RAPPORT. Regionale keringen Lauwersmeer. Plan van aanpak. Waterschap Noorderzijlvest

Transcriptie

1 RAPPORT Regionale keringen Lauwersmeer Plan van aanpak Klant: Waterschap Noorderzijlvest Referentie: WATBE8320R001F01 Versie: 01/Finale versie Datum:

2 HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. Laan 1914 no EX Amersfoort Netherlands Water Trade register number: royalhaskoningdhv.com T F E W Titel document: Regionale keringen Lauwersmeer Ondertitel: PVA Lauwersmeer Referentie: WATBE8320R001F01 Versie: 01/Finale versie Datum: Projectnaam: Pre-verkenning regionale keringen Lauwersmeer Projectnummer: BE8320 Auteur(s): Steven Sjenitzer; Esther van den Akker; Willem Frederik Louwersheimer Opgesteld door: Steven Sjenitzer, e.a. Gecontroleerd door: Sytske Stuij Datum/Initialen: Goedgekeurd door: Steven Sjenitzer Datum/Initialen: Classificatie Projectgerelateerd Disclaimer No part of these specifications/printed matter may be reproduced and/or published by print, photocopy, microfilm or by any other means, without the prior written permission of HaskoningDHV Nederland B.V.; nor may they be used, without such permission, for any purposes other than that for which they were produced. HaskoningDHV Nederland B.V. accepts no responsibility or liability for these specifications/printed matter to any party other than the persons by whom it was commissioned and as concluded under that Appointment. The integrated QHSE management system of HaskoningDHV Nederland B.V. has been certified in accordance with ISO 9001:2015, ISO 14001:2015 and OHSAS 18001: PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 i

3 Inhoud 1 Inleiding Gebiedsbeschrijving Watersysteem Probleembeschrijving Aanpak Veiligheidsoordeel Relatie andere projecten Keuze werken in zes deelgebieden 7 2 Gebiedsbrede aanpak Integrale oplossing pompen Beheer en onderhoud en eigendom Kunstwerken Conditionerende onderzsoeken 10 3 Analyse per deelgebied Inleiding Aanpak analyse Deelgebied 1: Robbengat Camping Deelgebied 2: Zuideroog Deelgebied 3A: Robbengat kade Deelgebied 3B: Ballastplaat Deelgebied 3C: Vlinderbalg Deelgebied 3D: Zoutkamperril Deelgebied 4: Zoutkamp dorp Deelgebied 5: Reitdiep Deelgebied 6: Kollumeroord/ Eskes&Catspolder 62 4 Vergunningen en onderzoeken 70 5 Risicoanalyse 71 6 Aanpak volgende fase samenwerkend ontwerpen Deelgebied 1 - Robbengat Camping Deelgebied 2 - Zuideroog Deelgebied 3 - Strandweg Deelgebied 4 - Zoutkamp dorp PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 ii

4 6.5 Deelgebied 5 - Reitdiep Deelgebied 6 - Kollumeroord / Eskes & Catspolder 77 7 Overall-planning vervolgfasen 79 Bijlagen A. Overall kaart met deelgebieden B. Memo pompen C. Kaarten per deelgebied D. Kostenraming E. Planning F. Risicoanalyse G. Conditionerende onderzoeken PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 iii

5 1 Inleiding 1.1 Gebiedsbeschrijving Het Lauwersmeer is onderdeel van het nationaal park Lauwersmeer en ligt tegen de Waddenzee aan op de grens van de provincies Friesland en Groningen. Het Lauwersmeer is op 23 mei 1969 ontstaan door het afsluiten van de Lauwerszee. Dit was een maatregel die is genomen na de watersnoodramp van Na de afsluiting zijn de hooggelegen zeebodems droog komen te staan en heeft zich hier nieuwe natuur ontwikkeld. Daarnaast is het water door toestroom vanuit het Reitdiep langzamerhand zoet geworden. Figuur 1. Kaart met ligging deelgebieden Rondom het Lauwersmeer liggen waterkeringen die delen van Groningen en Friesland beschermen tegen een overstroming vanuit het Lauwersmeer. Waterschap Noorderzijlvest is de beheerder van de keringen aan de oostzijde en een deel van de zuidzijde van het Lauwersmeer. Periodiek moet het waterschap aantonen dat deze keringen voldoen aan de wettelijk vastgestelde normen voor waterveiligheid. In 2014 en 2015 is de veiligheid van deze keringen getoetst. De uitkomst van deze toetsing is, dat een groot deel PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 2

6 van deze keringen nu niet hoog en/of stabiel genoeg zijn voor toekomstige waterveiligheid. Het waterschap moet er voor zorgen dat op 1 januari 2020 de keringen voor de komende 50 jaar (tot 2070) weer voldoen aan de normen voor waterveiligheid. 1.2 Watersysteem Het Lauwersmeergebied vormt de bergboezem van de twee aanliggende waterschappen Noorderzijlvest en Fryslân. Onder normale omstandigheden kan het waterbezwaar vanuit het beheergebied van wetterskip Fryslân onder vrije afstroming worden afgevoerd via het Lauwersmeer naar de Waddenzee. Bij een verhoogde waterstand op het Lauwersmeer wordt deze vrije afstroming gestaakt. Daarnaast wordt er beperkt gepompt vanuit gemaal Dongeradielen. Ook vanuit het waterschap Noorderzijlvest wordt het waterbezwaar onder vrije afstroming afgevoerd. Bij een verhoogde waterstand op het Lauwersmeer worden de pompen De Waterwolf en H.D. Louwes ingezet om het waterbezwaar te kunnen blijven afvoeren naar het Lauwersmeer. Het water van het Lauwersmeer wordt via de Cleveringsluizen onder vrij verval op de Waddenzee geloosd. De lozing is afhankelijk van het getijregime en eventuele stormopzet op de Waddenzee. 1.3 Probleembeschrijving In 2016 is de toetsing van de regionale waterkeringen afgerond en hieruit bleek dat de keringen rondom het Lauwersmeer grotendeels niet voldoen aan de door de provincie voorgeschreven norm. Om deze reden zijn de keringen opgenomen in het versterkingsprogramma van het Waterschap. Omdat het Lauwersmeergebied een complex gebied is waarin veel functies worden gecombineerd (onder andere toerisme, natuur, landbouw) is besloten om te starten met een pre-verkenning. Deze pre-verkenning heeft tot doel de verschillende belangen in het gebied in kaart te brengen en een eerste aanzet te geven naar mogelijk versterkingsoplossingen. Hierbij is ook gekeken naar de mogelijkheid van een zogenaamde systeemoplossing (oplossing om de waterstanden in het gehele Lauwersmeergebied te verlagen en zo een versterking onnodig of zeer beperkt te maken). 1.4 Aanpak De aanpak van het project heeft bestaan uit 2 sporen. Een techniek spoor en een omgevingsspoor. Deze sporen hebben 4 fases doorlopen. Fase 1 In fase 1 is er informatie verzameld vanuit de beide sporen. Voor de techniek ging dat om het verzamelen van de rsultaten uit de toetsing, het opstellen van uitgangspunten en het vertalen van de toetsing naar een veiligheidsanalyse waarin er 50 jaar vooruit wordt gekeken in plaats van de beoordeling van de huidige situatie zoals in de toetsing is gedaan. Voor het omgevingsspoor is intern bij Noorderzijlvest geinventariseerd welke issues er spelen in het gebied vanuit de verschillende afdelingen binnen het waterschap. Fase 2 In deze fase liepen de omgevings en de techniek gelijk op en is met de omgeving en het waterschap zelf gesproken om te kijken welke oplossingsrichtingen er zijn, welke meekoppelkansen er zijn vanuit de omgeving en waar de verschillende oplossingsrichtingen op moeten worden beoordeeld (beoordelingskader) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 3

7 Fase 3 Fase 3 heeft bestaan uit het uitwerken van kansrijke oplossingen zodat hier een raming van gemaakt kan worden. Naast het op kosten zetten zijn de oplossingen beoordeeld op de criteria uit het beoordelingskader. De beoordeling is gedaan op basis van criteria aangedragen vanuit het technisch spoor en vanuit het omgevingsspoor waarbij de omgevingspartijen zelf hebben kunnen aangeven welke scores ze toekennen op hun eigen criteria. 1.5 Veiligheidsoordeel Om een volledig beeld van de keringen te verkrijgen is een veiligheidsanalyse opgesteld. De toetsing van de keringen uit juli 2016 kijkt 6 jaar vooruit. Wanneer de afgekeurde keringen aangepakt worden, dan is het van belang om voor een langere periode de keringen op orde te hebben. In de veiligheidsanalyse is de toetsing nogmaals uitgevoerd, maar er is verder vooruit gekeken tot De uitgangspunten voor de veiligheidsopgave zijn beschreven in de Notitie Uitgangspunten. De keringen zijn beoordeeld op hoogte (HT), binnenwaartse stabiliteit (STBI) en piping (STPI). De resultaten staan in de Notitie veiligheidsopgave. De benodigde kruinhoogte van de keringen zijn bepaald door bij de waterstand (MBP NAP+0,40m), waakhoogte (0,5m) en bodemdaling (0,1 tot 0,5m) op te tellen. De benodigde kruinhoogten zijn gebruikt om de veiligheidsopgave te bepalen in voor het zichtjaar De bestaande kruinhoogtes zijn bepaald met data uit AHN2 (2009), zie notitie uitgangspunten PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 4

8 De opgave is door nadere analyse iets kleiner geworden en bestaat nu uit 32,7 km keringen op basis van de Notitie Veiligheidsopgave Veiligheidsanalyse Deelgebied kering 1. Robbengat Camping Lengte [m] Toetsing: Opgave Lengte HT ONV Lengte HT ONV waakh. Lengte STBI ONV Lengte STPI ONV Benodigde Kruinhoogte Veiligheidsanalyse: Opgave NAP+1,0 m Zuideroog NAP+1,0 m Ballastplaat / Vlinderbalg NAP+1,0 / NAP+1,1 m / NAP+1, Zoutkamp dorp NAP+1,4 m Reitdiep NAP+1,4 m Kollumeroord en Eskes / Catspolder NAP+1,3 m % 46% 13% 43% 4% 79% PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 5

9 Figuur 2. Kaart met resultaten beoordeling hoogte uit Notitie Veiligheidsopgave Relatie andere projecten Rondom het Lauwersmeer spelen meerdere projecten van NZV of waarbij NZV is betrokken. De projecten hebben allen een eigen tijdspad en de uitvoering vindt veelal verschillend in de tijd plaats. In onderstaande paragrafen staat kort aangegeven welk project het betreft en wat de relatie is met de versterking van de regionale keringen Rietproef / peilproef De provincie Groningen en Friesland willen onderzoeken of een hoger waterniveau van het Lauwersmeer in het voorjaar voldoende bijdraagt aan de natuurdoelen die zijn opgesteld in het Natura 2000-beheerplan Lauwersmeer. NZV heeft een watervergunning verleend, waarmee onder voorwaarden het waterpeil in de periode van 15 februari tot en met 1 april van twee opeenvolgende jaren kan worden ingesteld op maximaal NAP -0,52 meter. Het voornemen is om in 2018 de proef te starten PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 6

10 Vanuit een deel van de omgeving is weerstand tegen de rietproef. Voor de regionale keringen heeft NZV met dezelfde omgeving te maken. Als gevolg van de weerstand tegen de rietproef is de omgeving erg kritisch Versterking zeedijk (primaire kering) De bekleding van de zeedijk vanaf Lauwersoog tot het dijkmagazijn Westpolder, een traject van ca 8.8 km. voldoet niet meer. In 2017 bereidt NZV de verkenning voor. Bij zowel de regionale keringen als de versterking van de zeedijk heeft NZV gedeeltelijk met dezelfde stakeholders (onder andere Gemeente De Marne, Staatsbosbeheer, Provincie Groningen, Defensie) te maken. Door de inzet van dezelfde omgevingsmanagers (Eddi Ottens en Peter van Dijken) is geborgd dat de stakeholders eenzelfde aanspreekpunt hebben Uitbreiding capaciteit gemaal HD Louwes In 'Droge Voeten 2050' is door de provincies en de waterschappen onderzocht welke maatregelen nodig zijn om wateroverlast te voorkomen. Op basis van dit onderzoek zijn maatregelen geformuleerd. Eén van de maatregelen is het vergroten van de pompcapaciteit van gemaal HD Louwes in Zoutkamp. In 2017 start het waterschap met het verkennen van de oplossingen voor HD Louwes. Gemaal HD Louwes is één van de kunstwerken in de regionale kering. Het gemaal moet na uitbreiding van de capaciteit voldoen aan de gestelde normen. Daarnaast speelt in Zoutkamp de wens om de regionale kering in combinatie met Gemaal HD Louwes te verplaatsen. De haalbaarheid van deze wens wordt onderzocht. 1.7 Keuze werken in zes deelgebieden De regionale keringen van het Lauwersmeer liggen verspreid over een groot gebied. Omgevingspartijen zijn veelal lokaal betrokken en ook de uitwerking van de versterkingsopgave zal lokaal plaatsvinden. Om deze reden is gekozen om te werken in zes deelgebieden, waarmee recht gedaan kan worden aan de lokale situatie: 1: Robbengat camping 2: Zuideroog 3: Strandweg 4: Zoutkamp Dorp 5: Reitdiep 6: Eskes/Catspolder & Kollumeroord PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 7

11 Figuur 3. Kaart met ligging deelgebieden PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 8

12 2 Gebiedsbrede aanpak 2.1 Integrale oplossing pompen Eén van de mogelijke oplossingen voor de reductie van de versterking van de waterkeringen rondom het Lauwersmeer, is een systeemoplossing waarbij de waterstand op het Lauwersmeer wordt gecontroleerd door het plaatsen van pompen in de R.J. Cleveringsluizen of de bouw van een nieuw gemaal. In het verleden zijn hier verschillende studies naar gedaan. Deze zijn, bezien vanuit waterveiligheid, samengevat in een notitie (zie bijlage B). In het Lauwersmeer komt van veel kanten water samen. Via de R.J. Cleveringsluizen wordt dit water onder vrij verval geloosd naar de Waddenzee. Meer dan de helft van het water in het Lauwersmeer komt uit Friesland. Op dit moment voldoet de spuicapaciteit aan de gestelde eisen. Vanuit de studie Droge Voeten 2050 zijn en worden diverse maatregelen in het achterland genomen om te zorgen dat deze spuicapaciteit blijft voldoen. Op korte termijn is geen noodzaak voor extra spuicapaciteit. Op de lange termijn is de verwachting dat door de stijgende zeespiegel wel extra spuicapaciteit nodig is. Daarnaast speelt dat Wetterskip Fryslân zich momenteel oriënteert op extra spuicapaciteit bij Harlingen of Holwerd. Mogelijk dat hierdoor minder water vanuit Friesland naar het Lauwersmeer komt. Het creëren van extra spuicapaciteit beïnvloedt de omvang van de benodigde versterking van de regionale kering nauwelijks. Door extra spuicapaciteit kan mogelijk de huidige maatgevende waterstand op het Lauwersmeer iets omlaag. Echter bij het ontwerp moet naast de hoogte ook rekening worden gehouden met bodemdaling en de stabiliteit (sterkte) van de dijk. De regionale keringen moeten voor 2020 op de vereiste hoogte en stabiliteit worden gebracht. Het realiseren van extra spuicapaciteit lukt niet voor deze datum. Dit gecombineerd met de bevinding dat het creëren van extra spuicapaciteit de versterkingsopgave nauwelijks beïnvloedt, leidt tot de conclusie dat het uitvoeren van de versterking op dit moment een verstandige stap is die hoe dan ook uitgevoerd moet worden. Het waterschap kijkt ook naar de lange termijn. Het creëren van extra spuicapaciteit kan worden gerealiseerd door het plaatsen van pompen in de spuikokers van de R.J. Cleveringsluizen of door de bouw van een nieuw gemaal. Op dit moment is een apart gemaal op Lauwersoog niet aan de orde. Het bestuur van waterschap Noorderzijlvest zal zich mogelijk voor de zomer uitspreken over verder onderzoek naar pompen in de R.J. Cleveringsluizen. Bij een variant met pompen zijn de gedachten om uit te gaan van één of meerdere pompen in de spuikokers. De maakbaarheid en haalbaarheid van het plaatsen van pompen in de spuikokers kan doormiddel van een proef nader worden onderzocht. Het is echter onzeker of een proef technisch en financieel de moeite loont. Markt- en kennisinstituten zullen bij een nader onderzoek nauw worden betrokken. 2.2 Beheer en onderhoud en eigendom De grond onder de regionale keringen in het Lauwersmeergebied zijn overwegend niet in eigendom van het waterschap Noorderzijlvest. Deze situatie is ontstaan tijdens het ontstaan van het gebied bij de inpoldering in Het grootste deel van de keringen ligt op gronden die in publiek eigendom zijn. De publieke eigenaren in het gebied zijn: gemeentes, provincies, waterschappen, Staatsbosbeheer, Rijksvastgoedbedrijf en Defensie. Aangrenzende (landbouw)percelen zijn soms wel in particulier eigendom. Het beheer en onderhoud aan de keringen wordt op dit moment voor het grootste deel niet door het waterschap uitgevoerd. Voor de kwaliteit van de (grasmat op) waterkering is het van belang een regelmatig maaibeheer toe te passen. Daarnaast hebben eigenaren in het gebied de wens uitgesproken om het beheer en onderhoud door het waterschap uit te laten voeren PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 9

