt. Onder andere wordt in 2015 de rekentool watersleutel en een afwegingskader uitgewerkt. Dit zijn instrumenten die het watertoetsproces gaan ondersteunen. Goede zoetwatervoorziening Onderdeel van de implementatie van de deltabeslissing is de start van de uitvoering van het nog vast te stellen landelijke en regionale uitvoeringsprogramma Zoetwater (Deltaplan Zoetwater). Verder dient ook binnen Delfland het instrument voorzieningenniveau te worden geïmplementeerd. Hiermee expliciteert de overheid zijn taken, inspanningen en risico s op watertekorten en worden afspraken gemaakt met betrokken sectoren. Legger Het streven is dat in 2015 de legger wateren en de legger keringen integraal op elkaar afgestemd zijn, voor zowel de vaststellingsprocedures van leggerwijzigingen als de presentatie naar de burger. Beheer en onderhoud watergangen Uitvoeren van het dagelijks en buitengewoon onderhoud aan de watergangen is een omvangrijk deel van de werkzaamheden binnen het programma Voldoende water. Dit wordt vormgegeven op basis van het onderhoudsprogramma voor het krozen en zuiveren en het onderhoudsbaggeren. Ook in 2015 wordt het onderhoudsproces effectiever en efficiënter ingericht. Voor samenwerking met andere overheden en externe partijen op onderhoudsgebied worden mogelijkheden verder verkend. Uitgangspunten zijn efficiëntie en lagere maatschappelijke kosten, ondersteund met een verder ingericht onderhoudbeheersysteem Risico s Regulier beheer Peilbesluiten Voor het instellen van peilbesluiten is in een enkel geval plaatsing van een nieuw object vereist waarvoor financiering uit een investering noodzakelijk is. De uitkomst van een vast te stellen peilbesluit is altijd ongewis, dus ook welke maatregelen er genomen dienen te worden om het peilbesluit in te stellen. Een beheersmaatregel is om wanneer er geen financiële investeringsruimte meer is de werkzaamheden te temporiseren. Hierdoor gaat het langer duren voor een peilbesluit ingesteld wordt. WBP 5 Met de totstandkoming van het nieuwe Waterbeheerplan 5 ( ) wordt ook de wijze waarop de kans op overlast nu wordt gemonitord gewijzigd. Daar waar nu gesproken wordt van knelpunten wordt overgestapt naar de meer sprekende prestatie-indicator het % geïnundeerd gebied. Uit berekeningen is naar voren gekomen dat bij grote neerslag ca. 4% van het Delflandse gebied inundeert. In de planperiode van het WBP 5 is het streven dit terug te brengen tot een lager percentage. Door de andere wijze waarop het benaderen van wateroverlast dan plaatsvindt, is het mogelijk dat dit meer kosten en capaciteit met zich mee brengt. 15

16 3.3 Stevige dijken Trends en ontwikkelingen Primaire keringen Nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma Het conceptprogramma van het nhwbp is gereed. Daar het belangrijkste criterium voor de prioritering veiligheid is, betekent dit dat Delflandse projecten geprogrammeerd zijn voor de periode na Immers, de Delflandse projecten zijn niet aangemerkt als meest risicovol. Delfland heeft het besluit genomen om het project voor te financieren zodat de primaire kering al in 2015 volledig op orde is. Met het nhwbp zijn afspraken gemaakt over de financiering. Deltaprogramma Waterschappen dragen op collectieve basis voor 50% bij aan de verbetering van de primaire waterkeringen via het nhwbp. In het Deltaprogramma vindt waarschijnlijk een bijstelling plaats van de bijdrage op basis van potentiële schade bij overstroming en een eventuele wijziging in het type norm; van overschrijdingskans naar overstromingskans. Deze wijziging zal waarschijnlijk geen nieuwe opgave betekenen voor de primaire keringen voor Delfland. Normering waterveiligheid In 2016 wordt de Waterwet aangepast en wordt de nieuwe