Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer Bureau Dokumentatie Postbus BA Rotterdam. r <?AC)A

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer Bureau Dokumentatie Postbus 1031 3000 BA Rotterdam. r <?AC)A"

Transcriptie

1 Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer Bureau Dokumentatie Postbus BA Rotterdam r <?AC)A

2 Justitie Nederlands Forensisch Instituut 1 0 *j Rij*gevaanij.Ke stoffen in bloed van verkeersdeelnemers, betrokken bij een ongeval to Z (J bio Verslag project Drugs, medicijnen en alcohol (VV ) drs B.E. Smink F0 Rijswijk, februari 2002

3 Voorwoord Dit verslag geeft een beschrijving van de resultaten van het project Drugs, medicijnen en alcohol (VV ). Indien mogelijk is er een vergelijking gemaakt tussen onze resultaten en resultaten uit eerder onderzoek van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV). De mogelijk uit dit onderzoek voortvloeiende beleidsadviezen vallen buiten de opdracht van deze rapportage en worden buiten beschouwing gelaten. Beantwoording van de vraag of er een oorzakelijk verband bestaat tussen het gebruik van rijgevaarlijke middelen en de kans op of de ernst van een verkeersongeval vergt nader onderzoek en valt daarom buiten de doelstelling van dit rapport. Het deelproject is uitgevoerd in opdracht van drs. A.C. Hage, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Personenvervoer. Projectleider was mw. ir. A.H. Heijkamp, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, AVV. Deze verslaglegging is uitgevoerd in opdracht van de Hoofdingenieur-Directeur AVV, Directoraat- Generaal Rijkswaterstaat, Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De analyseresultaten van de bloedmonsters die ten grondslag liggen aan dit verslag zijn verkregen met medewerking van A. Dijkhuizen, S- Timmerman en A. van Rijswijk van de afdeling Toxicologje van het Nederlands Forensisch instituut (NFI). De koppeling met het verkeersongevallenbestand is tot stand gekomen met medewerking van J. Reinartz en E. Snijders, AVV, Hoofdafdeling Basisgegevens. De verslaglegging is tot stand gekomen met medewerking van B. Ruiter, afdeling Toxicologie van het NFI, en advies van dr. A. Hoogstate en dr. K.J. Lusthof. Beitske Smink

4 Summary This study presents the test resuits of blood samples and accident records of 993 drivers in The Netherlands. The blood samples were obtained after a traffic accident between October 1998 and September The sampies were sent to the department of toxicology of the Netherlands Forensic Institute (WI) at Rijswijk, where they were analysed. Data have been made anonymous. Blood samples were linked to the accident records of the Transport Research Centre (AVV) at Heerlen on the basis of date of birth of the driver, district, and time of blood sampling. The results show that a considerabie proportion of the drivers involved in road accidents (about 94%) were driving under the influence of alcohol and/or drugs. Generally, alcohol tests are performed at the police-office by using an alcohol breath analyser. In 962 of those 993 blood samples however, the blood alcohol concentrations were determined by the NFI, which might be an indication that the driver was not able to finish the breath test properly. In 83% ( ) of the cases, the blood alcohol concentration exceeded the legal limit of 0.5 mg ethanol/ml blood. In 54% ( ) of the cases, the blood alcohol concentration exceeded 1,3 mglmi. Drug screening was performed in all ~93 blood samples. In 37% ( ) of the cases, drugs other than alcohol, affecting driving performance were detected. The most frequently found drugs were: cannabinoids (19%), benzodiazepines (10%), cocaine (7%), opiates (5%), amphetamines (3%). IThe number of drivers under the influence of a blood alcohol concentration of more than 1.3 mg/ml in combination with other drugs affecting driving performance was 16% ( ). A rather large percentage of the accidents (43%) took place between and hours. in 63% of the cases, day of blood sampling was Friday, Saturday or Sunday. Most of the time, the vehicle involved was a car.

5 Inhoud Pagina Inleiding Werkwijze Algemeen 2.2 Selectie bloedmonsters 2.3 Analytisch-chemische onderzoeksmethoden 2.4 Koppeling met het verkeersongevallenbestand 2.5 Indeling rijgevaarlijke stoffen Resultaten Aanwezigheid van rijgevaarlijke stoffen in bloed 3.2 Type voertuig, plaats en tijd van het verkeersongeval Discussie Aanwezigheid van rijgevaarlijke stoffen in bloed 4.2 Type voertuig, plaats en tijdstip van het verkeersongeval Conclusies 15 Referenties 16 Bijlage 1. Stoffen anders dan alcohol, aangetoond in de onderzochte bloedmonsters

6 Rijgevaarlijke stoffen in bloed van verkeersdeelnemers, betrokken bij een ongeval Het topje van een ijsberg 1. Inleiding In het kader van het verhogen van de verkeersveiligheid in Nederland en het verminderen van het aantal ongevallen in het verkeer neemt de aandacht voor risico's van het rijden onder invloed van alcohol, geneesmiddelen en drugs toe. In artikel 8 van de Wegen-Verkeerswet staat vermeld dat het een ieder is verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen, terwijl hij verkeert onder zodanige invloed van een stof, waarvan hij weet of redelijkerwijs moet weten, dat het gebruik daarvan - al dan niet in combinatie met het gebruik van een andere stof - de rijvaardigheid kan verminderen, dat hij niet tot behoorlijk besturen in staat moet worden geacht. Voor alcohol (ethanol) is een wettelijke limiet van 0,5 mg/mi bloed ofwel 220 micrograrn per liter uitgeademde lucht vastgesteld. Voor rijgevaarlijke geneesmiddelen en drugs is geen limiet gedefinieerd. Dit maakt het strafbaar stellen van rijden onder invloed van andere stoffen dan alcohol complex. Over het gebruik van alcohol in het verkeer en de daarmee samenhangende risico's zijn veel gegevens bekend. De aandacht voor de risico's van het gebruik van drugs en geneesmiddelen in het verkeer is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Hoewel het gebruik van alcohol in het verkeer jaarlijks in kaart wordt gebracht, is er geen inzicht in het gebruik van andere rijgevaarlijke stoffen door weggebruikers in Nederland. Sinds enige tijd wordt er binnen een interdepartementale werkgroep gediscussieerd over aanscherping van de Wegenverkeerswet door een wetsvoorstel waarbij ook voor andere rijgevaarlijke stoffen dan alcohol grenzen zullen worden gedefinieerd. Om het wetsvoorstel mede te onderbouwen is in 2000 het project'drugs, medicijnen en alcohol' gestart in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Personenvervoer. Doel van dit project was om meer inzicht in de Nederlandse situatie te krijgen voor wat betreft het rijden onder invloed van alcohol in combinatie met geneesmiddelen en drugs, door het vaststellen van de omvang van het gebruik van rijgevaarlijke stoffen onder automobilisten en het inschatten van de effecten van dit gebruik op de verkeersveiligheid. Onderdeel van het project'drugs, medicijnen en alcohol'was het laten analyseren door het Nederlands Forensisch Instituut van bloedmonsters van verkeersdeelnemers die betrokken waren bij een ongeval. Hieraan werden de ongevalsgegevens uit het verkeersongevallenregistratie (VOR)-bestand van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer, Hoofdafdeling Basisgegevens (AVV/BG) gekoppeld. Het doel hiervan was om meer inzicht te krijgen in onder andere.- de rijgevaarlijke stoffen die gebruikt zijn door verkeersdeelnemers betrokken bij een ongeval (met letsel en/of uitsluitend materiële schade); het minimum aantal ongevallen waarbij rijgevaarlijke stoffen een rol spelen; Dit verslag bestaat uit een beschrijving van de gevolgde werkwijze, een weergave van de analyseresultaten van de bloedmonsters, een koppeling aan gegevens uit het VOR-bestand van AVV/BG, een discussie en de conclusies.