13 Dit leidt er tevens toe dat de beheerorganisatie van het waterschap vaker in het gebied zal zijn. Verder zorgt het uniforme onderhoud voor een duidelijk herkenbare kering in het gebied. 2.3 Kunstwerken In de toetsing en de veiligheidsopgave zijn de kunstwerken niet meegenomen. Ook heeft er nog geen volledige inventarisatie plaatsgevonden. De kunstwerken vallen buiten de scope van dit onderzoek en ook buiten de versterkingsopgave voor 2020 zoals afgesproken met de provincie. In de volgende toetsronde zullen de kunstwerken worden beoordeeld en eventueel daarna versterkt. De aansluitingen op de kunstwerken vallen wel in de scope van de versterkingsopgave. 2.4 Conditionerende onderzsoeken Er zijn verschillende conditionerende bureauonderzoeken uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn separaat gerapporteerd. Onderzoeken die zijn uitgevoerd zijn: Landschap Cultuurhistorie Archeologie Recreatie Milieukundig bodemonderzoek NGE Ecologie Kabels en leidingen Eigendom (grondverwerving) Geotechnische bodem Vergunningen De resultaten zijn terug te vinden in de RHDHV-rapportage Conditionerende onderzoeken,(kenmerk: WATBE8320R001F01 en datum: 23 januari 2016) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 10

14 3 Analyse per deelgebied 3.1 Inleiding De analyse van de deelgebieden is verschillende stappen uitgevoerd. Hierbij is onderscheid gemaakt in 4 fases en 2 sporen (technisch spoor en omgevingsspoor). Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Omgevingsspoor Inventarisatie omgevingsissues Omgevingsworkshops per deelgebied Presentatie Score kansrijke veiligheidsanalyse oplossingen op Ophalen beoordelingskader belangrijkste issues Omgeving Ophalen (inloopmiddag meekoppelkansen omgeving) Ophalen nieuwe oplosisngsrichtingen Rapportage tot een plan van aanpak volgende fase Technisch spoor Data verzamelen Veiligheidsanalyse Mogelijke oplossingen Selectie naar kansrijke oplossingen Score kansrijke oplossingen op beoordelingskader Technisch (sessie bij NZV) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 11

15 3.2 Aanpak analyse Mogelijk naar kansrijk Een brede inventarisatie van mogelijke oplossingen is de eerste stap in het bepalen van de oplossing voor deze versterking. Op basis van de kennis van waterschap Noorderzijlvest, Royal HaskoningDHV en de omgeving is gekomen tot acht mogelijke oplossingen. Deze acht mogelijke oplossingen staan hieronder weergegeven en beschreven: 1: Kering verleggen leggerwijziging 1. Kering verlegging - leggerwijziging 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 2. Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande 3. Kade aanleggen buitendijks kade vóór de bestaande kade Op enkele locaties kan de ligging van de kering worden geoptimaliseerd door lokaal de kering te verplaatsen. Niet overal is gebruik gemaakt van lokaal aanwezige hoogte, waardoor met een administratieve wijziging de kering kan worden versterkt. Ook is de ligging van de kering niet altijd logisch en wordt een leggerwijziging gecombineerd met de aanleg van een nieuwe voldoende hoge en stabiele kering. De kering kan versterkt worden door tegen het buitentalud van de kering een zogenaamde tuimelkade aan te leggen. Door deze tuimelkade wordt alleen een strook grond aan de buitenzijde van de kering verhoogd en hoeft niet het gehele grondlichaam te worden verhoogd. De kering heeft regelmatig ook een andere functie, zoals bijvoorbeeld een weg. Door de aanleg van een tuimelkade kunnen de andere functies gebruik blijven maken van de bestaande kruin. De functie van de waterkering kan vervangen worden door de aanleg van een kade buitendijks vóór de bestaande kering. De ligging van de formele waterkering wordt dan verplaatst naar deze kering (leggerwijziging). Hierdoor wordt een groter gebied beschermd. De kering heeft regelmatig ook een andere functie, zoals bijvoorbeeld een weg. Door de aanleg van een kade buitendijks kunnen de andere functies gebruik blijven maken van de bestaande kruin PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 12

16 4: Boezempeil verlagen (+ restopgave) 4a: Verlagen met pompen 4b: Verlagen met noodoverloopgebied 5: 5. Kruin verhogen verhogen (inclusief weg) (inclusief weg) De versterkingsopgave wordt mede bepaald door het maatgevende boezempeil op het Lauwersmeer. Door het verlagen van dit maatgevende boezempeil hoeven de keringen minder verhoogd te worden. Echter blijft bij een verlaging van het boezempeil altijd nog een restopgave over voor de hoogte en de stabiliteit. Deze oplossing zal daarom altijd plaats vinden in combinatie met een versterking. Twee mogelijke oplossingen zijn geïdentificeerd om het boezempeil te verlagen: 4a: Verlagen met pompen: Door het plaatsen van pompen in de R.J. Cleveringsluizen kan water uit het Lauwersmeer naar zee gepompt. 4b: Verlagen met noodoverloopgebied: Door het water (tijdelijk) op een andere locatie te bergen dan in het Lauwersmeer. De kering kan verhoogd worden door de kruin te verhogen. Bij een groene kering (grond) wordt de kruin verhoogd door grond aan te brengen op de kruin en op het binnen- of buitentalud om voldoende breedte te verkrijgen. De kering heeft regelmatig ook een andere functie, zoals bijvoorbeeld een weg. Bij het verhogen van de kruin inclusief weg (en onderlagen), wordt het grondlichaam over de volle breedte van de weg verhoogd. Vervolgens wordt de bestaande breedte van de weg teruggeplaatst. Hierbij wordt rekening gehouden met de benodigde breedte van wegbermen. Afhankelijk van het beschikbare grondlichaam onder de weg wordt ook het binnen- of buitentalud hierbij verbreed PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 13

17 6: 6. Damwand voor stabiliteit voor in klei stabiliteit in klei De stabiliteit van de waterkering wordt bepaald door het verschil tussen buiten- en binnenwater en de sterkte van het tussenliggende grondlichaam. Wanneer niet voldoende grond(sterkte) in het dijkprofiel aanwezig is, kan het binnentalud van de kering afschuiven. Het afschuiven van het binnentalud kan worden voorkomen door het binnentalud te versterken met het doorsnijden van het afschuifvlak met een damwand. Deze relatief dure oplossing wordt alleen toegepast op locaties waar de beschikbare ruimte beperkt is. Binnen deze constructieve oplossingen worden per deelgebied soms extra maatwerk oplossingen genoemd. 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) 7. Sloot verplaatsen binnenzijde (stabiliteit) of dempen (piping) De stabiliteit van de waterkering wordt bepaald door het verschil tussen buiten- en binnenwater en de sterkte van het tussenliggende grondlichaam. Wanneer niet voldoende grond(sterkte) in het dijkprofiel aanwezig is, kan het binnentalud van de kering afschuiven. Deze mogelijke oplossing is er op gericht om de hoeveelheid grond in het dijkprofiel op een effectieve manier te vergroten. Het dempen van de sloot aan de binnenzijde zorgt voor een binnenberm met een stabiliserende werking. Buiten de invloedszone van het afschuifvlak kan de binnenteensloot gegraven worden. De benodigde bermbreedte (en slootverplaatsing) volgt uit geotechnische berekeningen Beoordeling kansrijke oplossingen Na de selectie van mogelijke oplossingen naar kansrijke oplossingen, zijn alle kansrijke oplossingen beoordeeld. Deze beoordeling is uitgevoerd vanuit een technisch oogpunt en is gedaan door Royal HaskoningDHV in samenspraak met Waterschap Noorderzijlvest. Daarnaast is er een beoordeling geweest die is uitgevoerd door de omgeving zelf. De omgeving heft zelf aanvullende criteria benoemd en heeft de verschillende oplossingen ook gescoord op deze eigen criteria. Tabel 1. Beoordelingscriteria kansrijke oplossingen Criteria vanuit Waterschap Noorderzijlvest Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Criteria vanuit omgeving Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Draagvlak omgeving Kosten Daarnaast zijn er vanuit de omgeving nog een aantal criteria benoemd, maar deze zijn niet meegenomen in de beoordeling. De criteria en de argumentatie voor het niet meenemen staat hieronder benoemd: PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 14

18 Vergunbaarheid Dit is een eis voor de versterking en hier zal bij twijfel vooroverleg gevoerd worden met bevoegd gezag. Integrale afweging Het maken van een integrale afweging wordt juist gedaan door de verschillende criteria en achterliggende belangen naast elkaar te zetten. Een integrale afweging wordt dus al gemaakt en hoeft niet als apart criterium beoordeeld te worden Verkeersveiligheid Alle oplossingen moeten voldoen aan de wet op het gebied van verkeersveiligheid. Er is ook een wens uitgesproken om de verkeersveiligheid op sommige trajecten te verbeteren door een vrij liggend fietspad aan te leggen. Dit wordt meegenomen als meekoppelkans. Dierveiligheid (otters) Dit is een specifiek onderdeel dat wordt meegewogen onder ecologie. Daarnaast is er voor de otters een meekoppelkans benoemd. Tabel 1. Scoretabel kwalitatieve beoordeling vanuit RHDHV/Waterschap Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Goede Versterking bescherming voor maar niet tot het kleiner achterland benodigde Goede bescherming voor huidig achterland Toekomstig uitbreidbaar in grond Oplossing niet zichtbaar in het bestaande landschap Maatregel binnen bestaand dijkprofiel Omgeving is voorstander Kosten zijn laag tov andere oplossingen Toekomstig uitbreidbaar in grond en aanpassing kruin/verharding/weg Oplossing beperkt zichtbaar in het bestaande landschap Maatregel beperkt buiten bestaand dijkprofiel Omgeving is neutraal/positief Kosten zijn beperkt lager dan andere oplossingen normniveau Toekomstig uitbreidbaar met aanpassing van constructieve elementen Oplossing duidelijk zichtbaar in het bestaande landschap Maatregel ruim buiten bestaand dijkprofiel Omgeving is neutraal/negatief Kosten zijn beperkt hoger dan andere oplossingen Geen versterking Niet uitbreidbaar, volledige vervanging noodzakelijk Oplossing overheersend zichtbaar in het bestaande landschap Grote maatregel met demping watergang Omgeving is tegenstander Kosten zijn hoog tov andere oplossingen Voor de beoordeling van de omgeving is de volgende kwalitatieve beoordeling gebruikt: PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 15

19 Tabel 1. Scoretabel kwalitatieve beoordeling vanuit omgeving Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Beperkte vooruitgang Beperkte van voor toeristische achteruitgang van beleving toeristische Grote verbetering van toeristische beleving Grote verbetering bedrijfsvoering Oplossing is voor lange termijn 100+ jaar Kosten zijn laag tov andere oplossingen Bedrijfsvoering blijft gelijk Oplossing is voor komende decenia voldoende Kosten zijn beperkt lager dan andere oplossingen beleving Bedrijfsvoering gaat achteruit Oplossing is tijdelijk (max 10 jaar) Kosten zijn beperkt hoger dan andere oplossingen Grote verslechtering van toeristische beleving Geen bedrijfsvoering meer mogelijk Oplossing is zeer tijdelijk (enkele jaren) Kosten zijn hoog tov andere oplossingen Stakeholders en issues In het najaar van 2016 zijn de stakeholders van de versterking regionale keringen Lauwersmeer in beeld gebracht. Hiervoor zijn allereerst issues geïnventariseerd om op basis daarvan stakeholders te inventariseren. Tegelijkertijd zijn zowel intern bij NZV, als extern (aan al bekende stakeholders) gevraagd welke partijen bij de versterking betrokken moeten zijn. Al deze stakeholders zijn in deze verkenningsfase betrokken en hebben deels actief meegedacht. In de volgende paragrafen staan per deelgebied de betrokken stakeholders benoemd. De gegevens van de geïnventariseerde stakeholders staan in het document [Stakeholder verkenning Lauwersmeer.xls]. Naast stakeholders per deelgebied zijn er enkele stakeholders die betrokken dienen te worden voor het gehele gebied. Deze stakeholders hebben geen specifiek belang in één deelgebied, maar meer algemene belangen in het gehele gebied. In onderstaande tabel staan deze stakeholders weergegeven. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Wetterskip Fryslân Regionale keringen WF en NZV sluiten op elkaar aan, peil op Lauwersmeer Regelmatig contact via OM NZV. Geïnformeerd over alle bijeenkomsten, niet aanwezig geweest. ANWB Koninklijke Wandelbond Nederland Groninger fietsersbond Landschapsbeheer Groningen Klankbordgroep Lauwersmeer Belangenvereniging Belangenvereniging Belangenvereniging Belangenvereniging Vertegenwoordiging van ondernemers en overheidspartijen in het Lauwersmeergebied. Geïnformeerd over bijeenkomsten. Aanwezig geweest bij inloopbijeenkomst eind maart Geïnformeerd over bijeenkomsten. Via mail contact gehad. Willen graag geïnformeerd blijven. Geïnformeerd over bijeenkomsten. Aanwezig geweest bij inloopbijeenkomst eind maart Geïnformeerd over bijeenkomsten en zich laten vertegenwoordigen bij bijeenkomsten in januari en bij de inloopbijeenkomst eind maart Op 31 januari 2017 hebben OM NZV een presentatie gegeven tijdens KBG PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 16

