Milieu-aspecten van ICT: De vieze kanten van een schone sector
|
|
- Bart Hermans
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Milieu-aspecten van ICT: De vieze kanten van een schone sector Nederlandse Vrouwen Raad, Utrecht, 29 Mei 2008 Tineke M. Egyedi Delft University of Technology 1 Faculty of Technology, Policy and Management
2 Wat bedoelen we met ICT? Informatie- en CommunicatieTechnologie Internet Computers: chips, bedrading, etc. Software: tekstverwerking, spelen telemetrie Beeldschermen Printers, boxen, fax, scanner Telecommunicatie-randapparatuur: telefoon, Kabels, antennes, 2
3 Doel: focus op milieu ICT als milieuprobleem ICT als oplosser van milieuproblemen Invalshoek standaarden Aanzet aanbevelingen 3
4 ICT als milieuprobleem Fase in levenscyclus Ontwerp Productie Gebruik Afval Gehele levenscyclus 4
5 ICT-Productie Zware metalen zoals lood, cadmium, kwik, tin, kobalt, koper, platinum Plastics: PVC & broomhoudende vlamvertragers Energie voor productie 5
6 ICT-Gebruik: m.n. electriciteit The Internet begins with coal (Mills, 1999) 7,3 % energieverbruik NL in 2007 Datacentra in 2007 meer geld aan energie dan apparatuur % servers ongebruikt - maar aan 6
7 Energiebeheer computer* Vermogen computer met monitor watt 7
8 Keurmerken en labels Energy label: EU verplicht informatielogo Europees Ecolabel: milieukeurmerk 8
9 ICT-Afval Elk jaar miljoen ton e-waste* Gezondheid en arbeidverhoudingen arbeiders Dumpen, gif in grond en drinkwater 9
10 Recycling en hergebruik Recycling: Besluit wit- en bruingoed Hergebruik Cradle to cradle van McDonough & Braungart reduce, reuse and recycle? downcycling vanwege monsterlijke hybrides 10
11 ICT-Ontwerp Gifvrije computers* Energie: Software strak programmeren ** Sun-Ray computer 4 Watt *** Cradle-to-cradle: op hergebruik ontworpen 11
12 Keten-benadering Maatschappelijk verantwoord ondernemen Milieu-management standaard OESO richtlijnen voor Multinationals Social Responsibility Wet Openbaarheid productie en Ketens (WOK) makeitfair*: inclusief delven grondstoffen 12
13 ICT als oplosser van milieuproblemen ICT inzetten voor milieu Vervangende ICT Thuiswerken en teleconferencing? De-materialisatie i.p.v. brief of Encyclopedie 13
14 Oplossingsrichtingen Wet- en regelgeving Initiatieven burgers en NGOs Maatschappelijk verantwoord ondernemen Subsidies milieu-innovaties Open standaarden als aanknopingspunt 14
15 Open standaarden als extra instrument? Vrijwillig toegepast Compromis tussen belangrijke partijen Twee invalshoeken Milieu-belang meenemen in alle ICT-standaarden* Interoperabiliteit 15
16 Open standaarden: Interoperabiliteit Probleem van verschillende opladers mobiele telefoons Efficientie, Uitwisselbaarheid en Transparante markt Concurrentie: gevoeliger voor milieukeurmerk? Marktvraag naar open standaarden versterken Algemeen milieu-effect: minder energie, minder gebruik natuurlijke hulpbronnen, minder afval Milieukeurmerk open standaarden? 16
17 Tenslotte: Tips bij aanschaf Labels Hogere resolutie en groter beeldscherm meer energie Platte schermen (LCD) zuiniger Laptop minder energie dan desktop Energiegebruik, zoals sluipverbruik oplader Materiaalgebruik en hergebruik Open standaarden: interoperabiliteit en uitwisselbaarheid 17
