BOMENBEHEERPLAN GEMEENTE BEUNINGEN

Transcriptie

1 BOMENBEHEERPLAN GEMEENTE BEUNINGEN

2 Versie: Definitief Datum: September 2012 project: Beuningen Bomenbeheerplan projectnummer: Opgesteld door: BTL Advies, voor: Gemeente Beuningen Oisterwijk p: Postbus 385, 5060 JV Oisterwijk P: Postbus 14, 6640 AA Beuningen t: t: f: f: e: e: w: w: 2 B O M E N B E H E E R P L A N

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Aanleiding Doel Werkwijze Evaluatie en actualisatie Leeswijzer 7 2 Kaders en richtlijnen Wet- en regelgeving Gemeentelijk beleid 10 3 Inventarisatie en analyse Inventarisatie Arealen Plantjaar Levensverwachting Analyse Groeiplaats type Groeiplaats kwaliteit Onderhoud bomenbestand Onderhoudsniveau en snoei Begeleidingssnoei Onderhoudssnoei Signalen uit de wijk Conclusies Sterke punten Zwakke punten Kansen Bedreigingen 29 4 Visie Kwaliteit boven kwantiteit Een veilige leefomgeving Duurzaam beheer Toekomstgericht vervangen Communicatie met de wijk 32 5 Maatregelen en acties Achterstallig beheer en onderhoud Gevolgen van achterstallig onderhoud Strategie voor inhalen achterstallig onderhoud Inspectie Nader onderzoek Rooi en aanplant 34 G E M E E N T E B E U N I N G E N 3

4 5.2 Dagelijks beheer en onderhoud Regulier Snoei onderhoud Vervangingen Beheerorganisatie Gegevensbeheer Uitbesteding en contracten Werkwijze zorgplicht Plan van aanpak ziektes, aantastingen en plagen 45 6 Financiën Beschikbare financiële middelen Eenmalige financiële middelen Benodigde financiële middelen Vergelijking beschikbaar en benodigd budget 48 7 Communicatie 49 8 Integraal werken 50 Bijlagen Bijlage Onderbouwing varianten snoeionderhoud Bijlage Vervangingsplan lanen Bijlage Vervangingsplan wijken Bijlage ZAP s 54 4 B O M E N B E H E E R P L A N

5 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Groen, en dan met name bomen, spelen een grote rol bij de inrichting van de dorpen in Beuningen. De bomen zijn belangrijke herkenningspunten, geven met hun boomkroon massa aan de straten en zijn aantrekkelijke rust-/verblijfplaatsen voor allerlei vogels en kleine zoogdieren. De gemeente Beuningen onderkent de grote betekenis van bomen. In de toekomstvisie van de gemeente (HKOR/Groenbeleidsplan) zijn daarom ambities opgenomen voor het beschermen en ontwikkelen van het bomenbestand. Deze lange termijnvisie is in dit bomenbeheerplan vertaald. Daarnaast worden concrete acties en afspraken omschreven over hoe de gemeente op een planmatige manier werkt aan een gezond bomenbestand en de kosten voor beheer en vervanging in balans houdt. Het bomenbeheerplan geeft input aan allerlei uitvoeringsdocumenten zoals bestekken en uitvoeringsplannen. 1.2 Doel Het bomenbeheerplan omschrijft hoe de gemeente verbeteringen gaat realiseren, met als doel een duurzamer bomenbestand, een afname van overlast en klachten over bomen en een betere balans tussen structurele en incidentele beheerkosten. Dit bomenbeheerplan wordt ingezet als: Communicatiemiddel bij het toelichten van de knelpunten en stappenplan voor verbetering aan het college van B&W en de gemeenteraad; Discussiestuk bij het adviseren aan het college van B&W en de gemeenteraad over de strategische oplossingen en methoden voor verbetering; Naslagwerk voor groenbeheerder en andere ambtenaren als handleiding bij de uitvoering van werkzaamheden en het opstellen van planningen. Het bomenbeheerplan heeft geen directe functie richting burgers of andere stakeholders. Onderdelen uit het bomenbeheerplan kunnen wel ingezet worden ter verduidelijking bij concrete uitvoeringsplannen of discussies. Het bomenbeheerplan maakt onderdeel uit van de totale structuur aan gemeentelijke plannen. Vanuit het strategisch en tactisch niveau zijn kaders en randvoorwaarden G E M E E N T E B E U N I N G E N 5

6 (paragraaf 1.3) bepaald voor het bomenbeheerplan. Op operationeel niveau geeft dit bomenbeheerplan input voor concrete uitvoeringsmaatregelen en werkmethodes. 1.3 Werkw ijze Het bomenbeheerplan is opgesteld door de gemeente Beuningen in samenwerking met BTL Advies en BTL Bomendienst. Het bomenbeheerplan vertaalt de visie van de gemeentelijke groenbeheerder naar concrete verbetervoorstellen die aansluiten op de Beuningse situatie. Vanuit de gemeente is input geleverd over het actuele bomenbestand en specifieke Beuningse omstandigheden (zowel beleidsmatig als gebiedsomstandigheden). BTL heeft daarbij vaktechnische kennis en ervaring aangereikt bij het analyseren van het huidige bomenbestand en het doen van verbetervoorstellen. In drie fases is het bomenbeheerplan opgesteld. Elke fase bestaat uit een werksessie waarin de onderwerpen uit het bomenbeheerplan inhoudelijk met de gemeentelijke groenbeheerder zijn bediscussieerd. De uitkomsten van deze werksessies zijn verwerkt in concepten, die in de gemeentelijke projectgroep zijn besproken. Doel van deze bespreking is de toetsing van de opbouw van het bomenbeheerplan. Deze werkwijze heeft geleid tot een op maat gemaakt bomenbeheerplan dat de specifieke aandachtspunten voor Beuningen beschrijft en waarvan de opbouw een sjabloon is voor beheerplannen van andere disciplines binnen de gemeente Beuningen. 1.4 Evaluatie en actualisatie Dit bomenbeheerplan is een momentopname. Door uitvoering van de voorgestelde werkzaamheden zal de onderhoudstoestand van het bomenbestand er over enkele jaren geheel anders uitzien. In het bomenbeheerplan is een beheercyclus voorgeschreven van 5 jaar. Het is daarom noodzakelijk na deze 5 jaar het bomenbeheerplan te actualiseren zodat de visie en werkzaamheden afgestemd worden op het dan aanwezige bomenbestand. In het bomenbeheerplan zijn werkwijzen opgenomen voor het omgaan met ziektes, aantastingen en plagen (ZAP s). Deze werkwijzen zijn onderhevig aan veranderingen bijvoorbeeld door nieuwe bestrijdingstechnieken en uitbraken van ziektes en plagen. Daarom wordt elk jaar deze werkwijze geëvalueerd en indien noodzakelijk elke 5 jaar geactualiseerd. 6 B O M E N B E H E E R P L A N

7 1.5 Leesw ijzer Dit bomenbeheerplan bestaat uit volgende onderdelen. Hoofdstuk 2 geeft de kaders en richtlijnen die van toepassing zijn bij dit bomenbeheerplan. In hoofdstuk 3 is de huidige situatie en werkwijze beschreven en geanalyseerd. Daarna wordt in hoofdstuk 4 het gewenste toekomstbeeld van het bomenbestand in Beuningen geschetst. De hoofdstukken 5 t/m 8 beschrijven de gevolgen van deze ambitie, zowel in werkwijze als financiële zin. G E M E E N T E B E U N I N G E N 7

