Beleidsplan Participatiewet Fryslân West

Transcriptie

1 Beleidsplan Participatiewet Fryslân West (namens Stuurgroep Werk Vermogen!) September

2 Beleidsplan Participatiewet Fryslân West Namens de stuurgroep Werk Vermogen! Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Achtergrond en doel 3. Samenhang met overige transities 4. Flexibiliteit 5. Lokale keuzes 6. Werkgeversdienstverlening 7. Onderscheid in de begeleiding en re-integratie 8. Beschut werk en loonkostensubsidie 9. Handhaving 10. Algemene uitgangspunten arbeidsmarktregio Fryslân 11. Flexibilisering tijdelijk en deeltijd werk 12. Cliëntenparticipatie 13. Tenslotte 14. Resumé actiepunten Dit beleidsplan is een bouwpakket zonder handleiding. De bouwers: Henk Zondervan, dienst sociale zaken en werkgelegenheid Noardwest-Fryslân Jan Klienbannink, gemeente Súdwest-Fryslân Klaas Ybema, gemeente De Friese Meren Klaas Bosman, gemeente Súdwest-Fryslân Werkgroep Beleid Fryslân West 2

3 Inleiding Op 1 juli 2014 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de wetsvoorstellen Invoeringswet Participatiewet (in het vervolg P wet genoemd) en Wet maatregelen WWB en aanverwante wetten. Op 24 juni had de Eerste Kamer al ingestemd met het wetsvoorstel Wet hervorming kindregelingen. Hiermede is een proces van 6 jaar, vanaf het rapport van de commissie de Vries in 2008, afgerond. Op 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Deze wet is de gewijzigde Wet werk en bijstand van 1 januari 2004 waarin de genoemde wetsvoorstellen zijn verwerkt. Het implementatieproces bij gemeenten kan nu beginnen, beter gezegd worden afgerond, zo ook in Fryslân West. Er is sprake van afronding aangezien er sprake is geweest van een goede voorbereiding in goed overleg met gemeenten en organisaties en met de arbeidsmarktregio. De gemeenten zijn ook na 1 januari 2015 verantwoordelijk voor het huidige bestand. De gemeente wordt ook verantwoordelijk voor diegenen die voor 1 januari 2015 aanspraak konden maken op de WSW of Wajong. Uiteraard voor zover er geen sprake is van duurzame of structurele arbeidsongeschiktheid. Diegenen die op 31 december 2014 een Wajong uitkering hebben, behouden die uitkering en blijven bij het UWV. Voor aanspraken vanaf 1 januari 2015 en er is sprake van een duurzame of structurele arbeidsongeschiktheid wordt het UWV het aanspreekpunt. De instroom in de Wsw wordt afgesloten, diegenen met een Wsw dienstverband behouden dat dienstverband met alle rechten en plichten. Tegelijkertijd met het afsluiten van de Wsw wordt er begonnen met de opbouw van beschut werk. Beschut werk is bedoeld voor mensen die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van de werkplek nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt. Met de voorziening beschut werk kan de gemeente deze mensen toch in een dienstbetrekking laten werken. De gemeente kan deze dienstbetrekking organiseren bij een reguliere werkgever die deze begeleiding en aanpassingen wel (met ondersteuning door een gemeente) kan aanbieden. Deze mensen krijgen een dienstverband, gekoppeld aan een cao, waarvoor de gemeente de rol van werkgever vervult. De beloning begint op wettelijk minimumloon. De gemeente kan voor deze werknemers loonkostensubsidie verstrekken. Het UWV zal een rol krijgen bij de vaststelling of iemand in staat is om WML te verdienen en of iemand zoveel begeleiding nodig heeft dat beschut werk voor de hand ligt. Doelstelling van de P wet was destijds om te komen tot één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt en om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt. Een arbeidsmarkt voor iedereen ongeacht een eventuele beperking. In Europees verband wordt bij subsidieaanvragen standaard gevraagd of interventielogica is toegepast. Dit betekent: levert de interventie tot veranderingen ook het gewenste resultaat op. Te vertalen naar de P wet, is er inderdaad nu sprake van één regeling en is er sprake van een inclusieve arbeidsmarkt. In de loop van het proces bleek de visie van één regeling niet in stand te kunnen worden gehouden en is door de economische crisis de werkloosheid de laatste jaren toegenomen en zal het zeker voor de doelgroep van de gemeenten lastiger worden om een plaats op de arbeidsmarkt te verwerven en te behouden. In het Sociaal Akkoord 1 hebben het kabinet en werkgevers afgesproken dat ze extra banen gaan creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. In totaal gaat het om extra banen die in 2026 gerealiseerd moeten zijn; in de marktsector en bij de overheid. De eerste jaren hebben de mensen met een WSW indicatie en de Wajongers prioriteit bij plaatsing voor deze banen. Het UWV krijgt een rol bij de beoordeling, het Werkbedrijf een rol bij de bemiddeling. 1 Akkoord tussen kabinet, werkgever en werknemers van april

