EEN ZELDZAME VORM VAN LYMFEKLIERKANKER BIJ BORSTPROTHESEN

Transcriptie

1 EEN ZELDZAME VORM VAN LYMFEKLIERKANKER BIJ BORSTPROTHESEN INFORMATIE VOOR DE PATIËNT M de Boer JP De Boer MAM Mureau FE van Leeuwen D De Jong HA Rakhorst RRWJ van der Hulst 28 augustus van 5

2 ZELDZAME VORM VAN LYMFKLIERKANKER BIJ BORSTPROTHESEN: EENVOUDIG UITGELEGD In de afgelopen tijd is er in het nieuws aandacht geweest voor een zeldzame vorm van lymfeklierkanker bij borstprothesen (Engelse afkorting BIA-ALCL). Op deze bladzijde kunt u een eenvoudige uitleg lezen over deze ziekte. Recent is ontdekt dat vrouwen met borstprothesen kans hebben op een zeldzame vorm van lymfeklierkanker. De lymfklierkanker ontstaat in het vocht of in het kapsel dat om de borstprothese heen ligt en uit zich door een knobbel of zwelling om de borstprothese. Ook kan het zijn dat de borst met de borstprothese in grootte toeneemt door een ophoping van vocht. Naar schatting heeft 1 tot 3 op de 300 vrouwen in Nederland borstprothesen. De kans op het krijgen van een zeldzame vorm van lymfeklierkanker bij borstprothesen is klein; naar schatting is dit ongeveer 1 op de vrouwen met borstprothesen die deze ziekte krijgt. Dit risico is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek uit Amerika. In Nederland wordt momenteel onderzoek gedaan om meer nauwkeurige risico s te bepalen. Als u borstprothesen heeft en merkt dat u last heeft van een knobbel of zwelling bij de borstprothese, dan is het belangrijk dat u naar het spreekuur van uw plastisch chirurg gaat. De plastisch chirurg zal u onderzoeken. Als uw klachten en het onderzoek van de plastisch chirurg kunnen passen bij de symptomen van deze vorm van lymfklierkanker, zal de plastisch chirurg een stukje weefsel van de knobbel of een beetje vocht van de zwelling/vochtophoping willen laten onderzoeken door de patholoog (weefseldokter). Als hieruit blijkt dat u deze zeldzame vorm van lymfklierkanker heeft, moeten de borstprothesen en de vloeistof en het kapsel rond de borstprothesen met een operatie verwijderd worden. Meestal is deze operatie de enige behandeling die nodig is, maar soms is het ook nodig dat u aanvullende chemotherapie en/of radiotherapie krijgt Ongeveer 90 procent van de vrouwen met deze vorm van lymfeklierkanker bij borstprothesen geneest na de behandeling. Bij 10 procent van de vrouwen is de lymfeklierkanker al in een verder stadium en is de kans op genezende behandeling beperkt. Mogelijk heeft u borstprothesen en vraagt u zich af of deze borstprothesen veilig zijn of dat u de borstprothesen beter kan laten verwijderen. In Nederland beoordelen de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en het Ministerie voor Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) of medische hulpmiddelen zoals borstprothesen veilig zijn. Op dit moment is het oordeel van zowel VWS als IGZ dat borstprothesen veilig zijn en gebruikt mogen worden. Als u erover nadenkt om een borstprothese te nemen, bijvoorbeeld omdat u borstkanker heeft (gehad), of omdat u uw borsten wilt laten verwijderen vanwege erfelijke aanleg voor borstkanker, of omdat u een borstvergroting wilt, dan is het belangrijk dat u van te voren goede informatie en uitleg krijgt over de kans op deze zeldzame vorm van lymfklierkanker bij borstprothesen en over de mogelijke alternatieven voor een behandeling, zodat u weloverwogen een beslissing kunt nemen. INFORMATIE OVER BIA-ALCL VOOR PATIËNTEN MET (EEN) BORSTPROTHESE(N) Het doel van dit document is om patiënten met borstprothesen voor te lichten over een zeldzame vorm van lymfklierkanker bij borstprothesen (BIA-ALCL); wat is dit voor ziekte, hoe herken ik de ziekte, wat moet ik doen bij symptomen of klachten, wat is de behandeling en wat is de prognose? Naast dit document kunt u bij vragen of onduidelijkheden contact op nemen met uw huisarts of uw plastisch chirurg. Dit document is opgesteld door het Nederlandse onderzoeksconsortium dat onderzoek doet naar BIA-ALCL in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). 28 augustus van 5