8 2 KADERS EN RICHTLIJNEN In dit hoofdstuk wordt toegelicht met welke wet- en regelgeving rekening gehouden wordt in verband met het onderhoud en eventuele ingrepen bij de bomen in Beuningen. In dit bomenbeheerplan komen meerdere onderdelen voor waarbij in meer of mindere mate een relatie is met deze wet- en regelgeving. In dit hoofdstuk worden de relevante kaders en richtlijnen kort en bondig toegelicht en worden de randvoorwaarden en toepassing in de gemeente Beuningen aangegeven. 2.1 Wet- en regelgeving 1. Zorgplicht Doelstelling: Aansprakelijkheid bij (verwijtbaar) onvoldoende zorg aan bomen Inhoud: De gemeente moet haar bomen zodanig beheren en onderhouden dat geen nalatigheid kan worden verweten of schade kan ontstaan. Om aan te tonen dat voldoende zorg is besteed aan de bomen, moeten controle- en onderhoudsgegevens worden vastgelegd. Relatie met De uitvoering van bomenonderhoud en de boomveiligheidsinpecties bomenbeheerplan: is de hoofdzaak van het bomenbeheerplan en sluit hiermee nauwgezet aan op de zorgplicht. Toepassing Om te voldoen aan de zorgplicht neemt de gemeente de volgende Beuningen: maatregelen: Boomcontrole (VTA-controle); Reguliere onderhoudswerkzaamheden op basis van geconstateerde gebreken. Meer informatie: Privaatrechtelijke zorgplicht, Burgerlijk wetboek artikel 6:162 lid 2 2. Flora- en faunawet Doelstelling: Bescherming van inheemse planten- en diersoorten. Inhoud: Wanneer werkzaamheden uitgevoerd worden die schadelijk zijn voor deze soorten moet een ontheffing worden aangevraagd. Een uitzondering hierop zijn werkzaamheden die worden uitgevoerd volgens de gedragscodes Beheer groenvoorzieningen en Ruimtelijke ontwikkelingen. In 2012 wordt een wetsvoorstel ingediend voor het vereenvoudigen van de Flora- en faunawet. Door deze Nieuwe Natuurwet zal de werkwijze omtrent de bescherming van planten en dieren ook wijzigen. Relatie met Bij uitvoering van onderhoudswerkzaamheden moet voldaan bomenbeheerplan: worden aan de eisen uit de Flora- en faunawet/ Gedragscodes. Dit heeft onder andere gevolgen voor het moment van snoeien en rooien, het opleidingsniveau van de uitvoerende partij en eventuele compensatie. Toepassing De gemeente Beuningen voldoet op dit moment niet aan de Flora- Beuningen: en faunawet. Op het moment dat de leidraad beschikbaar is wordt de werkwijze hierop aangepast. Meer informatie: Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) 8 B O M E N B E H E E R P L A N

9 3. Boswet Doelstelling: Inhoud: Instandhouding van het areaal aan bos in Nederland. De Boswet is alleen van toepassing op: Bossen die buiten de bebouwde kom liggen (conform de in de Boswet vastgestelde komgrenzen. Deze grenzen wijken soms af van de gemeentelijke grenzen); Alle beplantingen van bomen(bosvlakken, percelen) die groter zijn dan 10 are; Bomen in een rijbeplanting, als de rij uit meer dan 20 bomen bestaat. Uitzondering op de Boswet zijn o.a.: Dunning en het periodiek kappen van houtopstanden; Wegbeplantingen en eenrijige beplantingen op of langs landbouwgronden (populieren of wilgen); Italiaanse populier, linde, paardenkastanje en treurwilg; Vruchtbomen en windschermen om boomgaarden; Houtopstanden die worden gekapt binnen de uitvoering van een goedgekeurd bestemmingsplan; Houtopstanden die een zelfstandige eenheid vormen en niet groter zijn dan 10 are, dan wel als rijbeplanting niet meer dan 20 bomen bevatten; Houtopstanden waarvoor vrijstelling is verleend binnen de Regeling meldings- en herplantplicht. Voor de volledige tekst wordt verwezen naar de Boswet. Relatie met bomenbeheerplan: Toepassing Beuningen: Meer informatie: De Boswet wordt in 2012 vervangen door de Nieuwe Natuurwet. Mogelijk dat hierdoor de inhoud en werkwijze van de wet ook verandert. Bij de kap van bomen buiten de bebouwde kom Boswet moet een vergunning aangevraagd worden bij EL&I. Bij het kappen van bomen buiten de bebouwde kom Boswet vraagt de gemeente altijd een vergunning aan in het kader van de Boswet. Daarnaast is ook een aanlegvergunning noodzakelijk in relatie tot kap in het buitengebied. Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) G E M E E N T E B E U N I N G E N 9

10 2.2 Gemeentelijk beleid 1. Bomenverordening Beuningen Doelstelling: Bescherming van (monumentale en waardevolle) houtopstanden Inhoud: De bomenverordening Beuningen is in voorbereiding en zal naar verwachting in de tweede helft van 2012 door de gemeenteraad worden vastgesteld. Relatie met bomenbeheerplan: In een Groene Kaart en bijbehorend register heeft de gemeente haar monumentale en waardevolle elementen vastgelegd. Voor de kap van monumentale of waardevolle houtopstand(en) (De Groene Kaart) moet een ontheffing van de bomenverordening worden aangevraagd; Indien een houtopstand(en) niet op de Groene Kaart staat opgenomen, geldt het volgende: o particuliere bomen (niet vermeld op de Groene Kaart) zijn vergunningsvrij; o gemeentelijke bomen (niet vermeld op de Groene Kaart) met een omtrek van >95 centimeter, gemeten vanaf 1,30 meter boven het maaiveld, zijn vergunningsplichtig; o gemeentelijke bomen (niet vermeld op de Groene Kaart) met een omtrek van 95 centimeter, gemeten vanaf 1,30 meter boven het maaiveld, zijn vergunningsvrij. Specifieke onderhoudsmaatregelen voor instandhouding van de gemeentelijke bomen in het register. 2. Groenbeleidsplan Doelstelling: Behoud en ontwikkeling van waardevolle groenstructuren Inhoud: Het groenbeleidsplan geeft op basis van een gebiedsanalyse en verwachte ontwikkelingen aan welke groenstructuren nu en in de toekomst voor de gemeente Beuningen waardevol zijn. Relatie met bomenbeheerplan: Deze belangrijke structuren zijn vastgelegd in de structuurkaarten (regionale en lokale structuren) waarbij duurzaamheid en kwaliteit uitgangspunten zijn voor het behoud en ontwikkeling van het groen. De bomen die zich in de groenstructuren bevinden krijgen voorrang bij uitvoering van beschermingsmaatregelen en nieuwe aanplant omdat daarmee een duurzame ontwikkeling van het bomenbestand wordt gestimuleerd. 10 B O M E N B E H E E R P L A N