4 2. Achtergrond en doel De P wet kent op een aantal gebieden weinig beleidsruimte voor gemeenten en vraagt veel regionalisatie en concentratie van taken. Met het sluiten van het Sociaal Akkoord is de invoering van de P wet uitgesteld tot 1 januari In het Sociaal Akkoord is afgesproken dat sociale partners en gemeenten 35 regionale Werkbedrijven gaan vormen om mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te helpen bij reguliere werkgevers of via beschut werk. Voor deze gemeenten is het werkterrein van het Werkbedrijf de provincie Fryslân. De Werkbedrijven hebben onder andere als doel om werkgevers die mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen te ontzorgen. Gemeenten hebben de lead bij de vorming van de Werkbedrijven en werken daarbij nauw samen met de sociale partners en het UWV. Het voornaamste doel van de wet is het bevorderen van arbeidsdeelname aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De gemeenten werken aan een inclusieve arbeidsmarkt waaraan mensen op basis van hun loonwaarde deelnemen. Dit wordt bereikt door: 1. Het bieden van ondersteuning naar werk. 2. Samenwerken bij vraag en aanbod onderkant van de arbeidsmarkt in het regionaal werkbedrijf. 3. Het bieden van ondersteuning bij participatie. 4. Het bieden van een inkomenssluitstuk van sociale zekerheid (het vangnet). Het laatste mag in dit verband niet worden vergeten. De bijstand is in 1964 begonnen als het vangnet, dit vangnet blijft met het verschuiven van de focus naar werk en ondersteuning uiteraard overeind. 3. Samenhang met de overige transities Voor gemeenten in het algemeen zijn er, behalve de invoering van de P wet, nog andere ingrijpende veranderingen op komst. Er zijn drie transities, de Jeugdwet, de Wmo / AWBZ 2015 en de P wet. Eigenlijk nog een vierde als ook passend onderwijs wordt meegerekend. Tussen de decentralisaties zijn verschillen maar ook overeenkomsten, zeker bij de het proces van implementatie. De gemeenten kiezen zo veel mogelijk voor een integrale aanpak van de drie decentralisaties (3 D aanpak). De mogelijke verbindingen zijn: 1. Participatie als hefboom: effect individueel, buurt en samenleving, minder beroep op voorzieningen. 2. Gezamenlijke diagnose en aanpak voor mensen met een meervoudige problematiek (toegang). 3. Een (groter) beroep op eigen kracht en mensen netwerken laten opbouwen. 4. Overlap in de doelgroepen arbeidsmatige AWBZ dagbesteding en beschut werk. 5. Mensen met uitkering inzetten t.b.v. vrijwilliger in welzijns- en zorgsector. 6. Maatwerkinkomensvoorziening i.r.t. bijzondere bijstand: één vraag met meerdere ingangen. 7. Aanbieders van zorg- en welzijnsactiviteiten beoordelen op SROI 2. In de geest van de drie decentralisaties moet in de ondersteuning individueel maatwerk voorop staan; dat kan, omdat de burger van dichtbij ondersteund wordt. Dit uit zich enerzijds in de beleidsvoorstellen waarin zo weinig mogelijk algemeen doelgroepenbeleid wordt geadviseerd, en anderzijds in de vorming en werking van gebiedsteams of sociale wijkteams. 4. Flexibiliteit Voor de implementatie van de P wet gaan we er van uit dat een complete transitie en transformatie niet in 2015 is gerealiseerd. De transitie (de implementatie van wet en beleid) kan in 2015 zijn bereikt, de transformatie (ook organisatorisch en cultureel aangepast zijn aan de nieuwe wetgeving) zal een langer proces vergen, een proces dat enkele jaren zal beslaan. 2 Social return on investment 4