20 De issues die in het najaar van 2016 zijn geïnventariseerd en tussentijds zijn aangevuld staan in een overzicht weergegeven. Deze inventarisatie van issues en de (deels) opgestelde toelichting heeft houvast gegeven tijdens de georganiseerde bijeenkomsten en de tussentijdse gesprekken. NZV en RHDHV waren voorbereid op discussies, hadden de antwoorden klaar en konden de eigen standpunten aanscherpen. Het overzicht van de issues en de opzet van de redeneerlijn per issue staat (ook) in het document [Stakeholder verkenning Lauwersmeer.xls] weergegeven. Belangrijke issues zijn: - behouden van een goede bedrijfsvoering - behouden en vergroten van de waterveiligheid in relatie tot: o het uitvoeren van de peilproef o buitendijkse gebieden o gemaal op Lauwersoog o binnendijkse kwelproblematiek - schade en verstoring van natuurwaarden Meekoppelkansen NZV wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen bij de versterking van regionale keringen Lauwersmeer. NZV stelt aan deze meekoppelkansen de volgende randvoorwaarden: 1. De dijk moet veilig zijn op Een meekoppelkans moet passen in deze planning. 2. Voor de meekoppelkans moet financiële dekking (of op korte termijn) zijn. NZV heeft geen financiële middelen beschikbaar voor inrichtingsmaatregelen. 3. De meekoppelkans moet technisch inpasbaar zijn met de dijkversterking. 4. De meekoppelkans moet vergunbaar zijn. Wanneer een meekoppelkans niet aan deze vier randvoorwaarden kan voldoen, kan de meekoppelkans niet meegenomen worden met de dijkversterking. NZV zal dan inventariseren of de mogelijke voor de realisatie van de meekoppelkans na de dijkversterking gelijk is, of groter of kleiner wordt. De meekoppelkansen per deelgebied zijn in beeld gebracht en staan hieronder weergegeven. Naast de deelgebied specifieke meekoppelkansen zijn twee meekoppelkansen deelgebied overstijgend: - Grond gebruiken; Staatsbosbeheer wil graag nog enkele slenken uitgraven. Mogelijk dat die grond gebruikt kan worden voor de versterking. In algemene zin liggen er mogelijk kansen voor het gebruik van grond uit het gebied voor de versterking, waardoor verschillende doelen gecombineerd kunnen worden. (o.a. project Bochtjesplaat). Ditzelfde geldt mogelijk voor het mogelijk uitbaggeren van de vaargeul (door Rijkswaterstaat). Hierover zal afstemming plaats vinden met Rijkswaterstaat. - Rondje Lauwersmeer; Beleef het Lauwersmeer; het gaat hier om een grote diversiteit aan initiatieven (fietspad, wandelpad, uitkijkpunt, vissteiger) die gericht zijn op het versterken van de beleving van het Lauwersmeer. Provincie Groningen is hiervan de trekker PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 17

21 3.3 Deelgebied 1: Robbengat Camping Deelgebied Robbengat Camping is het meest noordelijke deelgebied. De regionale kering sluit hier aan op de primaire kering (zeedijk) nabij het dorp Lauwersoog (gemeente De Marne). Vanaf de zeedijk loopt de regionale kering naar het zuiden over de Strandweg richting Camping Lauwersoog. Op Camping Lauwersoog loopt de kering langs restaurant het Booze Wijf richting de waterkant en vanaf daar naar het oosten tot aan jachthaven Lauwersgat waar de kering de waterkant richting het noorden volgt tot op de Strandweg. Ten noorden van de Strandweg ligt het dorp Lauwersoog en het bungalowpark Robbenoort. De kering loopt verder over de Strandweg richting het zuid-oosten tot aan de inlaat. De huidige kering ligt op NAP + 0,7m à +0,9m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,0m liggen. De kering wordt met 0,1m à 0,3 m verhoogd. Op één deelsectie (1C) wordt ook de binnenwaartse stabiliteit versterkt Van mogelijk naar kansrijk In figuur 1 staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied Robbengat Camping weergegeven. Dit deelgebied is opgedeeld in 3 secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 1. Kansrijke oplossingen deelgebied 1 Robbengat Camping PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 18

22 1: Kering verleggen leggerwijziging Sectie 1-A Sectie 1-A ligt ter plaatse van de Strandweg tot aan de parkeerplaats nabij de campingreceptie. Voor deze sectie zijn drie kansrijke oplossingen. Waarbij in alle drie de oplossingen sprake is van het verleggen de kering (1) achterlangs de campingreceptie, langs de Strandweg (zie figuur 1). Door het verleggen van de kering ontstaat ruimte voor buitendijkse uitbreiding van de havenkom. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5+1), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 0,25 meter verhoogd. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2+1), waardoor het fietspad op de kade komt te liggen. De derde kansrijke oplossing is de aanleg van een kade buitendijks (3+1) in het gras naast het fietspad. 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande kade 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Sectie 1-B Sectie 1-B loopt langs de parkeerplaats over de campingtoegang en vervolgens naar het water. De enige kansrijke oplossing is de kering verhogen ter plaatse van bestaande kruin (5) met ca. 0,1m grond. Sectie 1-C Sectie 1-C ligt tussen de camping en de buitendijkse strandjes, langs de jachthaven Lauwersgat waar de kering de waterkant volgt tot aan de Strandweg. Aan de binnenzijde ligt een teensloot. Binnen deze sectie moet ook de binnenwaartse stabiliteit worden versterkt. Verhoging in combinatie met versterken van de binnenwaartse stabiliteit leidt tot een combinatie van kansrijke oplossingen langs de kering binnen deze sectie. Aandacht moet worden besteed aan het handhaven van de waterhuishouding. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande kade 5: Kruin verhogen (inclusief weg) De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kruin en verplaatsen van de sloot (5+7). Door de sloot verder van de kering te leggen, wordt de binnenwaartse stabiliteit verhoogd. De tweede kansrijke oplossing is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kruin en een constructieve oplossing in/langs de sloot (5+6). De constructieve oplossing kan bestaan uit de aanleg van een IT-riool (infiltratieriool) in de teensloot. Een andere constructieve oplossing is een damwand langs de sloot. De derde kansrijke oplossing is de aanleg van een kade buitendijks (3). Hierdoor krijgt de huidige kering de functie van binnenberm. Langs jachthaven Lauwersgat is voor de aanleg van een kade buitendijks geen ruimte en daarom geen kansrijke oplossing. 6: Damwand voor stabiliteit in klei 6 (maatwerkoplossing): Sloot dempen en infiltratieriool in de teensloot 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 19

23 Afgevallen mogelijke oplossingen De mogelijke oplossing het verleggen van de kering naar de Strandweg (gestippelde lijn in figuur 2) is niet kansrijk. Bij deze oplossing wordt de kering in zijn geheel omgelegd over de Strandweg (van camping tot aan de haven Lauwersgat). Door deze verlegging komt camping Lauwersoog buitendijks (onbeschermd). Dit is niet wenselijk. Zowel bij de Provincie Groningen, die de ligging van de kering vaststelt, als bij de omgeving is geen draagvlak voor deze oplossing. Figuur 2. Mogelijke oplossingen deelgebied 1 Robbengat Camping PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 20

24 3.3.2 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 1: Robbengat Camping Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Sectie 1-A. Strandweg /m /m Tuimelkade langs weg en deels verlegging kering 2+1 Kade buitendijks en deels verlegging kering 3+1 Kering verhogen ter plaatse van kruin (onder weg) en deels verlegging kering 5 (+1) Sectie 1-B. Kering verhogen ter plaatse van huidige ligging Sectie 1-C Kade buitendijks Kering verhogen ter plaatse van kruin en verplaatsen sloot Kering verhogen ter plaatse van kruin en IT-riool en/of damwand Lage ecologische waarde kort gras 2. - (IT-riool) / - - (damwand) 3. Mogelijk naar kansrijk = meekoppelen 4. Enige logische oplossing 5. nog niet besproken met omgeving. 6. Wel een glooiend model anders lagere score / of / PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 21

25 3.3.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Toezichthouder, trekker rondje Lauwersmeer, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Gemeente De Marne Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact via met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Camping Lauwersoog en jachthaven Lauwersgat Staatsbosbeheer Eigenaar en beheerder Eigenaar en beheerder Regelmatig contact via NZV. Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari. Regelmatig contact met NZV. Niet aanwezig geweest bij bijeenkomsten irt dit deelgebied. Dorpsbelangen Lauwersoog Omwonenden Voor alle bijeenkomsten geïnformeerd, maar niet aanwezig geweest. Telefonisch contact gehad in december 2016 en voorzitter was emotioneel (boos) tav de vergunningverlening peilproef. Vereniging van huiseigenaren Robbenoort en jachthaven Lauwersgat Omwonenden Op 1 april 2017 is door NZV presentatie gegeven op ALV. Deel van de aanwezigen is zeer kritisch tav afgevallen oplossing verlagen boezempeil door pompen. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Zeil- en Surfschool de Lauwer Vertegenwoordigd tijdens bijeenkomst in januari Na deze bijeenkomst zijn tussen NZV en de zeil- en surfschool afspraken gemaakt over hun wensen. Deze afspraken vallen buiten dit project. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Parkeerplaats nabij jachthaven Lauwersgat; officieel is dit geen parkeerplaats, maar deze locatie wordt wel op deze manier gebruikt. Graag ziet men de inrichting van deze locatie anders. - Aanpak van de stinksloot ; aan de zuidzijde van Robbenoort ligt een sloot die (vooral) in de zomermaanden erg stinkt (zwavel). Deze sloot is in beheer van de gemeente. De mededeling van de bewoners is doorgegeven aan de gemeente. De aanpak van de sloot wordt verder beschouwd als onderdeel van de aanpak van de meekoppelkans Strandweg PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 22

26 3.3.5 Vervolgstappen Voor dit deelgebied zijn er 2 sporen die parallel kunnen worden opgepakt: 1. Traject langs de strandweg (sectie 1A). Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden over het wel of niet meekoppelen van de Strandweg. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. In dat geval kan er naar een uitvoeringsontwerp worden gegaan en kan de uitvoering starten. 2. Traject over de camping (sectie 1B en 1C). Hierbij moet in een 1 op 1 overleg met de eigenaar van de camping en de jachthaven een keuze gemaakt worden tussen de geïnventariseerde alternatieven. Dit leent zich goed voor samenwerkend ontwerpen en kan worden ingevuld met samen over de dijk lopen gecombineerd met schetsend om de tafel. Tevens moet duidelijkheid komen over het meenemen van de meekoppelkansen. Nadat er een keuze is gemaakt kan er een uitvoeringsontwerp worden gemaakt en kan de uitvoering starten. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Bepalen waterdiepte ter plaatsen van 2 piping locaties Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Bestuurlijke betrokkenheid: De keuze voor het wel of niet meekoppelen van de Strandweg heeft het risico om een lang proces zonder beslissingen te worden. Op basis van de huidige informatie is er wel een wens om mee te koppelen, maar is de financiering mogelijk een knelpunt. Als bestuurders bij deze beslissing worden betrokken, kan mogelijk eerder een keuze worden gemaakt Planning per deelgebied Sectie 1A: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen Strandweg Mei-september 2017 Opstellen ontwerp (inclusief onderzoeken) September-december 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2018-maart 2018 Uitvoering April-juli 2018 Sectie 1B+C Overeenstemming met camping over versterkingsoplossing Mei-juli 2017 Opstellen ontwerp (inclusief onderzoeken) Augustus-oktober 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober 2017-december 2017 Uitvoering Januari-april PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 23

27 3.3.7 Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Grondwater binnendijks In dit deelgebied fluctueert de grondwaterstand sterk. Stakeholders hebben aangegeven dat zij een groot belang hebben bij droog blijven. Met iedere peilfluctuatie op het Lauwersmeer wijzigt ook de grondwaterstand op camping Lauwersoog en in Robbenoort. De stakeholders zien een risico in de verhoging van de keringen in relatie tot het peilbeheer op het Lauwersmeer [Verslag bijeenkomst 17 januari 2017 deelgebied Robbengat Camping]. Buitendijkse gebieden Zeil- en surfschool De Lauwer ligt buitendijks. De eigenaar, Frans Pot, vraagt het waterschap om het tracé van de regionale kering te heroverwegen, zodat ook De Lauwer binnendijks komt te liggen. Waterschap Noorderzijlvest en De Lauwer zijn hierover al langer met elkaar in gesprek. Voor De Lauwer heeft dit (in januari 2017) nog niet tot een wenselijke oplossing geleid [Verslag bijeenkomst 17 januari 2017 deelgebied Robbengat Camping]. Aansluitend aan deze bijeenkomst zijn De Lauwer en NZV met elkaar in gesprek gegaan. Gemaal Lauwersoog Leden van de VVE Robbenoort zijn een groot voorstander van de bouw van een gemaal op Lauwersoog. Zij zijn van mening dat met de bouw van een gemaal het ophogen van de keringen niet meer nodig is. Tegelijkertijd vinden zij dat de opbrengsten van de gaswinning toereikend moeten zijn voor de bouw van een nieuw gemaal. Zij zijn het niet eens met de lijn (zie 2.1) van NZV. Plaatselijk piping Er zijn 2 korte stukje waar piping kan optreden. Hier moet in de volgende fase nog aandacht voor zijn. Mogelijk an dit door aanvullend grondonderzoek nog worden uitgesloten. Anders is er een plaatselijke maatregel nodig. Zie blauwe trajecten in onderstaand kaartje PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 24

28 3.4 Deelgebied 2: Zuideroog Deelgebied Zuideroog ligt op de Ballastplaat en vormt een soort schiereiland. Vanaf de N361 loopt de kering richting het oosten en volgt de weg De Rug. Net ten zuiden van de parkeerplaats voor het Bowlingen partycentrum restaurant Suyderoogh ligt de kering meer richting de waterkant tot aan een inlaat. Vanaf deze inlaat loopt de kering volgt de kering het inspectiepad door het bos en langs de buitenrand van Landal Natuurdorp Suyderoogh. Wanneer de kering weer terug nabij De Rug komt, loopt de kering aan de zuidzijde van de watergang (overkant) richting het oosten tot aan de Bosschuur. De kering volgt hier de contouren van de Bosschuur waarna de kering via De Rug weer aansluit op de N361. De huidige kering ligt op NAP + 0,3m à +0,5m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,0m liggen. De kering wordt met 0,5m à 0,7 m verhoogd. Op twee deelsecties (2C en 2D) wordt ook de binnenwaartse stabiliteit versterkt Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied Zuideroog weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 3. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 2 Zuideroog PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 25

29 Sectie 2-A Sectie 2-A ligt ter plaatse van de weg De Rug en loopt tot aan het restaurant. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 0,6 meter verhoogd. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Sectie 2-B Sectie 2-B is een groene kade tussen de steiger bij het restaurant tot de inlaat. De enige kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kruin (5), hierbij wordt de groene kering ca. 0,7 meter verhoogd. Sectie 2-C Sectie 2-C ligt langs de west- en zuidzijde van het park. De kering bestaat uit een grondlichaam langs het (inspectie)pad. Het (inspectie)pad wordt zoveel mogelijk gebruikt om de kering te versterken. Halverwege de westzijde van het park ligt de Eendenplas. Hier moet de kering breder worden dan de bestaande situatie. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kruin en aanleg berm in sloot (5+7), hierbij wordt het (inspectie)pad ca. 0,7 meter verhoogd. Vanwege de binnenwaartse stabiliteit is het nodig ook een berm in de watergang aan te leggen. De waterhuishouding moet wel gegarandeerd blijven. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). De tuimelkade ligt in het bos. Het huidige (inspectie)pad zou voor een deel qua grond en grondoppervlak gebruikt kunnen worden als binnenberm voor binnenwaartse stabiliteit. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin Sectie 2-D Sectie 2-D ligt langs de zuidzijde van het de weg De Rug aan de zuidzijde van de watergang. De bestaande waterkering wordt zoveel mogelijk gebruikt om de kering te versterkten. De twee kansrijke oplossingen komen grotendeels overeen met Sectie 2-C. Alleen bedraagt de verhoging van de kruin hier ca. 0,5m. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 26

30 Sectie 2-E Sectie 2-E ligt rondom activiteitencentrum De Bosschuur. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kruin (5), hierbij wordt de kruin van de groene kade ca. 0,6m verhoogd. Vooral aan de achterzijde van de Bosschuur vraagt de inpassing extra aandacht. De tweede kansrijke oplossing is daarom een kruinverhoging in combinatie met het verleggen van de kering (5+1) ten zuiden van de Bosschuur met een doorsteek naar het fietspad. 1: Kering verleggen leggerwijziging 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Afgevallen mogelijke oplossingen De aanleg van een damwand in de binnenteen kan de sterkte voor de binnenwaartse stabiliteit vergroten. Deze oplossing is (in dit deelgebied) niet kansrijk omdat voldoende beschikbare ruimte aanwezig is bij deze groene kering. Er is geen noodzaak deze dure constructieve maatregel toe te passen. Verder is de eilandoplossing (verleggen van de kering) niet kansrijk. Bij deze mogelijke oplossing zou alleen de kering rondom het Landalpark Suyderoogh worden verhoogd, terwijl de toegangsweg De Rug niet wordt versterkt. Ook zou de waterhuishouding van het eiland moeten worden gewijzigd middels een watergangafsluiting en een extra gemaal. Tijdens hoogwater ontstaat een beschermd eiland, maar is het park niet meer bereikbaar over de weg. Op basis van informatie van watersysteembeheer, de calamiteitenorganisatie en vanuit de bewoners op het vakantiepark is deze oplossing niet kansrijk. Figuur 4. Mogelijke oplossingen deelgebied 2 Zuideroog PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 27