7 2. Werkwijze 2.1 Algemeen Per jaar worden er ongeveer bloed en/of urinemonsters van verkeersdeelnemers naar het Nederlands Forensisch instituut (NFI) gestuurd voor onderzoek in verband met een vermoedelijke overtreding van artikel 8 van de Wegen-Verkeerswet. Deze bloed en urinemonsters zijn afkomstig van bestuurders die staande zijn gehouden naar aanleiding van opvallend rijgedrag, bij reguliere verkeerscontroles of na een verkeersongeval waarbij het vermoeden bestaat van het gebruik van rijgevaarlijke stoffen. In de meeste gevallen vindt eerst een blaastest voor alcohol plaats. Bij het niet kunnen voltooien van een blaastest of bij een vermoeden van gebruik van rijgevaarlijke stoffen anders dan alcohol, kan overgegaan worden op het afnemen van een bloed- of urinemonster in het bijzijn van een arts. Deze monsters worden met een aanvraagformulier voor onderzoek naar het NIFI gestuurd en door de afdeling Toxicologie onderzocht. Op het aanvraagformulier staan onder andere het gewenste onderzoek (alcohol en/of andere stoffen), de personalia van de betrokkene, gedragsbeschrijvingen van de betrokkene door de arts, mogelijk bekend geneesmiddel- of drugsgebruik en eventueel een reden voor staandehouding. Na onderzoek wordt het onderzoeksmateriaal voor eventuele contra-expertise nog 1 jaar door het NFI bewaard. 2.2 Selectie bloedmonsters in het kader van het project'drugs, medicijnen en alcohol'zijn 1347 bloedmonsters van verkeersdeelnemers geselecteerd, waarvan op het aanvraagformulier voor toxicologisch onderzoek stond vermeld dat er sprake was van een ongeval. Hierbij zijn uitsluitend bloedmonsters geselecteerd, waarvan de wettelijk vastgelegde bewaartermijn was verstreken. Deze bloedmonsters, afkomstig uit de periode oktober 1998 tot en met september 1999, werden geanonimiseerd. 2.3 Analytisch-chemische onderzoeksmethoden Voor zover de bloedmonsters al niet onderzocht waren op de aanwezigheid van geneesmiddelen of drugs werd dit alsnog gedaan. Hierbij werd gebruik gemaakt van de volgende methoden: Het bloed werd geëxtraheerd met behulp van Solid Phase Extractie. Het verkregen extract werd door middel van gradiënt-elutie hogedruk vloeistofchromatografie met diode array detectie onderzocht. Stoffen die met deze methode in de onderzochte monsters zijn aangetoond staan vermeld in bijlage 1. Bovenstaande methode is onvoldoende gevoelig voor het aantonen van opiaten (waaronder morfine) en stoffen afkomstig van cannabis. Daarom werd voor deze twee groepen van stoffen aanvullend onderzoek uitgevoerd met een op het ELISA principe gebaseerde immunoassay. De analyseresultaten zijn voor alcohol kwantitatief, voor de stoffen anders dan alcohol uitsluitend kwalitatief. 2.4 Koppeling met het verkeersongevallenbestand Op basis van de geboortedatum van de betrokkene, het politiedistrict en in enkele gevallen het tijdstip van bloedmonstername is een anonieme koppeling gemaakt met de verkeersongevallendatabase van de AVV in Heerlen. Op deze wijze zijn de gegevens behorende bij 993 bloedmonsters gekoppeld aan de bijbehorende ongevalsgegevens. Door deze koppeling is een indruk verkregen over het gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen door betrokkenen en de omstandigheden van het verkeersongeval. 2.5 Indeling rijgevaarlijke stoffen In dit rapport wordt onder drugs verstaan alle chemische stoffen die in het lichaam kunnen worden gevonden na het gebruik van opiaten (morfine en heroïne), amfetamine-achtige stoffen, cocaïne en cannabis. Met het gebruik van morfine als medicatie is geen rekening gehouden. Tot de rijgevaarlijke geneesmiddelen worden gerekend de stoffen uit de groepen benzodiazepines, methadon, anti-epileptica, barbituraten, antihistaminica en psychofarmaca, genoemd in bijlage 1. Bij de overige (niet rijgevaarlijke) chemische stoffen zijn die stoffen ingedeeld waarvan geen invloed op de rijvaardigheid is te verwachten of waarvan nog onvoldoende gegevens bekend zijn om ze als'rijgevaarlijk' te bestempelen.

8

9 3. Resultaten 3.1 Aanwezigheid van rijgevaarlijke stoffen in bloed In dit hoofdstuk worden de analyseresultaten besproken van de 993 bloedmonsters, zoals vermeld in 2.4. Voor alcohol (ethanol) zijn de resultaten kwantitatief; voor andere stoffen zijn de resultaten uitsluitend kwalitatief. De resultaten geven aan welke stoffen er in het bloed aanwezig waren op het moment van bloedmonstername. Figuur 1 geeft de frequentie waarmee bloedgehaltes werden gevonden versus het bloedalcoholgehalte op het moment van bloedmonstername. Van de 993 bloedmonsters is in 962 gevallen het bloedalcoholgehalte gemeten. In 31 gevallen is door het NFI geen bloedalcoholbepaling uitgevoerd; in deze zaken is er vermoedelijk sprake geweest van ademanalyse. De blauwe staafjes geven het aantal zaken weer waarbij alleen sprake is van alcoholgebruik. De rode staafjes geven het aantal zaken weer waarbij naast alcohol ook andere rijgevaarlijke stoffen zijn aangetoond ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1, , B 2, ,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3, ,1 4,2 4,3 4,4 45 a1coholpromillage mg]ml bi-,ad 1 Figuur 1: totaal aantal zaken waarbij al dan niet andere rijgevaarlijke stoffen zijn aangetoond vs bloedalcoholgehalte In figuur 2 zijn de 962 casus op grond van het bloedalcoholgehalte ingedeeld in vijf klassen. Hierbij is, om vergelijking te vergemakkelijken, gebruik gemaakt van de klassen die ook gehanteerd worden in het rapport 'Rijden onder invloed in Nederland, d.d. 25 augustus 2000 van de AVV, Directoraat- Generaal Rijkswaterstaat, Ministerie van Verkeer en Waterstaat: 1. < 0,2 milligram per milliliter bloed 0,2-0,5 milligram per milliliter bloed (lichte drinkers) 0,5-0,8 milligram per milliliter bloed (lichte overtreders) 0,8-1,3 milligram per milliliter bloed (zwaardere overtreders) > 1,3 milligram per milliliter bloed (zeer zware overtreders)

10 Binnen deze klassen is het aantal casus aangegeven waarbij naast alcohol al dan niet sprake was van drugs gebruik, gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen of een combinatie daarvan. Onder drugs worden verstaan stoffen behorend tot de opiaten, amfetamine-achtige stoffen, cocaïne en omzettingsprodukten en cannabinoïden. Tot de rijgevaarlijke geneesmiddelen worden gerekend de stoffen uit de groepen benzodiazepines, methadon, anti-epileptica, barbituraten, antihistaminica en psychofarmaca, genoemd in bijlage El geen drugs of geneesniddelen 0 drugs 300 El drugs en geneesniddelen El geneesrriddel en gel = <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 alcoholprornillage in rngfrrl bloedl Figuur 2: geneesmiddelldrugs gebruik vs bloedalcoholgehalte Van de 962 onderzochte bloedmonsters was in 13% ( ) het alcoholgehalte lager dan 0,2 promille. Van de betrokkenen hoorde 3% (331962) bij de lichte drinkers, 9% (821962) bij de lichte overtreders, 21% (205/962) bij de zwaardere overtreders en 54% ( ) bij de zeer zware overtreders. Uit figuur 2 blijkt dat bij 52% (661127) van de personen met een alcoholpromillage lager dan 0,2 ook andere rijgevaarlijke stoffen aantoonbaar waren. Het percentage personen dat naast alcohol andere rijgevaarlijke stoffen in het bloed had was binnen de categorie lichte drinkers 42% (14133), onder de lichte overtreders 39% (32182), onder de zwaardere overtreders 38% (77/205) en onder de zeer zware overtreders 31% ( ). In figuur 3 is een indeling gemaakt van de zaken op grond van de leeftijd van de bestuurder. Hierbij zijn vier leeftijdscategorieën te onderscheiden: jonger dan 25 jaar, 25 tot 35 jaar, 35 tot 50 jaar en ouder dan 50 jaar. Binnen deze leeftijdscategorieën is aangegeven of er sprake was van al dan niet gebruik van drugs enlof rijgevaarlijke geneesmiddelen. Het al dan niet gebruik van alcohol is in deze figuur buiten beschouwing gelaten.

11 FEl geen drugs of geneesmiddelen Edrugs 193 Eldrugsengeneesmiddelen leeftijdl 49 > 50 Figuur 3: geneesmiddelldrugs gebruik vs leeftijd ongeacht alcoholgebruik Uit de resultaten blijkt dat er bij de 993 ongevallen in 25% ( ) bestuurders jonger dan 25 jaar betrokken waren. De leeftijd van de bestuurder was in 28% (281/993) tussen 25 en 35 jaar; in 33% (323/993) tussen 35 en 50 jaar en in 14% (137/993) ouder dan 50 jaar. Bij 39% (991252) van de personen jonger dan 25 jaar waren rijgevaarlijke stoffen anders dan alcohol aantoonbaar. In de andere leeftijdscategorieën bedroeg dit percentage 35% (99/281) voor bestuurders 25 tot 35 jaar, 40% (130/323) voor bestuurders van 35 tot 50 jaar en 27% (37/137) voor bestuurders ouder dan 50 jaar. Figuur 4 geeft het percentage van het aantal zaken aan waarbij in het bloed chemische stoffen uit de verschillende stofgroepen zijn aangetoond. In deze figuur wordt het alcoholgehalte buiten beschouwing gelaten. Er is een categorie 'overig'gedefinieerd, waarin alleen stoffen voorkomen waarvan enige invloed op de rijvaardigheid is te verwachten. Deze categorie 'overig' bevat de antihistaminica en de nieuwere psychofarmaca. Tot de categorie 'negatief' horen ook de zaken waarbij mogelijk geneesmiddelen zijn aangetoond, maar waarvan geen invloed op de rijvaardigheid is te verwachten.