5 Tevens is te verwachten dat zich nog wetswijzigingen dan wel aanpassingen zullen aandienen. Beleid en uitvoering zullen voortdurend aangepast moeten worden. Een uitgangspunt moet dan ook zijn dat het beleid en de organisatorische vormgeving van de uitvoering een grote mate van flexibiliteit moet bezitten. 5. Lokale keuzes Het betreft zoals aangegeven een ingrijpende wijziging van de huidige Wet werk en bijstand 3. In tegenstelling tot de Jeugdwet en de AWBZ werd de WWB uitgevoerd door de gemeente 4 en wordt ook de P wet uitgevoerd door de gemeente. Er is dus niet echt sprake van een decentralisatie van taken, eerder moeten taken meer centraal en regionaal worden ingevuld. Allereerst de lokale keuzes of afwegingen. Voor Fryslân-West worden in dit beleidsplan de volgende keuzes nader uitgewerkt: - Werkgeversdienstverlening; - Hanteren van een onderscheid in werkzoekenden; - Positionering Beschut Werk; - Toepassen loonkostensubsidie; - Handhaving; - Cliëntenparticipatie. De uitwerking van deze keuzes is in de gemeenten vertegenwoordigd in Fryslân West gelijk. De gemeenten moeten om de wijzigingen als gevolg van de drie wetsvoorstellen te implementeren, nog een aantal overige beleidskeuzes formuleren: - Keuze voor wel of geen tegenprestatie; - Mogelijkheden tot verlaging van de uitkering; - Uitvoering invullen van de individuele inkomenstoeslag; - Uitvoering invullen van de studietoeslag. Tenslotte zijn nog een aantal uitgangspunten nieuw. Er is geen eigen beleid mogelijk voor: - Kostendelersregeling; - Vervallen alleenstaande oudernorm 5. De overige keuzes en de uitgangspunten worden in de lokale beleidsplannen uitgewerkt. Het is van belang om zicht te krijgen op het te maken onderscheid in werkzoekenden alvorens de nieuwe instrumenten, die voor dit onderscheid kunnen worden toegepast, te bespreken. 6. Werkgeversdienstverlening De begeleiding naar werk heeft een actieve benadering van potentiële werknemers nodig, een goede werkgeversdienstverlening. In de samenwerking Fryslân-West is deze vorm gegeven in het project Pastiel. De benadering van Pastiel is gekoppeld aan de regionale benadering. De basis van de dienstverlening is de vraag van de werkgever. Het doel van de dienstverlening is deze vraag naar tevredenheid in te vullen. Wanneer blijkt dat de invulling niet lukt met werkzoekenden in de eigen bestanden, dient de vraag binnen korte tijd opgeschaald te worden naar de arbeidsregio. Uitgangspunt bij de werkgeversdienstverlening is dat binnen deze dienstverlening aan de werkgever de taal van de ondernemer wordt gesproken. De primaire bezoeken aan werkgevers worden afgelegd door accountmanagers die dat kunnen. Uit de evaluatie van de pilot is gebleken, dat de werkgevers erg positief zijn over de Pastiel aanpak en daar nu ook op reageren met het plaatsen van vacatures. De naamsbekendheid van Pastiel kan nog sterk verbeterd worden en dat zal meer vacatures gaan opleveren. 3 WWB, vanaf 1 januari Betreft transitie Wmo / AWBZ maar ook de Wmo wordt al door de gemeente uitgevoerd 5 Zowel bij de kostendelersregeling als vervallen alleenstaande oudernorm zijn er mogelijkheden van overgangsrecht. 5

6 De conclusie kan worden getrokken dat de werkgeversdienstverlening van Pastiel doeltreffend is vorm gegeven en goed aansluit bij de behoefte van de werkgevers. De koppeling met de arbeidsregio biedt mogelijkheden voor moeilijk in te vullen vacatures. Beleidskeuze: De werkgeversdienstverlening via Pastiel vorm blijven geven in het gebied Fryslân-West met een koppeling naar de Friese arbeidsregio voor het vervullen van de moeilijke vacatures. 7. Onderscheid in de begeleiding en re-integratie 7.1 Uitgangspunten De P wet is gericht op activering van belanghebbenden die onder de doelgroepen van deze wet vallen. Het systeem van toeleiding en begeleiding is derhalve gericht op het actief meedoen van belanghebbenden in plaats van passief afwachten. Bij bemiddeling naar werk hangt het succes in grote mate af van de motivatie van de belanghebbende en de wijze waarop hij/zij het werkritme oppakt. De begeleiding bij re-integratie is derhalve gericht op deze punten en daarbij past de keuze dat potentiele werknemers in een tijdelijke werksituatie geplaatst worden en vanuit die positie worden begeleid naar een definitieve werksituatie. De gemeenten worden ook verantwoordelijk voor diegenen die voor 1 januari 2015 aanspraak konden maken op Wajong. Uiteraard voor zover er geen sprake is van duurzame of structurele arbeidsongeschiktheid. Dit is voor de gemeenten een nieuwe doelgroep. Daarnaast blijven de gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning van de klassieke doelgroep, die groep die aanspraak kan doen op een uitkering en de groep zonder uitkering waarvoor de gemeenten wel ondersteuning in het zoeken naar werk bieden. Zoals verwacht, krijgen de gemeenten minder geld voor het bieden van die ondersteuning. Dit vergt een scherper selectiebeleid vanuit de gemeenten, voor wie wordt de ondersteuning geboden en welke ondersteuning wordt geboden. 