11 3. Kadernota duurzaamheid Beuningen Doelstelling: Een bijdrage leveren aan een prettige leefomgeving voor burgers. Inhoud: In de kadernota is vastgelegd dat in % van alle inkopen duurzaam moeten zijn. Daarbij worden de `Criteria voor duurzaam inkopen` van Agentschap NL gehanteerd. Relatie met Bij inkoop en aanbesteding van werkzaamheden die voortkomen uit bomenbeheerplan: dit boombeheerplan hanteert de gemeente de minimumeisen uit onder andere de criteria voor duurzaam inkopen van: Groenvoorzieningen (bijv. vakbekwaamheid medewerkers, beperken bemesting, gebruik inheems plantmateriaal) Grondwerk (bijv. werken met een gesloten grondbalans) Mobiele werktuigen (bijv. milieubelasting) G E M E E N T E B E U N I N G E N 11

12 3 INVENTARISATIE EN ANALYSE Dit hoofdstuk gaat uitgebreid in op kwantiteit en kwaliteit van het bomenbestand in Beuningen en de gevolgen hiervan. De uitkomsten van een veldinventarisatie en analyse van de VTA (visuele boominspectie) uit 2011 de basis voor dit hoofdstuk; zowel de visie als de maatregelen in de hierop volgende hoofdstukken vloeien voort uit deze analyse. 3.1 Inventarisatie Arealen De gemeente Beuningen heeft een bomenbestand met bomen (peildatum: juni 2011). Hiervan staan bomen binnen en buiten de bebouwde kom. Vooral in de bomenstructuren in het buitengebied en de in de jaren 70 en 80 aangelegde wijken zijn relatief veel bomen aanwezig. Bomenrijke wijken in de gemeente zijn onder anderen De Haaghe (4,3 bomen per woning) en Heuve (4,9 bomen per woning). Wijken met weinig bomen zijn onder meer Beuningen centrum (0,4 boom per woning) en Hoeve (0,5 boom per woning) (Bron: groenbeleidsplan gemeente Beuningen). In de gemeente Beuningen zijn er grote contrasten tussen wijken met veel en weinig bomen. 12 B O M E N B E H E E R P L A N

13 G E M E E N T E B E U N I N G E N 13

14 3.1.2 Plantjaar Zoals in onderstaande grafiek zichtbaar is, is de meerderheid van de bomen (ruim 50% van het totale bomenbestand) aangeplant tussen 1970 en Deze massale aanplant in een tijdsbestek van 20 jaar hangt samen met de bouw van de vele uitbreidingswijken in de gemeente en het ontwerp hiervan. Binnen deze ontwerpgedachte was met name aandacht voor een grote hoeveelheid bomen. De gevolgen van de pieken in de plantjaarverdeling van het bomenbestand is dat investeringen over een relatief kort tijdsbestek moeten worden uitgevoerd. Gelijk aanplanten betekent immers dat veel bomen zich in dezelfde leeftijdsfase bevinden en dat eventuele knelpunten gelijktijdig aan het licht komen. Dit vraagt om hoge investeringen. Bijvoorbeeld dat bijna 70% van de bomen in de gemeente Beuningen zich in de duurste fase, (de begeleidingssnoei fase) bevindt. Meer over snoeifasen wordt toegelicht vanaf paragraaf Levensverwachting Hoewel een boom wordt aangeplant voor de lange termijn dient er rekening mee te worden gehouden dat deze op termijn dient te worden vervangen. Omdat het vervangen van bomen hoge kosten met zich meebrengt, dient hier in de budgetten rekening mee gehouden te worden. Of en wanneer een boom vervangen dient te worden hangt af van de volgende aspecten: De boomsoort (snel- of langzaam groeiende soorten); De groeiplaats (veel of weinig doorwortelbare ruimte); Grond- en bouwwerkzaamheden en bijkomende schade; Beleidsstatus van de boom (waardevol of juist niet); Snoeionderhoud; Boomveiligheid. Het plantjaar van bomen geeft een relatief betrouwbaar aanknopingspunt voor een verwachting van de ontwikkeling van de vervangingscyclus. Wanneer een gemiddelde vervangingstermijn van 60 jaar wordt gehanteerd dan kan onderstaande grafiek als verwachting worden gehanteerd. Hierin is de ontwikkeling zichtbaar dat het aantal bomen dat de komende decennia vervangen dient te worden zal toenemen. 14 B O M E N B E H E E R P L A N

15 In deze gegevens zijn vervangingen vanuit overlast, ontoereikende groeiplaats en vanuit laanvervanging niet meegerekend. In bovenstaande grafiek is de periode niet meegenomen omdat de vervanging van de bomen in deze periode onderdeel is van dit bomenbeheerplan. In hoofdstuk 5 worden de maatregelen en acties voor deze bomen nader toegelicht. G E M E E N T E B E U N I N G E N 15

16 3.2 Anal yse Groeiplaats type Een boom heeft voldoende ondergrondse ruimte nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Daarbij is de inrichting van de groeiplaats van cruciaal belang. Bomen die geplant zijn in beplanting, ruime berm of ruime grasstrook hebben, wanneer de groeiplaats voldoende groot en doorwortelbaar is, daarbij een duidelijk betere uitgangspositie om met regulier onderhoud hun volwassen stadium te bereiken dan bomen die in verharding zijn geplant. In verharding kunnen bomen vaak onvoldoende zuurstof en voeding vinden in hun groeiplaats waardoor ze slecht groeien of afsterven en tevens de verharding opdrukken en op die manier overlast en gevaar veroorzaken voor voetgangers. In de gemeente Beuningen staat in de bebouwde kom 20% van de bomen in verharding. In de wijken in het noordwesten van de kern van Beuningen (onder anderen Aalsterveld, Olden tempel en Viermorgen) en op pleinen (waaronder het Thorbeckeplein, Mauritsplein, Kerkplein en Julianaplein) is dit probleem op grote schaal aanwezig Groeiplaats kwaliteit Naast het type groeiplaats is de totale kwaliteit van de groeiplaats bepalend voor de levensverwachting van een boom en de overlast die een boom veroorzaakt. Naast het type zijn ook de volgende aspecten van belang: Grootte van het onverharde deel van de groeiplaats; Verdichting van het substraat; Afstand tot wegen en gevels; Bovengrondse groeiruimte (kroonruimte voor een volwassen boom). Voor een toereikende groeiplaats is de volgende definitie gehanteerd:de groeiplaats dient (visueel waarneembaar) zodanig te zijn ingericht dat redelijkerwijs verwacht kan worden dat de boom zonder onacceptabele overlast (bijvoorbeeld wortelopdruk of schade aan gebouwen) op gezonde wijze zijn volwassen stadium (ca jaar) kan bereiken. 16 B O M E N B E H E E R P L A N

17 Wanneer bomen in een ontoereikende groeiplaats staan betekent dit dat: Bomen eerder zullen sterven, waardoor de investering van aanplant en begeleidingssnoei niet wordt uitbetaald; Bomen overlast zullen veroorzaken door wortelopdruk; Bomen instabiel kunnen worden door het verwijderen van wortels; De beeldkwaliteit van een volwassen boom aanmerkelijk lager zal zijn dan wanneer de groeiplaats wel toereikend zou zijn. In onderstaande grafiek zijn de resultaten weergegeven van deze groeiplaatstoets. Dit is gebaseerd op een visuele inschatting op basis van een steekproef per wijk In de wijken Bongerd, Hoeve, Tinnegieter, Viermorgen, Vording en Weurt zuid staan procentueel gezien de meeste bomen in een ontoereikende groeiplaats. Bomen in ruime groeiplaatsen hebben een betere uitgangspositie dan bomen in verharding G E M E E N T E B E U N I N G E N 17