31 3.4.2 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 2: Zuideroog Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Sectie 2-A. Kering verhogen tpv weg Tuimelkade langs kruin Sectie 2-B. Kering verhogen tpv bestaande kruin Sectie 2-C. Kering verhogen tpv bestaande kruin en berm in sloot Tuimelkade langs kruin Sectie 2-D. Kering verhogen tpv bestaande kruin en deels dempen sloot Tuimelkade langs kruin Sectie 2-E Kering verhogen tpv bestaande kruin Kering verhogen tpv kruin en deels verlegging kering 1. Ook als evacuatie route (gemeentelijke wens) /m PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 28

32 3.4.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Toezichthouder, trekker rondje Lauwersmeer, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Gemeente De Marne Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Staatsbosbeheer Landal Natuurdorp Suyderoogh Eigenaar en beheerder Eigenaar Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari van dit deelgebied. Telefonisch contact gehad. Niet vertegenwoordigd bij de bijeenkomsten. Beheercommissie Landal Omwonende Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Bowling & Partycentrum Suyderoogh Omwonende Telefonisch contact gehad. Niet vertegenwoordigd bij de bijeenkomsten. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Realisatie wandelpad op de kering aan de meerzijde langs De Rug; Suyderoogh maakt zich zorgen over de veiligheid van de wandelaars die langs de weg lopen van de Bosschuur naar het restaurant en het park. De gemeente de Marne heeft aangegeven op grond van de verkeersintensiteit hier geen middelen voor vrij te kunnen maken. Inventarisatie van de wensen en de kansen dient plaats te vinden met Suyderoogh en de gemeente De Marne Vervolgstappen Voor dit deelgebied lijken er geen complexe vraagstukken te zijn. Om een ontwerp te krijgen dat gedragen wordt door de omgeving, lijkt een gezamenlijke ontwerpsessie het meest effectief en efficiënt. Hierbij zal het ontwerp op grondgebied van Staatsbosbeheer en de gemeente gezocht moeten worden. De voorgestelde aanpak is daarom samenwerkend ontwerpen en dat kan worden ingevuld door samen over de dijk lopen gecombineerd met schetsend om de tafel.het doel van deze werksessie ishet maken van een conceptontwerp en dan daarna dit ontwerp bespreken met de andere omgevingspartijen. Hierin moet ook duidelijkheid komen over het meenemen van de meekoppelkansen. Vervolgens kan het ontwerp definitief gemaakt worden en vervolgens worden uitgevoerd. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 29

33 3.4.6 Planning per deelgebied Ontwerpoverleg met Staatsbosbeheer Juni-augustus 2017 Bespreken conceptontwerp met overige stakeholders September 2017 Definitief maken ontwerp Oktober 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober 2017-december 2017 Uitvoering: april-juli 2018 Januari-april Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Sloten sectie 2C en 2D De sloot in sectie 2C is belangrijk voor de doorstroming van water door het park in verband met algengroei. De sloot bij 2D kan niet worden gedempt, omdat deze de afwatering van het park verzorgt. Uitvoeringsperiode In de periode mei t/m oktober en de tijdens (school)vakanties zijn er veel gasten. In deze periode zijn werkzaamheden niet gewenst. Bloemvegetatie langs de weg Rug. Langs de weg Rug naar het park Suyderoogh is aan beide zijde van de huidige asfaltweg een rijke bloemenvegetatie ontstaan in zacht zand. Staatsbosheer brengt in of een oplossing gerealiseerd kan worden waarbij de bijzondere vegetatie deels behouden kan blijven PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 30

34 3.5 Deelgebied 3A: Robbengat kade De kering loopt vanaf de inlaat nabij jachthaven Lauwersgat over de Strandweg richting het zuidoosten tot waar de Strandweg aansluit op de provinciale weg N361. Het gehele gebied ligt in gemeente De Marne. De huidige kering ligt op NAP + 0,6m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,0m liggen. De kering wordt met ca. 0,4 m verhoogd. In dit deelgebied is de stabiliteit van de kering op orde Van mogelijk naar kansrijk In deelgebied 3A Robbengat kade zijn twee kansrijke oplossingen die hieronder staan beschreven en weergegeven zijn in figuur 5. Figuur 5. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 3A Robbengat kade De eerste kansrijke oplossing is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 0,4 meter verhoogd. Het verhogen van de weg kan gecombineerd worden met de werkzaamheden van gemeente De Marne. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). Waar het fietspad direct langs de Strandweg loopt zal het fietspad op de tuimelkade komen te liggen. Meer naar het oosten komt de tuimelkade in het bos te liggen. 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Afgevallen mogelijke oplossingen De mogelijke oplossing waarbij de kade buitenom het strandpaviljoen en parkeerplaatsen wordt verlegd (zie stippellijn figuur 6) is niet kansrijk. De aanleg van een volledig nieuwe kering brengt veel extra kosten met zich mee, daarnaast moet ook de waterhuishouding binnendijks opnieuw geregeld worden PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 31

35 Figuur 6. Mogelijke oplossingen deelgebied 3A Robbengat Kade Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 3A/B/C: Robbengat/Ballastplaat/ Vlinderbalg Sectie 3A-A. Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten /m Kering verhogen tpv weg Tuimelkade langs kruin N-weg (beschikbaarheid) 2. Ecologie verplaatsen watergang 3. Ruim buiten profiel, maar tpv Strandweg Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 32

36 3.5.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Toezichthouder, trekker rondje Lauwersmeer, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Gemeente De Marne Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Staatsbosbeheer Eigenaar en beheerder Regelmatig contact met NZV. Aanwezig geweest bij bijeenkomst irt dit deelgebied. Strandpaviljoen Meerzicht Eigenaar, ondernemer Aanwezig geweest bij bijeenkomst in januari. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Aanpak Strandweg; de Strandweg heeft op dit traject einde levensduur bereikt. De gemeente De Marne heeft aangegeven dit traject uiterlijk op 1 januari 2019 verbeterd hebben. Het verhogen van de weg (voor een beter zicht op het Lauwersmeer), verwijderen van bulten in het fietspad zijn mogelijke verbeteringen. Begin april 2017 gaf de gemeente het signaal dat er vooralsnog geen geld beschikbaar is voor de vervanging van de Strandweg en dat einde levensduur meevalt. - Vooroeverbescherming; de eigenaar van strandpaviljoen Meerzicht geeft aan dat de oevers nabij de strandjes afkalven af. Zijn voorstel is om te onderzoeken of de versterking van de kering gecombineerd kan worden met herstelwerkzaamheden aan de oevers Vervolgstappen De aanpak van het traject langs de strandweg (sectie 3A) hangt in hoge mate af van de mogelijkheden van het meekoppelen met de gemeente. Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. Als hier duidelijkheid over is kan er snel naar een ontwerp en uitvoeringsontwerp worden gegaan. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Bepalen waterdiepte ter plaatsen van 2 piping locaties Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Indien besloten wordt de Strandweg mee te nemen zijn er aanvullende onderzoeken nodig voor het ontwerp van de weg. Denk hierbij aan kernboring van de verhardingslaag. Ook komen er dan mogelijk andere vergunning bij die aangevraagd moeten worden. Deze punten horen bij de haalbaarheid van de meekoppelkans Strandweg. In de criteria voor meekoppelkansen is realisatie PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 33

37 voor 2020 een van de criteria. Er is om deze rede ook meer tijd geraamd voor het ontwerp. Indien de Strandweg niet wordt meegekoppeld kan er versneld worden Planning per deelgebied 3AB: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen Strandweg Mei-september ABD: Opstellen ontwerp April 2018-december ABD: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart ABD: Uitvoering April 2019-oktober Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Wandel-fietspad Er is vanuit verschillende partijen een grote behoefte om een goede fietsverbinding te creëren. De oplossing met een tuimelkade met pad op de kruin wordt als meest ideaal gezien PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 34

38 3.6 Deelgebied 3B: Ballastplaat De kering volgt vanaf de aansluiting van de Strandweg op de N361, de N361 naar het zuiden tot aan De Rug. De kering sluit hier aan op deelgebied 2 Zuideroog. Ten zuiden van De Rug loopt de kering verder naar het zuiden tot aan de bosschages aan de oostzijde van de N361 ter plaatse van het Defensieterrein. Het gehele gebied ligt in gemeente De Marne. De huidige kering ligt op NAP + 0,4m tot +0,6 m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,1m liggen. De kering wordt met 0,5 à 0,7m verhoogd. In dit deelgebied is de stabiliteit van de kering op orde Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 9. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 3B Ballastplaat Sectie 3B-A en 3B-B Sectie 3B-A ligt ter plaatse de N361 van de kruising met de Strandweg in het noorden tot de kruising met de weg De Rug. Ten zuiden van De Rug volgt sectie 3B-B de N361 verder naar het zuiden tot aan de bosschages aan de oostzijde van de N361 ter plaatse van het Defensieterrein. De technische oplossingen zijn voor beide secties gelijk. Het deelgebied is opgedeeld in twee sectie omdat de voorkeursvariant uiteindelijk voor beide secties anders zou kunnen zijn. 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande kade De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de N361 (5), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 0,5 tot 0,7m verhoogd. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). Deze tuimelkade wordt aangelegd op enige afstand (orde 4 m) van de kant van het wegdek. De tuimelkade krijgt een hoogte van ca. + 1,3m. Hierbij 5: Kruin verhogen (inclusief weg) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 35

39 wordt een deel van de watergang langs de N361 gedempt. Ook moeten nog aanpassingen plaatsvinden aan de kruising met de N361. De derde kansrijke oplossing is de aanleg van een kade buitendijks (3) op de Strandweg. De Strandweg loopt hier parallel aan de N361. Door de Strandweg 0,7 m tot 0,8 m op te hogen vormt deze de waterkering en zijn er geen aanpassingen aan de N361 nodig (behalve bij de zuidelijke kruising). Afgevallen mogelijke oplossingen In deelgebied 3B Ballastplaat is de mogelijke oplossing Damwand voor stabiliteit in klei afgevallen. Theoretisch is deze oplossing mogelijk, maar er is voldoende beschikbare ruimte bij de groene kering. Er is geen noodzaak voor een (dure) constructieve maatregel Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 3A/B/C: Robbengat/Ballastplaat/ Vlinderbalg Sectie 3B-A. Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Kering verhogen tpv weg Tuimelkade langs kruin Kade buitendijks op de Strandweg 464 Sectie 3B-B. Kering verhogen tpv weg Tuimelkade langs kruin Kade buitendijks op de Strandweg 464 Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 36

40 3.6.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Gemeente De Marne Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Staatsbosbeheer Defensie Eigenaar en beheerder Eigenaar Regelmatig contact metnzv. Aanwezig geweest bij bijeenkomst i.r.t. dit deelgebied. Aanwezig geweest bij bijeenkomst i.r.t. dit deelgebied. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Aanpak otterknelpunt nabij gemaal Nieuw Robbengat; ter plekke worden met enige regelmaat Otters gezien en doodgereden. Initiatiefnemer hiervan is de Provincie Groningen. - Vooroeverbescherming; de oevers nabij de strandjes kalven af. Mogelijk kunnen werkzaamheden gecombineerd worden Vervolgstappen De aanpak van het traject langs de strandweg (sectie 3B) hangt in tegenstelling tot sectie 3A niet af van het meekoppelen met de gemeente. Toch is het voor de ontsluiting van het gebied verstandig om secties 3A tot en met 3B parallel te laten lopen. Voor deze sectie zullen de meekoppelkansen verder moeten worden onderzocht en vervolgens moet er een ontwerp gemaakt worden Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Bepalen waterdiepte ter plaatsen van 2 piping locaties Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Indien besloten wordt de Strandweg mee te nemen zijn er aanvullende onderzoeken nodig voor het ontwerp van de weg. Denk hierbij aan kernboring van de verhardingslaag. Ook komen er dan mogelijk andere vergunning bij die aangevraagd moeten worden. Deze punten horen bij de haalbaarheid van de meekoppelkans Strandweg. In de criteria voor meekoppelkansen is realisatie voor 2020 een van de criteria. Er is om deze rede ook meer tijd geraamd voor het ontwerp. Indien de Strandweg niet wordt meegekoppeld kan er versneld worden PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 37

41 3.6.6 Planning per deelgebied 3AB: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen Strandweg Mei-september ABD: Opstellen ontwerp April 2018-december ABD: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart ABD: Uitvoering April 2019-oktober Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Wandel-fietspad Er is vanuit verschillende partijen een grote behoefte om een goede fietsverbinding te creëren. De oplossing met een tuimelkade met pad op de kruin wordt als meest ideaal gezien PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 38

42 3.7 Deelgebied 3C: Vlinderbalg De kering volgt de bosrand van het Defensieterrein naar het zuiden en vervolgens naar het westen. Aansluitend volgt de kering een watergang een stuk naar het zuiden. Net ten westen van de Willem Lodewijk van Nassaukazerne kruist de kering de N361. Het gehele gebied ligt in gemeente De Marne. De huidige kering ligt op NAP + 0,5m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,1m liggen. De kering wordt met ca. 0,6m verhoogd. In dit deelgebied is de stabiliteit van de kering op orde Van mogelijk naar kansrijk In deelgebied 3C Vlinderbalg is één kansrijke oplossing die hieronder beschreven staat en weergegeven in figuur 10. Figuur 10. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 3C Vlinderbalg De enige kansrijke oplossing voor dit deelgebied is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kering (5), hierbij wordt de zandkering met ca. 0,6 m verhoogd. Waar de kering de watergang naar het zuiden volgt, bestaat deze mogelijk uit klei en wordt de kering ca. 0,6 m met klei verhoogd. De kruising met N361 vormt aandachtspunt, omdat de provinciale weg niet met een hobbel kan worden verhoogd. Hier kan gedacht worden aan twee tuimelkade parallel aan de N361 tot aan het tunneltje bij de kazerne. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Afgevallen mogelijke oplossingen De aanleg van een kade buitendijks en tuimelkade langs de kruin zijn niet kansrijk, omdat de kering op de huidige locatie eenvoudig kan worden versterkt. Het verleggen van de kering naar de N361 is ook niet kansrijk. De N361 wordt gekruist door een duiker die de verbinding verzorgt tussen het Lauwersmeer en het achterliggende rietland PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 39

43 3.7.2 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 3A/B/C: Robbengat/Ballastplaat/ Vlinderbalg Sectie 3C-A. Kering verhogen tpv bestaande kruin Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Gemeente De Marne Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Defensie Eigenaar Aanwezig geweest bij bijeenkomst i.r.t. dit deelgebied. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen In dit deelgebied zijn geen specifieke meekoppelkansen benoemd Vervolgstappen De aanpak van het traject langs de Vlinderbalg (sectie 3C) is een op zich zelf staand traject wat samen met defensie opgepakt moet worden. Hiervoor is overleg met defensie nodig en bij de eerste gesprekken hierover, lijken hier weinig knelpunten te zijn. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 40

44 Voor sectie 3C kan direct een ontwerp gemaakt worden samen met defensie Planning per deelgebied 3C: Opstellen ontwerp in overleg met Defensie Juni-september C: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober-december C: Uitvoering Januari 2018-maart Eventuele aandachtspunten Op deze sectie zijn de aansluiting met de aangrenzende secties van belang. Aan beide zijde wordt de provinciale weg overgestoken door de waterkering. Hier moet een oplossing voor worden gevonden PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 41