3 1. WAT IS BIA-ALCL, OFTEWEL BORST IMPLANTAAT GEASSOCIEERD GROOTCELLIG ANAPLASTISCH LYMFOOM? Het Grootcellig Anaplastisch T-cel Lymfoom (ALCL) geassocieerd met borstprothesen is een zeldzame vorm van kanker van het immuunsysteem, ook wel lymfeklierkanker genoemd. In het Engels heet deze ziekte Breast Implant Associated Anaplastic Large Cell Lymphoma (BIA-ALCL). Dit lymfoom kan zich ontwikkelen in de vloeistof en/of het kapsel rond de borstprothese. BIA-ALCL uit zich over het algemeen als een knobbel of zwelling van de borst na het plaatsen van de borstprothese. Hierbij kan het zijn dat de borst in grootte toeneemt vanwege ophoping van vocht. BIA-ALCL ontstaat meestal langere tijd na het plaatsen van de prothese; dit kan variëren van enkele maanden tot vele jaren nadat de borstprothese is geplaatst.1 2. HOE VAAK KOMT BIA-ALCL VOOR? Naar schatting worden er jaarlijks ongeveer tot borstprothesen geplaatst in Nederland. We schatten dat ongeveer 1 tot 3 op de 300 vrouwen in Nederland borstprothesen heeft.2 Een precies percentage is niet bekend. Uit een kleine Nederlandse studie die in 2008 gepubliceerd is in het medische tijdschrift Journal of the American Medical Association (JAMA) bleek dat de kans op het krijgen van het ALCL-lymfoom in de borst 18 keer hoger is bij vrouwen met borstprothesen, dan bij vrouwen zonder borstprothesen.1 Echter, ALCL in de borst blijft ook bij vrouwen met borstprothesen (BIA-ALCL) een zeldzame aandoening. Op basis van studies gedaan in de Verenigde Staten, wordt op dit moment geschat dat 1 op de vrouwen met borstprothesen BIA-ALCL krijgt.3 Omdat de schattingen vrij grof zijn, zijn in Nederland momenteel studies gaande om een betere risicoschatting te maken. De resultaten hiervan worden eind dit jaar verwacht. 3. WAT ZIJN RISICOFACTOREN VOOR BIA-ALCL? Deze aandoening kan in principe bij alle soorten borstprothesen ontstaan. BIA-ALCL lijkt vaker voor te komen bij ruwe (met name macro-getextureerde) prothesen dan bij gladde prothesen. Hiernaast zijn er aanwijzingen dat specifieke bacteriën een rol te spelen bij het ontstaan van BIA-ALCL. Er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat kapselvorming en lekkage van siliconen, of prothese-gerelateerde klachten zoals het Auto-immune/inflammatory Syndrome Induced by Adjuvants (ASIA-syndroom) en auto-immuunziekten samenhangen met BIA-ALCL. 4. IS ER VERSCHIL TUSSEN BEPAALDE TYPEN PROTHESEN IN RELATIE TOT HET KRIJGEN VAN BIA-ALCL? BIA-ALCL is erg zeldzaam bij alle soorten prothesen. Op grond van een aantal onderzoeken is het waarschijnlijk dat BIA-ALCL vaker voorkomt bij ruwe borstprothesen. Er zijn twee soorten ruwe prothesen, een grove ruwing (macrotextuur) en een fijne ruwing (micro-textuur). Tot nu toe wordt ALCL vaker bij macro-textuur prothesen gevonden. Hieronder vallen onder andere merken zoals Nagor, Allergan, Inamed en McGhan. Het is echter belangrijk te realiseren dat BIA-ALCL ook gevonden is bij fijn-geruwde (micro-getextureerde) prothesen zoals Mentor, Eurosilicone en Sebbin, bij poly-urethaan getextureerde prothesen en gladde prothesen.3,4 5. HOE HERKEN IK BIA-ALCL EN WAT MOET IK DOEN BIJ KLACHTEN? BIA-ALCL is te herkennen door het opeens groter worden van de borst met een borstprothese. Meestal is dit langere tijd (ten minste 12 maanden) na het plaatsen van de prothese. Dit komt door een vochtophoping rondom de borstprothese. Een ander teken kan zijn een al dan niet pijnlijke knobbel (zwelling) rondom de