18 3.2.3 Onderhoud bomenbestand Om een veilig en adequaat onderhouden bomenbestand te behouden is naast het planten van de boom in een voldoende grote groeiplaats het regulier snoeien van belang. Het snoeionderhoud maakt een groot deel uit van het bomenonderhoud en is de grootste financiële investering in de levenscyclus van de boom. Gemiddeld is het uitvoeren van snoeionderhoud verantwoordelijk voor 70% - 80% van het onderhoudsbudget voor bomen van een gemeente. Het op tijd én regelmatig uitvoeren van snoei zorgt er voor dat bomen op een veilige manier hun volwassen leeftijd kunnen bereiken. Een goed georganiseerd snoeibeheer betekent het voorkomen van problemen en dus het beheersbaar houden van de onderhoudskosten in de toekomst Onderhoudsniveau en snoei Wanneer een boom voor langere tijd niet wordt gesnoeid ontstaan achterstanden in het beheer. Een boom groeit immers ook zonder beheer gewoon door, waardoor takken die verwijderd moeten worden steeds dikker en zwaarder worden. Daarom heeft het CROW klassen opgesteld zodat visueel de onderhoudstoestand kan worden bepaald. (CROW is een landelijk en onafhankelijk kennisplatform voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek).De volgende klassen worden hierbij in de CROW systematiek onderscheiden: Op beeld: Er zijn buiten de reguliere snoeicyclus geen extra snoeimaatregelen benodigd. De bomen voldoen aan het gestelde beeld. Er zijn geen probleemtakken aanwezig. Achterstallige snoei: Met één snoeibeurt in de kroon kan de achterstand op het gewenste beeld op verantwoorde wijze weggewerkt worden. Verwaarloosde snoei: Er zijn meerdere snoeibeurten in de kroon nodig om een opgelopen achterstand op verantwoorde wijze weg te werken. Bovenstaande indeling schept de verwachting dat een snoeiachterstand altijd kan worden ingehaald. Dit brengt echter wel de nodige gevolgen met zich mee: Duurder onderhoud doordat de snoeihandelingen meer tijd vragen en het vrijgekomen snoeiafval meer massa heeft (hogere afvoerkosten); Kortere levensverwachting van de boom onder andere door grotere snoeiwonden die vatbaar zijn voor infecties; Lagere beeldkwaliteit. 18 B O M E N B E H E E R P L A N

19 3.2.5 Begeleidingssnoei Begeleidingssnoei is het verkrijgen van een volwassen boom met een stabiele en gedeeltelijk takvrije stam. Begeleidingssnoei is nodig in de periode tussen aanplant van de boom en het 20 e tot 40 e levensjaar van de boom en is afhankelijk van de groeisnelheid en de locatie van de boom. Een takvrije stam is wenselijk op plaatsen waar bovengronds onvoldoende ruimte is om de boom vrijelijk uit te laten groeien. Verkeer moet immers veilig en zonder de boom te beschadigen zich onder de kronen door kunnen bewegen. Dit geldt in de bebouwde omgeving en in het buitengebied langs wegen en (fiets)paden, maar ook boven parkeervakken en indien wenselijk ook in parken. Bij bomen die op het moment van aanplant niet direct aan een weg bevinden maar wel binnen de invloedssfeer van de weg staan moet rekening worden gehouden met de toekomstige grootte van de boom. Bij begeleidingssnoei ligt de prioriteit bij het verwijderen van takken of vertakkingspatronen die problemen kunnen geven voor de ontwikkeling van een goede (takvrije) stam en een stabiele kroon. Hierbij geldt dat het verwijderen van probleemtakken in de uiteindelijke kroon altijd voorrang heeft boven het verkrijgen van voldoende takvrije lengte op het zogenaamde opkronen. Probleemtakken zijn: dode en aangetaste takken; gebroken takken; dubbele toppen; zuigers en elleboogtakken; takparen en takkransen; relatief dikke takken (takdikte in cm. is dikker dan boomhoogte in m.); waterlot. G E M E E N T E B E U N I N G E N 19

20 Belangrijk is dat er tijdig wordt begonnen met begeleidingssnoei en dat deze regulier wordt uitgevoerd, zodat snoeiwonden klein blijven en zich geen noodgroei (waterlot) vormt. Doordat er per keer weinig wordt gesnoeid, is het noodzakelijk met een hogere frequentie te snoeien en zodoende ook toekomstige problemen tijdig te signaleren. Gevolgen van het niet of onvoldoende uitvoeren van begeleidingssnoei zijn: Het op latere leeftijd uitbreken van takken met een slechte aanhechting; De uitval en conditie vermindering van bomen door rigoureuze snoei; Grote snoeiwonden die kunnen inrotten waardoor instabiliteit kan ontstaan; Ontstaan van noodgroei aan stam (waterlotvorming) door rigoreuze snoei; Aanrijschades van met name vrachtverkeer aan straatbomen; Onveilige verkeerssituaties door zichtbelemmering laaghangende takken. Het op tijd en regelmatig uitvoeren van begeleidingssnoei zorgt ervoor dat er een boom ontstaat die op een veilige, duurzame manier zijn volwassen stadium kan bereiken. Dit leidt uiteindelijk tot lagere kosten in de verdere cyclus van de boom. Begeleidingssnoei in Beuningen In onderstaande grafiek is per wijk de snoeitoestand van bomen in de begeleidingssnoeifase van de gemeente Beuningen opgenomen. Voor de interpretatie van de grafiek gelden de volgende kanttekeningen: Een situatie waarbij 100% van de bomen op beeld is, is niet haalbaar. Bomen zijn levende organismen die groeien; Gemiddeld kan in Nederland een percentage onderhoud op beeld van 70%-80% beschouwd worden als normaal ; De snoeimaatregelen die eind 2011 begin 2012 zijn uitgevoerd zijn reeds in deze cijfers verwerkt. Voor de volgende wijken voldoet minder dan 50% van het bomenbestand aan het gestelde onderhoudsbeeld. Deze wijken hebben dan ook de hoogste prioriteit voor het inhalen van snoeiachterstanden: Aalsterveld; Heuve 2; Beuningse plas; Heuve 4; Buitengebied Weurt noord; Schoenaker; Buitengebied Winssen noord; Vording 3. Buitengebied zuid; 20 B O M E N B E H E E R P L A N

21 G E M E E N T E B E U N I N G E N 21

22 3.2.6 Onderhoudssnoei Onderhoudssnoei wordt toegepast als het eindbeeld is bereikt en begint gemiddeld vanaf het 20 e tot 40 e levensjaar van een boom. De bomen verkeren dan doorgaans in de volwassen fase. De blijvende kroon is al gevormd en de nadruk ligt dan ook op het verwijderen en/of corrigeren van nieuw gevormde probleemtakken. Probleemtakken in de onderhoudssnoeifase kunnen zijn: Dikke dode takken; Uitscheurende takken; Elleboogtakken; Kruisende takken / schuurtakken; Doorzakkende takken. De benodigde hoeveelheid onderhoudssnoei hangt met name af van de volgende factoren: Boomsoort; Leeftijd; Gevaarzetting; Uitgevoerde begeleidingssnoei. Gevolgen van onvoldoende uitgevoerde onderhoudssnoei kunnen zijn: Schade door vallend (dood) hout; Schade aan(vracht) verkeer door uitzakkende takken; Verlies habitus boom door uitbrekende takken. 22 B O M E N B E H E E R P L A N