7.2 Onderscheid in werkzoekenden Alvorens het onderscheid te maken wordt in het keukentafelgesprek in het gebiedsteam beoordeeld of begeleiding naar arbeid nodig is 6. Die begeleiding wordt geboden door Pastiel 7. Alle werkzoekenden waarbij enige of meerdere mate van begeleiding noodzakelijk wordt geacht, worden doorverwezen naar Pastiel tenzij een ander (re-integratie) traject voor deze klant meer geëigend en voor handen is. Hierbij kan voor klanten van de gemeente Súdwest-Fryslân bijvoorbeeld worden gedacht aan een traject Kansrijk Ondernemen voor een gemotiveerde startende zelfstandige. Daarna worden in hetzelfde gesprek drie groepen onderscheiden, waarbij het onderscheid wordt gemaakt op basis van de loonwaarde. De loonwaarde moet een beeld geven van de productiviteit op de werkplek. Dat beeld is ook van belang voor het vaststellen van de loonkostensubsidie. Er worden regionaal minimale eisen geformuleerd waaraan de loonwaardebepaling moet voldoen. Het onderscheid wordt gemaakt tijdens het keukentafelgesprek in het gebiedsteam. De groepen: A. Werkzoekenden met een loonwaarde van meer dan 80%: Van deze werkzoekenden mag worden vertrouwd op de eigen kracht om terug te keren naar de arbeidsmarkt dan wel passende scholing te vinden. Hierbij kan een korte ondersteuning passen in de vorm van samenwerken met uitzendbureaus, een sollicitatietraining of een kort gesprek om de mogelijkheden te inventariseren. Die ondersteuning kan worden geboden door Pastiel maar ook door andere bedrijven of organisaties. B. Werkzoekenden met een loonwaarde van 40 tot 80%: Bij minder dan 80% is er meer nodig om de situatie te doorgronden, problemen te analyseren en adequaat te handelen. Deze werkzoekenden zullen overwegend worden doorverwezen naar Pastiel. 6 Deze werkwijze geldt voor dienst Noardwest Fryslân en de gemeente Súdwest-Fryslân. 7 De pilot is verlengd tot 1 januari 2015 en momenteel wordt gewerkt aan een implementatieplan. 6

7 C. Werkzoekenden met een loonwaarde van minder dan 40%: Naar gelang de oplopende mate van loonwaarde geldt voor deze werkzoekenden dat er sprake is van zorgbehoevendheid, het aangewezen zijn op een beschutte werkomgeving dan wel het werken met en onder begeleiding. De vormen van dienstverlening zijn dan respectievelijk dagbesteding, arbeidsmatige dagbesteding, interne werkplek en beschut werk. De ondersteuning bestaat dan uit een zorgtraject of een vorm van beschut werk. De eerste trajecten worden ingekocht, voor beschut werk wordt verwezen naar hoofdstuk 8. Beleidskeuze: 1. Alle werkzoekenden waarbij wordt vastgesteld dat er enige of meerdere mate van begeleiding van arbeid nodig is, worden in principe doorverwezen naar Pastiel. 2. De gemeente bepaalt tot welke doelgroep betrokkene behoort. 3. Zoals eerder gesteld is het van belang flexibel te zijn en daarom het re-integratiesysteem per jaar te evalueren en zonodig aan te passen. 8. Beschut werk en loonkostensubsidie De belangrijkste instrumenten in de nieuwe P wet zijn beschut werk en loonkostensubsidie. Deze instrumenten worden hieronder nader uitgewerkt. 8.1 Beschut werk De Werkbedrijven worden verantwoordelijk voor de organisatie van de beschut werken plaatsen. Gemeenten zullen optreden als werkgever voor mensen die structureel niet in staat zijn tot het verrichten van volledig loonvormende arbeid en aangewezen zijn op een beschutte werkplek. Op voordracht van de gemeente zal het UWV een indicatie afgeven 8. Uit die indicatie moet de mate van begeleiding blijken. Om het systeem betaalbaar te houden dragen CAO partijen zorg voor voldoende passende loonschalen. Uitgangspunt is dat werknemers op basis van een CAO een dienstverband krijgen tegen 100% van het wettelijk minimumloon. Na verloop van tijd kan het loon licht stijgen. CAO partijen zullen hierover en over de andere arbeidsvoorwaarden afspraken moeten maken. De plekken mogen overal gecreëerd worden, dus ook bij reguliere werkgevers of maatschappelijke organisaties. Van oudsher hebben gemeenten veel ervaring met de organisatie van beschutte werkplaatsen binnen het verband van de WSW. Met de vorming van capaciteit voor beschut werk ontstaat er ruimte om nieuwe concepten, ook buiten de oude SW, te ontwikkelen en opnieuw te kijken naar de bekostiging. Het betreft hier echter wel plekken voor een