normering van primaire keringen vastgesteld. In 2017 wordt gestart met de 4 e toetsing primaire keringen. De economische groei beïnvloedt de toename in waarde achter de dijken die beschermd moet worden, maar is ook bepalend voor de beschikbare ruimte voor veiligheidsmaatregelen. De norm waaraan Delfland moet voldoen wordt gebaseerd op een risicobenadering; de zogenaamde overstromingsrisicobenadering. Regionale keringen Normering waterveiligheid De normering waterveiligheid zal naar verwachting (pas) in 2017 gewijzigd worden. In de jaren erna wordt opnieuw getoetst en wordt bepaald of er nog een opgave tot verbetering ligt. Toetsing regionale keringen De toetsing van de bijzondere waterkerende constructies, waterkerende kunstwerken en niet waterkerende objecten is nog niet uitgevoerd. Hiermee wordt gestart en de verwachting is dat de eindrapportage in 2024 plaatsvindt. In de komende jaren wordt duidelijk wat deze toetsing betekent voor Delfland. Op termijn biedt een alternatieve risicobenadering mogelijk ook aanknopingspunten voor het optimaliseren van de toetsing voor de regionale keringen. De verbetering van regionale en overige keringen is een complexe opgave door de verwevenheid met andere functies (bijvoorbeeld wegen op kaden en bebouwing). Met de provincie zijn afspraken gemaakt om de risicovolle keringen in 2015 op orde te hebben en de minder risicovolle keringen in Vanuit de buurwaterschappen komen geluiden om dit jaartal los te laten. Nochtans wordt vastgehouden aan de gemaakte afspraken. Dit vanuit het oogpunt van veiligheid, maar ook omdat aanbestedingsvoordelen te halen zijn als er minder werk bij de buurwaterschappen vandaan komt. Overige keringen De komende jaren worden verbeteringswerken uitgevoerd met het oog op de grondwateronttrekking in Delft Noord. Door het uitvoeren van verbeteringswerken vermindert het belang van Delfland bij instandhouding van deze onttrekking. Het is de bedoeling om ook de overige keringen te gaan toetsen, vermoedelijk zullen er dan ook strekkingen van overige keringen worden afgekeurd. Op dit moment is daarvan nog geen inschatting te geven. Voor het toetsen is het noodzakelijk om een normeringsystematiek c.q. toetsingskader uit te werken. Hiervoor zijn al verkennende studies uitgevoerd. 16

17 Meerjarenraming Investeringen Stevige dijken (x 1 miljoen) Primaire keringen 0,7 0,0 0,0 0,0 0,0 HWBP 12,1 12,1 12,1 12,1 12,1 Regionale keringen 7,8 4,9 3,2 3,8 5,0 Overige keringen 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Totaal 20,6 17,0 15,3 15,9 17,1 Het investeringsvolume wordt gebruikt voor het verbeteren en op hoogte brengen van primaire en regionale keringen en de bijdrage aan de financiering van het derde Hoogwaterbeschermingsprogramma (nhwbp). Primaire keringen De kadestrekking van 50 meter van de Delflandse Dijk wordt uiterlijk in 2015 op orde gebracht. Deze kadestrekking is door het nhwbp niet aangemerkt als meest risicovol. Delfland heeft besloten de kade op orde te brengen door middel van voorfinanciering. Met het programmabureau nhwbp en de andere waterschappen worden nog gesprekken gevoerd over een regeling waarbij de waterschappen eigen projecten voorfinancieren. Regionale keringen Conform planning zijn de risicovolle regionale keringen in 2015 op orde. In 2015 worden de laatste strekkingen (circa drie kilometer) verbeterd en wordt er een begin gemaakt met de voorbereiding van de minder risicovolle keringen. Een verdere verfijning van de toets van de minder risicovolle keringen laat zien dat het aantal kilometer kadestrekkingen beperkt is (naar verwachting tussen de drie en vijf kilometer) Exploitatie Exploitiesaldo (x 1.000) Stevige dijken Nb. de jaarlijkse stijging in exploitatielasten