borstprothese. Dit kan in zeldzamere gevallen gepaard gaan met nachtzweten, gewichtsverlies en moeheid.1,3,4 Wanneer u dergelijke klachten heeft, betekent dit niet meteen dat u BIA-ALCL heeft; deze klachten kunnen ook door een andere oorzaak ontstaan. Wel is het belangrijk dat u, wanneer u deze klachten heeft en/of ongerust bent, contact opneemt met uw plastisch chirurg en u laat onderzoeken. De NVPC heeft haar leden het afgelopen anderhalf jaar herhaaldelijk voorgelicht over BIA-ALCL en de leden van de NVPC zijn de hoogte van de huidige onderzoeksmethoden om BIA-ALCL aan te tonen. 28 augustus van 5

4 6. HOE WORDT ONDERZOCHT OF IK BIA-ALCL HEB? Een van de eerste tekenen van ALCL is vocht rond de prothese waardoor de borst snel groter wordt of het ontstaan van een knobbel die in het kapsel rondom de borstprothese ontstaat.1,3,4 Bij klachten zal uw plastisch chirurg een echo laten maken. Als er op de echo vocht rondom de borstprothese wordt gezien, wordt dit met een naald opgezogen en opgestuurd voor onderzoek. Als er een knobbel wordt gezien, zal er een biopt worden genomen en ook dit wordt opgestuurd voor onderzoek. In sommige gevallen zal er nog aanvullend onderzoek plaats vinden.5 Als op grond van het weefselonderzoek sprake blijkt van BIA-ALCL, zal uw plastisch chirurg, samen met ander specialisten bespreken wat voor u de beste behandeling is.5 7. WELKE BEHANDELING MOET IK ONDERGAAN ALS IK BIA-ALCL HEB? ALCL is zeldzaam. Daarom wordt de behandeling altijd in overleg met andere specialisten bepaald in een officieel overleg. Dit is een multidisciplinaire bespreking met bijvoorbeeld (hemato-)oncologen, (plastisch) chirurgen, pathologen en radiotherapeuten.6,7 Na de diagnose van BIA-ALCL wordt verwijdering van de borstprothese(n) (explantatie) en verwijdering van het kapsel rondom de prothese(n) aangeraden. Bij vrouwen waar de ziekte zich verspreid heeft naar de lymfeklieren (bijvoorbeeld in de oksel) of naar andere organen, wordt chemotherapie aangeraden, zo nodig in combinatie met bestraling en/of andere behandelingen.6,7 8. WAT IS MIJN PROGNOSE ALS IK BIA-ALCL HEB? Doordat plastisch chirurgen en pathologen goed zijn geïnformeerd, wordt de diagnose BIA-ALCL tegenwoordig sneller duidelijk bij klachten zoals een zwelling of knobbel rondom de borstprothese. Als de diagnose in een vroeg stadium van de ziekte wordt gesteld, is er bij het merendeel van de patiënten met BIA-ALCL een grote kans op volledige genezing nadat de borstprothese en het kapsel eromheen verwijderd zijn.6,7 Het komt minder vaak voor dat de ziekte verder verspreid is, met uitzaaiingen naar de lymfeklieren of organen. Deze patiënten worden dan behandeld met chemotherapie en/of bestraling.6,7 In 8-10% van de gevallen overlijden patiënten ten gevolge van BIA-ALCL. Dit zijn bijna altijd vrouwen bij wie de ziekte uitgezaaid was. Tegenwoordig is er bij artsen meer bekendheid over BIA-ALCL, waardoor de ziekte veel vaker in een vroeg stadium wordt ontdekt en volledige genezing mogelijk is. Het is dus belangrijk om alert te zijn op tekenen van BIA-ALCL. 9. WORDT DE EVENTUELE CONTROLE OP BIA-ALCL EN DE BEHANDELING ERVAN VERGOED DOOR MIJN ZORGVERZEKERAAR? Ja, zowel een consult bij een plastisch chirurg, als eventuele aanvullende onderzoeken en behandeling door de (plastisch) chirurg, (hemato-)oncoloog of radiotherapeut worden vergoed, mits u deze ondergaat in een regulier ziekenhuis waarmee uw verzekeraar een contract heeft afgesloten. Vrijwel altijd zult u in verband met de diagnose BIA-ALCL een verwijdering van de borstprothese(n) en het kapsel moeten ondergaan. Als u hierna opnieuw (een) borstprothese(n) wenst, dan is het afhankelijk van uw voorgeschiedenis en situatie, of de verzekeraar een nieuwe prothese vergoed. 28 augustus van 5