18 Aanzet aanbevelingen aan Cramer (1) Betere informatie over ICT-ketens op producten Steunen strijd van Consumentenbond voor invoering van Wet Openbaarheid productie en Ketens (WOK) Ketenbenadering in maatschappelijk verantwoord ondernemen: inclusief delven grondstoffen (makeitfair) Labels en keurmerken Betere informatievoorziening over bestaande milieu- en energielabels, en keurmerken ICT-producten Energielabels bepleiten voor software Verkennen gebruik en effect van EKO-label voor ICT-standaard Open source waarschijnlijk minder energie - want te controleren - dan closed source (Microsoft): onderzoek ernaar uit laten voeren 18
19 Aanzet aanbevelingen aan Cramer (2) Open standaarden Standaarden zelf vaak al materiaal en energie-besparend. Milieukeurmerk open standaarden? Milieu-afspraken meenemen in ontwikkelen ICT-standaarden als normale praktijk Consument-milieubelang in ICT-standaardisatie versterken (via NGOs en overheid) Overheid heeft zelf ook een milieubelang, dus vertegenwoordiging niet delegeren Onnodig korte levenduur ICT: protest tegen vicieuze cirkel van nieuwe softwareversie > krachtigere computers 19
20 Aanzet aanbevelingen aan Cramer (3) Datacentra EZ: milieuconvenanten met ICT-fabrikanten en datacentra Datacentra mogelijk zinnig als speerpunt ICT-milieubeleid (soft: milieumanagement op energieverbruik verplichten; hard: energieverbruiksvergunning?) Cradle-to-cradle Analyse ICT-milieu afvalverwerking op cradle-to-cradle d.w.z. downcycling Meer aandacht voor o.a. energiebeheer, cradle-to-cradle en strak programmeren in de opleiding van ICT-professionals Nuttig om Maatschappelijk verantwoord afnemen voor consumenten als term te lanceren? 20
21 Links wijwillenwok.nl
2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen
De dump van elektronica afval in ontwikkelingslanden 2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen Elektronica afval: een groeiend probleem Elk jaar
Nadere informatieGreen ICT en interne milieuzorg
Green ICT en interne milieuzorg Green ICT? Gegroeid vanuit IT-sector In eerste instantie niet omwille van duurzaamheidscriteria Hoge energiekosten datacenters & servers Hoge performantie nodig voor the
Nadere informatieGreen IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs
Green IT Rob de Vrind Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs We hebben een prachtige wereld waar we zuinig op moeten zijn Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi
Nadere informatieCirculaire Economie. Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid
Circulaire Economie Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid John Nederstigt Inleider Hoe maken we de MRA Circulair? Jacqueline Cramer Ambassadeur
Nadere informatieKetenmaatregelen in de ICT branche Case 2: ICT Milieu
Ketenmaatregelen in de ICT branche Case 2: ICT Milieu Betrokkenen: Frerik van de Pas Michiel Cuijpers Lieke van Rossum Joost van Capellen Lonneke de Graaff-van der Kamp NL Energie en Klimaat (Agentschap
Nadere informatieCirculaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel Niveaus van circulariteit (10 R s) 1. Refuse: weigeren/voorkomen gebruik 2. Reduce: gebruik
Nadere informatieHardware voor eindgebruikers
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Hardware voor eindgebruikers 1. Scope/afbakening De productgroep hardware voor eindgebruikers omvat desk- en laptops en beeldschermen (monitoren).