wordt veroorzaakt door de kapitaalslasten van het activeren van HWBP en de kadeprojecten Primaire keringen Kust Door het provinciaal beheerplan Natura 2000 is het onderhoud aan de kust aanzienlijk gewijzigd. Door de opgave op het gebied van natuurontwikkeling zijn de activiteiten in het duingebied verschoven van uitvoering (onderhoud) naar monitoring. Door de samenvoeging van diverse monitoringsopgaven en de samenvoeging van de diverse uitvoeringsopgaven kan er efficiënter gewerkt worden. Hierdoor neemt de begroting met ruim een ton af. Aangezien een deel van de kosten gedeclareerd wordt bij de provincie zullen ook de baten afnemen. Regionale keringen Buitengewoon onderhoud Het buitengewoon onderhoud aan waterkeringen vraagt de komende jaren extra capaciteit teneinde de regionale keringen conform afspraak met de provincie uiterlijk in 2020 aan de legger te laten voldoen. Dit is een gevolg van de grotere aandacht voor de samenwerking met de gemeenten voor in het bijzonder de kades met wegen, waardoor er vanuit de gemeenten meer adviesvragen naar voren komen dan in het verleden. Dit leidt tot een verhoging van de inzet in Voor het buitengewoon onderhoud is een intersectoraal team gevormd teneinde de opgave efficiënt te realiseren. 17

18 Beleid In 2014 wordt een verkenning uitgevoerd op een aantal nieuwe beleidsonderwerpen (saneringsbeleid keringen en binnenstedelijke waterkeringen). Op basis van deze verkenning wordt een eventuele beleidsuitwerking in 2014/2015 en verder geprogrammeerd Risico s Regionale waterkeringen De toetsing van de bijzondere waterkerende constructies, waterkerende kunstwerken en niet waterkerende objecten (NWO) is qua kosten nog niet in te schatten. Op basis van een pilot in 2014 wordt ervaring opgedaan, op basis waarvan een goede kostenschatting voor het vervolg van de toetsing te maken is. Kadestrekkingen De bezuinigingen bij wegbeheerders kunnen gevolgen hebben voor de programmering van kadestrekkingen met wegen. Hierdoor loopt de doelrealisatie gevaar en zal Delfland moeten overwegen om de kosten hiervoor zelf op te brengen teneinde op tijd klaar te zijn conform de afspraken met de provincie. Vanuit de toetsing van niet waterkerende objecten (onder meer bomen, lantaarnpalen, tuinhuisjes) kan er een opgave komen voor het verwijderen van deze objecten dan wel het verder verbeteren van de keringen. Met deze opgave is nog geen enkele rekening gehouden en zal extra belasting op de financiële en personele middelen geven. Om deze opgave uit te kunnen voeren zal extra geld beschikbaar gesteld moeten worden of de opgave zal in de tijd vertraagd moeten worden. Buitengewoon onderhoud De opgave buitengewoon onderhoud tot 2020 is nog groot. Om de achterstand in te lopen kan het noodzakelijk zijn dat zowel financieel als qua bemensing een impuls nodig is. Dit is een randvoorwaarde om de doelstelling niet in gevaar te laten komen. In 2013 heeft een herijking plaatsgevonden betreffende de opgave buitengewoon onderhoud. In het bijzonder voor het buitengewoon onderhoud bij de kades met wegen is afstemming met de gemeente noodzakelijk (werk-met-werk maken). Dit vraagt capaciteit binnen de organisatie (zowel kwalitatief als kwantitatief). Als gevolg van onzekerheden over de beschikbare capaciteit binnen Delfland en vanwege de benodigde afstemming met de wegbeheerders zijn er risico s voor het halen van de planning van de uit te voeren werken en daarmee de uitgave. Met de gemeenten wordt scherp onderhandeld over de meerkosten voor het buitengewoon onderhoud in de situaties dat de gemeenten het werk uitvoert. Gemeenschappelijke Regeling Beheer Grondwateronttrekking Delft Noord Vanaf september 2013 is met de gemeente Delft onderhandeld