23 G E M E E N T E B E U N I N G E N 23

24 Onderhoudssnoei in Beuningen In onderstaande grafiek is per wijk de gemiddelde snoeitoestand van bomen in de onderhoudssnoeifase van de gemeente Beuningen opgenomen. Voor de interpretatie van de grafiek gelden de volgende kanttekeningen: Een situatie waarbij 100% van de bomen op beeld is, is niet realistisch; Van de wijken waar het snoeibeeld niet is opgenomen zijn, vanwege de lage hoeveelheid bomen in die snoeiklasse, geen gegevens beschikbaar; In de gemeente Beuningen is het aandeel bomen in de onderhoudssnoeifase in de bebouwde kom klein. Dit hangt uiteraard samen met de leeftijd van het bomenbestand; De snoeimaatregelen die eind 2011 begin 2012 zijn uitgevoerd zijn al in deze cijfers verwerkt. In de wijken Balmerd en Heuve 4 is sprake van achterstallige onderhoudssnoei. Het betreft voornamelijk bomen met doorhangende takken. 24 B O M E N B E H E E R P L A N

25 G E M E E N T E B E U N I N G E N 25

26 3.3 Signalen uit de w ijk De meldingen die in de periode 2009 tot en met 2011 bij de gemeente zijn binnengekomen (meldingensysteem en bij de gemeentelijke medewerkers) zijn geanalyseerd op het onderwerp bomen. De meldingen gaan vooral over het verzoek om bomen te verwijderen of te snoeien, omdat burgers overlast ondervinden door bijvoorbeeld overhangende takken, wortelopdruk, (luizen)drup of blad- en bloesemval. In het algemeen kan gesteld worden dat de meeste meldingen ontstaan door gemaakte keuzes bij aanplant van de bomen of door de wijze waarop het onderhoud wordt uitgevoerd. In onderstaande grafieken is het aantal meldingen van overlast weergegeven. Overlast door vruchtval, overhangende takken en opdruk van de verharding * Grote hoeveelheid meldingen als gevolg van een storm 26 B O M E N B E H E E R P L A N

27 G E M E E N T E B E U N I N G E N 27

28 De meeste meldingen over wortelopdruk zijn binnengekomen vanuit de jaren wijken zoals Tinnegieter, Olden tempel en Aalsterveld in Beuningen. De meldingen vanuit de andere dorpskernen zijn incidenteel en beperken zich tot specifieke locaties zoals de Burgemeester Blessinglaan in Ewijk en de parkeerpleinen in de verschillende centrumgebieden waar veel overlast is door wortelopdruk. De verdeling van het aantal meldingen over de verschillende wijken is een logisch gevolg van de aanwezige bouwstijlen. In de na-oorlogse wijken ( jaren 50-70) is veel openbaar groen aanwezig waarin de bomen een toereikende groeiplaats hebben. In de woonwijken met een meer projectmatige bouwstijl (jaren 80-90) zijn de bomen vaak aangeplant in de verharding of kleine plantvakken, waardoor de groeiplaats niet overal toereikend is en problemen ontstaan zoals wortelopdruk en slechte ontwikkeling van de bomen. 28 B O M E N B E H E E R P L A N

29 3.4 Conclusies Sterke punten In de wijken uit de jaren 60 en de nieuwste uitbreidingswijken zoals de Beuningse plas (vanaf de jaren 90) is op veel plaatsen relatief veel groeiruimte voor bomen gereserveerd. Wanneer bij deze bomen voldoende begeleidingssnoei wordt uitgevoerd kunnen deze bomen op termijn uitgroeien tot volwassen of zelfs monumentale bomen. In de wijken van de jaren 50 en 60 staan relatief weinig bomen, maar de aanwezige bomen hebben zodanig veel groeiruimte dat zij kunnen uitgroeien tot beeldbepalende groenelementen. De gemeente heeft een aantal monumentale boomstructuren (waaronder de Van Heemstraweg) die van een grote waarde zijn voor de gemeentelijke groenstructuur. Deze bomen geven de gemeente een groene uitstraling. Het soortenbestand van de gemeente is vooral binnen de bebouwde kom divers en dus minder gevoelig voor ziektes, aantastingen en plagen. De gemeente heeft gerelateerd aan de hoeveelheid inwoners, veel bomen. Daardoor vormen de bomen de groene basis van de gemeente Zwakke punten In het buitengebied zijn veel opstanden van Canadese populier en wilg aanwezig. Bij veel van deze opstanden, met een gemiddelde leeftijd van circa jaar oud, beginnen zich problemen van takbreuk voor te doen. In de meest wijken die in de late jaren 70 en jaren 80 zijn aangelegd hebben de bomen zich inmiddels ontwikkeld tot forse exemplaren. De hoeveelheid groeiruimte is echter niet toereikend en de overlast (van vooral wortelopdruk) neemt exponentieel toe. Daarnaast neemt de conditie van de bomen af waardoor de bomen er versleten bij staan. Het centrum van Beuningen is boomarm en versteend. De bomen die er staan hebben veelal onvoldoende groeiruimte Kansen Omdat het gemeentelijk bomenbestand nog een relatief lage leeftijd heeft, kunnen er nu nog keuzes worden gemaakt voor het investeren in bepaalde bomen, zonder dat dit desastreuze gevolgen heeft voor de bestaande bomenstructuur. Ingrepen als riool- en wegrenovaties kunnen worden benut bij deze overwegingen. In een aantal gebieden zijn de bomen voorzien van een goede groeiplaats. Investeren in deze bomen leidt tot een duurzame, kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte. De van nature voorkomende voedselrijke kleibodem in de gemeente is zeer geschikt voor boomgroei. Daar waar voldoende ruime is om bomen toe te passen, kan gebruik gemaakt worden van deze kwaliteit Bedreigingen In bepaalde gebieden zijn de groeiplaatsen veel te klein voor de geplante bomen. De ontstane overlast zal in de toekomst naar verwachting exponentieel toenemen. In het buitengebied zijn veel monoculturen van populier en wilg aangeplant. Deze komen nu in een levensfase waarin de beheerkosten voor veiligheidssnoei en calamiteitensnoei zullen gaan toenemen. De aanplantcurve is zodanig steil dat de begeleidingssnoeifase (doorgaans de duurste fase in de boomontwikkeling) voor oplopende kosten zorgen. De verwachting is dat veel G E M E E N T E B E U N I N G E N 29

30 bomen tegelijkertijd aan het einde van hun levenscyclus zullen komen zodat ook vervangingen tegelijkertijd zullen moeten worden uitgevoerd. De snoeiachterstand in de begeleidingssnoeifase is in de jaren 90 wijken het grootst. Hier zijn bomen geplant in relatief ruime groeiplaatsen waardoor de bomen snel groeien. De frequentie van het snoeionderhoud is hier echter niet op ingesteld. In het buitengebied is sprake van een achterstand in begeleidingssnoei. Het betreft vooral de halfwas exemplaren van duurzame boomsoorten als linde, eik en es. 30 B O M E N B E H E E R P L A N

