In de frontlinie tussen hulp en recht. Tentamen. Hoofdstuk 3 tot en met 6

Transcriptie

1 In de frontlinie tussen hulp en recht Tentamen Hoofdstuk 3 tot en met 6

2 Beste student, Als alles goed is heb je het artikel Aardige rotzakken, over Echt Recht, thuis gelezen. Lees nu eerst rustig alle vragen door, anders ga je misschien dubbel werk doen. Je mag hele korte antwoorden geven maar laat zien dat je de stof beheerst. Als je een voorbeeld uit de tekst wilt geven (wat heel goed is) zet dan even het nummer van de alinea erbij. We duimen voor jullie! 1 De filosoof Habermas zou heel enthousiast zijn over dit project. a Benoem de vorm van communicatie waarmee hij beroemd is geworden. b Benoem de elementen waaruit deze communicatie bestaat en illustreer dit met de werkwijze van Echt Recht. 2 De filosoof Joan Tronto zou het uit oogpunt van zorgethiek ook prachtig gevonden hebben. Waarom? 3 Zeg nu wat je zelf van het project Echt Recht vindt en noem daarbij een filosoof die wellicht jouw argumenten deelt. 4 Zoals je misschien al gehoord hebt, overweegt de gemeente Den Driel ook om Echt Recht in te voeren. De korpschef van de Drielse politie voelt er echter niets voor. Hij is geen domme man en komt met bezwaren die gebaseerd zijn op noties uit de rechtenethiek. a Noem twee noties uit de rechtenethiek die de korpschef kan hebben, met een voorbeeld van mogelijke bezwaren. b Noem twee noties uit de zorgethiek waarmee de korpschef tegengesproken kan worden, ook geïllustreerd aan de hand van voorbeelden. 5 De directeur van het Drielse welzijnswerk is enerzijds blij met dit project, maar anderzijds heeft hij aarzelingen met, zoals hij het noemt, het therapeutiseren van Pietje Bel. Noem eens twee zwakten uit de zorgethiek die aansluiten bij de visie van deze directeur. 6 Echt Recht is een voorbeeld van synergie. Illustreer dit met één drieslag. 7 Welke vraag dacht jij dat we zouden stellen? (En hebben we niet gesteld?) Tentamen bij In de frontlinie tussen hulp en recht - hoofdstuk 3 tot en met 6 2/5

3 Aardige rotzakken Sinds september 2001 bestaat in Drenthe het project Echt Recht/Samen Herstellen. Het project is bedoeld voor jongeren die flink over de schreef zijn gegaan en dreigen af te glijden naar een criminele carrière. Onder leiding van een onafhankelijke coördinator wordt een conferentie belegd, waarin de deelnemers zoeken naar een oplossing voor de problemen. Niet alleen dader en slachtoffer(s) zijn van de partij, maar ook anderen uit de directe omgeving van de dader. Echt Recht is geen wondermiddel, maar heeft toch menig hopeloos geval tot inkeer gebracht. Bijna iedereen in de buurt kent Dennis. Hij is pas tien jaar, maar hij heeft al heel wat uitgespookt in zijn jonge leven. Nog niet zo lang gelden bijvoorbeeld heeft hij langs de spoorlijn, aan de rand van de wijk, een fikkie gestookt. Het gras was kurkdroog, zodat binnen de kortste keren een flinke bermbrand ontstond met dikke rookwolken. Dankzij stoere Dennis moest de brandweer uitrukken. Jammer voor hem dat een man die daar vlakbij in zijn volkstuintje stond te schoffelen, hem bezig had gezien. Een paar weken terug is Dennis na een schreeuwende ruzie overstuur het huis uitgerend. De politie pakte hem s avonds laat op, toen hij langs een drukke weg in de buurt van het centrum zwierf. De politie bracht hem laatst ook thuis toen hij een baksteen door het raam van het schuurtje van de buurman had gegooid. Dennis is nu eenmaal gauw kwaad. En zo zijn er in korte tijd nog meer van dit soort dingen gebeurd. Al die keren heeft de politie uitgebreid met zijn moeder gepraat. Ze is van goede wil, maar ze staat er helemaal alleen voor. Dennis trekt zich gewoon niets van haar aan, van niemand eigenlijk. Echt Recht In Drenthe bestaat sinds september 2001 het project Echt Recht/Samen Herstellen. Dit project is op initiatief van de provinciale instelling Jeugdzorg Drenthe van de grond gekomen. Partners in het project zijn: politie, Openbaar Ministerie, jeugdreclassering, Bureau Slachtofferhulp, de Toegang Jeugdzorg en welzijnsinstellingen. Kortom, alle instellingen in Drenthe die zich verantwoordelijk voelen voor jeugdigen die dreigen af te glijden. Provincie en ministerie van Justitie dragen hun financiële steentje bij. Maar wat kan dit project Echt Recht/Samen Herstellen voor de onverbeterlijke Dennis betekenen? Laatste kans Toen duidelijk werd dat het zo niet verder kon, heeft de politie de zaak bij het project Echt Recht aangemeld. In een brief aan de moeder van Dennis stond dat het de laatste mogelijkheid was om een proces-verbaal te voorkomen. In dat geval zou ook de Raad voor de Kinderbescherming eraan te pas komen. De coördinator van Echt Recht is meteen aan de slag gegaan. Hij heeft eerst met de moeder en het broertje van Dennis gesproken. Daarna is hij de buurt rondgegaan, hij heeft de buren bezocht, school, buurtgenoten, voetbalclub. Willen jullie meewerken aan een oplossing, was de centrale vraag en dat wilden ze. Sommige buurtbewoners meldden zich zelfs spontaan aan, toen bekend werd dat er eindelijk iets aan de schrik van de buurt werd gedaan. Na een grondige voorbereiding was de tijd rijp voor een bijeenkomst. De coördinator nodigde iedereen uit die bij kon dragen aan een oplossing voor Dennis: natuurlijk Dennis zelf en zijn moeder, verder de boze buurman van de ene kant, de buren van de andere kant, nog meer buurtgenoten, de juf van school, een politieagent, ja zelfs het jongere broertje van Dennis, Vincent, was erbij. Zo n bijeenkomst wordt een conferentie genoemd, geen gelukkige naam eigenlijk. Dat woord doet voor de buitenwacht al gauw denken aan lange saaie besprekingen, hoogdravend geklets en onduidelijke uitkomsten. Alles wat een bijeenkomst van Echt Recht niet mag zijn. Doorbraak In het begin was het behoorlijk spannend. De boze buurman greep zijn kans om al zijn woede over dat ettertje van hiernaast te spuiten: Ik zou wel weten hoe ik hem moest aanpakken... Als het mijn zoontje was, liet ik hem alle hoeken van de kamer zien... De eerstvolgende keer dat hij weer iets uitvreet, trek ik hem helemaal total loss... Hij zat zichzelf steeds meer op te winden. Met drukke gebaren keek hij dreigend en Tentamen bij In de frontlinie tussen hulp en recht - hoofdstuk 3 tot en met 6 3/5