Nadere informatieGroene ICT en Duurzame ontwikkeling: Meters maken in het HO. 31-1-2013 Groene ICT en Duurzame ontwikkeling
: Meters maken in het HO Visie ICT groeit, ongecontroleerd, in een ijzingwekkend tempo. In hetzelfde tempo groeit onze afhankelijkheid, ongecontroleerd. Dit levert een enorm spanningsveld waarvan weinig
Nadere informatieMilieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van. Hardware. Versie 8 april 2015
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Hardware 1. Scope/afbakening De productgroep Hardware omvat desk- en laptops en beeldschermen (monitoren). De volgende producten (met bijbehorende
Nadere informatieDe Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit. Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie
De Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie PEOPLE People, Planet, Profit (PPP) Van een lineaire naar
Nadere informatieVlaams afval- en materialencongres 6 april
Vlaams afval- en materialencongres 6 april Erik de Baedts Directeur NVRD President MWE Board member ISWA Strategisch omgaan met grondstoffen Nederlandse vereniging van gemeenten ogv afvalbeheer & reiniging
Nadere informatieBijlage. Om een milieukeur te ontvangen, moet de draagbare computer voldoen aan de criteria in deze bij lage, die gericht zij nop een verdere:
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 276 van 27/10/99 KADER COMMISSIE BESCHIKKING VAN DE COMMISSIE van 13 oktober 1999 tot vaststelling van de milieucriteria voor de toekenning van
Nadere informatieSLUIPVERBRUIK IN HUIS
SLUIPVERBRUIK IN HUIS Thema Energiegebruik Onderwerp Leeftijd Duurzame Ontwikkeling Energiebesparing Hernieuwbare energie Verkeer en vervoer Verwarming/Koeling Warm water CO2-zuinig vervoer Verlichting
Nadere informatieA. Timmerman's IJzerhandel B.V. Rapportage Maatregellijst CO2-Prestatieladder 2018
A. Timmerman's IJzerhandel B.V. Rapportage Maatregellijst CO2-Prestatieladder 2018 Globale maat CO₂ uitstoot, scope 1 en 2 181 ton Omzet 5 miljoen Euro 36,2 ton/miljoen Euro Personeelsleden 24 FTE 7,54
Nadere informatieCommercieel voordeel uit nieuwe technologieën
Commercieel voordeel uit nieuwe technologieën Vervanging chemische stoffen: bedreiging of kans? L. Heezen ReachHeezen Consulting 1 Inleiding: probleem?! REACH Weet U wat er in zit? Zware metalen, Lb, Cd
Nadere informatieVan een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating
Nadere informatieICT-sector. Inhoud. Interviews. Algemeen. MEE-sectoren. MJA Industrie MJA VGI. MJA Diensten. MJA Vervoer. Begrippenlijst.
ICT-sector Deelnemende bedrijven: 38 Beschouwde bedrijven in dit rapport: 38 Toetreders: 5 Uittreders: 0 Energiegebruik 2013: 16.164 TJ Procesefficiëntieverbetering 2013 t.o.v. 2012: 5% (17% t.o.v. basisjaar
Nadere informatieHet SUSTAINGRAPH project resulteert in informatie en hulpmiddelen, die gratis kunnen worden gebruikt door de Europese Grafimediabedrijven:
SUSTAINGRAPH PROJECT Geachte heer / mevrouw; we zijn blij dat u, door het invullen van deze enquête, wilt bijdragen aan het Europese project SustainGraph, dat is gericht op het in kaart brengen en verbeteren
Nadere informatieGreen IT in de praktijk
Green IT in de praktijk Naar een duurzame ICT bedrijfsvoering 2013 Invulling van MVO bij Groep ICT Beleid & Identiteit Maatschappelijke betrokkenheid Interne bedrijfsvoering 2 Beleid & identiteit MVO in
Nadere informatieAb Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO
Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze
Nadere informatieICT-hardware en mobiele apparaten
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van ICT-hardware en mobiele apparaten 1. Scope/afbakening De productgroep ict-hardware en mobiele apparaten omvat werkplek en persoonsgebonden
Nadere informatieTools voor energie-efficiënte apparaten en green IT. Melinde De Groote
Tools voor energie-efficiënte apparaten en green IT Melinde De Groote Tools Gids voor duurzame aankopen Producttest Energy star Top ten en Top ten pro Milieukoopwijzer Steunpunt duurzame lokale overheden
Nadere informatieDe zin en onzin van PUE
De zin en onzin van PUE Energiebesparing 9 november 2011 Ir. Karel Haverkorn van Rijsewijk Adviseur Energie InvesteringsAftrek (EIA) Waarom energie besparen? Geld en concurrentie Nu al vaak duurder dan