12 70 >0 6Q0 50,0 cn 40,0 lad> CL 30,0 20,0 10,0 0,0 Stofaroe,p1 Figuur 4: percentage van het totaal aantal zaken vs chemische stofgroep Uit de resultaten blijkt dat in 19% (191/993) van de bloedmonsters cannabinoïden zijn aangetoond. Voor de andere groepen gelden de volgende percentages: benzodiazepines 10% (102/993), cocaïne 7% (651993), opiaten 5% (49/993), amfetamine-achtige stoffen 3% (311993), anti-epileptica en barbituraten < 1% (6/993), methadon < 1% (4/993), tricyclische antidepressiva <l% (21993), overige rijgevaarlijke stoffen 2% (221993), negatief 63%( ). Opgemerkt kan worden dat het percentage casus van de diverse stofgroepen samen hoger is dan 100 procent. Dit wordt veroorzaakt doordat in 1 bloedmonster vaak meerdere stoffen uit verschillende stofgroepen aanwezig waren. In tabel 1 is een indeling gegeven van de verschillende stofgroepen met daarbij de leeftijden van de deelnemers aan het verkeer. aantal mediaan gem SD min max opiaten 49 37,8 35,7 10,3 19,2 65,2 cocaïne-metaboliet 65 30,9 31,6 7,8 17,7 52,2 amfetamines 31 24,0 27,7 10,5 18,8 67,6 benzodiazepines ,3 39,1 12,5 17,4 76,2 methadon 4 37,0 34,9 6,9 25,5 40,1 barbituraten / anti-epileptica 6 37,0 43,0 18,0 24,9 76,2 cannabis ,2 31,5 11,4 15,4 74,4 tricyclische antidepressiva 2 40,3 40,3 6,2 35,9 44,7 psychofarmaca overig 17 36,7 38,0 14,0 20,0 75,9 anti-histaminica 5 27,9 30,2 9,5 22,3 46,3 overig ,0 36,7 13,6 15,5 90,1 Tabel 1: groepen rijgevaarlijke stoffen en de leeftijd van de verkeersdeelnemer. 10

13 Figuur 5 illustreert het gelijktijdig gebruik van meerdere rijgevaarlijke stoffen anders dan alcohol door één verkeersdeelnemer. In ongeveer 37% (366/993) van de gevallen zijn er rijgevaarlijke stoffen anders dan alcohol aangetoond. Bij 28% ( ) van de bloedmonsters waren er stoffen uit één van de volgende groepen aantoonbaar: opiaten, amfetamine-achtige stoffen, cocaïne, benzodiazepines, cannabinoïden, methadon, barbituraten en 'overige' (antihistaminica/nieuwere psychofarmaca). Bij 7% van de bloedmonsters (661993) waren er stoffen uit twee groepen aantoonbaar en bij 2% (151993) waren er vertegenwoordigers van drie stofgroepen aantoonbaar. Bij drie bloedmonsters zijn zelfs stoffen uit vier verschillende stofgroepen aangetoond N ~aantal verschillende stofgroepeni negatief Figuur 5: aantal casus vs vertegenwoordigers stofgroepen anders dan alcohol 3.2 Type voertuig, plaats en tijdstip van het verkeersongeval Het type voertuig dat bij de door ons bestudeerde ongevallen betrokken was in ongeveer drie-kwart van de gevallen een personenauto. In de overige gevallen was het betrokken voertuig een bestelauto, motor, bromfiets of fiets. Figuur 6 geeft een overzicht van de verdeling van de door ons verkregen bloedmonsters van betrokkenen bij ongevallen naar de verschillende politieregio's. Hierbij is aangegeven of er al dan niet sprake was van gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen enlof drugs. De aanwezigheid of afwezigheid van alcohol in het bloed is buiten beschouwing gelaten. 11

14 60 stoffen ~ ~ kl é, Z~ E LL < E E E -p 0 _6-6 o 5D E < Figuur 6: totaal aantal onderzochte bloedmonsters vs politieregio -2 o Z N 0 Figuur 7 geeft de verdeling van de door ons onderzochte bloedmonsters weer per provincie. Ook hierbij is de aanwezigheid of afwezigheid van alcohol buiten beschouwing gelaten. 140, Elgeen rijgevaarlijke stoffen ~ Elwel rijgevaarlijke stoffen GR FR DR 0V GL FL NH UT NB ZL LB Provincie 1 Figuur 7: totaal aantal onderzochte bloedmonsters vs provincie 12

15 Uit de gegevens verkregen uit het verkeersongevallenbestand blijkt dat 60% van de ongevallen binnen de bebouwde kom plaatsvond. In 40% van de gevallen vond het ongeval buiten de bebouwde kom plaats. Dit komt overeen met het gegeven dat in 60% van de gevallen de maximaal toegestane snelheid lager of gelijk was dan 50 km/uur. Het percentage ongevallen dat plaatsvond op wegen waar de maximaal toegestane snelheid tussen 50 en 80 km/uur was bedroeg 30%. Het percentage ongevallen op wegen waar de maximaal toegestane snelheid hoger dan 80 km/uur was bedroeg 10%. Het grootste percentage van de ongevallen vond plaats in het weekend -, 63% (624/993) van de door ons geanalyseerde bloedmonsters is afgenomen op vrijdag, zaterdag of zondag. Figuur 8 geeft een overzicht van de aanwezigheid van rijgevaarlijke geneesmiddelen en drugs in het bloed in relatie tot het tijdstip van de dag. Hierbij is een indeling gemaakt in vier tijdsintervallen: van uur tot uur, van tot uur, van tot uur en van uur. Het alcoholgehalte is buiten beschouwing gelaten _~El ge en rijgevaarlijke stoffen 0 drugs El drugs en geneesmiddeien Ei geneesmidddelen ~.- A uur Figuur 8: geneesmiddelldrugs gebruik vs tijdstip van de dag ~ Itijdstipi De verdeling van het totaal aantal verkeersongevallen over de verschillende tijdsintervallen bedroeg respectievelijk 14% (143/993), 8% (84/993), 34% ( ) en 43% (430/993). De percentages verkeersongevallen waarbij sprake was van geneesmiddelen enlof drugs in het bloed bedroeg binnen deze periodes respectievelijk 43% (611143), 61% (51184), 37% (124/333) en 30%( ). 4. Discussie 4.1 Aanwezigheid van rijgevaarlijke stoffen in bloed Uit de resultaten van de bloedalcoholbepaling blijkt dat het alcoholpromillage in de bloedmonsters in de helft van de gevallen hoger was dan ongeveer 1,5 milligram per milliliter. Opvallend is het aantal zaken (n = 115) waarbij geen alcohol in het bloed is aangetoond. Bij 94 van deze 115 zaken zijn drugs of rijgevaarlijke geneesmiddelen aangetroffen. 13