31 4 VISIE In bijna alle straten en in elk parkje komen wel bomen voor. Hierdoor zijn bomen vaak beeldbepalend voor het aanzicht en de herkenbaarheid van de gemeente. Denk bijvoorbeeld aan de platanen bij de rotonde van de Wilhelminalaan/Kerkplein in Beuningen of de boomstructuur langs de Van Heemstraweg die een duidelijke afscheiding vormt tussen het dorp en het buitengebied. Bomen zijn belangrijke elementen in de openbare ruimte die een lange levensduur hebben, wanneer ze op de juiste plek worden toegepast en goed worden onderhouden. Als gemeente zijn we zuinig op onze bomen en we willen dan ook zo lang mogelijk genieten van de bomen die we aanplanten. Om de bomen op een duurzame manier en binnen het beschikbare budget in stand te houden is een planmatige, toekomstgerichte aanpak nodig. In deze visie wordt ingegaan op het onderhoud en de vervanging van bomen. 4.1 Kw aliteit boven kw antiteit Één grote boom die volledig kan uitgroeien tot een gezonde en volwassen boom heeft een grotere belevingswaarde, dan wanneer op diezelfde locatie vijf kleine bomen worden aangeplant. Het bomenbestand moet een duurzaam bomenbestand worden. Hierbij wordt bewust gekozen voor kwaliteit en krijgen de bomen de kans zich volledig te ontwikkelen. De bomen in de groenstructuur vormen hiervoor de basis, omdat zich hierin de groene kwaliteit van Beuningen bevindt. Hoewel voor alle bomen in Beuningen dezelfde onderhoudsinspanning geldt, zijn bij de bomen in de groenstructuur extra investeringen gerechtvaardigd om een hoge leeftijd en goede gezondheid van de bomen mogelijk te maken. In onderstaande tabel zijn de verschillen tussen bomen in de groenstructuur en de overige bomen nader toegelicht. Inrichting boven- en ondergrondse groeiplaats Formaat aanplant Kwaliteit van het onderhoud Moment van vervanging Ruimtelijke ontwikkelingen In de groenstructuur Extra investering: Bijvoorbeeld door aanplant van bomen in ruime groenvakken, het aanbrengen van extra grondverbetering of boombunkers Extra investering: (minimaal aanplant met boommaat cm) Basis Extra investering: Investeren in het langer behouden van de boom en het behalen van het gewenste eindbeeld. Bomen in de groenstructuur dienen minimaal één reconstructie te overleven. Reconstructies worden aangegrepen om de groenstructuur, waar mogelijk, te versterken. Reconstructies vinden gemiddeld 1 keer per 40 jaar plaats Buiten de groenstructuur Basis investering: door aanplant van bomen conform de inrichtingseisen van het groenbeleidsplan Basis investering: (minimaal aanplant met boommaat cm) Basis Basis investering: Vervangingen kunnen tussentijds plaatsvinden bij: ontwikkelingen, overlast situaties of ziekte. Bij reconstructie of ontwikkeling is de vervanging van bomen mogelijk. Het groenbeleid is bepalend voor de mogelijkheden. G E M E E N T E B E U N I N G E N 31

32 4.2 Een veilige leefom geving Als gemeente willen we het goede voorbeeld geven en zorgdragen voor een veilige omgeving voor onze burgers en bezoekers van de gemeente. Daarom gaan we zorgvuldig om met de wettelijke zorgplicht voor onze bomen. Het beheer en onderhoud moet erop gericht zijn risico s in het bomenbestand vroegtijdig te ondervangen. In hoofdstuk 5 staat hoe we hier invulling aan geven. 4.3 Duurzaam beheer Het bomenbestand in Beuningen moet duurzaam in stand gehouden worden, zodat de bomen volledig kunnen uitgroeien en hun gewenste eindbeeld kunnen behalen. Dit vereist een planmatige aanpak waarmee structureel onderhoud aan de bomen wordt gewaarborgd. Het planmatig beheer geeft inzicht in de duurzame ontwikkeling van het bomenbestand en biedt de beheerder de mogelijkheid toekomstgerichte acties uit te voeren. In hoofdstuk 5 is beschreven hoe we hier invulling aan geven. 4.4 Toekomstgericht vervangen Om te komen tot een duurzaam bomenbestand is het noodzakelijk dat we toekomstgericht naar onze bomen kijken en vervangingen of verbeteringen van groeiplaatsen planmatig uitzetten. Daarbij kijken we niet alleen naar de bomen, maar ook naar de bestaande openbare ruimte en de karakteristieke (groen) inrichting van de betreffende wijk. Voor de verschillende woonwijken en groenzones betekent dit: Gebiedstype Basisprincipe (groenbeleidsplan) Aandachtspunten bij vervanging en reconstructie Groenzones Behouden, Geen aanplant in verharding doorontwikkelen en Toepassing van duurzame soorten beschermen Grijze wijk Behouden en Bewust zoeken naar mogelijkheden voor vergroten van het groene karakter toepassing van bomen om de kwaliteit van het groen in de wijk te vergroten. Aanplant van bomen in verharding is een optie, mits wordt geïnvesteerd in een goede groeiplaats (boven- en ondergronds) om de boom in staat te stellen uit te groeien. Groene wijk Behoud van Behoud van het groene karakter van de wijk kwaliteit door de toepassing van bomen binnen de beschikbare ruimte. Basis wijk Behoud van groen Behoud van het ruimtelijk ontwerp en de daarbij areaal en kwaliteit behorende hoeveelheid bomen. In paragraaf 5.3 is nader omschreven hoe de toekomstige vervangingen gaan plaatsvinden 4.5 Communicatie met de wijk We vinden het belangrijk dat burgers en bestuur op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen in het bomenbestand (bijvoorbeeld bij uitvoering van onderhoud of keuzes voor vervanging). Daarom streven we naar een heldere opzet en structuur van het bomenbeheer. In hoofdstuk 7 staat omschreven hoe we hier invulling aan geven. 32 B O M E N B E H E E R P L A N

33 5 MAATREGELEN EN ACTIES Om het bomenbestand op een duurzame manier in stand te houden, is het noodzakelijk dat alle bomen eerst op een basisniveau worden gebracht. Hiervoor zijn eenmalige maatregelen en vervangingen noodzakelijk. Wanneer alle bomen op beeld zijn, kan het onderhoud in de gehele gemeente met een regelmatige cyclus worden uitgevoerd. Dit hoofdstuk beschrijft de varianten die mogelijk zijn om de eenmalige maatregelen en het cyclisch beheer uit te voeren. Op basis van deze voorstellen kan het gemeentebestuur een keuze maken. Daarnaast wordt inzichtelijk gemaakt welke neventaken de beheerorganisatie heeft bij het uitvoeren van het bomenonderhoud. 5.1 Achterstallig beheer en onderhoud In hoofdstuk 3 is uitgebreid de onderhoudstoestand beschreven van het Beuningse bomenbestand. Hieruit blijkt dat op dit moment sprake is van een achterstand in het snoeionderhoud. Ondanks dat dit jaar snoeimaatregelen zijn uitgevoerd is nog steeds ongeveer 25% van de bomen in de begeleidingssnoei fase achterstallig. Wanneer de snoei niet structureel en cyclisch wordt uitgevoerd is de verwachting dat deze achterstand blijft of zelfs zal oplopen. Daarnaast is bij 224 bomen in de onderhoudssnoei fase achterstallig onderhoud geconstateerd Gevolgen van achterstallig onderhoud Onvoldoende snoei in de begeleidingssnoeifase levert op korte termijn een besparing van onderhoudskosten op, maar brengt op lange termijn juist hogere kosten met zich mee. Dit komt voornamelijk doordat zich probleemtakken hebben kunnen vormen die in de onderhoudssnoeifase niet meer verwijderd kunnen worden of tegen veel hogere kosten gesnoeid moeten worden. In onderstaande grafieken wordt het kostenverloop van het bomenonderhoud beschreven bij de verschillende begeleidingssnoei cycli. Dit is inclusief bijkomende kosten zoals het ontstaan van schades, hogere snoeikosten per snoeibeurt en hogere uitvalspercentages. Dit maakt duidelijk dat een besparing op de begeleidings snoeifase uiteindelijk altijd leidt tot hogere kosten in de onderhoudssnoeifase. Voor een uitgebreide toelichting over de duur en functie van begeleidingssnoei zie paragraaf G E M E E N T E B E U N I N G E N 33