kwetsbare doelgroep, hetgeen eisen stelt aan het niveau van de begeleiding en de omgeving. In de verkenning over de invulling van deze werkplekken kan mogelijk de verbinding gezocht worden met werkzaamheden die verbandhouden met het lokale welzijn en Wmo beleid. Binnen het kader van het Werkbedrijf zullen hier nadere afspraken over gemaakt moeten worden. Belangrijkste aandachtspunten in de Participatieverordening zullen zijn: vastleggen van criteria voor toegang tot beschut werkplekken; afspraken over het creëren, organiseren en ontwikkelen van beschut werkplekken; vastleggen van subsidievoorwaarden inclusief monitoring en handhaving; bepalen van de inzet van begeleiding, ondersteuning en herbeoordeling van de doelgroep. In de toelichting op de P wet wordt aangegeven dat de gemeente een keuze heeft uit drie mogelijkheden: aansluiten bij de huidige, in casu SW, situatie; 8 Vastgelegd in de P wet, uitgewerkt in besluit advisering beschut werk 7

8 een nieuwe organisatie beschut werk oprichten; beschut werk realiseren bij reguliere werkgevers. In Fryslân West is de NV Empatec / GR Fryslân West de bestaande SW organisatie met als rechtsvorm de gemeenschappelijke regeling. Gezien het belang van continuïteit in dienstverlening en handhaving van de bestaande infrastructuur zal Empatec worden aangewezen als uitvoerder beschut werk. Dit is in de lijn met het besluit van het Algemeen Bestuur van NV Empatec / GR Fryslân West van 2 juli Beleidskeuze: De NV Empatec / GR Fryslân West aanwijzen als uitvoerder beschut werk. 8.2 Loonkostensubsidie en loonwaardebepaling Voor de uitplaatsing van mensen met een arbeidshandicap krijgen gemeenten in het algemeen het instrument loonkostensubsidie ter beschikking. De financiële middelen hiervoor worden toegevoegd aan het budget Inkomensdeel. Dit betekent dat gemeenten die op dit moment het instrument loonkostensubsidie toepassen vanuit het participatiebudget dit voort kunnen zetten. Een punt van afweging hierbij is de transparantie, eenduidigheid en uniformiteit naar werkgevers. Daarom wordt in Fryslân gezamenlijk beleid gemaakt over inzet en doelgroep van de loonkostensubsidie. Alvorens de loonkostensubsidie kan worden ingezet, zal vastgesteld moeten worden of iemand tot de doelgroep behoort. Die beoordeling ligt bij de gemeenten. Iemand die denkt tot de doelgroep te behoren, kan hier ook eenmaal per twaalf maanden zelf een schriftelijke aanvraag voor indienen. Indien een werkgever het voornemen heeft om iemand in dienst te nemen die behoort tot de doelgroep, wordt de loonwaarde bepaald. De loonwaarde wordt op de werkplek vastgesteld en toegekend als hij of zij daadwerkelijk aan de slag gaat. Dit zal jaarlijks moeten worden herbeoordeeld en driejaarlijks voor de doelgroep beschut werk. Het bepalen van de loonwaarde, de loonwaardemeting, zal worden uitgevoerd door een nog aan te wijzen organisatie. Die aanwijzing gebeurt op provinciaal niveau. Belangrijkste uitgangspunten zijn: ook hier moet individueel maatwerk worden geleverd daarbij zijn motivatie en perspectief van de persoon leidende criteria vastleggen en bewaken van de subsidievoorwaarden met werkgevers cyclisch herbeoordelen van de loonwaarde investeren in deskundigheid van het eigen personeel herbeoordeling van reeds bestaand subsidiebeleid 9. Handhaving Handhaving moet een onlosmakelijk en logisch onderdeel van de dienstverlening van de gemeente zijn. De kern van handhaven is, dat naleving van de dienstverleningsvoorwaarden wordt gestimuleerd of desnoods afgedwongen. Als handhaving een vanzelfsprekende plek krijgt in de dienstverlening van het sociale domein, dan kunnen participatie- en re-integratie doelstellingen (nog) beter worden gerealiseerd en blijft de kortste weg naar werk in beeld. De medewerker die niet fraude-alert is, zadelt de organisatie op met onnodige kosten (onterechte uitkering, controle en opsporing, terugvordering). Het uiteindelijke doel van handhaven is de participatie van de klant te versterken en daarmee de bestaanszekerheid te vergroten. Tegelijkertijd is handhaving belangrijk om het maatschappelijk draagvlak voor het stelsel van collectieve sociale voorzieningen als vangnet te behouden. Als klanten hun plichten en afspraken nakomen moet dat winst opleveren in de vorm van werk, waardevolle participatie of een opleiding. Het niet nakomen van afspraken moet onaantrekkelijk blijven en ontmoedigd worden door goede voorlichting, een hoge pakkans en het stellen van voorbeelden. 8