45 3.8 Deelgebied 3D: Zoutkamperril Vanaf de Willem Lodewijk van Nassaukazerne volgt de kering de Strandweg tot aan de oude Zeedijk (nabij Panserweg). Ten zuiden van de kering ligt nabij Zoutkamp Haven Hunzegat. De percelen aan de noordzijde van de kering zijn in gebruik voor landbouw. Het gehele gebied ligt in gemeente De Marne. De huidige kering ligt op NAP + 0,4m à +0,5m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,4m liggen. De kering wordt met 0,9 à 1,0m verhoogd. Op twee deelsecties (3D-B en 3D-C) wordt ook de binnenwaartse stabiliteit versterkt. In dit deelgebied is de verwachte bodemdaling zeer groot. Wanneer bij deze versterking wordt geanticipeerd op de autonome bodemdaling van 0,9m in de planperiode (tot 2070) krijgt de kering een forse verhoging. Er is gekozen om uit te gaan van een bodemdaling van maximaal 0,5 meter en waar mogelijk een uitbreidbare kering toe te passen met de benoemde kruinhoogte Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 11. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 3D Zoutkamperril PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 42

46 Sectie 3D-A Sectie 3D-A begint bij op het punt waar de Strandweg aansluit op de N361 tot het punt waar een diepe teensloot dicht bij de kering ligt in het zuiden. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 1,0 meter verhoogd. Een belangrijk aandachtspunt is dat hierbij de binnenwaartse stabiliteit niet in gevaar komt. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). Deze tuimelkade wordt aangelegd op enige afstand (orde 2 m) van de kant van het wegdek. De tuimelkade krijgt een hoogte van ca. 1,6m. Hierbij wordt een deel van de buitendijkse watergang langs de Strandweg gedempt/verplaatst. De derde kansrijke oplossing is de aanleg van een kade buitendijks (3) aan de overzijde van de watergang. Deze oplossing sluit aan bij de noodmaatregelen die in 2012 genomen zijn na hoogwater. Sectie 3D-B Sectie 3D-B begint op het punt waar een diepe teensloot dicht bij de kering ligt in het zuiden en loopt door tot de hoek bij de jachthaven Hunzegat. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5+7), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 1,0 meter verhoogd. Binnen deze sectie dient ook de binnenwaartse stabiliteit versterkt te worden door het verplaatsen van de sloot. De tweede kansrijke oplossing is de aanleg van een tuimelkade langs de kruin (2). Deze tuimelkade wordt aangelegd op enige afstand (orde 2 m) van de kant van het wegdek. De tuimelkade krijgt een hoogte van ca. 1,2m. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ruimte in het aanwezige riet langs de Strandweg. 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande kade 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) Sectie 3D-C Sectie 3D-C begint bij de hoek van de jachthaven Hunzegat en loopt tot de oude Zeedijk. De enige kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5+7), hierbij wordt het asfalt (en onderlagen) ca. 1,0 meter verhoogd. Binnen deze sectie dient ook de binnenwaartse stabiliteit versterkt te worden door het verplaatsen van de sloot. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) Afgevallen mogelijke oplossingen In deelgebied Zoutkamperril zijn de mogelijke oplossingen zoals weergegeven in figuur 12 geanalyseerd. De aanleg van een nieuwe kering ten zuiden van de kazerne naar de oude zeedijk is niet kansrijk PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 43

47 Hierdoor komt een groot gebied, akkerland, buitendijks te liggen. Het is dusdanig ingrijpend dat het deze oplossing daarom niet kansrijk is. Figuur 12. Mogelijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 3D Zoutkamperril In sectie 3D-B is de aanleg van een kade buitendijks niet kansrijk omdat onvoldoende ruimte aanwezig is tussen de weg en het water aan de buitenzijde van de kering PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 44

48 3.8.2 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 3D: Zoutkamperril Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Sectie 3D-A. Kering verhogen tpv weg Tuimelkade langs kruin ? 295 Kade buitendijks ? 610 Sectie 3D-B. Kering verhogen tpv bestaande kruin en deels dempen sloot /m ? 650 Tuimelkade langs kruin ? 401 Kade buitendijks NIET MOGELIJK door onvoldoende ruimte met grote ophoging Sectie 3D-C. Kering verhogen tpv bestaande kruin en deels dempen sloot Ecologie: buitendijks riet iets lagere waarde; aandachtspunt waterhuishouding buitendijks PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 45

49 3.8.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Gemeente De Marne Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Bevoegd gezag, eigenaar Strandweg Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Defensie Staatsbosbeheer Bedrijfsleider Haven Hunzegat Eigenaar Eigenaar en beheerder Ondernemer Aanwezig geweest bij bijeenkomst i.r.t. dit deelgebied. Regelmatig contact met NZV. Aanwezig geweest bij bijeenkomst i.r.t. dit deelgebied. Aanwezig geweest bij bijeenkomst in januari. Eigenaar Haven Hunzegat Eigenaar en ondernemer Regelmatig contact met NZV. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Strandweg verkeersluw maken; de gemeente De Marne wil dit deel van de Strandweg graag verkeersluw willen maken. Afstemming moet plaatsvinden met gemeente De Marne, Provincie Groningen en Staatsbosbeheer. - Aanleg vissteigers; vanuit de hengelsport federatie Groningen-Drenthe is de wens aangedragen om vissteigers aan te leggen Vervolgstappen De aanpak van het traject langs de Zoutkamperril (sectie 3D) hangt in hoge mate af van de mogelijkheden van het meekoppelen met de gemeente. Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. Als hier duidelijkheid over is kan er snel naar een ontwerp en uitvoeringsontwerp worden gegaan. Het is wel logisch om de uitvoering af te stemmen met de trajecten A en B. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 46

50 3.8.6 Planning per deelgebied 3D: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen autoluwe Mei-september 2017 Strandweg 3ABD: Opstellen ontwerp April 2018-december ABD: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart ABD: Uitvoering April 2019-oktober Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Wandel-fietspad Er is vanuit verschillende partijen een grote behoefte om een goede fietsverbinding te creëren. De oplossing met een tuimelkade met pad op de kruin wordt als meest ideaal gezien PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 47

51 3.9 Deelgebied 4: Zoutkamp dorp De kering loopt vanaf de oude zeedijk over de Stationsstraat naar het noordoosten tot aan Camping t Ol Gat. Ter hoogte van Gemaal H.D. Louwes kruist de kering de camping en H.D. Louwes tot aan de overkant van de Hunzinge. De kering volgt de waterkant tot aan de Hunsingokade. Vervolgens gaat de kering dwars door de dorpskern van Zoutkamp. Hierbij volgt de kering de volgende straten: Beatrixstraat (naar het westen), Wilhelminastraat (naar het zuiden), de S.H. Woldringhstraat (naar het westen), Hellingstraat (naar het zuiden), Spuistraat (naar het westen en zuiden), de Sluisweg (naar het oosten) en de Molendijk en sluit aan op de oude zeedijk (deelgebied 5). De huidige kering ligt op NAP + 0,6m à +0,9m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,4m liggen. De kering wordt met 0,5 à 0,8m verhoogd. In dit deelgebied is de stabiliteit van de kering op orde. In dit deelgebied is de verwachte bodemdaling zeer groot. Wanneer bij deze versterking wordt geanticipeerd op de autonome bodemdaling van 0,6m in de planperiode (tot 2070) krijgt de kering een forse verhoging. Er is gekozen om uit te gaan van een bodemdaling van maximaal 0,5 meter en waar mogelijk een uitbreidbare kering toe te passen met de benoemde kruinhoogte Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 13. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 4 Zoutkamp Dorp PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 48

52 Sectie 4-A Sectie 4-A ligt ter plaatse van de Stationsstraat aan de noordzijde van Zoutkamp. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de weg (5), hierbij wordt het wegdek van de Stationsstraat met ca. 0,8 meter verhoogd. Een belangrijk aandachtspunt is de inpassing van de opritten naar de naast gelegen percelen. De tweede kansrijke oplossing is het verleggen van de formele waterkering (1) naar de lokale hoogte ten zuiden van de Stationsstraat. Het terrein dat hier ligt heeft voldoende hoogte om het water vanaf de buitenzijde te kunnen keren. Bij het verleggen van de waterkering komt deze wel te lopen over particulier terrein. Het gaat om een administratieve wijziging van de ligging van de waterkering. De kruising Stationsstraat Panserweg moet wel worden verhoogd met een drempel. Sectie 4-B Sectie 4-B vormt de verbinding van de Stationsstraat via gemaal H.D. Louwes met de overzijde van het Hunsingokanaal. Binnen deze sectie is er één kansrijke oplossing, namelijk het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kering (5). Lokaal wordt op het terrein van de Camping t Ol Gat de kering iets omgelegd nabij het toiletgebouw, maar verder wordt de kering verhoogd op de bestaande ligging. Sectie 4-C In sectie 4-C loopt de kering op dit moment over de toegangsweg van gemaal H.D. Louwes naar de Beatrixweg en verder door de bebouwing van Zoutkamp. Binnen deze sectie is er één kansrijke oplossing, namelijk het verleggen (en ter plaatse verhogen) van de kering naar de waterkant van het Hunsingokanaal (1 + 5). De bestaande ligging van de kering kan niet worden verhoogd. Het is niet mogelijk om het midden van de straat met 1,0 meter te verhogen. De kering kan langs de Hunsingokade direct het water volgen tot aan de oude zeedijk. Hier dient de kade te worden versterkt met damwanden langs het water. De inlaat vanuit het Hunsingokanaal dient van een afsluitbare inlaat voorziening te worden voorzien. Ter plaatse van de oude zeedijk is de kering hoog genoeg. Via de oude Zeedijk kan de kering weer aansluiten op de Sluisweg. 1: Kering verleggen leggerwijziging 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 1: Kering verleggen leggerwijziging 5: Kruin verhogen (inclusief weg) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 49

53 Sectie 4-D Sectie 4-D is eigenlijk geen aparte sectie binnen dit deelgebied, maar een overkoepelende oplossing voor Zoutkamp Dorp. Deze oplossing volgt de ligging van de oude zeedijk vanaf de noordzijde van het dorp, via de Hunsingosluis naar de sluisweg in het zuiden. Voor deze overkoepelende sectie is de enige kansrijke oplossing het verleggen van de kering (1). Om de kering te kunnen verleggen dient de historische schutsluis, de Hunsingosluis, weer functionerend en waterkerend worden gemaakt. Het kunstwerk verkeerd op dit moment in zeer slechte staat. Er zijn beschadigingen en de sluiskolkwanden vertonen uitspoeling van zouten. Verder dient voor deze oplossing gemaal H.D. Louwes verplaatst te worden naar de oude zeedijk en gecombineerd te worden met de Hunsingosluis. Aandachtspunten hierbij zijn de bevaarbaarheid, passeerbaarheid en waterkerendheid van de schutsluis en daarnaast de mogelijkheid om water af te voeren via een nieuw te realiseren gemaal. Mogelijk kan de verplaatsing gecombineerd worden met de bestaande plannen voor uitbreiding van gemaal H.D. Louwes. In het kader van Droge voeten 2050 dient de capaciteit van gemaal H.D. Louwes te worden vergroot. Afgevallen mogelijke oplossingen In deelgebied Zoutkamp Dorp zijn de mogelijke oplossingen zoals weergegeven in figuur 14 geanalyseerd. Figuur 14. Mogelijke oplossingen binnen deelgebied Zoutkamp De aanleg van een nieuwe kering ter plaatse van de Reitdiepskade aan de zuidzijde van het dorp is niet kansrijk. Ter plekke is de bestaande kering (zwarte lijn) voldoende hoog (en stabiel). Werkzaamheden aan deze kering zijn niet noodzakelijk en aanpassingen vinden dan ook niet plaats. De Reitdiepskade ligt voor de bestaande kering en kan dus bij hoge waterstanden onder water komen te staan PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 50

54 3.9.2 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 4: Zoutkamp dorp Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud Sectie 4-A. Stationsstraat Geen aanpassingen Kering verhogen tpv weg 464 Kade buitendijks (zakelijk recht) Sectie 4-B. Kering verhogen tpv bestaande kruin (deels verleggen) Sectie 4-C Kade buitendijks (Hunsingokade) Sectie 4-D (ter vervanging van ABC) Kering verleggen tpv oude Zeedijk /m Pm Administratief probleem 2. Buiten profiel, maar in stedelijk gebied en daarom geen invloed ecologie 3. Ruim buiten profiel, maar hoog genoeg 4. Oplossing voor bomen zoeken 5. Wel zichtbaar/buitenprofiel, maar kering komt op logische locatie met lage natuurwaarden 6. Ecologie: buiten profiel, maar in stedelijk gebied (lage natuurwaarden) 7. Kosten:Hoge kosten voor kunstwerken (sluis en gemaal) 8. Indien hier een fietswandelpad op komt PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 51

55 3.9.3 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Gemeente De Marne Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Bevoegd gezag, eigenaar Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Buurtvereniging de Batterij Omwonenden Aanwezig geweest bij bijeenkomst in januari. Vereniging dorpsbelangen Zoutkamp Omwonenden Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Kanocamping t Ol Gat De Roussant Eigenaar en ondernemer Aanwezig geweest bij bijeenkomst in januari. Eigenaar en ondernemer Regelmatig contact met NZV. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: In deelgebied Zoutkamp dorp zijn de volgende kansen benoemd: - Schansproject; Stichting Historische Visserij Zoutkamp (SHVZ) heeft de gemeente De Marne het schansproject aangeboden. Wellicht dat de versterking van de kering kansen biedt om (delen) van het Schansproject te realiseren. - Restauratie Hunsingosluis; er bestaat een grote wens om deze sluis (Rijksmonument) te restaureren. - Capaciteitsuitbreiding gemaal H.D. Louwes; waterschap Noorderzijlvest is bezig met een studie naar de capaciteitsuitbreiding van het gemaal H.D. Louwes PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 52

56 3.9.5 Vervolgstappen Omdat in dit deelgebied ook het aanpassen van gemaal HD Louwes speelt, moet voordat er een ontwerp gemaakt kan worden duidelijkheid ontstaan over de haalbaarheid van het door de omgeving gewenste verplaatsen van het gemaal HD Louwes en restaureren van de Hunsingosluis. Om hier iedereen voor ongelijnd te krijgen is tijd nodig. Hier kan het restant van 2017 voor worden gebruikt. Afhankelijk van de uitkomst van dit traject kan een vervolgplanning worden gemaakt. Als besloten wordt om het gemaal niet te verplaatsen kan er in 2018 een ontwerp worden gemaakt van de versterking, zodat deze in 2019 kan worden uitgevoerd. Als het gemaal HD Louwes wordt verplaatst is er een langere doorlooptijd nodig en kan de deadline van 2020 niet worden gehaald. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek indien een kade langs het Hunsingokanaal wordt ontworpen. Er is meer tijd nodig voor het ontwerp, omdat de verwachting is dat er weerstand zal zijn bij het traject langs de stationsstraat en een nieuwe kade langs het Hunsingokanaal. Bestuurlijke betrokkenheid: Om voor dit traject tot een keuze te komen lijkt het verstandig om de betrokken bestuurders aan gehaakt te krijgen en te houden. De afweging zal namelijk niet eenvoudig zijn en er zijn veel partijen die een lobby zullen starten voor het verplaatsen van het gemaal HD Louwes Planning per deelgebied Onderzoeken haalbaarheid verplaatsen gemaal HD Louwes Juni april 2018 Opstellen ontwerp (indien gemaal HD Louwes niet wordt verplaatst) mei-december 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart 2019 Uitvoering (indien gemaal HD Louwes niet wordt verplaatst) April-oktober Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Stationsstraat Hier is op de moment veel wateroverlast. Het verhogen van de stationsstraat zal dit probleem alleen nog maar verergeren. De gemeente heeft hier recent het riool vervangen en daar zijn veel bezwaren over gekomen en nu zijn er ook nog steeds problemen met wateroverlast PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 53