34 Voorbeeld: Over de gehele levensloop van de boom (60 jaar) leidt het verlengen van de begeleidingssnoeicyclus van eens per 2-3 jaar tot eens per 4-6 jaar tot een extra kostenpost van circa 500,- per boom. Teruggerekend per jaar betreft dit een bedrag van 8,33 euro per boom. Aangezien de gemeente ruim bomen bezit die zich in de begeleidingssnoei fase bevinden, betreft het een bedrag van bijna ,- per jaar dat in de toekomst extra gebudgetteerd zou moeten worden voor snoeionderhoud om deze bomen op een voor de boom en de omgeving verantwoorde wijze hun volledige levenscyclus te laten volbrengen Strategie voor inhalen achterstallig onderhoud Voor het inhalen van achterstallig onderhoud wordt rekening gehouden met: Een boom die op dit moment niet als achterstallig in het onderhoud wordt beoordeeld kan dit, door het groeien van de boom, volgend jaar weer wel zijn. Het inhalen van de achterstand dient dus altijd naast het uitvoeren van de reguliere cyclus te gebeuren. Wanneer het achterstallig onderhoud van een boom is weggewerkt wordt de boom volgens de reguliere snoeicyclus onderhouden. Voorgestelde werkwijze Alle bomen die tijdens de VTA inspectie als achterstallig zijn beoordeeld worden als eenmalige maatregel gesnoeid. Doordat de snoeitoestand tijdens de VTA inspectie is opgenomen is de locatie van deze bomen bekend. De geraamde (éénmalige) kosten hiervan betreffen ,- tot euro Inspectie Om aan de wettelijke zorgplicht te voldoen dienen bomen periodiek te worden geïnspecteerd. Bij een inspectiecyclus van eens per 3 jaar dient hier een jaarlijks bedrag van voor te worden gebudgetteerd Nader onderzoek Uit de jaarlijkse visuele inspectie komt een aantal bomen naar voren waarbij nader stabiliteitsonderzoek dient te worden uitgevoerd. Het betreft circa 30 bomen per jaar. Hiervoor dient jaarlijks 3.000,- te worden gebudgetteerd Rooi en aanplant Uit de jaarlijkse visuele inspectie komt een aantal bomen naar voren die vervangen dienen te worden. Het betreft circa 80 bomen per jaar. Hiervoor dient jaarlijks ,- te worden gebudgetteerd. Dit is exclusief het vervangen van bomen voor reconstructies en laanbeheer. 5.2 Dagelijks beheer en onderhoud Regulier Snoei onderhoud Door het invoeren van planmatig bomenbeheer kan (kosten)efficiënt en voorspelbaar worden gewerkt. Het is belangrijk dat de lengte van de cyclus is aangepast aan de omvang en samenstelling van het bomenbestand. Is de cyclus te lang, dan ontstaan achterstanden in het onderhoud, die op termijn tot hogere kosten leiden. In de regel geldt dat hoe korter de snoei intervallen zijn, hoe goedkoper, beter en efficiënter de maatregelen per keer kunnen worden uitgevoerd. Te korte intervallen hebben tot gevolg dat teveel geld wordt besteed. Hier dient dus altijd een balans gevonden te worden tussen het beschikbare budget en de 34 B O M E N B E H E E R P L A N

35 keuzes van duurzaam bomenbeheer. Hieronder zijn 3 varianten voor het dagelijks snoeibeheer uitgewerkt. Variant optimaal: cyclus van 2 (en 4) jaar Deze variant gaat uit van een optimaal bomenonderhoud. Voor een boom in de begeleidingssnoei fase is dit gemiddeld een cyclus van eens per 2 jaar. Gezien de groeiomstandigheden van de Beuningse bodem groeien de bomen in hun jonge fase zodanig snel. Door één keer per 2 jaar te snoeien wordt een veilig en kwalitatief goed bomenbestand gegarandeerd. Voordelen Zowel jonge bomen (begeleidingssnoei) als volwassen bomen (onderhoudssnoei) voldoen vrijwel altijd aan het beeld. Afwijkingen komen vrijwel nooit voor. Doordat frequent wordt gesnoeid is de ingreep per snoeibeurt klein. Dit heeft een positieve invloed op de kwaliteit van de boom. Ook de kosten per beurt zijn beperkt. Met deze optimale variant is een duurzame ontwikkeling van het bomenbestand, ook in de toekomst gegarandeerd. Nadelen Voor deze intensieve snoeiwijze zijn veel financiële middelen benodigd. Voor jonge bomen en volwassen bomen aparte cyclus aangehouden (respectievelijk 2 en 4 jaar). Hierdoor wordt steeds (geografisch) in andere delen van de gemeente gewerkt. De communicatie met bewoners is mogelijk omdat de snoeilocaties ingepland worden. Voor de bewoners is het echter minder duidelijk, omdat niet alle bomen op hetzelfde tijdstip worden gesnoeid. Variant basis: cyclus van 3 jaar In deze variant staat de efficiëntie en het geografisch en cyclisch snoeien centraal. Eens per 3 jaar worden in één deelgebied alle bomen gesnoeid. Voordelen Volwassen bomen (onderhoudssnoei) voldoen vrijwel altijd aan het beeld. Afwijkingen komen beperkt voor. De ingreep per snoeibeurt is beperkt en haalbaar. Deze cyclus zorgt voor een geografische werkwijze, waarbij in een deel van de gemeente (vrijwel) alle bomen worden gesnoeid. In andere delen van de gemeente wordt echter niet gesnoeid in dat jaar. (uitgezonderd de vormbomen waarbij elk jaar onderhoud noodzakelijk is) Door de werkwijze per deel van de gemeente is de organisatie, aansturing en controle eenvoudig uit te voeren. De bewoners in het te snoeien deel van Nadelen Vooral sneller groeiende jonge bomen (begeleidingssnoei) worden te weinig gesnoeid. De hoeveelheid afwijkingen is echter beperkt en is acceptabel. De ingreep per snoeibeurt is voor jonge bomen relatief groot, maar acceptabel. G E M E E N T E B E U N I N G E N 35