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieCirculair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016
Circulair ontwerpen Opportuniteiten & uitdagingen Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Agoria is de grootste sectorfederatie 1700 lidbedrijven in 10 activiteitsdomeinen Aeronautics,
Nadere informatieCriteria voor duurzaam inkopen van Hardware
Criteria voor duurzaam inkopen van Hardware Versie: 1.6 Datum: februari 2012 Colofon Dit criteriadocument voor het duurzaam inkopen van Hardware is opgesteld in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur
Nadere informatieKetenmaatregelen ICT
Ketenmaatregelen ICT Scope en kwantificering van thuiswerken en lease-auto s 24 juni 2010 1 Imagine the result MJA-ICT & KE Op dit moment stellen een grote groep bedrijven hun energie-efficiencyplannen
Nadere informatieBevordering recycling belangrijk onderdeel van strategie duurzamer textiel. DuurzaamheidsDialoog 11/09/12 1
Bevordering recycling belangrijk onderdeel van strategie duurzamer textiel DuurzaamheidsDialoog 11/09/12 1 Achtergrond 1 2 Productie en gebruik van textiel vormen een behoorlijke belasting van het milieu
Nadere informatieCircular Economy Lab: Lokale. kringloopsluiting
Duurzaamheidswinst door ketensamenwerking! Circular Economy Lab: Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke zijn bedoeld om de circulaire economie in een aantal belangrijke
Nadere informatieHAN DUURZAAM. Focus bedrijfsvoering 1995-2013-2016 Accent EnergieEfficientyPlan EEP. Presentatie 31januari 2013 voor Surf door Wim van Pelt
HAN DUURZAAM Focus bedrijfsvoering 1995-2013-2016 Accent EnergieEfficientyPlan EEP Presentatie 31januari 2013 voor Surf door Wim van Pelt Opbouw presentatie Even de HAN voorstellen Wat is een MeerJarenAfspraak
Nadere informatieDatacenterapparatuur: waarom nieuw kopen als 2e-hands beter is? Robbert Hoeffnagel Green IT Amsterdam DatacenterWorks CloudWorks Lucas Slim SURFsara
Datacenterapparatuur: waarom nieuw kopen als 2e-hands beter is? Robbert Hoeffnagel Green IT Amsterdam DatacenterWorks CloudWorks Lucas Slim SURFsara Green IT Amsterdam makes the energy & sustainability
Nadere informatieSANITAIR PAPIER > SATINO > VAN HOUTUM
SANITAIR PAPIER > SATINO > VAN HOUTUM PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER Wie aan duurzaamheid denkt, denkt misschien niet direct aan papieren handdoekjes en toiletpapier. In breder perspecfief
Nadere informatieEnergielabels voor huishoudelijke apparaten,
Indicator 28 oktober 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Bij witgoed en CV-ketels is
Nadere informatieNr.01 / Februari 2012. Doe mee en verminder CO2!
Nr.01 / Februari 2012 Doe mee en verminder CO2! De Groene Hollander is dé MVO-krant van Hollandridderkerk opgezet door het (milieu-)adviesteam. Het (milieu-)adviesteam is tot stand gekomen naar aanleiding
Nadere informatieCriteria voor duurzaam inkopen van Hardware
Criteria voor duurzaam inkopen van Hardware Versie: 1.4 Datum: 21 januari 2010 Status: vastgesteld Colofon Deze criteria voor duurzaam inkopen zijn ontwikkeld door Agentschap NL in opdracht van het Ministerie
Nadere informatieMODULE I. Informatica. Inhoudsopgave. Inhoudsopgave. Hoofdstuk 3 De andere kant van ICT 50. Hoofdstuk 1 Het belang van informatie 18
6 MODULE I Informatica Inleiding 17 Hoofdstuk 1 Het belang van informatie 18 1.1 Inleiding 18 1.2 Aanwijzingen voor de leerling 18 1.3 Het verschil tussen gegevens en informatie 18 1.4 Bedrijfsactiviteiten
Nadere informatieDuurzaamAlmere.nl. Blijf innoveren. Duurzaam ondernemen. De Almere Principles: Blijf innoveren
Blijf innoveren Om Almere vooruit te brengen, wil de gemeente Almere nieuwe en verbeterde processen, technologieën en infrastructuren aanmoedigen en experimenten en kennisuitwisseling ondersteunen. Zo
Nadere informatieProducten- en tarievenlijst 2019
Producten- en tarievenlijst 2019 Wecycle is een non-profitorganisatie die in Nederland de inzameling en recycling van e-waste organiseert. De kosten voor de inzameling en recycling van e-waste komen ten
Nadere informatieCirculair denken en doen in de Metropool regio Amsterdam. Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie
Circulair denken en doen in de Metropool regio Amsterdam Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie Ambitie De MRA wil wereldwijd voorloper zijn op het gebied van slimme oplossingen voor de beperkte