16 in 1 zaak is een bloedalcoholgehalte gemeten van 4,1 milligram per milliliter bloed. In het ziekenhuis is een dergelijk potentieel iethale bloedalcoholconcentratie in het algemeen een aanleiding voor hemodialyse. Het aantal bloedmonsters waarvan het bloedalcoholgehalte hoger was dan de wettelijke grens van 0,5 promille is 83% (802/962). Dit percentage gemeten bij betrokkenen bij verkeersongevallen is aanmerkelijk groter dan het percentage overtreders van ongeveer 4% dat door de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) samen met AVV de laatste jaren tijdens landelijke controles gemeten wordt! In 29% ( ) van de gevallen waarbij het alcoholgehalte groter is dan 0,2 promille, was er sprake van aanvullend gebruik van rijgevaarlijke stoffen. In de categorie lichte drinkers is het percentage dat aanvullend andere rijgevaarlijke stoffen gebruikt het grootst. In de categorie zeer zware drinkers wordt procentueel gezien het minst vaak aanvullend gebruik gemaakt van andere rijgevaarlijke stoffen. Uit de verdeling van de betrokkenen bij een verkeersongeval naar leeftijd, blijkt dat alle leeftijdscategorieën vertegenwoordigd zijn. Bestuurders ouder dan 50 jaar zijn in deze studie het kleinst in aantal. Het voorkomen van rijgevaarlijke stoffen in de verschillende leeftijdscategorieën is vergelijkbaar. Verhoudingsgewijs gezien neemt het gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen in vergelijking met drugs toe naarmate de leeftijd hoger is. Bij bestudering van de leeftijd van de verschillende drugs- en geneesmiddelgebruikers valt het op dat met name cannabinoïden door zowel de jongere (vanaf 15 jaar) als relatief oude verkeersdeelnemer (tot 74 jaar) wordt gebruikt. Dit zou te maken kunnen hebben met het gebruik als genotmiddel en de medicinale toepassing van cannabis. Eenzelfde verklaring zou gebruikt kunnen worden voor de aanwezigheid van opiaten bij zowel jonge (vanaf 19 jaar) als oudere verkeersdeelnemers (tot 65 jaar). Morfine bijvoorbeeld wordt in het bloed aangetroffen zowel na gebruik van heroïne als de inname van morfine als pijnstiller. Ook codeïne hoort tot de opiaten en is in geringe hoeveelheden aanwezig in heroïne, maar is daarnaast ook als geneesmiddel verkrijgbaar als middel tegen hoest. Opvallend is de relatief lage gemiddelde leeftijd van verkeersdeelnemers onder invloed van amfetamine-achtige stoffen. Mogelijk bestaat er een verband met het bezoek aan houseparty's, gebruik van onder andere XTC en deelname aan het verkeer. Dit is echter niet in deze studie onderzocht. In het algemeen kan gesteld worden dat de leeftijd van de gebruikers van rijgevaarlijke geneesmiddelen waaronder benzodiazepines enigszins hoger ligt dan de gebruikers van de uitsluitend genotmiddelen als cocaïne en amfetamineachtige stoffen. De bevinding dat het gebruik van drugs en geneesmiddelen als benzodiazepines vermoedelijk een niet te verwaarlozen rol kunnen spelen bij verkeersongevallen blijkt niet alleen uit Nederlandse onderzoeksresuitaten maar ook uit diverse studies uit het buitenland. Hierbij worden met name de groepen opiaten, cocaïne, cannabinoïden en de amfetamine-achtige stoffen genoemd. Wat rijgevaarlijke geneesmiddelen betreft is er de meeste aandacht voor de benzodiazepines, mede bepaald door de grote aantallen gebruikers. In 2001 zijn er in internationaal verband door een werkgroep van the International Council on Alcohol, Drugs and Traffic Safety (ICADTS) echter richtlijnen uitgebracht voor het voorschrijven van een breder scala aan rijgevaarlijke stoffen, waaronder de psychofarmaca en de antihistaminica. Hieruit blijkt dat de aandacht voor rijgevaarlijke stoffen anders dan alcohol internationaal midden in de belangstelling staat. 4.2 Type voertuig, plaats en tijdstip van het verkeersongeval Bij de door ons bestudeerde ongevallen werd er in het merendeel van de gevallen gebruik gemaakt van de auto als voertuig. Dit sluit aan bij de gegevens uit de database van AVV/BG waaruit is af te leiden dat in het algemeen bij personen ouder dan 18 jaar de meeste ongevallen met ernstig letsel plaatsvinden met de auto als voertuig. De verdeling van het aantal door ons onderzochte ongevallen naar politieregio en provincie is uitsluitend bedoeld om de herkomst van de door ons onderzochte bloedmonsters te illustreren. Aangezien niet 14

17 bekend is in hoeverre de selecte groep representatief is voor het totaal aantal voorgekomen ongevallen kunnen hieruit geen conclusies worden getrokken. Uit de verdeling van het aantal ongevallen naar tijdstip van de dag blijkt dat het grootste percentage van de ongevallen uit onze steekproef plaatsvond tussen en uur. Dit sluit aan bij de informatie uit het rapport van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (Rijden onder invloed in Nederland, ) dat de ernstige alcoholongevallen in Nederland sterk geconcentreerd zijn in de weekendnachten, tussen en uur. Uit onze resultaten blijkt dat het aantal drugsgebruikers ten opzichte van gebruikers van rijgevaarlijke geneesmiddelen in dat tijdsinterval het grootst is in vergelijking met andere tijdstippen van de dag. Conclusies De resultaten van dit onderzoek geven aan dat naast het gebruik van alcohol, ook drugs en rijgevaarlijke geneesmiddelen aantoonbaar zijn in een groot deel van de onderzochte bloedmonsters, afkomstig van betrokkenen bij verkeersongevallen. In 83% (802/962) van het aantal bloedmonsters waarin het alcoholpromillage is bepaald, was het bloedalcohoigehalte hoger dan de wettelijk toegestane grens van 0,5 promille. Dit percentage gemeten bij betrokkenen bij verkeersongevallen is aanmerkelijk groter dan het percentage overtreders van ongeveer 4% dat de laatste jaren tijdens landelijke controles gemeten wordt! Het percentage bloedmonsters waarbij naast een alcoholgehalte hoger dan 1,3 promille ook andere rijgevaarlijke stoffen aangetoond zijn, bedroeg 16% (158/962). in 37% (366/993) van de bloedmonsters zijn rijgevaariijke stoffen anders dan alcohol aangetoond. De meest voorkomende groepen rijgevaarlijke stoffen zijn cannabinoïden (aangetoond in 19%) van de bloedmonsters), benzodiazepines (10%), cocaïne (7%), opiaten (5%) en amfetamine-achtige stoffen (3%). Verhoudingsgewijs neemt het gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen in vergelijking met drugs toe naarmate de leeftijd hoger is. Een belangrijk percentage van de ongevallen (43%) vond plaats tussen en uur. Van de door ons geanalyseerde bloedmonsters was 63% afgenomen of vrijdag, zaterdag of zondag. Bij ongeveer driekwart van de onderzochte verkeersongevallen was er sprake van een auto als type voertuig. De resultaten van het onderzoek onderstrepen het belang van de toenemende aandacht voor het rijden onder invoed van andere rijgevaarlijke stoffen dan alcohol. Referenties Handleiding alcoholwetgeving onder redactie van Ton van der Pluijm, zesde herziene druk, 2001 Elsevier bedrijfsinformatie bv. 's-gravenhage. Kencijfers verkeersonveiligheid 2000; Adviesdienst Verkeer en Vervoer. Rijden onder invloed in Nederland, ; Adviesdienst Verkeer en Vervoer. Driving under the influence of alcohol andlor drugs in the Netherlands in view of the German and Belgian legisiation; B.E. Smink, B. Ruiter, K.J. Lusthof, P.G.M. Zweipfenning,- Forensic Science International 120 (2001) Invloed van geneesmiddelen op de rijvaardigheid, Literatuurstudie April 1999, Opgesteld door The toxicological Society of Belgium and Luxembourg VZW (BLT) in opdracht van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid VZW (BIVV), op initiatief van de Staatssecretaris voor Veiligheid. Geneesmiddelen als determinant van ongevallen, R.M.C. Herings Prescribing and dispensing guidelines for medicinal drugs affecting driving performance; International Council on Alcohol, Drugs and Traffic Safety (ICADTS) working group, - march

18 Bijlage 1. Stoffen anders dan alcohol, aangetoond in de onderzochte bloedmonsters. Opiaten codeïne fentanyl morfine normorfine noscapine tramadol Cannabinoïden 1 1-hydroxy-delta-g-THC (11-0 H-THC) 9-carboxy-1 1 -nor-delta-9- THC (THC-COOH) delta-9-thc (THC) Anti-epileptica en barbituraten 10, 11 -dihydroxy carbamazepine carbamazepine carbamazepine-1 0, 11 - epoxide fenobarbital fenytoine thiopental Benzodiazepines (incl. Omzettingsprodukten) 3-hydroxy bromazepam 7-aceetamido cionazepam 7-amino cionazepam 7-amino flunitrazepam 7-amino nitrazepam alprazolam bromazepam chloordiazepoxide clobazam cionazepam demoxepam desalkyl flurazepam desmethyl chloordiazepoxide desmethyl clobazam desmethyl diazepam diazepam forazepam lormetazepam medazepam midazolam nitrazepam oxazepam temazepam zolpidem zopicion Amfetamine-achtige stoffen 1-fenylethylamine amfetamine MBDB MDA MDMA methylamfetamine methyifenidaat Antihistaminica alimemazine alimemazine metaboliet bromfeniramine cetirizine hydroxyzine Psychofarmaca (tricyclische antidepressiva en overige psychofarmaca) amitriptyline clomipramine clozapine desmethyl clomipramine fluoxetine fluvoxamine levomepromazine lithium loxapine maprotiline mepromazine mianserine mirtazepine moclobemide nortriptyline paroxetine perfenazine pipamperon trazodone venlafaxine zuclopenthixol Cocaïne en omzettingspodukt benzoylecgonine coca'ine methylecgonine Metadon methadon Overige (niet rijgevaarlijke) chemische stoffen 3-hydroxy-cotinine amiodarone benzoezuur cefazoline chlooramfenicol chloortalidon chioroquine clofibraat coffeïne cotinine desethyl iidocaine 2,6-xylidine diclofenac diltiazem disuifiram fenofibraat flecainide flubendazole furosemide glibenclamide gliciazide hydrochloorthiazide ibuprofen lidocaïne metoclopramide mivacurium naproxen nicotine nifedipine paracetamol piroxicam propyphenazone ranitidine sildenafil sulbutiamine tolbutamide warfarine zipeprol 16