over de kosten van de voortzetting van de grondwateronttrekking en de bijdrage van Delfland daarin. Delfland wil uittreden uit de GR, omdat door het nemen van maatregelen na 2016 het belang bij de instandhouding wegvalt. Nochtans is niet duidelijk wat de bijdrage van Delfland is en in hoeverre sprake zal zijn van een eenmalige uittreedvergoeding. Dit zal naar verwachting leiden tot een hogere uitgave dan nu opgenomen in de meerjarenbegroting. Uit strategieoverwegingen wordt geen beheersmaatregel toegepast. Overige waterkeringen De opgave voor de verbetering van de overige keringen is nog niet duidelijk. Gezien Delfland zelf het initiatief heeft genomen om deze keringen te normeren, kan ook bij de verbetering een eigen verbeterspoor worden gevolgd. De kosten en de planning van de verbetermaatregelen kunnen dan ook over meerdere jaren worden verdeeld en mogelijk ook worden ingepast binnen bestaande financiële en personele randvoorwaarden. 18

19 3.4 Gezuiverd afvalwater Trends en ontwikkelingen Akkoord UvW en VNG Na een verkennend proces naar kansen voor samenwerking in onze regio zijn in 2013 twee overeenkomsten gesloten met gemeenten ter implementatie van Bestuursakkoord Water: - Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse Afvalwaterketen (RoSa), d.d. 5 juni Bestuurlijke overeenkomst Afvalwaterketen Delfland (NAD), d.d. 22 november Binnen deze samenwerkingsovereenkomsten werkt Delfland samen met gemeenten om kosten te besparen, kwetsbaarheid te verminderen en de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. Hierbij zet Delfland vooral in op de volgende thema s: - Gezamenlijke visie, planvorming en afstemming van investeringen - Permanente optimalisatie van de afvalwaterketen (OAS) - Centrale, real-time, aansturing van de afvalwaterketen - Samenwerking in het operationele beheer en onderhoud van het afvalwatertransportsysteem (rioolgemalen en persleidingen) Daarnaast wordt met het Hoogheemraadschap van Rijnland onderzocht of samenwerking op het gebied van het zuiveringsbeheer kan leiden tot doelmatigheidsverbetering en/of vermindering van de kosten. Deze verkenning richt zich op de volgende onderdelen: - Samenwerking van de beleidsafdelingen - Samenwerking in de procesvoering - Samenwerking op het onderhoud - Samenwerking conform het model van het Waterschapsbedrijf Limburg De in dit proces te maken keuzes voor toekomstige organisatievormen in bouw en beheer van de afvalwaterketen kunnen invloed hebben op de organisatie van Delfland. In de loop van 2014 zal er meer duidelijkheid komen over de te maken keuzes. Toekomstbestendige afvalwaterketen Mede door innovatie en doorontwikkeling van technieken (al dan niet ingegeven door nieuwe wetgeving) ontstaan kansen om de ketens voor water, energie en grondstoffen te sluiten. Delfland verandert hierdoor steeds meer van afvalwaterverwerker in een leverancier van schoon water, energie en grondstoffen. Het tempo en het schaalniveau (lokaal of centraal) waarin Delfland voorsorteert op deze ontwikkelingen is afhankelijk van het ambitieniveau, kansen in het gebied en de daarmee verband houdende investeringskosten. Voorbeelden van kansen die zich de komende jaren samen met partners kunnen voordoen staan hieronder vermeld. Hergebruik effluent en toevoer influent - Zuivering van glastuinbouwwater op een AWZI en teruglevering als gietwater aan de glastuinbouw (Delft Blue Water). De verwachting is dat er in 2014 een besluit zal worden genomen over verdere acties rondom het project Delft Blue Water. Het onderzoek en de business case zullen in 2014 worden afgerond en afhankelijk van de uitkomst en eventuele subsidies kan er worden besloten tot opschaling van het project in Verdergaande zuivering van afvalwater als bron voor oppervlaktewater zoals bij de ontwikkelingen rond de Blankenburgtunnel, met kansen om effluent te gebruiken voor kwaliteitsverbetering van het zwemwater in de Krabbeplas (waterharmonica). - Een effluent-nooduitlaat bij de Harnaschpolder combineren met de aanvoer van verdergaand gezuiverd effluent dan de huidige normen in het oppervlaktewatersysteem en onderzoeken of deze nooduitlaat gebruikt kan worden om het effluent te infiltreren in de duinen, om zodoende drinkwater te maken in het kader van ketensluiting. 19