Nadere informatieRecyclebaar? Check t! Workshop Recyclecheck vormvaste kunststof verpakkingen 28 maart 2019
Recyclebaar? Check t! Workshop Recyclecheck vormvaste kunststof verpakkingen 28 maart 2019 Programma Workshop Introductie KIDV Uitleg Recyclecheck Presentatie KIDV voorbeelden obv recyclecheck. Deelnemers
Nadere informatieDare to be BL ACK. It s so easy to go green
Dare to be BL ACK It s so easy to go green U heeft durf en doorzettingsvermogen nodig om echt andere keuzes te maken. En daarbij helpen we u graag een handje. Met één simpele handeling kunt u in een paar
Nadere informatieRecyclebaar? Check t! Karen van de Stadt
Recyclebaar? Check t! Karen van de Stadt Verpakkingen Een inwoner van Europa opent gemiddeld 7 verpakkingen per dag. Dit is gemiddeld 157 kilo verpakkingsafval per persoon per jaar. Wat bijna 40% van het
Nadere informatieGreen Deal Circulaire Gebouwen
Green Deal Circulaire Gebouwen 28-11-2015 Green Deal Circulaire Gebouwen 2 CFP Green Buildings: zo veel mogelijk gebouwen winstgevend verduurzamen 28-11-2015 Green Deal Circulaire Gebouwen 3 3 28-11-2015
Nadere informatieBedrijfszekerheid. Altijd in bedrijf ACHTER ELK SUCCES SCHUILT EEN GOED COMPUTERPLAN
Bedrijfszekerheid Altijd in bedrijf ACHTER ELK SUCCES SCHUILT EEN GOED COMPUTERPLAN Altijd in bedrijf Onderwerpen Liveplan remote beheer Firmtel Telefonie Liveplan server backup LivePlan Remote Beheer
Nadere informatieMilieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten. Versie 8 april 2015
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten 1. Scope/afbakening De productgroep Automaten omvat automaten voor: warme dranken; gekoelde dranken / bronwater; snacks / snoep.
Nadere informatieResultaten ICT Barometer Green ICT. Jaargang 9 14 juli 2009
Resultaten ICT Barometer Green ICT Jaargang 9 14 juli 2009 DISCLAIMER: de kleine lettertjes De ICT Barometer, een onderzoek van Ernst & Young, is de gerenommeerde vinger aan de pols voor managers. Het
Nadere informatieDuurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw
Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Prof.dr. Jacqueline Cramer Universiteit Utrecht Opzet lezing Wat zijn de grote opgaven in de bouw op het gebied van duurzaamheid? Hoe kunnen deze opgaven worden
Nadere informatieVeilige afvoer van ICT-middelen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)
Veilige afvoer van ICT-middelen Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline Informatiebeveiliging
Nadere informatieVragen en antwoorden over het beleid van de EU inzake elektrisch en elektronisch afval
MEMO/05/248 Brussel, 11 augustus 2005 Vragen en antwoorden over het beleid van de EU inzake elektrisch en elektronisch afval 1) Waarom vormt elektrisch en elektronisch afval een probleem? Elektrisch en
Nadere informatieEcologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht
Ecologie & BREEAM Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Duurzame ontwikkeling Even terug naar de basis Duurzame ontwikkeling De basis Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften
Nadere informatieMilieumanagement & Duurzaam Ondernemen
Milieumanagement & Duurzaam Ondernemen Milieumanagement en duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen en milieumanagement zijn begrippen die vaak, bijna onbewust, gekoppeld worden aan milieubelastende sectoren
Nadere informatieCirculair met E-Waste
Circulair met E-Waste Gemakkelijk Elektronica Recyclen Ernest de Weert Sims Metal Management Werelds grootste metaal recycler Beursgenoteerd in Australië 8,7 miljoen ton jaarlijks Wereldwijd beschikbaar
Nadere informatieEnergiebesparing koffieverpakkingen
Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150
Nadere informatieAfval op de grens tussen legaal en illegaal
Afval op de grens tussen legaal en illegaal Dr. Lieselot Bisschop Post-doctoraal onderzoeker Faculteit Economie en Bedrijfskunde - Universiteit Gent Onderzoeksgroep Governing and Policing Security (GaPS)
Nadere informatieDuurzaam op kantoor IN PRAKTIJK
Duurzaam op kantoor IN PRAKTIJK Tweekerkenstraat 47 Arbeid & Milieu Tweekerkenstraat 47 Duurzaam op kantoor Energieverbruik Mobiliteit Materialengebruik Tweekerkenstraat 47 Waarom duurzaam op kantoor?