4 spugend van Dennis naar zijn moeder en weer terug. De coördinator had heel tactisch de politieagent naast de boze buurman gezet, maar dat leek niet te helpen. Gelukkig vonden de anderen op een gegeven moment dat de buurman te ver ging. Uiteindelijk bond hij dan ook een beetje in. Toch kwam het gesprek niet verder dan uitwijdingen over het gedrag van Dennis. Die hoorde het allemaal verslagen aan. Tijdens een adempauze nam opeens de kleine Vincent het woord. Het is niet eerlijk, zei hij verlegen maar duidelijk hoorbaar, jullie praten alsof hij alleen maar rotdingen doet, maar zo is hij niet echt. Hij helpt mij altijd als ze me willen pesten. En toen mama ziek was, heeft hij alle boodschappen gedaan. Het was duidelijk te zien dat Vincent tegen zijn tranen vocht. Hij durfde niemand aan te kijken, terwijl zijn moeder een arm om hem heen sloeg. Het bleef een tijdje heel stil, alsof al die volwassenen zich een beetje schaamden. Ze begrepen dat het kleine joch gelijk had, Dennis was meer dan een hopeloos geval met wie geen land te bezeilen was. Dat betekende een doorbraak! Afspraken Tijdens het vervolg van de conferentie bleek dat de buurtbewoners bij klachten meteen naar de politie gingen. Het kwam niet bij hen op om eerst bij de moeder van Dennis langs te gaan. Ze dachten dat het haar allemaal koud liet, dat ze toch niet bereid was haar zoon aan te pakken. Snikkend legde ze uit dat ze niets liever wilde, maar dat ze nauwelijks vat op haar zoon kon krijgen. Zelfs tot Dennis leek toen door te dringen wat ze bedoelde en dat het zo niet verder kon. De volgende afspraken werden gemaakt. Bij klachten gaan de buurtbewoners voortaan eerst bij de moeder van Dennis langs. Omdat ze het niet in haar eentje kan opknappen, gaat het schoolmaatschappelijk werk haar ondersteunen. De school is bereid om meer aandacht aan Dennis te besteden. Ze zullen hem beter in de gaten houden en met hem praten als dat nodig is. De boze buurman leek nog wat na te mokken, maar de coördinator wist hem met behulp van de buurtgenoten te overtuigen dat die afspraken een echte kans verdienden. Op die manier kon de conferentie op een prettige manier worden afgesloten. Na drie maanden onderzoekt de coördinator altijd of de afspraken zijn nagekomen. In het geval van Dennis bleek dat gelukkig zo te zijn. Het is nu ruim een halfjaar later, maar nog steeds zijn er geen nieuwe meldingen over Dennis bij de politie binnengekomen. Succes In Drenthe blijkt het project in een behoefte te voorzien. De resultaten van de conferenties zijn erg succesvol. Dennis was daar maar één voorbeeld van. Belangrijke oorzaken zijn: De aanwezigheid van een onafhankelijke coördinator. Dat is een professional, iemand die verstand heeft van jongeren en hulpverlening, maar die zich nadrukkelijk niet als hulpverlener opstelt. Voorop staat dat hij of zij het vertrouwen van de deelnemers weet te winnen en de bijeenkomst in goede banen kan leiden. De wil en lef van alle betrokkenen, dus niet alleen dader en slachtoffer, om mee te werken aan een oplossing. Ondanks alles werkte de boze buurman toch mee aan een oplossing. Een zorgvuldige, soms tijdrovende, voorbereiding en begeleiding. Zo n conferentie kan namelijk veel emoties en spanning oproepen. De ervaring leert dat deze vaak de kiem bevatten van een echte oplossing. De dappere Vincent nam het voor zijn broer op en doorbrak daarmee de negatieve spiraal. Aanvullende professionele hulp moet beschikbaar zijn, als dat nodig is. Het schoolmaatschappelijk werk ging een belangrijke rol vervullen voor moeder en Dennis. Stok achter de deur Echt Recht is niet bedoeld voor jongens of meisjes die een enkele keer over de schreef zijn gegaan. Het moet echt gaan om ernstige vormen van overlast, vernieling, vandalisme, geweldsdelicten; gedrag dat dreigt af te glijden in de richting van strafrechtelijke vervolging. Bemiddeling door bijvoorbeeld wijkagent of welzijnswerker is intussen op niets uitgelopen. Dennis was al zo vaak onder handen genomen, maar hij vond het wel stoer om zich daar niets van aan te trekken. Zo maak je indruk op je vrienden. De daders moeten verder enig schuldbesef tonen om voor deelname aan het project in aanmerking te komen. Tentamen bij In de frontlinie tussen hulp en recht - hoofdstuk 3 tot en met 6 4/5