9 Daarom moet de nadruk veel meer liggen op preventie (nalevingscommunicatie en optimalisering van de dienstverlening) dan op repressie (vroegtijdige detectie en daadwerkelijk sanctioneren). Dit vraagt om een preventiemodel waarin bepaalde aspecten goed zijn georganiseerd, zoals heldere, begrijpelijke, makkelijk toegankelijke en, indien nodig, herhaalde informatie over rechten en plichten, voldoende mogelijkheden voor de klant om in contact te komen met de verantwoordelijke medewerker en een volledig (digitaal) klantdossier met registratie van deze contactmomenten. Dit sluitende preventiemodel rechtvaardigt de in sommige gevallen toch noodzakelijk geachte repressie. Immers, er is alles aan gedaan om de klant op het rechte spoor te houden. De klant weet en erkent dit ook en de organisatie kan onomstotelijk bewijzen dat alle preventieve middelen uit de kast zijn gehaald. De repressie kan en mag dan ook lik-op-stuk en streng zijn. De visie op handhaving is gestoeld op vier pijlers: Preventief: 1. Het beter en vroegtijdiger informeren van cliënten over rechten, plichten en handhaving. 2. Het optimaliseren van de dienstverlening, zodat de spontane naleving vergroot wordt. Repressief: 3. Het vroegtijdig detecteren en afhandelen van fraudesignalen. 4. Bij constatering van fraude, het feitelijk sanctioneren middels de oplegging van een boete en terugvordering van de ten onrechte verstrekte betaling. Op basis van deze breed gedeelde visie kan elke gemeente / dienst nader (uitvoerings)beleid uitwerken en vaststellen. Op deze wijze wordt rekening gehouden onderlinge verschillen, bijvoorbeeld in bedrijfsprocessen en verschillen in afspraken met externen / contractpartners. 10. Algemene uitgangspunten arbeidsmarktregio Fryslân Met de komst van het Werkbedrijf moeten de gemeenten een afweging maken of taken lokaal of regionaal kunnen of moeten worden ingevuld. Voor deze gemeenten geldt daarnaast dat beleidsmatig wordt samengewerkt in Fryslân West, het gebied wat overeenkomt met de Empatec regio. Vanuit het regionale Werkbedrijf wordt bij een aantal keuzes ook een regionale samenhang verwacht, deze richten zich veelal op werk en participatie. Om zoveel mogelijk mensen richting de arbeidsmarkt te bewegen is de belangrijkste opgave om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Dit vraagt dus om een helder regionaal systeem waarin we mensen op vacatures weten te plaatsen. Dit zal de belangrijkste opgave worden binnen de netwerkstructuur van het regionale werkbedrijf. Om te komen tot een goed functionerende arbeidsmarktregio Fryslân waarin de samenwerking op een hoog niveau wordt ingezet en voortgezet, heeft het regionaal arbeidsmarktoverleg, het toekomstige Werkbedrijf, een aantal algemene uitgangspunten geformuleerd. De werkgever centraal: Uitgangspunt voor de regionale samenwerking is dat de vraag van de werkgever centraal staat. Een inclusieve arbeidsmarkt: De arbeidsmarkt biedt plaats voor jongeren en ouderen en voor mensen met en zonder een beperking: iedereen doet mee naar vermogen c.q. loonwaarde. Een regeling voor mensen met arbeidsvermogen: De doelgroep van de wet bestaat uit mensen met arbeidsvermogen die zijn aangewezen op, al dan niet tijdelijke, ondersteuning om in hun bestaan te voorzien en/of op ondersteuning om aan het werk te komen. Voor iedereen uit deze doelgroep gaan dezelfde rechten en plichten gelden. Samen met anderen: De (te maken) afspraken ook met de gemeenten moeten vallen binnen de kaders van het Sociaal Akkoord. Met het Sociaal Akkoord is er draagvlak bij de sociale partners voor de doelstelling om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. Efficiënt en zorgvuldig: De gemeenten krijgen meer instrumenten tot hun beschikking. De gemeenten hebben voldoende beleidsruimte en slagkracht nodig en onnodige bureaucratie moet daarbij worden voorkomen. 9