Nadere informatieCleantech Markt Nederland 2008
Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft
Nadere informatieDe toekomst van BIM!? Arjen Adriaanse hoogleraar bouwprocesintegratie & ICT. BIM praktijkdag 21 april 2016
De toekomst van BIM!? Arjen Adriaanse hoogleraar bouwprocesintegratie & ICT BIM praktijkdag 21 april 2016 Veel veranderd sinds 1999 2 of toch niet helemaal? Door een efficiëntere gegevensuitwisseling kan
Nadere informatieResultaten en stand van zaken project
Resultaten en stand van zaken project MKI Armaturen Kan ik al circulaire openbare verlichting inkopen met behulp van MKI? Kenniscafé: Circulariteit OVL, in de praktijk 14 maart 2019 Green Deal Duurzaam
Nadere informatieik deel daar wordt iedereen beter van ict
daar wordt iedereen beter van ict 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk
Nadere informatieE-Newsletter Een Econocom newsletter met focus op leasing
in dit nummer Een Econocom newsletter met focus op leasing Nr 2 Operationele lease is altijd dan zelf kopen Een Econocom newsletter met focus op leasing In dit nummer Nr 2 sluiten 03 Inleiding 04 Verborgen
Nadere informatieMilieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~
Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Piet Vitse (PCE-FOAMGLAS) voorzitter BMP-WG Duurzaam Bouwen 1 1 1. Uitgangspunt 2. Maatschappelijk & wettelijk kader CPR
Nadere informatieMilieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Audiovisuele apparatuur Versie 26 januari 2016
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Audiovisuele apparatuur 1. Scope/afbakening De productgroep Audiovisuele apparatuur omvat: televisies; beamers (projectoren). Voor groot
Nadere informatieDuurzaam verpakken in de praktijk. Chris Bruijnes
Duurzaam verpakken in de praktijk Chris Bruijnes Afvalbeheerstructuur 2 Copyright 2019 KIDV Kennisinstituut Duurzaam verpakken Verminderen van de milieudruk van verpakkingen Onderdeel van de producentenverantwoordelijkheid
Nadere informatieInfosessie milieuverantwoord aankopen kantoorapparatuur
Infosessie milieuverantwoord aankopen kantoorapparatuur IMOG 24 november 2010 Bert Vanhuyse duurzaamheidsambtenaar stad Roeselare Aankoop van kantoorapparatuur Gewone kantoorapparatuur Specifieke kantoorapparatuur
Nadere informatieEen beginners handleiding voor de aankoop van energiezuinige apparatuur
Een beginners handleiding voor de aankoop van energiezuinige apparatuur Alles wat je moet weten: - Hoe de juiste beslissing te nemen bij de aankoop van energie zuinige apparatuur. INHOUD 1. Introductie
Nadere informatiePraktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH
Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),
Nadere informatieWat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers
Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie
Nadere informatieBIJLAGE KADER MILIEUCRITERIA. 1. Energiebesparing. De draagbare computer moet een gemakkelijk te bereiken aan-uit-schakelaar hebben.
4.5.2005 NL Publicatieblad van de Europese Unie L 115/37 BIJLAGE KADER Om in aanmerking te komen voor de milieukeur moet een draagbare computer (hierna het product genoemd) vallen binnen de productgroep
Nadere informatieDuurzame Ontwikkeling
Duurzame Ontwikkeling Korte toelichting op het begrip Praktische invulling - in bedrijven - technologie Invulling in het onderwijs J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 1 Duurzaam..
Nadere informatieTrends ICT en Energie Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030
Trends ICT en Energie 2013-2030 Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische,
Nadere informatieBedrijfsmilieuplan 2012
Bedrijfsmilieuplan 2012 Opgesteld door: Documentdatum: 01-08-2012 Documentversie: Versie 1.0 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Milieubeleid... 4 2. Wet- en regelgeving... 4 3. Input vanuit de directiebeoordeling...