36 de gemeente kunnen consequent ingelicht worden over de snoei van (vrijwel) alle bomen. Deze basisvariant leidt in de toekomst tot een duurzaam bomenbestand. Variant minimaal: cyclus van 4 jaar In deze variant kan, net als in de basis variant, ook efficiënt en geografisch worden gewerkt. De intervallen van de snoeicyclus zijn echter dusdanig lang dat wederom achterstanden in het bomenbestand ontstaan. Voordelen Volwassen bomen worden voldoende frequent gesnoeid. Mogelijk ontstaat bij sneller groeiende volwassen bomen achterstanden. De hoeveelheid afwijkingen is echter beperkt en is acceptabel. Deze cyclus zorgt voor een geografische werkwijze, waarbij in een deel van de gemeente (vrijwel) alle bomen worden gesnoeid. In andere delen van de gemeente wordt echter niet gesnoeid in dat jaar, met uitzondering van de vormbomen. Door de werkwijze per deel van de gemeente is de organisatie, aansturing en controle eenvoudig uit te voeren. De benodigde financiële middelen zijn in eerste instantie beperkt. De bewoners in het te snoeien deel van de gemeente kunnen consequent ingelicht worden over de snoei van (vrijwel) alle bomen. Nadelen Door een langere cyclus ontstaat bij jonge bomen (begeleidingssnoei) structureel achterstand. De kwaliteit van het bomenbestand zal in de toekomst teruglopen, vooral door een tekort aan begeleidingssnoei. Dit leidt ook tot achterstanden als jonge bomen volwassen worden. Door toekomstige achterstanden is structureel meer budget nodig. Ook de levensverwachting van de bomen neemt af (bomen worden minder oud). De ingreep per snoeibeurt is zowel bij jonge als volwassen bomen relatief groot. De kosten per snoeibeurt zijn hoog. 36 B O M E N B E H E E R P L A N

37 Kosten en tijdsbesteding per variant In onderstaand overzicht zijn per variant de geraamde kosten beschreven. Bij variant minimaal wordt structureel onvoldoende onderhoud gepleegd aan de bomen in de begeleidingssnoeifase. Daardoor ontstaan achterstanden in het onderhoud. Om de toekomstige hogere onderhoudskosten op te vangen moet jaarlijks extra budget gereserveerd worden. Varianten Optimaal Basis Minimaal Begeleidingssnoei , , ,00 Onderhoudssnoei , , ,00 Onderhoud vormbomen , , ,00 Subtotaal , , ,00 staartkosten (9%) , , ,00 Jaarlijks regulier budget , , ,00 Extra onderhoudskosten door ontstane achterstanden ,00 TOTAAL JAARLIJKS BUDGET , , ,00 In bijlage 1 is de berekening van bovenstaande bedragen nader toegelicht. Naast de benodigde budgetten is bij de uitvoering van de werkzaamheden ook aansturing en controle door de groenbeheerder noodzakelijk. Bij de basis variant zal de groenbeheerder voor de organisatie gemiddeld 1 dag per week nodig hebben. Bij de optimale variant wordt meer en vaker gesnoeid, waardoor ook organisatie meer tijd vraagt. Eenzelfde verhoging van de benodigde tijd geldt ook voor de minimale variant, waarbij wel minder wordt gesnoeid, maar juist extra aandacht nodig is voor het wegwerken van de ontstane achterstanden. Varianten Optimaal Basis Minimaal Gemiddelde tijdsbesteding op jaarbasis (uitgaande van een snoeiperiode van 10 weken, exclusief besteksvoorbereiding, aanbesteding e.d.) 120 uur 80 uur 120 uur 5.3 Vervangingen Soms is het noodzakelijk dat bomen worden verwijderd. Bij voorkeur natuurlijk wanneer de boom zijn volwassen stadium heeft gehaald en afsterft. Regelmatig zien we ook andere redenen voor het verwijderen, zoals: Ruimtelijke ontwikkelingen en reconstructies; Risico s voor de omgeving die met regulier beheer niet te beperken is; Ondergrondse groeiplaats is ontoereikend waardoor de boom zijn volwassen stadium niet zal bereiken. (vaak is hierbij ook sprake van urgentie door opdruk van verharding of versneld aftakelen van de boom); Bovengrondse groeiplaats is ontoereikend om de boom zonder intensieve snoeimaatregelen volwassen te laten worden (soorteigen habitus te laten krijgen); Beheerkosten van de boom zijn onevenredig hoog in verhouding tot de toegevoegde waarde van de boom aan de openbare ruimte. G E M E E N T E B E U N I N G E N 37

38 Oorzaken vervangingen Bij bomen is een gemiddelde vervangingstermijn mogelijk van jaar (gebaseerd op technische en maatschappelijke levensduur van de boom), mits is voldaan aan een aantal inrichtingseisen voor de standplaats van de boom. De boom kan dan zonder onevenredig hoge beheerkosten zijn levenscyclus doorlopen. Ondanks dat de gemiddelde leeftijd van het Beuningse bomenbestand relatief laag is (20-30 jaar), is de noodzaak tot vervanging in bepaalde situaties echter nu al aanwezig. Dit komt vooral doordat (zie ook hoofdstuk 3 analyse): in een aantal wijken (vooral de grijze wijken) is bij de aanplant van bomen onvoldoende rekening gehouden met de (volwassen) afmeting van bomen. Dit betekent concreet dat veel wortelopdruk aanwezig is met de bijbehorende veiligheidsrisico s. Op jaarbasis geeft de gemeente circa ,- uit om de bestrating zodanig te kunnen repareren dat veilig gebruik mogelijk blijft. De urgentie is op dit moment al hoog en zal in de nabije toekomst alleen maar toenemen, inclusief de daarbij horende kosten. In het buitengebied is veelvuldig gebruik gemaakt van wilgen en populieren in laanverband. Deze bomen bereiken nu een leeftijd waarop gebreken ontstaan. Prioriteiten vervanging Niet alle vervangingen kunnen gelijktijdig worden uitgevoerd. Daarom is per boomstructuur en per wijk een vervangingstermijn gehanteerd. Hiermee wordt in periodes van 5 jaar aangegeven welke bomen wanneer vervangen dienen te worden. Als uitgangspunt hiervoor zijn deze criteria voor vervanging gehanteerd: < 5 jaar: Het uitvoeren van vervangingen is noodzakelijk omdat de beheerbaarheid van de bomen in het geding is. Er is zodanig veel beheer noodzakelijk dat dit niet meer in verhouding staat tot de waarde van de bomen. Wanneer binnen deze periode geen reconstructies worden uitgevoerd is het vroegtijdig vervangen van bomen noodzakelijk jaar: Er is een toenemende noodzaak voor vervanging. De noodzaak is echter niet zodanig hoog dat niet gewacht kan worden tot een (wijk)reconstructie. De vervanging kan derhalve gecombineerd worden uitgevoerd. De vervanging dient plaats te vinden na actualisatie van dit bomenbeheerplan. 15 jaar: De noodzaak tot vervanging ligt verder dan de termijn van dit plan. Over 5 jaar dient de vervangingstermijn opnieuw te worden bepaald. Vervanging lanen in hoofdstructuur In dit plan zijn alle in het groenbeleidsplan voorgestelde maatregelen voor de gemeentelijke boomstructuren geprioriteerd. Dit resulteert in een verdeling van de verbetering- en vervangingsmaatregelen in 2 termijnen, binnen 5 jaar en binnen 5-10 jaar. Na deze beheerperiode blijft het noodzakelijk verbeteringen en vervangingen uit te voeren. Een toelichting per structuur van de voorgestelde maatregelen, termijnen en kosten is opgenomen in bijlage 2. In onderstaande tabel is het benodigde budget per termijn/per jaar aangegeven. Termijn Benodigd budget per jaar 1 e termijn (5 jaar) ,00 2 e termijn (5-10 jaar) ,00 Na 10 jaar ,00 Binnen de 1e termijn worden de werkzaamheden met een hoge prioriteit uitgevoerd. Het betreft dan vooral vervangingen en groeiplaatsverbetering van lanen waarvan de 38 B O M E N B E H E E R P L A N