10 Met de P wet komt er 1 gebundeld budget voor de gemeenten. Het kabinet creëert een sociaal deelfonds. Dit fonds bestaat in ieder geval uit het Participatiebudget, nieuwe modellen voor de uitvoering van de WMO en voor de uitvoering van de Jeugdwet. Realistisch en in samenhang: Het is effectiever om een samenhangende aanpak van de participatie binnen het sociaal domein te formuleren. Dit kunnen de gemeenten vastleggen in het periodieke plan dat in het kader van de uitvoering van de WMO wordt opgesteld. In dit plan leggen gemeenten hun beleid voor maatschappelijk ondersteuning vast. In het plan geven zij onder andere bijzondere aandacht aan een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, publieke gezondheid, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen en werk en inkomen. Omslag in denken: Het (laten) participeren naar vermogen en het vormen van een integrale visie over participatie voor de verschillende beleidsterreinen in het sociaal domein zal van de gemeenten, uitvoeringsorganisaties en inwoners een omslag in de denken vragen. 11. Flexibilisering tijdelijk en deeltijd werk 11.1 Inleidend Met de invoering van de P wet wordt beoogd dat iedereen kan deelnemen aan de samenleving. Om dit te stimuleren kunnen er op inkomensgebied maatregelen of voorzieningen getroffen worden. Dit hoofdstuk bespreekt de mogelijkheden en keuzes Mogelijkheden De volgende mogelijkheden zijn er op grond van de P wet: 1. Ter bevordering van de uitstroom kunnen per kalenderjaar door het college premies verstrekt worden (maximaal 2). De maximale premie bedraagt 2.305,00. Te denken valt aan een uitstroompremie, parttimewerk premie, participatiepremie e.a. 2. Er is een wettelijk verplichting om per bijstandsperiode voor iedere bijstandsgerechtigde de inkomsten uit arbeid voor 25% vrij te laten tot een maximum bedrag van 193,00 per maand voor de duur van zes aaneengesloten maanden, mits dit werk volgens het college bijdraagt aan de arbeidsinschakeling. 3. Er is een wettelijk verplichting om per bijstandsperiode voor iedere alleenstaande ouder met kinderen onder de 12 jaar de inkomsten uit arbeid voor 12,5% vrij te laten tot een maximum bedrag van 120,89 per maand voor de duur van dertig aaneengesloten maanden, mits de vrijlating van 6 maanden eerder is toegepast en dit werk volgens het college bijdraagt aan de arbeidsinschakeling. 4. Er is een wettelijke verplichting om per bijstandsperiode de inkomsten uit arbeid van een persoon die medisch urenbeperkt is tot 15% vrij te laten met een maximum van 124,00 per maand, mits de vorige twee vrijlatingen niet toegepast kunnen worden. Voordelen voor de klant en de (duurzame) uitstroom: - De premie is onbelast en heeft dus geen invloed op bijvoorbeeld de hoogte van de huurtoeslag en zorgtoeslag. - De premie kan ieder kalenderjaar weer verstrekt worden; - De premie of vrijlating kan duurzame uitstroom naar arbeid bevorderen. Voordelen voor de uitvoering: - Voor de gemeente is de premie makkelijk in de uitvoering. - De gemeente heeft een ruime beleidsvrijheid in de keuze voor de premie. - De gemeente heeft beleidsvrijheid voor de keuze wat bijdraagt aan de arbeidsinschakeling. Nadelen voor de klant en de duurzame uitstroom: - De vrijlating is belast en kan dus invloed hebben op de hoogte van de huurtoeslag en zorgtoeslag. - De vrijstelling kan maar eenmaal per bijstandsperiode worden toegepast. 10

11 - De premie en vrijlating is van invloed op de armoedeval en dus op de uitstroom. - Cumulatie van premie en vrijlating hebben een grote invloed op de armoedeval en dus op de uitstroom. - Een premie of vrijlating geeft een financiële stimulans aan de klant, maar bevordert waarschijnlijk niet de uitstroom naar werk. Een werkgever weet immers niets van deze stimulans en zal op basis hiervan dus niet het contract verlengen of meer uren aanbieden Nadelen voor de uitvoering: - Voor de gemeente is de vrijlating arbeidsintensiever in de uitvoering. - Veel voorwaarden hechten aan de beleidskeuze wat bijdraagt aan de arbeidsinschakeling maakt de uitvoering arbeidsintensiever. - De invloed van de beleidskeuzes op de IAU en MAU 9 kan nog niet worden ingeschat. Beleidskeuze: Gelezen de mogelijkheden en de voor en nadelen hiervan luidt het voorstel als volgt: - De vrijlating toepassen (keuze 2, 3, en 4) nu dit een wettelijke verplichting is. - De beleidskeuze wat bijdraagt aan de arbeidsinschakeling eenvoudig toepassen, zodat deze makkelijk te toetsen is en voor een eenduidige werkwijze zorgt. - Geen premie verstrekken voor tijdelijk of deeltijd werk (keuze 1). Temeer omdat cumulatie van premie en vrijlating een grote invloed heeft op de armoedeval en dus de uitstroom. Bovendien kan een te ruime toepassing van invloed zijn op de IAU en MAU. Als uitgangspunt voor wat bijdraagt aan arbeidsinschakeling : - De gemeenten kiezen als uitgangspunt dat al het inkomen uit arbeid bijdraagt aan arbeidsinschakeling. 