Nadere informatieUw zakelijke ICT-omgeving goed geregeld en optimaal beveiligd voor een vast bedrag per maand
PC-Score introduceert: DÉ TOTAALOPLOSSING VOOR ONDERNEMERS Storingsdienst, netwerkbeheer, antivirus, onderhoud en hulp op afstand. Veilig en snel! Uw zakelijke ICT-omgeving goed geregeld en optimaal beveiligd
Nadere informatieGoed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! www.nen.nl/energy. Normalisatie: de wereld op één lijn
Goed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! www.nen.nl/energy Normalisatie: de wereld op één lijn Goed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! Goed energiemanagement leidt tot hoge
Nadere informatiePeter Wagener Voorzitter
Peter Wagener Voorzitter Duurzame energie, omdat U de wereld niet heeft geёrfd van uw ouders, maar geleend van mijn generatie. 1/37 2 1 Dat van dat erven en lenen weet u nu dus wel, maar: Wat gaat U daar
Nadere informatieEnergiebespaar Tips!
Energiebespaar Tips! Hieronder vind u een aantal tips waarmee u op uw energierekening vele euro s kunt besparen. De tips zijn verdeeld in de verschillende onderdelen waaraan u energie verbruikt in uw huis.
Nadere informatieWelkom. Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen. Van Afval naar Grondstoffen
Welkom Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Programma 14.00-14.05 uur Welkomstwoord door dagvoorzitter Isabelle
Nadere informatie50pt. 25pt. Catalogus 2015. 12pt
Catalogus 2015 50pt + 8pt eco friendly eco friendly tree tree bag bag + eco friendl tree bag eco friendly Boomtas - pag 3 eco friendly Schapensleeves - pag 9 + eco friendly Boomtas eco friend ly tree bag
Nadere informatieWK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Programma en Voor een goed begrip Masterclass Duurzaam Onderhouden en Renoveren
WK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Programma en Voor een goed begrip Masterclass Duurzaam Onderhouden en Renoveren Ad Straub Delft University of Technology Challenge the future Programma 9.45
Nadere informatieInstallatiehandleiding voor hardware
Uitpakken Stap 1 Verwijder alle beschermende materialen. Stap 2 Doe de scannereenheid langzaam dicht. Let op: moet u zorgvuldig in acht nemen om lichamelijk letsel te voorkomen. 1 De printer aanzetten
Nadere informatieProgramma OSOSS, open source en LINUX gebruikersdag
Programma OSOSS, open source en LINUX gebruikersdag Mark Bressers, programmamanagement programma Open Standaarden en Open Source Software voor de Overheid Inhoud Open Standaarden en Open Source Software
Nadere informatieAgenda. Even voorstellen Basisbeginselen Europees aanbesteden Relatie en ervaring met IGEA Ontwikkelingen. Door samenwerking nog sterker!
Agenda Even voorstellen Basisbeginselen Europees aanbesteden Relatie en ervaring met IGEA Ontwikkelingen 1 Wie ben ik? mr. K. (Krispijn) Klein Nagelvoort Burgemeester Kerssemakersstraat 32-B 8101 AN Raalte
Nadere informatieEcoilet. De duurzame sanitaire ruimte.
Ecoilet. De duurzame sanitaire ruimte. De duurzame sanitaire ruimte van CWS Met Ecoilet bent u zuinig met natuurlijke grondstoffen en met uw portemonnee. De introductie van Ecoilet vergt geen extra investeringen,
Nadere informatiePotentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie. Willem Schipper
Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie Willem Schipper Fosfor, fosfaat Onvervangbaar element voor leven Wordt aangetroffen in planten en dieren In omloop gebracht door
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
Nadere informatieDesktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what? Keuzes maken
Desktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what?. Keuzes maken Wanneer je een computer wilt aanschaffen denk je tegenwoordig niet meteen meer aan de desktop. De desktop is een "grote"
Nadere informatieAllinq Rapportage Maatregellijst CO2-Prestatieladder 2018
Allinq Rapportage Maatregellijst CO2-Prestatieladder 2018 Globale maat CO₂ uitstoot, scope 1 en 2 3 786,6 ton Omzet 188,9 miljoen Euro 20,05 ton/miljoen Euro Personeelsleden 758 FTE 5 ton/fte Overzicht
Nadere informatieMilieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten Versie 26 januari 2016
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten 1. Scope/afbakening De productgroep Automaten omvat automaten voor: warme dranken; gekoelde dranken / bronwater; snacks / snoep.