57 3.10 Deelgebied 5: Reitdiep De kering loopt vanaf de Vishalstraat over de groene kering aan de noordzijde van de haven richting het zuidoosten tot aan een verharde weg nabij de Vliedorpsterweg. Vanaf hier volgt de kering de waterkant van het Reitdiep tot aan de schuitsluis nabij het Gemaal De Waterwolf. De kering loopt over de schutsluis, richting het zuiden tot aan de Teenstraweg. Hier loopt de kering aan de zuidzijde achter Gemaal Waterwolf en volgt de Teenstraweg tot het einde van de Camping Jachthaven De Waterwolf. De kering volgt de buitenrand van de camping weer richting het noorden naar het Reitdiep. De kering blijft de waterkant volgen richting het noordwesten tot bij Camping De Roussant. Ter plekke van de kleine jachthaven buigt de kering af richting het Munnekerzijlsterried om na de jachthaven weer richting het Reitdiep af te buigen. De kering loopt voorlangs het woonhuis waarna deze weer afbuigt richting het Munnekerzijlsterried om daar uiteindelijk aan te sluiten op de N388 (regionale kering van wetterskip Fryslân). De noordzijde van het Reitdiep ligt in gemeente De Marne, de zuidzijde in gemeente Zuidhorn. De huidige kering ligt grotendeels op de benodigde hoogte NAP + 1,4m. Binnen sectie 5E ligt de kering over een lengte van ca. 450m op NAP+ 1,0m. De kering wordt hier met 0,4m verhoogd naar NAP + 1,4m en moet de binnenwaartse stabiliteit gewaarborgd blijven. Op deelsectie 5A en 5B wordt de binnenwaartse stabiliteit versterkt. In dit deelgebied is de verwachte bodemdaling zeer groot. Wanneer bij deze versterking wordt geanticipeerd op de autonome bodemdaling van 0,6m in de planperiode (tot 2070) krijgt de kering een forse verhoging. Er is gekozen om uit te gaan van een bodemdaling van maximaal 0,5 meter en waar mogelijk een uitbreidbare kering toe te passen met de benoemde kruinhoogte. Naast waterveiligheid ervaren de agrariërs op deze locatie problemen met veel kwelwater. Dit hebben zij aangegeven in de verschillende omgevingsbijeenkomsten Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. De oplossingen zijn gericht op het vergroten van de binnenwaartse stabiliteit. De kering voldoet grotendeels aan de vereiste hoogte PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 54

58 Figuur 15. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 5 Reitdiep PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 55

59 Sectie 5-A Sectie 5-A volgt de noordzijde van het Reitdiep. De kering begint en eindigt bij de oude zeedijk. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verplaatsen van de kruin naar het buitentalud (vergelijk met tuimelkade) (2), hierbij komt kruin verder buitenwaarts te liggen met een berm aan de binnenzijde en wordt het materiaal van de bestaande kering gebruikt op het buitentalud. Een belangrijk aandachtspunt is dat hierbij de binnenwaartse stabiliteit in de binnenteensloot moet worden opgelost. De tweede kansrijke oplossing is het versterken van het binnentalud van de kering met een damwand (6). Deze damwand dient diep genoeg in de klei te worden geplaats om het glijvlak te doorsnijden. Afhankelijk van de diepte van zandlagen zou ook een deel van de kwel kunnen worden opgelost. De derde kansrijke oplossing is het verplaatsen van de binnendijkse sloot (7). Door de binnendijkse teensloot voldoende op te schuiven naar de binnendijkse percelen kan een stabiele kering ontstaan. De breedte van de benodigde binnenberm (en daarmee verplaatsen van de sloot) moet nog worden bepaald. De vierde kansrijke oplossing is het versterken van het binnentalud door actieve bemaling van een drain in de teen van de waterkering (6b). Deze technische oplossing is erop gericht de freatische lijn in het grondlichaam door actieve bemaling te verlagen, dit zou een stabiliserend effect op de kering kunnen hebben. Of deze oplossing haalbaar en realistisch is hangt af de lokale grondopbouw en sterkte. Grondopbouw en sterkte dienen op basis van grondonderzoek en geotechnische berekeningen nog nader bepaald te worden. Het is bekend dat er loopzand (mogelijk Wadzandlagen) in de ondergrond aanwezig zijn, de exacte ligging en invloed daarvan dienen bepaald te worden. Sectie 5-B Sectie 5-B volgt de zuidkant van het Reitdiep. Binnen deze sectie zijn dezelfde oplossingen kansrijk als in de sectie 5-A. 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 6: Damwand voor stabiliteit in klei 6b (maatwerkoplossing): Actieve drainage van teen voor stabiliteit 7: Sloot dempen binnenzijde (stabiliteit/piping) Zie sectie 5-A PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 56

60 Sectie 5-C Sectie 5-C loopt langs het Munnikezijlsterried en is de enige sectie die de Friese Boezem als buitenwater heeft. De waterstand in de Friese Boezem kan oplopen tot NAP+0,0m. De enige kansrijke oplossing is het verleggen van de waterkering (1) naar de lokale hoogte. De kering ligt nu direct langs het Munnikezijlsterried en is daar te laag. Verder naar het oosten liggen akkerlanden op een natuurlijke hoogte. Door de kering te verleggen zijn er geen aanpassingen aan de hoogte nodig. Aandachtpunt is het aanpassen het lokale watersysteem zodat afwatering van het akkerland is gegarandeerd. Sectie 5-D Nadere analyse heeft uitgewezen dat sectie 5-D voldoet aan de huidige normering. Op dit moment is er geen noodzaak de kering te verhogen. 1: Kering verleggen leggerwijziging Sectie 5-E In sectie 5-E loopt de kering over het terrein van Camping de Roussant, langs de beheerderswoning en over de toegangsweg van de camping naar de oude zeedijk. De enige kansrijke oplossing is de bestaande kering te verhogen (5) met ca. 0,4 m naar de benodigde hoogte. Aan de oostzijde van deze sectie wordt de kering verhoogd, maar dient de bedrijfvoering van de camping mogelijk te blijven. Ter plaatse van de woning blijft de ligging van de kering aan Reitdiepzijde gehandhaafd en wordt de verhoging in de tuin in overleg met de eigenaar ingepast. Op het westelijke deel van de sectie loopt de kering over de toegangsweg van de camping. De kering wordt hier verhoogd ter plaatse van de bestaande asfaltverharding (of met een tuimelkade langs de weg). Aandachtspunt is hier de binnenwaartse stabiliteit van de toegangsweg richting de Friese Boezem. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 57

61 Afgevallen mogelijke oplossingen In deelgebied Reitdiep zijn de mogelijke oplossingen zoals weergegeven in figuur 16 geanalyseerd. Figuur 16. Mogelijke oplossingen binnen deelgebied Reitdiep De mogelijke oplossing om de oude zeedijk achter de Noorder Reitdieppolder als waterkering aan te merken is als niet wenselijk benoemd. Door een verlegging van de kering zou de gehele polder met landbouwgrond en boerderijen buitendijks komen te liggen. Voor het Reitdiep is het verlagen van boezempeil niet effectief, omdat hier ook de stabiliteit verbeterd moet worden. De stabiliteit is niet gevoelig voor kleine verlagingen van het boezempeil PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 58

62 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Criteria Deelgebied 5: Reitdiep Sectie 5-A (Noorder Reitdieppolder). Tuimelkade door verplaatsen kruin Versterken met damwand Versterken door verplaatsen sloot Versterken dmv actieve bemaling drain Sectie 5-B Terrein gemaal Waterwolf Tuimelkade door verplaatsen kruin Versterken met damwand Versterken door verplaatsen sloot Versterken dmv actieve bemaling drain Sectie 5-C. kruinligging administratief aanpassen Sectie 5-D. Kering verleggen administratief Sectie 5-F. Waarborgen waterveiligheid Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit / + 1 Ecologie Draagvlak omgeving Kosten /m Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Levensduur Beheer en onderhoud ? / ? , , Kering verhogen tpv bestaande kruin Cultuurhistorische waarde, daarom -- beoordeeld. Omgeving is het hier niet mee eens en zegt + omdat de loop en ligging nagenoeg niet veranderd. 2. Technische haalbaarheid nog niet onderzocht; beheer en onderhoud aandachtspunt PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 59

63 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Gemeente De Marne Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Bevoegd gezag, eigenaar Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Gemeente Zuidhorn Bevoegd gezag Aanwezig geweest bij bijeenkomst in januari. Camping De Waterwolf Eigenaar Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari. De Roussant Eigenaar en ondernemer Regelmatig contact met NZV. Agrariërs aan noord- en zuidzijde Reitdiep Eigenaar, pachter en ondernemer Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Zeer betrokken. Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Aanpak bestaande kwel problematiek; agrariërs geven aan, dat dit gebied kwelgevoelig is. Mogelijk dat voor de versterking een oplossing bedacht kan worden, die ook de kwelproblematiek verminderd Vervolgstappen In dit gebied ligt de versterking gevoelig, omdat de meest voor de hand liggende versterkingstechnieken (binnendijks met grond) niet gewenst zijn door de omgeving. Tegelijkertijd is nog veel onbekend, zoals bijvoorbeeld inzicht in de daadwerkelijke ondergrond. Als eerste stap moet een grondonderzoek over het gehele traject worden uitgevoerd. De verschillende kansrijke alternatieven moeten verder worden uitgewerkt om een beslissing te kunnen nemen over het VKA. Wanneer dit VKA niet in lijn ligt met de wensen uit de omgeving kan het een langdurig traject worden. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek als input voor stabiliteits en op 1 locatie piping berekeningen Stabiliteitsberkeningen om impact van de versterking te bepalen Er is in de planning rekening gehouden met tijdsbuffer van een half jaar. Deze buffer kan worden ingezet bij weerstand vanuit de omgeving. Ook kan deze gebruikt worden voor eventuele grondverwerving of PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 60

64 medegebruik. Deze tijd is niet voldoende bij onteigeningsprocedures, maar gaat uit van minnelijke verwerving Planning per deelgebied Alle secties: Uitvoeren grondonderzoek Juli 2017-oktober 2017 Opstellen en afstemmen ontwerp November 2017-juni 2018 Tijd reserveren voor uitloop en/of bezwaren Juli 2018-december 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart 2019 Uitvoering April-oktober Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Beheer en onderhoud Perceeleigenaren van de noordzijde van het Reitdiep hebben aangeven aan dat dijk aan de noordzijde afschuift. In hun ogen laat het beheer en onderhoud van waterschap Noorderzijlvest te wensen over. Door de dagelijks beheerder is aangegeven dat onvoldoende geld beschikbaar is. Nabij de dijk zijn veel mollen en muskusratten aanwezig. Agrarische percelen Deze moeten zo veel mogelijk worden ontzien. Hiervoor zijn verschillende ideeën: 1. Er is ruimte aan de buitenzijde van de dijk. Om onnodig verlies van agrarische grond tegen te gaan moet deze ruimte zo veel mogelijk worden gebruikt. 2. Damwand plaatsen (wens vanuit omgeving) 3. Gedachten bij omgeving dat een gemaal bij Lauwersoog hier ook bij helpt Landschap Vanuit de provincie is er interesse vanuit herstel zichtbaarheid van landschappelijke beleving. Project Lijnen in het landschap PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 61

65 3.11 Deelgebied 6: Kollumeroord/ Eskes&Catspolder De kering ligt op de Kwelderweg en sluit aan de westzijde aan op de N358 (Willem Loréweg). Vanaf daar loopt de kering richting het oosten tot voorbij jachthaven Lunegat. De kering volgt het fietspad (Slenkpad) richting het noorden en noordwesten tot bij Natuurlijk Kollumeroord. Daar loopt de kering tussen de bebouwing door richting en over het sluisje richting Villapark Lauwerssee. Daar volgt de kering de waterkant tot aan het bos. Vanaf daar volgt de kering de bosrand rondom tot over het gemaal en weer rondom Natuurkampeerterrein De Pomp. De kering volgt aan de oostzijde van de sloot De Rijsdammen weer richting de Kwelderweg. De kering loopt hier weer nabij de Kwelderweg naar het oosten tot ongeveer halverwege de wegen Wester- en Ooster Nieuwkruisland Daar loopt de kering richting het zuiden waar deze aansluit de regionale kering in beheer van Wetterskip Fryslân. Het gehele gebied ligt in de gemeente Kollumerland en Nieuw Kruisland. De huidige kering ligt op NAP + 0,3m à + 1,1m. Na verhoging moet de kering op NAP +1,3m liggen. De kering wordt met 0,2 à 1,0m verhoogd. Op één deelsectie (6C) moet ook de binnenwaartse stabiliteit worden versterkt Van mogelijk naar kansrijk In onderstaand figuur staan de kansrijke oplossingen voor het deelgebied weergegeven. Het deelgebied is opgedeeld in secties. De kansrijke oplossingen staan in deze paragraaf per sectie uitgewerkt. Figuur 17. Kansrijke oplossingen binnen de secties van deelgebied 6 Kollumeroord/Eskes & Catspolder PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 62

66 Sectie 6-A Sectie 6-A verbindt de oude zeedijk (Wetterskip Fryslan) met de westkant van Kollumeroord. De kering volgt op dit moment de peilscheiding en loopt dwars over agrarische percelen. De eerste kansrijke oplossing is het verleggen van de kering naar de weg Ooster Nieuwkruisland en de aanleg van een tuimelkade langs de Kwelderweg (1 + 2). De weg Ooster Nieuwkruisland ligt op dit moment hoog genoeg om de kering te kunnen vormen. De waterhuishouding in het gebied moet aangepast worden, zoals bijvoorbeeld de drie duikers onder de weg door. De Kwelderweg ligt op dit stuk niet hoog genoeg en kan worden versterkt met een tuimelkade langs de buitenzijde. De tweede kansrijke oplossing is het verleggen van de kering naar de weg Wester Nieuwkruisland (1 + 5) en deze op te hogen. De weg Wester Nieuwkruisland ligt op dit moment niet hoog genoeg om de kering te kunnen vormen. De asfaltverharding wordt daarom met ca. 0,6 meter verhoogd en het weglichaam wordt verbreed en de wegsloot verplaatst. De waterhuishouding in het gebied moet worden aangepast om dit te realiseren. De derde kansrijke oplossing (na overleg met een aantal stakeholders) betreft het verleggen van de kering in zijn geheel vanaf Sectie 6-B langs de Kwelderweg in oostelijke richting tot aan de regionale kering van Wetterskip Fryslân. Hierbij is ook nog een variant mogelijk met het bemalen gebied de Zoutkamperplaat en de overige vrij afstromende landbouwpercelen aan de noordzijde van de Kwelderweg. Sectie 6-B In sectie 6-B loopt de kering aan de overzijde van de watergang langs de weg De Rijsdammen. Vervolgens loopt de kering aan de buitenzijde van het natuurkampeerterrein tot aan het gemaaltje De Pomp. De enige kansrijke oplossing is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kering (5). De kering wordt ca. 0,4 meter verhoogd. Sectie 6-C In sectie 6-C volgt de kering de bosrand buitenom Kollumeroord en gaat langs villapark Lauwerssee naar de keersluis Bliksluis en vervolgens over het terrein van Natuurlijk Kollumeroord. De eerste kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kering (5), hierbij wordt de kruin ca. 1,0 meter verhoogd. De groene kering loopt aan de buitenzijde van het Diepsterbos. Nabij het villapark Lauwerssee loopt de kering langs een watergang. 1: Kering verleggen leggerwijziging 2: Tuimelkade verhogen buitendijks tegen kruin 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 1: Kering verleggen leggerwijziging 3: Kade aanleggen buitendijks vóór de bestaande kade PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 63

67 De binnenwaartse stabiliteit is hier een aandachtspunt. De tweede kansrijke oplossing is het verleggen en verhogen van de kering door het bos en naar het wandelpad (Slikweg) door het riet (1+3). De huidige kering loopt buitenlangs het Diepsterbos, dat hiermee binnendijks gelegen is. Deze oplossing voorziet in het verleggen van de kering door het bos, zodat een kortere kering ontstaat. Daarna volgt de kering het bestaande wandelpad (Slikweg) door het rietland. In het rietland wordt een kade van 1,5 meter aangelegd (voorland op NAP-0,2m) tot een niveau van NAP+1,3m. Beide oplossingen sluiten vervolgens aan op de Bliksluis. Na de Bliksluis loopt de kering vervolgens over het terrein van Natuurlijk Kollumeroord. Tussen de gebouwen en het Lauwersmeer is op dit moment onvoldoende hoogte aanwezig. De kering kan hier worden verhoogd, waarbij met de inpassing rekening gehouden moet worden met de bedrijfsvoering van Natuurlijk Kollumeroord. Sectie 6-D In sectie 6-D loopt de kering van het parkeerterrein bij Natuurlijk Kollumeroord langs het fietspad (het Slenkpad), vervolgens over een andere parkeerplaats richting de Kwelderweg. De enige kansrijke oplossing voor deze sectie is het verhogen van de kruin ter plaatse van de bestaande kering (5). De verharding van het fietspad wordt verhoogd met ca. 0,5 meter. Ter plaatse van de beide parkeerplaatsen zal een waterkering moeten worden ingepast, zodat de waterkering op hoogte en gesloten is. 5: Kruin verhogen (inclusief weg) 5: Kruin verhogen (inclusief weg) Afgevallen mogelijke oplossingen PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 64