19 vervolg bijlage 1 Toelichting Overige (niet rijgevaarlijke) chemische stoffen: naam 3-hydroxy-cotinine amiodarone benzoezuur cefazoline chlooramfenicol chloortalidon chioroquine clofibraat coffeïne cotinine desethyl lidocaine 2,6-xylidine diclofenac diltiazem disulfiram fenofibraat flecainide flubendazole furosemide glibenclamide gliclazide hydrochloorthiazide ibuprofen lidocaïne metoclopramide mivacurium naproxen nicotine nifedipine paracetamol piroxicam propyphenazone ranitidine sildenafii sulbutiamine tolbutamide warfarine zipeprol soort middel omzettingsprodukt van nicotine anti-arrythmica o.a. farmaceutische hulpstof antibacterieel middel antibacterieel middel diureticum o.a. malariamiddellantirheumatica antilipaemica bestanddeel van koffie,thee,chocola omzettingsprodukt van nicotine omzettingjsprodukt van lidocaïne omzettingsprodukt van lidocaïne pijnstiller o.a. anti-arrythmica ontwenningsmiddel antilipaemica anti-arrythmica antihelmintica diureticum bloedglucoseverlagend middel bloedglucoseverlagend middel diureticum pijnstiller o.a. lokaal verdovend middel, versnijdingsmiddel maagdarm middel spierrelaxantia pijnstiller bestandeel van tabak o.a. antihypertensivum pijnstiller pijnstiller, antirheumaticum pijnstiller maagdarm middel vasodilatantia vitamine bloedglucoseverlagend middel anticoaguiantia middel tegen hoest 17

DRUGS OF ABUSE. Casus: Een sollicitant moet worden getest maar had een feestje de avond te voor. Graag een screening en uw commentaar.

DRUGS OF ABUSE. Casus: Een sollicitant moet worden getest maar had een feestje de avond te voor. Graag een screening en uw commentaar. DOA Ronde 2010.1A Casus: Een sollicitant moet worden getest maar had een feestje de avond te voor. Graag een screening en uw commentaar. Samenstelling: urine gespiked met ethanol 535 mg/l en ranitidine

Nadere informatie

DRUGS OF ABUSE. Samenstelling: urine gespiked met MDEA 1564 µg/l, diazepam 658 µg/l en ethanol 974 mg/l.

DRUGS OF ABUSE. Samenstelling: urine gespiked met MDEA 1564 µg/l, diazepam 658 µg/l en ethanol 974 mg/l. DOA Ronde 2012.2 A Casus: Fictieve casus dus graag drugstest ook als dit normaal niet uw lab policy zou zijn: Urine van een jongere binnen gebracht bij de SEH post van een ziekenhuis. Graag een screening

Nadere informatie

Advies expertgroep middelen en geweld. 1. Inleiding. 2. Vraagstelling

Advies expertgroep middelen en geweld. 1. Inleiding. 2. Vraagstelling Advies expertgroep middelen en geweld Bijeenkomst 12 december 2012, 12.30-16.00 uur Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag 5 tabruari 2013 Onalcenmerk 1. Inleiding In maart 2011 heeft de Minister van

Nadere informatie

KKGT DRUGS OF ABUSE. DOA Ronde A

KKGT DRUGS OF ABUSE. DOA Ronde A DOA Ronde 2013.1 A Casus: Fictieve casus dus graag drugstest ook als dit normaal niet uw lab policy zou zijn: Patiënt heeft op de zwarte markt pillen gekocht om te kunnen slapen. Graag een screening en

Nadere informatie

Klinisch Farmacologische en Toxicologische bepalingen voor externe aanvragers

Klinisch Farmacologische en Toxicologische bepalingen voor externe aanvragers Klinische Farmacologie en Apotheek VUmc Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) Klinisch Farmacologische en Toxicologische bepalingen voor externe aanvragers In de onderstaande tabel staan de

Nadere informatie

Inleiding. 2. Vraagstelling. Advies expertgroep middelen. geweld

Inleiding. 2. Vraagstelling. Advies expertgroep middelen. geweld Advies expertgroep middelen Bijeenkomst 12 december 2012, 12.30-16.00 uur Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag en geweld Datum 5 februari 2013 Ons kenmerk 1. Inleiding In maart 2011 heeft de Minister

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Turfmarkt 147

Nadere informatie

Geneesmiddelen in het verkeer

Geneesmiddelen in het verkeer Geneesmiddelen in het verkeer 2013, Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) www.medicijngebruik.nl Tekst en realisatie mw. E. Dik, apotheker IVM Vormgeving Dickhoff Design Het IVM heeft de grootst

Nadere informatie

GENERIEKE NAAM SLIKKLACHTEN SONDEVOEDING

GENERIEKE NAAM SLIKKLACHTEN SONDEVOEDING Medicatie via sonde GENERIEKE NAAM SLIKKLACHTEN SONDEVOEDING acenocoumarol acetylcysteïne bruistablet. bruistablet acetazolamide aciclovir overleg met apotheker; eventueel suspensie 40 mg/ml verkrijgbaar

Nadere informatie

Overzicht preferente geneesmiddelen Achmea en Agis 2010

Overzicht preferente geneesmiddelen Achmea en Agis 2010 Overzicht preferente geneesmiddelen Achmea en Agis 2010 In deze lijst vindt u de door de zorgverzekeraars van Achmea (Zilveren Kruis Achmea, Groene Land Achmea, DVZ Zorgverzekeringen, OZF Achmea, Interpolis,

Nadere informatie

Alcohol / WMG / 8 WVW

Alcohol / WMG / 8 WVW Alcohol / WMG / 8 WVW De app helpt je de incidenten 'Geweld onder invloed van alcohol en drugs (3 stoffen + alcohol)' en 'Drugs en alcohol in het verkeer' af te werken. De meest voorkomende situaties zijn

Nadere informatie

DRUGS OF ABUSE. In deze ronde werd GHB door 17 van de 67 deelnemers aangetoond en door 16 gekwantificeerd.

DRUGS OF ABUSE. In deze ronde werd GHB door 17 van de 67 deelnemers aangetoond en door 16 gekwantificeerd. DOA Ronde 2014.1A Casus: Fictieve casus dus graag drugstest ook als dit normaal niet uw lab policy zou zijn: Patiënt komt bij vroeg in de ochtend, bij de SEH, werd wakker en voelde zich niet goed. Dacht

Nadere informatie

Verkeersveiligheidsmonitor. Gemeente Slochteren

Verkeersveiligheidsmonitor. Gemeente Slochteren Verkeersveiligheidsmonitor Gemeente Slochteren INHOUDSOPGAVE Trend 3 Algemene ontwikkeling van het totale aantal slachtoffers... 3 Ontwikkeling aantal verkeersdoden (geïndexeerd) ten opzichte van het referentiegebied

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving ϕ1 Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

De 3 killers in het verkeer Miran Scheers Directeur Kenniscentrum Verkeersveiligheid Studiedag CPS 8 november 2012

De 3 killers in het verkeer Miran Scheers Directeur Kenniscentrum Verkeersveiligheid Studiedag CPS 8 november 2012 De 3 killers in het verkeer Miran Scheers Directeur Kenniscentrum Verkeersveiligheid Studiedag CPS 8 november 2012 Beschikbare bronnen om het verkeersveiligheidsbeleid te oriënteren - verkeersongevallenstatistieken

Nadere informatie

Lijst van de bijlagen

Lijst van de bijlagen Lijst van de bijlagen BIJLAGE 1 Uittreksel uit: Council Directive of 29 July 1991 on driving licences (91/439/EEC) BIJLAGE 2 Uittreksel uit: Richtlijn van de Raad van 29 juli 1991 betreffende het rijbewijs

Nadere informatie

Instructie voor de interpretatie van de urinecontroles. Teamleiding laboratorium SHO Centra voor medische diagnostiek 088-999 7001