20 Energie - Bij de exploitatie van de zuiveringen is voortdurend aandacht voor onderzoek naar energiebesparende maatregelen (MJA3). Naast energiebesparing zal in 2015 ook verder worden gekeken naar energiewinning. Op de zuiveringen wordt nu al door middel van vergisting meer dan 40% eigen energie gewonnen. Met behulp van nieuwe technieken kan het slib verder worden gedesintegreerd zodat er meer biogas kan worden geproduceerd. De verwachting is dat in 2015, afhankelijk van onderzoeken die lopen in 2014, nieuwe technieken worden geïnstalleerd. Grondstoffen - In samenwerking met slibeindverwerker HVC worden de kansen voor terugwinning van fosfaat uit zuiveringsslib verder onderzocht. - In 2015 zal ondermeer onderzoek worden gedaan naar cellulosewinning en de productie van bioplastic uit slib. Dit alles zal altijd in relatie tot energiewinning moeten worden beschouwd. Wanneer er bioplastics en cellulose worden geproduceerd gaat dat ten koste van de energieproductie. In het onderzoek worden de voor- en nadelen meegenomen. Duurzaamheid - Er vinden ook gebiedsontwikkelingen plaats op het gebied van zuiveren. De twee projecten BioRio Delft en RINEW richten zich op nieuwe sanitatie; nieuwe manieren van afvalwater en bioafval inzamelen en lokaal verwerken. Het is afhankelijk van de resultaten uit 2014 of er een vervolg aan de twee projecten wordt gegeven in Delfland ziet een toenemende trend met betrekking tot burgerinitiatieven waarbij bewoners en bedrijven zelf decentraal iets met energie willen doen. Dit kan effecten hebben op onze zuivering. Delfland moet in 2015 een standpunt innemen met betrekking tot decentrale sanitatie in relatie tot onder andere de vragen; gaat Delfland deze initiatieven stimuleren, faciliteren of ontmoedigen of zich terugtrekken uit deze projecten. Medicijnresten Op het gebied van medicijnresten en water heeft de Staatssecretaris in 2013 in een brief haar visie voorgelegd aan de Tweede Kamer. Om de hoeveelheid medicijnresten in het oppervlaktewater te verminderen wordt in eerste instantie ingezet op het uitwerken van brongericht beleid. Maatregelen in de waterketen worden in de toekomst echter niet uitgesloten. Hiermee is de deur op een kier gezet voor maatregelen op de zuivering in de toekomst. De concrete uitwerking van dit dossier vindt de komende jaren plaats en hangt samen met Europese beleidsontwikkelingen. Meerjarenraming Investeringen Gezuiverd afvalwater (x 1 miljoen) Transporteren 0,0 0,4 0,4 0,4 0,4 Zuiveren 0,3 0,5 0,5 0,5 0,5 Doelmatigheid 0,5 0,1 0,1 0,1 0,1 Publieke private samenwerking 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Totaal 0,8 1,0 1,0 1,0 1,0 Transporteren en zuiveren De investeringen voor nieuwbouw van het transportstelsel AHR zijn afgerond en het laatste gemaal is opgeleverd. Er wordt geen nieuwe bouwopgave voorzien. Wel is een klein bedrag opgenomen voor investeringen in procesverbeteringen en innovaties. Bij het uitvoeren van onderhoud worden delen van het transport- en zuiveringsproces doorgelicht. Hieruit komen verbetervoorstellen voor beluchtingsinstallaties en geurbehandeling. Kansrijke ideeën worden omgezet in investeringsvoorstellen. 20