5 10. IS HET VERSTANDIG OM MIJN BORSTPROTHESEN PREVENTIEF TE LATEN VERWIJDEREN? In Nederland beoordelen instanties zoals de Europese Unie (CE-certificering), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) mede op advies van het Rijksinstituut voor Veiligheid en Milieu (RIVM) en het Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport de veiligheid van borstprothesen. In Amerika is de Food and Drug Administration (FDA) hiervoor verantwoordelijk. De adviezen die momenteel door deze instanties worden gegeven zijn: A. Borstprothesen mogen worden gebruikt; B. Borstprothesen hebben bijwerkingen en vrouwen die (een) borstprothese(n) wensen dienen hierover adequaat te worden ingelicht; C. Vrouwen met borstprothesen hoeven deze niet preventief te laten verwijderen; D. Goede voorlichting over de mogelijkheden bij een borstreconstructie of borstvergroting met borstprothesen is belangrijk. Hierbij is het ook belangrijk alternatieve manieren te overwegen, zoals het gebruik van lichaamseigen weefsel (vrije lap) of lichaamseigen vet (lipofilling). E. Vrouwen die veranderingen (zoals een zwelling of knobbel) rondom hun borstprothese opmerken, moeten contact opnemen met de plastisch chirurg (eventueel via de huisarts), om zich te laten onderzoeken. Deze instanties geven dus aan dat het gebruik van borstprothesen veilig is en dat prothesen niet preventief verwijderd hoeven te worden. Als de patiënt overweegt om haar prothese(n) wel te laten verwijderen, is dit een individuele afweging waarin meerder zaken meetellen, zoals de indicatie voor de prothese plaatsing en de medische voorgeschiedenis (bijv. borstkanker). Hiernaast is het belangrijk aan te geven dat alleen bij specifieke medische redenen of bij vrouwen die de prothese(n) wegens borstkanker hebben gekregen de operatie om de prothese en het kapsel te verwijderen wordt vergoed. In andere gevallen zal de patiënt dus bereid moeten zijn om zelf de kosten van een dergelijke procedure te dekken. 11. HOE VIND IK EEN PLASTISCH CHIRURG? Via de website van de NVPC is het mogelijk een goede plastisch chirurg te vinden in de buurt. ( plastisch_chirurgen.php). Via de huisarts is een verwijzing te krijgen. BRONNEN: 1. de Jong D, Vasmel WL, de Boer JP, Verhave G, Barbé E, Casparie MK, van Leeuwen FE. Anaplastic large-cell lymphoma in women with breast implants. JAMA 2008;300: Hommes JE, Mureau MAM, Harmsen M, Rakhorst HA. [ Which breast implant do I have? ; the importance of the Dutch Breast Implant Registry]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016; 160:A Doren EL, Miranda RN, Selber JC et al. United States Epidemiology of Breast Implant-Associated Anaplastic Large Cell Lymphoma. Plast Reconstr Surg Jan Loch-Wilkinson A, Beath K, Knight RJW et al. Breast implant associated Anaplastic Large Cell Lymphoma in Australia and New Zealand - high surface area textured implants are associated with increased risk. Plast Reconstr Surg May Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie. Richtlijnen. BIA-ALCL. Werkprotocol en Algoritme. Geraadpleegd op Kim B, Predmore ZS, Mattke S, van Busum K, Gidengil CA. Breast Implant-associated Anaplastic Large Cell Lymphoma: Updated Results from a Structured Expert Consultation Process.Plast Reconstr Surg Glob Open Feb 6;3(1) 7. Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie. Richtlijnen. BIA-ALCL. Achtergrondinformatie en FAQ. Geraadpleegd op Food and Drug Administration (FDA). Breast Implant-Associated Anaplastic Large Cell Lymphoma (BIA-ALCL). Geraadpleegd op via ImplantsandProsthetics/BreastImplants/ucm htm 9. Inspectie voor de Gezondheidszorg. Siliconen borstimplantaten. Geraadpleegd op nl/onderwerpen/medische-technologie/actuele-onderwerpen/borstimplantaten/ 28 augustus van 5