5 Ten slotte blijkt ook hier weer dat de beroemde stok achter de deur stimulerend kan werken: meedoen aan Echt Recht, of een sanctie aan je broek krijgen zoals een proces-verbaal of een andere straf. In zwaardere gevallen is vaak de Raad van de Kinderbescherming al ingeschakeld. Dan kan de uitkomst van de conferentie meewegen bij een schikking van het Openbaar Ministerie of een uitspraak van de rechter. Positieve krachten De deelnemers aan Echt Recht in Drenthe zijn trots op hun project. Niet dat de conferenties een wondermiddel zijn voor alle kwalen. De inzet van Echt Recht moet heel bewust plaatsvinden en onder bepaalde voorwaarden en dan nog loopt het wel eens mis. Maar mooi dat intussen wel veel zogenaamd hopeloze gevallen op deze manier weer op het rechte pad zijn gekomen. En dat geldt niet alleen voor onze Dennis die echt bestaat en in het echt heel anders heet. Het geldt ook voor dat groepje hangjongeren dat de bejaarde buurtbewoners veel overlast bezorgde. Twee totaal verschillende werelden, maar samen om tafel bleken ze elkaar wonderwel te kunnen begrijpen. En wat te denken van die twee jongeren die elkaar te lijf gingen na een met alcohol doordrenkte ruzie in de discotheek. Er werd aangifte gedaan, een proces-verbaal wegens mishandeling opgesteld en uiteindelijk is de zaak via het Openbaar Ministerie bij Echt Recht terechtgekomen. Dat leidde tot een confronterende en emotionele conferentie, zowel voor de jongeren als voor ouders. Excuses zijn gemaakt, de schade is geregeld, een gedragscode afgesproken en het Openbaar Ministerie heeft de zaak geseponeerd. Wat Echt Recht zo bijzonder maakt zijn de positieve krachten die bij mensen losgemaakt kunnen worden, of ze nu dader, slachtoffer, familie, buurtbewoner of wie dan ook zijn. Daar kan geen professionele hulpverlener tegenop. Of zoals de kleine Vincent zei: Dennis is geen rotzak, hij is een aardige rotzak. Door: Jan Roelof de Boer en Kees Opmeer Bron: SEC, december 2002 Tentamen bij In de frontlinie tussen hulp en recht - hoofdstuk 3 tot en met 6 5/5