12. Cliëntenparticipatie De opdracht om de doelgroepen dan wel vertegenwoordigers van de doelgroepen te betrekken bij de uitvoering vindt zijn oorsprong in artikel 47 van de P wet. Dit artikel is terecht ongewijzigd gebleven, het betrekken en het vormgeven van participatie is van oudsher een onlosmakelijk onderdeel van de uitvoering. De gemeenten vertegenwoordigd in Fryslân West hebben binnen het Sociale Domein de cliëntenparticipatie verschillend ingevuld. Dat verschil blijft ook gehandhaafd, echter aandacht wordt gevraagd voor de participatie van de mensen met een WSW dienstverband, die wordt vormgegeven door een Ondernemingsraad en een (sub)regionale SW raad. Deze laatste twee organen vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de gemeente(n) maar onder Empatec. Met de komst van de Participatiewet per 1 januari 2015 valt de participatie van mensen met een WSW dienstverband, maar ook de nieuwe doelgroep Beschut Werken, onder de werking van artikel 47, cliëntenparticipatie. Daarnaast zullen zij uiteraard vertegenwoordigd blijven in de Ondernemingsraad van Empatec, zolang er sprake is van een dienstverband. Empatec is een GR voor Fryslân West, een samenwerking tussen de gemeenten het Bildt, De Friese Meren, Franekeradeel, Harlingen, Leeuwarderadeel, Littenseradiel, Menameradiel, Súdwest-Fryslân, Terschelling en Vlieland. De lokale verordeningen moeten worden aangepast. Deze aanpassing dient uiterlijk 1 januari 2015 te zijn gerealiseerd, maar er wordt gebruik gemaakt van het overgangsrecht WWB. Op grond van het overgangsrecht dient de gewijzigde verordening op grond van artikel 47 uiterlijk 1 juli 2015 te worden aangepast. Dit geeft de mogelijkheid om te kijken naar nieuwe ontwikkelingen. De gemeente De Friese Meren heeft op die nieuwe ontwikkeling al voorgesorteerd met het starten van een adviesraad sociaal domein en het gelijktijdig opheffen van de cliëntenraad. Een ontwikkeling die mogelijk navolging kan krijgen bij de overige gemeenten in Fryslân-West. Een eerste stap is om eens bij elkaar in de keuken te kijken, zowel bij de verschillende gemeenten als bij de verschillende adviesraden. 9 Incidentele of meerjarige aanvullende uitkering van het ministerie SZW aan te vragen bij een dreigend tekort van meer dan 10% op het toegewezen budget voor uitkeringen levensonderhoud 11

12 Beleidskeuze: 1. Na informatie te hebben ingewonnen bij CLIP / Stimulansz is het advies om in september / oktober bijeenkomsten te organiseren en daarbij alle hierboven genoemde cliëntenraden uit te nodigen om bij elkaar in de keuken te kijken, hoe werkt men en wat zijn de speer- en aandachtspunten. 13. Tenslotte De invoering van de P wet vergt nieuwe en gewijzigde verordeningen en beleidsregels. Bij het aanbieden van een gewijzigde of nieuwe verordening zal de gemaakte keuze worden gemotiveerd en toegelicht. Daarnaast zal worden aangegeven of de keuze lokaal, subregionaal of regionaal (eigenlijk provinciaal) wordt gemaakt. Het zal voor deze gemeenten behoudens wettelijke belemmeringen altijd mogelijk zijn om waar nodig een eigen invulling te geven, een eigen couleur locale in te vullen. Met andere woorden en ook zoals in hoofdstuk 4 al aangegeven, het straatje wordt gelegd maar is nog lang niet af! 12

13 14. Resumé beleidskeuzes: Keuze Actiepunt Uitvoering Werkgeversdienstverlening Vorm blijven geven via Pastiel Fryslân-West /Werkbedrijf met koppeling naar Friese arbeidsregio voor vervullen van moeilijke vacatures Onderscheid in werkzoekenden Alle werkzoekenden waarbij Fryslân-West wordt vastgesteld dat er enige of meerdere mate van begeleiding van arbeid nodig is, worden in principe doorverwezen naar Pastiel. De gemeente bepaalt tot welke Gebiedsteams doelgroep betrokkene behoort. Zoals eerder gesteld is het van Fryslân-West belang flexibel te zijn en daarom het reintegratiesysteem per jaar te evalueren en zonodig aan te passen. Beschut werk NV Empatec / GR Fryslân West Fryslân-West aanwijzen als uitvoerder Flexibilisering Wettelijke verplichtingen Fryslân-West onderdeel vrijlatingen onverkort toepassen Begrip wat bijdraagt aan de Fryslân-West arbeidsinschakeling eenvoudig toepassen Voor tijdelijk of deeltijdwerk Fryslân-West geen premie verstrekken Cliëntenparticipatie Gezamenlijke bijeenkomsten organiseren Door gemeenten zelf in te vullen 13