Instructie voor de interpretatie van de urinecontroles. Teamleiding laboratorium SHO Centra voor medische diagnostiek 088-999 7001 Instructie voor de interpretatie van de urinecontroles Teamleiding laboratorium 088-999 7001 ALGEMEEN De uitvoering van de urinecontroles kan geschieden met behulp van sneltesten of een analyse door het

Nadere informatie

SEH-behandelingen naar aanleiding van GHBgebruik

SEH-behandelingen naar aanleiding van GHBgebruik SEH-behandelingen naar aanleiding van GHBgebruik H. Valkenberg Uitgegeven door Stichting Consument en Veiligheid Postbus 75169 1070 AD Amsterdam Maart 2012 Bij de samenstelling van deze publicatie is de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 859 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs Nr. 3 MEMORIE

Nadere informatie

Alcohol / WMG / 8 WVW

Alcohol / WMG / 8 WVW Alcohol / WMG / 8 WVW De app helpt je de incidenten 'Geweld onder invloed van alcohol en drugs (3 stoffen + alcohol)' en 'Drugs en alcohol in het verkeer' af te werken. De meest voorkomende situaties zijn

Nadere informatie

Infosheet Drugs in het verkeer

Infosheet Drugs in het verkeer Infosheet Drugs in het verkeer In dit infosheet schetsen de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), het Trimbos-instituut en stichting TeamAlert (verkeersveiligheidsorganisatie

Nadere informatie

Sectie Kwaliteitsbewaking Klinische Geneesmiddelanalyse en Toxicologie. Beleidsplan 2010-2012

Sectie Kwaliteitsbewaking Klinische Geneesmiddelanalyse en Toxicologie. Beleidsplan 2010-2012 Sectie Kwaliteitsbewaking Klinische Geneesmiddelanalyse en Toxicologie Opgericht te Den Haag 12 april 1984 Beleidsplan 2010-2012 Missie De sectie Kwaliteitsbewaking Klinische Geneesmiddelanalyse en Toxicologie

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 16916 22 september 2011 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden

Nadere informatie

ECLI:NL:RBZLY:2012:BV2065

ECLI:NL:RBZLY:2012:BV2065 ECLI:NL:RBZLY:2012:BV2065 Instantie Datum uitspraak 25-01-2012 Datum publicatie 27-01-2012 Zaaknummer Awb 11/2032 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Rechtbank Zwolle-Lelystad Bestuursrecht

Nadere informatie

Verkeersdeelname: oxazepam cat. III I 1987

Verkeersdeelname: oxazepam cat. III I 1987 Verkeersdeelname: oxazepam cat. III I 1987 BAC = bloedalcoholconcentratie, BIVV = Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid, DRUID = Driving under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines, ICADTS

Nadere informatie

Instructie voor de interpretatie van het middelenonderzoek. Versie 4, dec 2016

Instructie voor de interpretatie van het middelenonderzoek. Versie 4, dec 2016 Instructie voor de interpretatie van het middelenonderzoek Versie 4, dec 2016 Teamleiding laboratorium 088-999 7001 ALGEMEEN De uitvoering van het middelenonderzoek kan geschieden met behulp van sneltesten

Nadere informatie

Rijden onder invloed in Zuid-Holland, 1992-1993

Rijden onder invloed in Zuid-Holland, 1992-1993 Rijden onder invloed in Zuid-Holland, 1992-1993 De ontwikkelinr van het alcoholgebruik van automobilisten in }veekendnachten R-93-49 M.P.M. Mathijssen Leidschendam. 1993 Stichting Wetenschappelijk Onderzoek

Nadere informatie

Advies analytische grenswaarden 1 voor drugs

Advies analytische grenswaarden 1 voor drugs Advies analytische grenswaarden 1 voor drugs In het kader van de voorgenomen wetswijziging van de Wegenverkeerswet 1994 26 juni 2014 1 Nullimieten genoemd in Kamerstukken 32 859-Wijziging van de Wegenverkeerswet

Nadere informatie

Op de voordracht van Onze Minister van Veiligheid en Justitie van 2015, directie Wetgeving en Juridische Zaken, nr. ;

Op de voordracht van Onze Minister van Veiligheid en Justitie van 2015, directie Wetgeving en Juridische Zaken, nr. ; Besluit van houdende regels over de voorlopige selectiemiddelen en de bewijsmiddelen die ter vaststelling van het gebruik van alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer kunnen worden ingezet en aanwijzing

Nadere informatie

Doseeradviezen: zie SAP (klik op tekst onder uitslagen in kolom opmerkingen vakspecialist ) of laboratoriumapotheker telefoon: 043-3874722.

Doseeradviezen: zie SAP (klik op tekst onder uitslagen in kolom opmerkingen vakspecialist ) of laboratoriumapotheker telefoon: 043-3874722. Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie Openingstijden laboratorium: werkdagen: 8.30-17.00 uur. Adres: Academisch Ziekenhuis Maastricht Postbus 5800 6202

Nadere informatie

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015 Work related road safety trends and analysis in Belgium PRAISE Madrid - October 1, 2015 Study conducted by BRSI support of the Fund for Occupational Accidents analysis of 81.080 accidents (period 2008-2012)

Nadere informatie

Dutch summary. (Nederlandse samenvatting)

Dutch summary. (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) 151 152 1. Inleiding Rijden onder invloed van alcohol en/of drugs is een belangrijke oorzaak van verkeersongelukken. Al is alcohol de belangrijkste veroorzaker

Nadere informatie

Rijden onder invloed in Flevoland,

Rijden onder invloed in Flevoland, Rijden onder invloed in Flevoland, 1992-1993 M.P.M. Mathijssen I C10454 Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV R-93-46 Rijden onder invloed in Flevoland, 1992-1993 De ontwikkeling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 844 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met verlaging van de wettelijke alcohollimiet voor beginnende bestuurders Nr. 5 ADVIES

Nadere informatie

Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs

Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs MEMORIE VAN TOELICHTING 1. Inleiding Dit wetsvoorstel heeft tot doel de aanpak

Nadere informatie

Drug Facilitated Sexual Assault. dr. Ingrid Bosman, toxicoloog

Drug Facilitated Sexual Assault. dr. Ingrid Bosman, toxicoloog Drug Facilitated Sexual Assault dr. Ingrid Bosman, toxicoloog DFSA en toxicologie Twee vrouwen melden zich bij de politie. Ze zouden tijdens het uitgaan zijn bedwelmd en verkracht. Ze vermoeden dat er

Nadere informatie

Reikwijdte Bestemd voor interne (NWZ specialisten) en externe aanvragers

Reikwijdte Bestemd voor interne (NWZ specialisten) en externe aanvragers Doel Aanwijzingen voor het aanvragen van bloed- en urinespie bepalingen van geneesmiddelen in geval van therapeutic drug monitoring (reguliere controle) of toxicologie. Reikwijdte Bestemd voor interne

Nadere informatie

videosurveillance minder doden en gewonden

videosurveillance minder doden en gewonden videosurveillance Een groep automobilisten en motorrijders rijdt véél te hard op de Nederlandse wegen. Daar blijft het vaak niet bij. Ze maken zich vaak ook schuldig aan bumperkleven, agressief rijden,

Nadere informatie

SAMENVATTING. Speerpunt gordel. Achtergrond en doel perceptieonderzoek

SAMENVATTING. Speerpunt gordel. Achtergrond en doel perceptieonderzoek SAMENVATTING Achtergrond en doel perceptieonderzoek Het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM) is onderdeel van het Openbaar Ministerie en valt onder het Ministerie van Justitie. Het is het

Nadere informatie

FQ Referentiewaarden OLVG Oost West Klinisch farmaceutisch en Toxicologisch laboratorium Publicatiedatum: April 2017 Pagina 1 van 10

FQ Referentiewaarden OLVG Oost West Klinisch farmaceutisch en Toxicologisch laboratorium Publicatiedatum: April 2017 Pagina 1 van 10 FQ 4300-2 Referentiewaarden LVG Publicatiedatum: April 2017 Pagina 1 van 10 Acenocoumarol 30 90 µg/l 100 µg/l Aceton 1,0 20 mg/l 200 mg/l : B-NaF/Kox Aceton DM 100-600 mg/l : Aceton alcoholist 40 150 mg/l

Nadere informatie

Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs

Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs MEMORIE VAN TOELICHTING 1. Inleiding Dit wetsvoorstel heeft tot doel de aanpak

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1998 1999 26 115 Meerjarenprogramma Verkeersveiligheid 1998 2002 Nr. 11 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

RIJDEN ONDER INVLOED. Docent Mr H. Oldenhof Datum 24 augustus 2007 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch

RIJDEN ONDER INVLOED. Docent Mr H. Oldenhof Datum 24 augustus 2007 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch RIJDEN ONDER INVLOED Docent Mr H. Oldenhof Datum 24 augustus 2007 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch Rijden onder invloed. Systematiek wet. Rekenen met glazen in plaats van promilages. Argumenten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 859 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs Nr. 9 NADER VERSLAG

Nadere informatie

Vanaf nu leverbaar in Aurobindo verpakking

Vanaf nu leverbaar in Aurobindo verpakking ACENOCOUMAROL AUROBINDO TABLET 1 MG (STRIP) 100 ST NL52054153 21483=50674 14567423 ACETYLSALICYLZUUR CARDIO AUROBINDO DISPER TABLET 80 MG 30 ST NL50126630 102607 15429784 ACICLOVIR AUROBINDO DISPER TABLET

Nadere informatie

Datum 8 juni 2016 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over nader onderzoek naar het verband tussen het gebruik van bepaalde medicijnen en agressie

Datum 8 juni 2016 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over nader onderzoek naar het verband tussen het gebruik van bepaalde medicijnen en agressie 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische

Nadere informatie

Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie MUMC+

Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie MUMC+ Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie Openingstijden laboratorium: werkdagen: 8.30 17.00 uur. Adres: Academisch Ziekenhuis Maastricht Postbus 5800 6202

Nadere informatie

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 23694 23 december 2011 Richtlijn rijden onder invloed, artt. 8 leden 2 t/m 4, 162 en 163 WVW 1994 (polarisnummer 5.22)

Nadere informatie

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work. De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

WAT ZEGT DE WET OVER ALCOHOL EN DRUGS IN HET VERKEER?

WAT ZEGT DE WET OVER ALCOHOL EN DRUGS IN HET VERKEER? WAT ZEGT DE WET OVER ALCOHOL EN DRUGS IN HET VERKEER? 2016 Rijden onder invloed van illegale drugs is verboden. Ook het gebruik van alcohol in het verkeer is gereglementeerd. Wat gebeurt er als men toch

Nadere informatie

Geneesmiddelen en drugs in het Nederlandse verkeer

Geneesmiddelen en drugs in het Nederlandse verkeer Geneesmiddelen en drugs in het Nederlandse verkeer Dr. S. Houwing & dr. M.P. Hagenzieker D-2013-3 Geneesmiddelen en drugs in het Nederlandse verkeer Resultaten van het Europese onderzoeksproject DRUID

Nadere informatie

Interpolis ZorgActief Geneesmiddelen 2013

Interpolis ZorgActief Geneesmiddelen 2013 Interpolis ZorgActief Geneesmiddelen 2013 Lijst met aangewezen preferente geneesmiddelen Dit is de lijst met door Achmea aangewezen preferente geneesmiddelen vanaf 1 januari 2013. Ook staan hier de middelen

Nadere informatie

Rijden onder invloed in Nederland in

Rijden onder invloed in Nederland in Rijden onder invloed in Nederland in 1999-2006 Ontwikkeling van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten Mei 2007 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijden onder invloed in Nederland

Nadere informatie

Stilnoct Zolpidem 10mg 2,4 0,5-3 - Kortwerkend Rohypnol Flunitrazepam 1mg 16-35 ** 1,2 +

Stilnoct Zolpidem 10mg 2,4 0,5-3 - Kortwerkend Rohypnol Flunitrazepam 1mg 16-35 ** 1,2 + De benzodiazepinen vormen de op een na meest voorgeschreven groep geneesmiddelen in Nederland. In een gemiddelde huisartsenpraktijk krijgt ongeveer 10% van de patiënten één of meer keer per jaar een benzodiazepine

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Geneesmiddelen in het verkeer

Geneesmiddelen in het verkeer Geneesmiddelen in het verkeer 2016, Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) www.medicijngebruik.nl Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door Verkeerswijzer Groningen. Tekst en realisatie mw.

Nadere informatie

Het effect van alcohol-, drugs- en geneesmiddelengebruik op het letselrisico van automobilisten

Het effect van alcohol-, drugs- en geneesmiddelengebruik op het letselrisico van automobilisten Het effect van alcohol-, drugs- en geneesmiddelengebruik op het letselrisico van automobilisten M.P.M. Mathijssen, drs. M.J. Koornstra & dr. J.J.F. Commandeur R-2002-14 Het effect van alcohol-, drugs-

Nadere informatie

32 859 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs

32 859 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs 32 859 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met het verbeteren van de aanpak van het rijden onder invloed van drugs Nota naar aanleiding van het nader verslag Met belangstelling hebben wij

Nadere informatie

Zin en onzin van drugsanalyses SNELTESTEN

Zin en onzin van drugsanalyses SNELTESTEN Zin en onzin van drugsanalyses SNELTESTEN symposium MDI, 11 december 2015 Ed Pennings The Maastricht Forensic Institute Maastricht University Kenmerken Stel er staat een koe in de wei, dan staan er 4 poten.

Nadere informatie

PROGRAMMA Toelichting Inschrijving

PROGRAMMA Toelichting Inschrijving Kwaliteitsbewaking Klinische Geneesmiddelanalyse en Toxicologie Sectie van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek PROGRAMMA 2016 Toelichting Inschrijving Postbus 43100, 2504 AC

Nadere informatie

Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers

Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers Wat is het doel van de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers? Met de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers wil het kabinet het geweld onder invloed van

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2008 433 Wet van 24 oktober 2008 tot wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met de invoering van een recidiveregeling voor ernstige verkeersdelicten

Nadere informatie

Definitieve resultaten Bob-eindejaarscontroles

Definitieve resultaten Bob-eindejaarscontroles PERSBERICHT 07 februari 2013 Definitieve resultaten Bob-eindejaarscontroles Na zes weken sensibilisering en alcoholcontroles op de weg, maakt het Kenniscentrum voor de Verkeersveiligheid van het BIVV de

Nadere informatie

1. Een handgeschreven notitie maart 2010 met Bijlage bij 19 maart. Bijlage 2 Inventarislijst

1. Een handgeschreven notitie maart 2010 met Bijlage bij  19 maart. Bijlage 2 Inventarislijst Bijlage 2 Inventarislijst Nr. Document Beoordeling Wob Afzender Ontvanger 1. Een handgeschreven notitie over concept advies 2. Email 19 maart 2010 met als onderwerp: Voorzet BS 19mrt2010 Mvt drugs in verkeer.doc;

Nadere informatie

ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER

ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER Gemeente Breda Claudius Prinsenlaan 10 4811 DJ Breda Postbus 90156, 4800 RH Breda N: Kenneth Wilson T: 06 30735070 E: k.wilson@breda.nl W: www.breda.nl ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN,

Nadere informatie

De keten van lijkschouw tot gerechtelijke sectie

De keten van lijkschouw tot gerechtelijke sectie De keten van lijkschouw tot gerechtelijke sectie Toxicologisch onderzoek tijdens de lijkschouw Auteurs Manon Ceelen Tina Dorn Udo Reijnders GGD Amsterdam, 20 december 2017 Leden begeleidingscommissie Prof.

Nadere informatie

Forensisch toxicologisch onderzoek

Forensisch toxicologisch onderzoek Forensisch toxicologisch onderzoek Dr. E.J.M. Pennings, toxicoloog en gerechtelijk deskundige, The Maastricht Forensic Institute, Universiteit Maastricht Samenvatting Forensisch toxicologisch onderzoek

Nadere informatie

Rijden onder invloed in de provincie Flevoland, 1993-1996

Rijden onder invloed in de provincie Flevoland, 1993-1996 Rijden onder invloed in de provincie Flevoland, 1993-1996 Ontwikkeling van het alcoholgebruik door automobilisten in weekendnachten R-96-48 M.P.M. Mathijssen Leidschendam, 1996 Stichting Wetenschappelijk

Nadere informatie

4 BEVELEN EN OVERTREDINGEN

4 BEVELEN EN OVERTREDINGEN 4 BEVELEN EN OVERTREDINGEN 46 4.1 Bevoegde personen Bevoegde personen kunnen het verkeer regelen en bevelen geven waaraan je onmiddellijk gevolg moet geven. Dit zijn de belangrijkste: Een arm of beide

Nadere informatie

Rijden onder invloed in de provincie Utrecht, 1995-1996

Rijden onder invloed in de provincie Utrecht, 1995-1996 Rijden onder invloed in de provincie Utrecht, 1995-1996 Ontwikkeling van het alcoholgebruik door automobilisten in weekendnachten R-96-28 M.P.M. Mathijssen Leidschendam, 1996 Stichting Wetenschappelijk

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 1997 1998 Nr. 239 24 112 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 (wijziging van de regelingen van de invordering en inhouding van rijbewijzen en de bijkomende

Nadere informatie

THEMADOSSIER VERKEERSVEILIGHEID NR. 4 DRUGS EN GENEESMIDDELEN IN HET VERKEER. Kenniscentrum Verkeersveiligheid

THEMADOSSIER VERKEERSVEILIGHEID NR. 4 DRUGS EN GENEESMIDDELEN IN HET VERKEER. Kenniscentrum Verkeersveiligheid THEMADOSSIER VERKEERSVEILIGHEID NR. 4 DRUGS EN GENEESMIDDELEN IN HET VERKEER Kenniscentrum Verkeersveiligheid Drugs en geneesmiddelen in het verkeer Themadossier verkeersveiligheid nr 4 (2015) D/2015/0779/48

Nadere informatie

Indeling verkeersovertredingen en alcohol, drugs en geneesmiddelen 14

Indeling verkeersovertredingen en alcohol, drugs en geneesmiddelen 14 Indeling verkeersovertredingen en alcohol, drugs en geneesmiddelen 14 Indeling van de verkeersovertredingen 14.1 De verkeerswet bepaalt vier graden van overtredingen, volgens het gevaar dat ze opleveren.