68 In deelgebied 6 zijn de mogelijke oplossingen zoals weergegeven in figuur 18 geanalyseerd. De mogelijke oplossing om de alleen de Slikweg of Kwelderweg te verhogen is niet kansrijk. Op dat moment zou alleen de Eskes & Catspolder beschermd zijn tegen hoogwater. Tegelijk komt Kollumeroord volledig buitendijks liggen. Dit is niet wenselijk. Figuur 18. Mogelijke oplossingen binnen deelgebied Kollumeroord/ Eskes& Catspolder PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 65

69 Beoordeling kansrijk De kansrijke oplossingen zijn vervolgens gescoord zoals beschreven in paragraaf Oplossingsrichting/Cri teria Deelgebied 6: Kollumeroord/ Eskes&Catspolder Sectie 6-A. Kering verleggen naar Kwelderweg en Ooster Nieuwkruisland Kering verleggen naar Wester Nieuwkruisland Sectie 6-B. Kering verhogen tpv bestaande kruin Sectie 6-C. Kering verhogen tpv bestaande kruin (en deels dempen sloot) Kering verleggen door bos en naar Slikweg Sectie 6-D. Slenkpad Waarborgen waterveiligheid ++ 1 Toekomstige uitbreidbaarheid Ruimtelijke kwaliteit Ecologie Draagvlak omgeving Kosten /m Kosten Toeristische beleving Bedrijfsvoering Kering verhogen tpv bestaande kruin Aandachtspunt waterhuishouding 2. Geen andere oplossing mogelijk 3. Verhoging kruin met een meter is belemmerend voor het uitzicht - - Levensduur Beheer en onderhoud PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 66

70 Stakeholders Gedurende de verkenningsfase zijn de stakeholders uit onderstaande tabel geïnformeerd en/of betrokken geweest. In korte beschrijvingen is de stand van zaken weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid. Stakeholder Rol Stand van zaken betrokkenheid Provincie Groningen Toezichthouder, eigenaar, Regelmatig contact met NZV. Vertegenwoordigd trekker rondje bij alle bijeenkomsten. Lauwersmeer, Provincie Friesland Toezichthouder (gedelegeerd aan provincie Groningen) Voor alle bijeenkomsten geïnformeerd, maar niet aanwezig geweest. Telefonisch contact gehad in januari. Wil graag wel geïnformeerd blijven. Gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland Bevoegd gezag, eigenaar Contact met NZV. Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari Villapark Lauwerssee Eigenaar en ondernemer Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari Staatsbosbeheer Eigenaar en beheerder Regelmatig contact met NZV. Natuurlijk Kollumeroord eigenaar Agrariers Jachthaven Lunegat Eigenaar en ondernemer Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Eigenaar en ondernemers Vertegenwoordigd bij alle bijeenkomsten. Eigenaar en ondernemer Telefonisch contact gehad. De Marrekritte Recreatieschap Blijven graag geïnformeerd. Sportvisserij Fryslân Belangenvereniging Vertegenwoordigd bij bijeenkomst in januari Een aantal stakeholders is wel geïdentificeerd. Besloten is dat het voor de verkenningsfase nog niet van belang was om deze stakeholders te betrekken. Op een later (nog te bepalen) moment dienen zij geïnformeerd en/of betrokken te worden Meekoppelkansen Noorderzijlvest wil graag inrichtingsmaatregelen op of aan de kering, met een ander doel dan dijkversterking meenemen, wanneer dat past binnen de randvoorwaarden (zie 3.2.4). In dit deelgebied zijn de volgende kansen benoemd: - Aanleg van fietspaden in combinatie met rondje Lauwersmeer (Provincie Groningen) - Aanleg recreatie voorzieningen (bijvoorbeeld strandjes bij 6C) (masterplan Kollumeroord) Vervolgstappen Dit deelgebied kan het beste in 2 stukken verder worden uitgewerkt sectie: Eskes & Catspolder en sectie Kollummeroord. Sectie 6A Eskes & Catspolder Voor de Eskes & Catspolder moet eerst de impact op de waterhuishouding in beeld worden gebracht bij het verleggen van de waterkering. Als dit in beeld is kan er een definitieve keuze gemaakt worden voor 1 van de 2 oplossingen. Hier kan dan een ontwerp van worden gemaakt waarna dit moet worden afgestemd PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 67

71 met de betrokken agrariërs en eigenaren van de grond. Als dit is afgestemd kan gestart worden met de uitvoering. De uitvoering van deze sectie kan zonder problemen in het gesloten seizoen. Dit zorgt er voor dat de uitvoeringsprojecten ook meer gespreid zijn. Sectie 6B, 6C en 6D Kollummeroord. Voor de secties bij Kollummeroord zal met de drie omgevingspartijen Staatbosbeheer, Natuurlijk Kollumeroord en Villapark Lauwessee een alternatief traject uitgewerkt moeten worden. Hiervoor is een gezamenlijk ontwerpsessie op locatie het meest geschikt. Nadat dit conceptontwerp er is, zal dit ontwerp met de andere stakeholders moeten worden afgestemd en vervolgens moet het ontwerp definitief gemaakt worden en kan de uitvoering starten. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek bij verleggingen Kollummeroord om zettingen in beeld te brengen en ontwerp te kunnen maken Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Planning per deelgebied Sectie Eskes & Catspolder In beeld brengen waterhuishoudkundige consequenties Augustus 2017-november 2017 Opstellen en afstemmen ontwerp December 2017-augustus 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures september 2018-november 2018 Uitvoering December 2018-april 2019 Sectie Kollummeroord. Ontwerpoverleg met Staatsbosbeheer Juni-augustus 2017 Uitvoeren grondonderzoek September 2017-november 2017 Opstellen ontwerp December 2017-april 2018 Definitief maken ontwerp Mei 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Juni 2018-september 2018 Uitvoering Oktober 2018-april PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 68

72 Eventuele aandachtspunten Tijdens de pre-verkenningsfase zijn aandachtspunten naar voren gekomen die niet direct verband houden met de kansrijke oplossingen voor de versterkingsopgave, maar waar wel aandacht voor moet blijven tijdens de verkenningsfase en daarna. Waterhuishouding Voor beide oplossingen van sectie 6A moet de waterhuishouding worden aangepast. Hier moet nader naar worden gekeken. Verlegging langs het water Bij sectie 6C moet de verlegging langs het water ook echt langs het water worden gelegd. Als het huidige pad wordt gevold is de verhoging niet wenselijk nabij de bebouwing. Toevoegen oplossingsrichting tuimelkade bij sectie 6D. Staatsbosbeheer heeft aangegeven dat zij mogelijkheden ziet om voor sectie 6D te versterken middels het aanleggen van een tuimelkade (mogelijke oplossing 2). Deze oplossing is eerder afgevallen, maar is wellicht toch kansrijk. In de verdere analyse moet deze oplossing worden meegenomen PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 69

73 4 Vergunningen en onderzoeken In deze fase van het project is een eerste inventarisatie van de vergunningen en procedures gemaakt. Een compleet overzicht staat weergegeven in [Conditionerende onderzoeken, met kenmerk WATBE8320R007F01]. Het VKA bepaalt definitief welke vergunningen benodigd zijn en welke onderzoeken. Vooruitlopend op de keuze van het VKA kunnen een aantal gesprekken en onderzoeken in relatie tot de hoofdvergunningen al in gang worden gezet. De belangrijkste bevoegde gezagen zijn de provincie Groningen, de drie gemeenten (De Marne, Zuidhorn en Kollumerland en Nieuwkruisland) en Waterschap Noorderzijlvest. Vooruitlopend om de vergunningen is het zinvol om met de bevoegde gezagen om de tafel te gaan en te bespreken wat er aan komt, welke verwachtingen zij hebben en wat het waterschap kan doen om de vergunning aanvragen zo soepel mogelijk te laten verlopen. Twee aandachtspunten hierbij zijn: M.e.r. (beoordelingsprocedure); Het is gebruikelijk dat een mer-beoordelingsnotitie volstaat bij een regionale kering. Er zijn ervaringen met vergelijkbare projecten waarbij veel belangen en waarden zijn, maar geen mer-verplichting was: Versterking regionale keringen langs de Utrechtse Vecht o Maatregelen: kruin verhogen, sloten vergraven, talud verflauwen o Aanwezige waarden: Stelling van Amsterdam, Hollandse waterlinie, dicht tegen Natura2000-gebied, monumentale panden. Versterking Commandeurspolder (nabij Maassluis) o Maatregelen: kruin verhogen, sloot verlegging, talud verflauwen, stabiliteitsschermen o Aanwezige waarden: cultuurhistorisch landschap (verkavel uit 1200), monumentale panden langs de dijk Om hierover zekerheid te verkrijgen dient NZV in gesprek te gaan met het BG (Provincie Groningen). Dit kan zodra er duidelijkheid is over de principe oplossing. Vergunning wet natuurbescherming De doorlooptijd van natuuronderzoek kan tot 2 jaar oplopen. NZV heeft dit natuuronderzoek (april 2017) in voorbereiding om hier mee van start te gaan PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 70

74 5 Risicoanalyse Op 17 maart heeft een risicosessie plaatsgevonden waarin de risico s zijn geïnventariseerd. Deze risico sessie heeft bestaan uit het inventariseren van risico s (brainstorm) en het prioriteren van risico s. Bij de risicosessie is input geweest zowel het Waterschap (als Royal HaskoningDHV. Er waren mensen aanwezig vanuit de IPM-rollen Techniek, Contract, Omgeving, Projectbeheersing en projectmanagement. De risicosessie heeft de volgende belangrijkste risico s naar voren gebracht: Nr. (R-ID) Risico (ongewenste gebeurtenis) R-11 Versterking keringen in Zoutkamp wordt gekoppeld aan mogelijke verplaatsing/uit breiding capaciteit gemaal HD Louwes R-18 Te weining interne capaciteit beschikbaar R-21 Grond (percelen) langs Reitdiep/Kolum meroord is niet op tijd beschikbaar R-32 Het is niet mogelijk om de dijkversterking uit te voeren binnen randvoorwaarde n en eisen van alle stakeholders Oorzaak * Wensen vanuit de omgeving om gemaal te verplaatsen * Bestuurlijke behoefte aan een integrale afweging * Beperkt budget en fte's beschikbaar * Agrariers werken niet mee met minnelijke grondverwervin g * Gesloten seizoen * Broedseizoen * Festiviteiten rondom Lauwersmeer "50 jaar Lauwersmeer" * Toeristisch seizoen Gevolg (uitgedrukt in de betreffende beheersaspecten (tijd, geld, kwaliteit) * Extra kosten * Uitloop in tijd * Er kan geen VKA binnen Zoutkamp worden vastgesteld en daarmee kan 2020 niet gehaald worden * Project wordt niet zorgvuldig doorlopen * Het duurt langer om met minder mensen, hetzelfde werk te verrichten * Hogere kosten * Imagoschade * Bertraging * Onteigening noodzakelijk * Uitvoering is niet mogelijk Risicocategorie Ruimtelijk/G eografisch Organisatori sch Ruimtelijk/G eografisch Kans van optreden Gevolg en Totale score 3,00 3,00 9,00 3,00 3,00 9,00 3,00 3,00 9,00 Technisch 3,00 3,00 9,00 Een volledige lijst van de risico s is te vinden in Bijlage F. Voor de risico s zijn nog geen beheersmaatregelen benoemd en ook moeten er nog eigenaren aan de risico s worden gekoppeld. Dit moet in een later stadium nog gebeuren PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 71

75 Na de risicosessie waarin de risico s zijn benoemd en geprioriteerd zijn er nog nieuwe risico s naar boven gekomen. Deze risico s zijn hieronder weergegeven. Bij een volgende risicosessie moeten deze worden meegenomen. In onderstaande tabel zijn deze risico s buiten de gezamelijke risicosessie ingeschat. Nr. (R-ID) Risico (ongewenste gebeurtenis) A-1 Eigenaren van (recreatie)woningen claimen schade als gevolg van verminderd uitzicht vanuit hun (recreatie)woning en daaraan gekoppelde waardedaling. A-2 Discussies met grondeigenaren over verantwoordelijkheden over beheer en onderhoud van bijvoorbeeld kades vestoren het proces om een VKA vast te stellen. A-3 Bij het bepalen van het VKA is er geen volledige LCC benadering uitgewerkt. A-4 Er moet een merprocedure worden doorlopen A-5 Nieuwe omgevingswet zorgt voor onverwachte knelpunten Oorzaak * Onvrede bij eigenaren * Daadwerkelijke waardeverminderin g van de woning * Verandering van verantwoordelijkhe den * Onvrede over verandering van verantwoordelijkhe den * Vergeten * Niet nodig geacht Provincie oordeelt dat dat de versterking merplichtig is * Onbekendheid met nieuwe omgevingswet bij NZV * Onbekendheid met nieuwe omgevingswet bij bevoegd gezag Gevolg (uitgedrukt in de betreffende beheersaspecten (tijd, geld, kwaliteit) * Extra kosten * Uitloop in tijd Kans van optreden Middel Gevolgen Middel * Uitloop in tijd Middel Klein * Uitloop in tijd Middel Klein * Extra kosten * Uitloop in tijd * Versterking kan niet gerealiseerd worden voor 2020 * Extra kosten * Uitloop in tijd Klein Middel Groot Middel PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 72

76 6 Aanpak volgende fase samenwerkend ontwerpen Voor de vervolgfase blijkt dat elk deelgebied een andere aanpak nodig heeft. Het advies is daarom om ook voor het vervolg te blijven werken met deelgebieden en deze los van elkaar verder naar uitvoering te brengen. Het voordeel hiervan is dat de deelgebieden niet op elkaar hoeven te wachten als er ergens een vertraging ontstaat. Mogelijk dat het opsplitsen ook (positieve) gevolgen kan hebben voor de vergunbaarheid. Dit moet overlegd worden met de verschillende bevoegde gezagen. In de nu afgeronde fase is er veel nadruk geweest op samenwerken met de omgeving. Voor de volgende fase moet dit behouden blijven. Tijdens een van de overleggen is de term samenwerkend ontwerpen genoemd. Dit is een geschikte filosofie om ook het vervolg mee aan te vliegen. Dit kan worden ingevuld door per deelgebied met de omgevingspartijen gezamenlijk door het gebied te lopen en/of gezamenlijk een principe ontwerp te tekenen. De aanpak per deelgebied zoals beschreven in hoofdstuk 3 is hieronder naast elkaar gezet. Aandachtspunt is dat de planning ook afhankelijk is van de uiteindelijke contractkeuze voor het vervolg. Er is nu uitgegaan van een traditioneel RAW-bestek. In de planning is er vanuit gegaan dat er geen vergunningsprocedures met een doorlooptijd van 26 weken doorlopen hoeft te worden en dat de maximale proceduretijd van de vergunningen 3 maanden (13 weken) is. 6.1 Deelgebied 1 - Robbengat Camping Voor dit deelgebied zijn er 2 sporen die parallel kunnen worden opgepakt: 3. Traject langs de strandweg (sectie 1A). Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden over het wel of niet meekoppelen van de Strandweg. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. In dat geval kan er naar een uitvoeringsontwerp worden gegaan en kan de uitvoering starten. 4. Traject over de camping (sectie 1B en 1C). Hierbij moet in een 1 op 1 overleg met de eigenaar van de camping en de jachthaven een keuze gemaakt worden tussen de geïnventariseerde alternatieven. Dit leent zich goed voor samenwerkend ontwerpen en kan worden ingevuld met samen over de dijk lopen gecombineerd met schetsend om de tafel.tevens moet duidelijkheid komen over het meenemen van de meekoppelkansen. Nadat er een keuze is gemaakt kan er een uitvoeringsontwerp worden gemaakt en kan de uitvoering starten. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Bepalen waterdiepte ter plaatsen van 2 piping locaties Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Bestuurlijke betrokkenheid: De keuze voor het wel of niet meekoppelen van de Strandweg heeft het risico om een lang proces zonder beslissingen te worden. Op basis van de huidige informatie is er wel een wens om mee te koppelen, maar is de financiering mogelijk een knelpunt. Als bestuurders bij deze beslissing worden betrokken, kan mogelijk eerder een keuze worden gemaakt PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 73