Nadere informatieBij de ontwikkeling van de strategie is het maatschappelijk beleid herijkt en zijn vijf maatschappelijke thema s benoemd:
KPN, midden in de maatschappij Als betrouwbare en transparante dienstverlener staat KPN met beide benen in de samenleving. Dat vraagt om een eigentijds modern en gedegen beleid waarmee we op veranderingen
Nadere informatieReeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE
Reeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE DUURZAAM- HEID A1-3 REcoEP Duurzaamheid If you think you are too small to have an impact, try to go to bed with a mosquito in the room A1-4 REcoEP Duurzaamheid Wat is duurzaamheid?
Nadere informatieLeren van recycling van kunststof verpakkingsafval van bedrijven. Geert Bergsma, CE Delft ism TNO
Leren van recycling van kunststof verpakkingsafval van bedrijven Geert Bergsma, CE Delft ism TNO Waarom is recycling van kunststofafval van bedrijven speciaal interessant? Bedrijven krijgen geen vergoeding
Nadere informatieMIP2, Cradle to Cradle en het certificatieproces
MIP2, Cradle to Cradle en het certificatieproces Themagroepvergaderingen MIP2 - Mechelen Doel van dit project Cradle to cradle is een belangrijke inspiratiebron voor MIP2 Een handleiding voor MIP2 om met
Nadere informatieEnergiebespaar Tips!
Energiebespaar Tips! Hieronder vind u een aantal tips waarmee u op uw energierekening vele euro s kunt besparen. De tips zijn verdeeld in de verschillende onderdelen waaraan u energie verbruikt in uw huis.
Nadere informatieDuur van de les Introductie (woordweb) Praatplaat, video en werkblad: Afsluiting (bespreking)
Groen & Geld Groep 7 en 8 Thema: Handel Les 2 Groene energie Organisatie Dit heeft u nodig Woordweb Praatplaat Video Digitaal schoolbord of computers Werkbladen Duurzaamheid Pen of potlood Internet Duur
Nadere informatieZA5470. Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)
ZA5470 Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FL315 Attitudes of European entrepreneurs towards eco innovation
Nadere informatieDuurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen
Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de
Nadere informatieWindows 10. 2015 Training voor 50-plussers. PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.
2015 Training voor 50-plussers PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.nl Windows 10 TRAINING VOOR 50- PLUSSERS Inhoud opgave. Pagina 01-0 7
Nadere informatieEcoilet De duurzame sanitaire ruimte.
Ecoilet De duurzame sanitaire ruimte. De duurzame sanitaire ruimte van CWS Met Ecoilet bent u zuinig op natuurlijke grondstoffen en op uw portemonnee. De keuze voor Ecoilet vergt geen extra investeringen,
Nadere informatieBurgerinitiatieven rond recycling, afval en grondstoffen
Burgerinitiatieven rond recycling, afval en grondstoffen AT Osborne, Kracht in NL, Groene Brein en Kennislab voor Urbanisme Utrecht, 9 december 2016 INHOUD Context maatschappelijk initiatief Introductie
Nadere informatieHierbij gaat voor de delegaties Commissiedocument SEC(2008) 2863
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 19 november 2008 (20.11) (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2008/0222 (COD) 15906/08 ADD 2 E ER 390 E V 847 CO SOM 188 CODEC 1585 I GEKOME DOCUME T van: de heer Jordi
Nadere informatieCradle-to-Cradle ook voor Vlaanderen? Themagroepvergaderingen MIP2 - Antwerpen 25/03/2010
Cradle-to-Cradle ook voor Vlaanderen? Themagroepvergaderingen MIP2 - Antwerpen Doel van deze studie Cradle to cradle is een belangrijke inspiratiebron voor MIP2 Een handleiding voor MIP2 om met het concept
Nadere informatie