Nadere informatie

PERSBERICHT 25 januari 2012. Definitieve resultaten eindejaarscontroles

PERSBERICHT 25 januari 2012. Definitieve resultaten eindejaarscontroles PERSBERICHT 25 januari 2012 Definitieve resultaten eindejaarscontroles Na zes weken sensibilisering en alcoholcontroles op de weg, maakt het Observatorium voor de Verkeersveiligheid van het BIVV de eindbalans

Nadere informatie

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering

Nadere informatie

Gene Zever. Dr. Apr. Sarah Wille NICC

Gene Zever. Dr. Apr. Sarah Wille NICC Gene Zever Dr. Apr. Sarah Wille NICC Overzicht presentatie Waarom drugs opsporen in speeksel? Welk nut heeft een bijkomende analyse in het laboratorium? Zijn de huidige speekseltesten zever of gene zever?

Nadere informatie

Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Directoraat-Ceneraal Rijkswaterstaat. Directie Oost-Nederland. Bibliotheek. Nr.

Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Directoraat-Ceneraal Rijkswaterstaat. Directie Oost-Nederland. Bibliotheek. Nr. Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Ceneraal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland Bibliotheek Nr.WE1410-131/VII ON PI : ig NOTA betr. Aannames m.b.t. de ontwikkeling van de verkeersveiligheid

Nadere informatie

Geneesmiddelen in het verkeer

Geneesmiddelen in het verkeer Geneesmiddelen in het verkeer 2008 DGV DGV Nederlands instituut voor verantwoord medicijngebruik www.medicijngebruik.nl Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door het ministerie van VWS. Tekst en realisatie

Nadere informatie

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland SWOV-Factsheet Verkeersdoden in Nederland Deze factsheet schetst hoe het aantal verkeersdoden in Nederland zich sinds heeft ontwikkeld. Het aantal verkeersdoden in Nederland vertoont, na een stijging in

Nadere informatie

kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2015-05-06 pagina 1/4 Commissieplan 2015 Platform 8717050003 Alcoholslot

kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2015-05-06 pagina 1/4 Commissieplan 2015 Platform 8717050003 Alcoholslot kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2015-05-06 pagina 1/4 Commissieplan 2015 Platform 8717050003 Alcoholslot 5 NORMCOMMISSIE NEN Elektrische Installaties Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6

Nadere informatie

Verkeersveiligheidsonderzoek naar jongeren in het verkeer. Actuele stand van zaken op basis van de politieregistratie

Verkeersveiligheidsonderzoek naar jongeren in het verkeer. Actuele stand van zaken op basis van de politieregistratie Verkeersveiligheidsonderzoek naar jongeren in het verkeer Actuele stand van zaken op basis van de politieregistratie September 2017 Verkeersveiligheidsonderzoek naar jongeren in het verkeer Actuele stand

Nadere informatie

Vlot in het verkeer! Vlot door de mazen van het net?

Vlot in het verkeer! Vlot door de mazen van het net? Vlot in het verkeer! Vlot door de mazen van het net? Prof. Alain Verstraete Ghent, Belgium Hoe drugs rijden beïnvloeden Video http://www.youtube.com/watch?v=ixipexkggpy Overzicht Effecten van drugs op

Nadere informatie

Gene Zever. Dr. Apr. Sarah Wille NICC

Gene Zever. Dr. Apr. Sarah Wille NICC Gene Zever Dr. Apr. Sarah Wille NICC Overzicht presentatie Waarom drugs opsporen in speeksel? Welk nut heeft een bijkomende analyse in het laboratorium? Zijn de huidige speekseltesten zever of gene zever?

Nadere informatie

Theorieboek rijbewijs B

Theorieboek rijbewijs B Theorieboek rijbewijs B theorieboek personenauto 1 Colofon 2019 ANWB bv, Den Haag, www.anwb.nl 2 e druk Alle rechten voorbehouden ISBN: 978-90-18-04554-8 theorieboek NUR: 462 Productie: Uitgeverij Smit

Nadere informatie

Europese Privacy Verordening (EPV) Een wet met Tanden

Europese Privacy Verordening (EPV) Een wet met Tanden Europese Privacy Verordening (EPV) Een wet met Tanden WBP en EPV grote verschillen? WBP Transparantie X X Proportionaliteit X X Doelbinding X X Subsidiariteit X X Accountability en auditability Boetes

Nadere informatie

MDMA-doden bij het NFI. Dr. Klaas Lusthof Forensisch Toxicoloog NFI

MDMA-doden bij het NFI. Dr. Klaas Lusthof Forensisch Toxicoloog NFI MDMA-doden bij het NFI Dr. Klaas Lusthof Forensisch Toxicoloog NFI 10 juni 2015 Forensische Toxicologie binnen het NFI 2 Afdeling medisch forensisch onderzoek 60 medewerkers Toxicologen: 7 Lab toxicologie

Nadere informatie

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Datum 12 december 2011 Bijlage(n) - Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Achtergrond Het kabinet is voornemens de maximumsnelheid op autosnelwegen te verhogen naar 130

Nadere informatie

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children 1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 3278 23 januari 2017 Advies Raad van State inzake het ontwerpbesluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer Nader

Nadere informatie

Fietsongevallen en alcohol

Fietsongevallen en alcohol Fietsongevallen en alcohol Ongevalscijfers Samenvatting Jaarlijks vinden gemiddeld 2.700 behandelingen plaats op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een ziekenhuis in verband met letsel opgelopen

Nadere informatie

en detectietijden van drugs in bloed, speeksel en urine: analytische, medico- legale en ethische aspecten

en detectietijden van drugs in bloed, speeksel en urine: analytische, medico- legale en ethische aspecten Cut-offs en detectietijden van drugs in bloed, speeksel en urine: analytische, medico- legale en ethische aspecten Prof. Dr. A. Verstraete Laboratorium voor Klinische Biologie UZ Gent Overzicht Factoren

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

Omzendbrief nr. COL 4/2004 van het College van Procureursgeneraal bij de Hoven van Beroep

Omzendbrief nr. COL 4/2004 van het College van Procureursgeneraal bij de Hoven van Beroep COLLEGE VAN PROCUREURS-GENERAAL Brussel, le 27 février 2004. Omzendbrief nr. COL 4/2004 van het College van Procureursgeneraal bij de Hoven van Beroep Mijnheer/Mevrouw de Procureur-generaal, Mijnheer de

Nadere informatie

GENEESMIDDELEN EN RIJVAARDIGHEID

GENEESMIDDELEN EN RIJVAARDIGHEID GENEESMDDELEN EN RJVAARDGHED R.A. Bredewoud Hoofd medische zaken CBR Postbus 3014, 2280 GA Rijswijk nleiding Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) is als organisatie vooral bekend vanwege het

Nadere informatie

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development

Nadere informatie

Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers

Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers Q & A Wet middelenonderzoek bij geweldplegers Wat is het doel van de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers? Met de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers wil het kabinet het geweld onder invloed van

Nadere informatie

Beknopte beschrijving van het alcoholgebruik van automobilisten in weekeindnachten

Beknopte beschrijving van het alcoholgebruik van automobilisten in weekeindnachten RIJDEN ONDER INVLOED IN DE PROVINCIE NOORD-BRABANT. NAJAAR 1991 Beknopte beschrijving van het alcoholgebruik van automobilisten in weekeindnachten R- 91-63 M.P.M. Ma thij ssen Leidschendam, 1991 Stichting

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 30 324 Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 in verband met de invoering van een puntenstelsel rijbewijzen Nr. 17 WIJZIGINGEN VOORGESTELD DOOR

Nadere informatie