77 Planning en werkzaamheden Sectie 1A: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen Strandweg Mei-september 2017 Opstellen ontwerp (inclusief onderzoeken) September-december 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2018-maart 2018 Uitvoering April-juli 2018 Sectie 1B+C Overeenstemming met camping over versterkingsoplossing Mei-juli 2017 Opstellen ontwerp (inclusief onderzoeken) Augustus-oktober 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober 2017-december 2017 Uitvoering Januari-april Deelgebied 2 - Zuideroog Voor dit deelgebied lijken er geen complexe vraagstukken te zijn. Om een ontwerp te krijgen dat gedragen wordt door de omgeving, lijkt een gezamenlijke ontwerpsessie het meest effectief en efficiënt. Hierbij zal het ontwerp op grondgebied van Staatsbosbeheer en de gemeente gezocht moeten worden. De voorgestelde aanpak is daarom samenwerkend ontwerpen en dat kan worden ingevuld door samen over de dijk lopen gecombineerd met schetsend om de tafel.het doel van deze werksessie ishet maken van een conceptontwerp en dan daarna dit ontwerp bespreken met de andere omgevingspartijen. Hierin moet ook duidelijkheid komen over het meenemen van de meekoppelkansen. Vervolgens kan het ontwerp definitief gemaakt worden en vervolgens worden uitgevoerd. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Planning en werkzaamheden Ontwerpoverleg met Staatsbosbeheer Juni-augustus 2017 Bespreken conceptontwerp met overige stakeholders September 2017 Definitief maken ontwerp Oktober 2017 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober 2017-december 2017 Uitvoering: april-juli 2018 Januari-april PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 74

78 6.3 Deelgebied 3 - Strandweg Bij dit deelgebied is er onderscheid gemaakt in 4 secties (A t/m D). Voor 2 van de 4 secties (Sectie A en D) is afstemming met de gemeente over het meekoppelen van de Strandweg belangrijk. Ook sectie C is hier indirect van afhankelijk, omdat een gecoördineerde uitvoering hier wenselijk is. Sectie 3A De aanpak van het traject langs de strandweg (sectie 3A) hangt in hoge mate af van de mogelijkheden van het meekoppelen met de gemeente. Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. Als hier duidelijkheid over is kan er snel naar een ontwerp en uitvoeringsontwerp worden gegaan. Sectie 3B De aanpak van het traject langs de strandweg (sectie 3B) hangt in tegenstelling tot sectie 3A niet af van het meekoppelen met de gemeente. Toch is het voor de ontsluiting van het gebied verstandig om secties 3A tot en met 3B parallel te laten lopen. Voor deze sectie zullen de meekoppelkansen verder moeten worden onderzocht en vervolgens moet er een ontwerp gemaakt worden Sectie 3C De aanpak van het traject langs de Vlinderbalg (sectie 3C) is een op zich zelf staand traject wat samen met defensie opgepakt moet worden. Hiervoor is overleg met defensie nodig en bij de eerste gesprekken hierover, lijken hier weinig knelpunten te zijn. Voor de aansluitingen dient overleg met de gemeente en de provincie worden gevoerd. Sectie 3D De aanpak van het traject langs de Zoutkamperril (sectie 3D) hangt in hoge mate af van de mogelijkheden van het meekoppelen met de gemeente. Hiervoor moeten er met de gemeente afspraken gemaakt worden. Afhankelijk van de uitkomst van deze afspraak kan een ontwerp worden gemaakt. Als hier duidelijkheid over is kan er snel naar een ontwerp en uitvoeringsontwerp worden gegaan. Het is wel logisch om de uitvoering af te stemmen met de trajecten A en B. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Bepalen waterdiepte ter plaatsen van 2 piping locaties Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Indien besloten wordt de Strandweg mee te nemen zijn er aanvullende onderzoeken nodig voor het ontwerp van de weg. Denk hierbij aan kernboring van de verhardingslaag. Ook komen er dan mogelijk andere vergunning bij die aangevraagd moeten worden. Deze punten horen bij de haalbaarheid van de meekoppelkans Strandweg. In de criteria voor meekoppelkansen is realisatie voor 2020 een van de criteria. Er is om deze rede ook meer tijd geraamd voor het ontwerp. Indien de Strandweg niet wordt meegekoppeld kan er versneld worden. Voor sectie 3C kan direct een ontwerp gemaakt worden samen met defensie PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 75

79 Planning en werkzaamheden 3AB: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen Strandweg Mei-september D: Overeenstemming over wel of niet meekoppelen autoluwe Mei-september 2017 Strandweg 3C: Opstellen ontwerp in overleg met Defensie Juni-september C: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Oktober-december C: Uitvoering Januari 2018-maart ABD: Opstellen ontwerp April 2018-december ABD: Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart ABD: Uitvoering April 2019-oktober Deelgebied 4 - Zoutkamp dorp Omdat in dit deelgebied ook het aanpassen van gemaal HD Louwes speelt, moet voordat er een ontwerp gemaakt kan worden duidelijkheid ontstaan over de haalbaarheid van het door de omgeving gewenste verplaatsen van het gemaal HD Louwes en restaureren van de Hunsingosluis. Om hier iedereen voor opgelijnd te krijgen is tijd nodig. Hier kan het restant van 2017 voor worden gebruikt. Afhankelijk van de uitkomst van dit traject kan een vervolgplanning worden gemaakt. Als besloten wordt om het gemaal niet te verplaatsen kan er in 2018 een ontwerp worden gemaakt van de versterking, zodat deze in 2019 kan worden uitgevoerd. Als het gemaal HD Louwes wordt verplaatst is er een langere doorlooptijd nodig en kan de deadline van 2020 niet worden gehaald. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek indien een kade langs het Hunsingokanaal wordt ontworpen. Er is meer tijd nodig voor het ontwerp, omdat de verwachting is dat er weerstand zal zijn bij het traject langs de stationsstraat en een nieuwe kade langs het Hunsingokanaal. Bestuurlijke betrokkenheid: Om voor dit traject tot een keuze te komen lijkt het verstandig om de betrokken bestuurders aan gehaakt te krijgen en te houden. De afweging zal namelijk niet eenvoudig zijn en er zijn veel partijen die een lobby zullen starten voor het verplaatsen van het gemaal HD Louwes. Planning en werkzaamheden Onderzoeken haalbaarheid verplaatsen gemaal HD Louwes Juni april 2018 Opstellen ontwerp (indien gemaal HD Louwes niet wordt verplaatst) mei-december 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart 2019 Uitvoering (indien gemaal HD Louwes niet wordt verplaatst) April-oktober PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 76

80 6.5 Deelgebied 5 - Reitdiep In dit gebied ligt de versterking gevoelig, omdat de meest voor de hand liggende versterkingstechnieken (binnendijks met grond) niet gewenst zijn door de omgeving. Tegelijkertijd is nog veel onbekend, zoals bijvoorbeeld inzicht in de daadwerkelijke ondergrond. Als eerste stap moet een grondonderzoek over het gehele traject worden uitgevoerd. De verschillende kansrijke alternatieven moeten verder worden uitgewerkt om een beslissing te kunnen nemen over het VKA. Wanneer dit VKA niet in lijn ligt met de wensen uit de omgeving kan het een langdurig traject worden. Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek als input voor stabiliteits en op 1 locatie piping berekeningen Stabiliteitsberkeningen om impact van de versterking te bepalen Er is in de planning rekening gehouden met tijdsbuffer van een half jaar. Deze buffer kan worden ingezet bij weerstand vanuit de omgeving. Ook kan deze gebruikt worden voor eventuele grondverwerving of medegebruik. Deze tijd is niet voldoende bij onteigeningsprocedures, maar gaat uit van minnelijke verwerving. Planning en werkzaamheden Uitvoeren grondonderzoek Juli 2017-oktober 2017 Opstellen en afstemmen ontwerp November 2017-juni 2018 Tijd reserveren voor uitloop en/of bezwaren Juli 2018-december 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Januari 2019-maart 2019 Uitvoering April-oktober Deelgebied 6 - Kollumeroord / Eskes & Catspolder Dit deelgebied kan het beste in 2 stukken verder worden uitgewerkt sectie: Eskes & Catspolder en sectie Kollummeroord. Sectie 6A Eskes & Catspolder Voor de Eskes & Catspolder moet eerst de impact op de waterhuishouding in beeld worden gebracht bij het verleggen van de waterkering. Als dit in beeld is kan er een definitieve keuze gemaakt worden voor 1 van de 2 oplossingen. Hier kan dan een ontwerp van worden gemaakt waarna dit moet worden afgestemd met de betrokken agrariërs en eigenaren van de grond. Als dit is afgestemd kan gestart worden met de uitvoering. De uitvoering van deze sectie kan zonder problemen in het gesloten seizoen. Dit zorgt er voor dat de uitvoeringsprojecten ook meer gespreid zijn. Sectie 6B, 6C en 6D Kollummeroord. Voor de secties bij Kollummeroord zal met de drie omgevingspartijen Staatbosbeheer, Natuurlijk Kollumeroord en Villapark Lauwessee een alternatief traject uitgewerkt moeten worden. Hiervoor is een gezamenlijk ontwerpsessie op locatie het meest geschikt. Nadat dit conceptontwerp er is, zal dit ontwerp met de andere stakeholders moeten worden afgestemd en vervolgens moet het ontwerp definitief gemaakt worden en kan de uitvoering starten PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 77

81 Onderzoeken die voor dit traject gedaan moeten worden: Landmeetkundig onderzoek om na te gaan of er veel verschil is met het tot nu toe gehanteerde AHN2 Grondonderzoek bij verleggingen Kollummeroord om zettingen in beeld te brengen en ontwerp te kunnen maken Lokaal sondering naar de ligging van de zandlagen ter plaatsen van 2 piping locaties Planning en werkzaamheden Sectie Eskes & Catspolder In beeld brengen waterhuishoudkundige consequenties Augustus 2017-november 2017 Opstellen en afstemmen ontwerp December 2017-augustus 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures september 2018-november 2018 Uitvoering December 2018-april 2019 Sectie Kollummeroord. Ontwerpoverleg met Staatsbosbeheer Juni-augustus 2017 Uitvoeren grondonderzoek September 2017-november 2017 Opstellen ontwerp December 2017-april 2018 Definitief maken ontwerp Mei 2018 Contractering aannemer en vergunningsprocedures Juni 2018-september 2018 Uitvoering Oktober 2018-april PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 78

82 7 Overall-planning vervolgfasen In hoofdstuk 6 zijn per deelgebied de benodigde vervolgstappen beschreven. Deze stappen zijn verwerkt in een planning voor het vervolg en deze planning is weergegeven in bijlage E van deze rapportage. Een samenvatting hiervan staat hieronder weergegeven. Deelgebieden 1 - Robbengat Camping 2 - Zuideroog April Strandweg Oplevering versterking Oktober 2019 (Sectie 1A) April 2018 (Sectie 1BC) Oktober 2019 (Sectie 3ABD) Maart 2018 (Sectie 3C) 4 - Zoutkamp dorp Oktober 2019 (onder voorbehoud) 5 - Reitdiep Oktober Kollumeroord / Eskes & Catspolder April 2019 Voor het deelgebied Zoutkamp dorp is een voorbehoud gemaakt, omdat de planning er vanuit gaat dat het gemaal HD Louwes niet zal worden verplaatst. De eerste stap is om na te gaan of het haalbaar is om het gemaal te verplaatsen. Dit is een uitdrukkelijke wens vanuit de omgeving en kan passen binnen de plannen voor het aanpassen van het huidige gemaal HD Louwes. Als besloten wordt om het gemaal te verplaatsen kan dit traject niet voor 2020 worden opgeleverd. Los van het voorbehoud is duidelijk te zien dat de deelgebieden Strandweg, Zoutkamp dorp en Reitdiep vrij strak tegen de deadline van aan zitten. Voor deze trajecten is nog de nodige discussie te verwachten en daarom is het van belang dat niet wordt gewacht met het vervolg van deze deelgebieden. De andere deelgebieden zijn nu allen gepland met uitvoering in 2018 en begin Ook deze planning zijn soms strak, maar het is onverstandig om alle deelgebieden uit te voeren in 2019, omdat: a. Er hierdoor een piek ontstaat in aanbestedingen en dus marktvraag (beschikbaarheid markt). b. Er een piek ontstaat in capaciteit voor begeleiding tijdens de uitvoering (beschikbaarheid vanuit Noorderzijlvest) c. Er op veel plekken tegelijk overlast is in de omgeving PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 79

83 A. Overall kaart met deelgebieden PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 80

84 B. Memo pompen Notitie / Memo HaskoningDHV Nederland B.V. Water Aan: Waterschap Noorderzijlvest Van: Jan-Willem Nell Datum: 14 november 2016 Kopie: Esther van der Akker, Willem Frederik Louwersheimer, Steven Sjenitzer Ons kenmerk: WATBE8320N005D1.0 Classificatie: Projectgerelateerd Onderwerp: Haalbaarheid pompen als alternatief dijkversterking Lauwersmeer Inleiding en Doel Royal HaskoningDHV heeft van het waterschap Noorderzijlvest de opdracht gekregen om de (pre)verkenningsfase van het project regionale keringen Lauwersmeer uit te voeren. Het beoogde effect van de (pre)verkenning is het verkrijgen van een juist en volledig beeld van het project, raakvlakken en alternatieven voor de opgave. Op basis hiervan kan door het waterschapsbestuur in 2017 een voorkeursoplossing bepaald worden. Eén van de beschouwde oplossingen, is de zo genaamde systeemoplossing. Met deze systeemoplossing wordt de oplossing gezocht in het beheersen, of omlaag brengen, van de maatgevende waterstand op het Lauwersmeer. Mogelijk zou hierdoor een minder ingrijpende dijkversterking nodig zijn. Deze memo heeft als doel de haalbaarheid van de systeemoplossing als waterveiligheidsoplossing tegenover een de regulaire dijkversterking te benoemen op basis van bestaande informatie. Aanpak De aanpak, om de haalbaarheid van de systeemoplossing te beschrijven, begint met een schatting van kosten voor de dijkversterking. Daarna volgt een overzicht van onderzochte kosten voor realiseren van gemaal/pompen vanuit het Lauwersmeer. Hierbij wordt steeds gebruik gemaakt van bestaande informatie, zie de referenties aan het einde van deze memo. Na de kosten, worden voor- en nadelen van pompen en dijkversterking benoemd. Deze voor- en nadelen worden gekoppeld aan de resultaten van onderzoek naar de systeemoplossing van het watersysteem en de bijdrage van pompen aan het totale watersysteem PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 81

85 Drie systeemoplossingen onderscheiden De bestaande informatie bestaat uit onderzoeken en conclusie over verschillende watersystemen. In voorliggende memo wordt gesproken over drie verschillende systeemoplossingen. De overeenkomst tussen de verschillende systeemoplossingen is dat ze tot doel hebben de maatgevende waterstand te beheersen of omlaag te brengen: (1) De systeemoplossing watersysteem Lauwersmeergebied heeft als doel alleen het deel van het watersysteem (waterkwantiteit) Lauwersmeergebied te beheersen. (2) De systeemoplossing watersysteem Delfzijl-Stavoren heeft als doel het gehele watersysteem van Delfzijl tot Stavoren integraal te beheersen op waterkwantiteit, - kwaliteit, en natuurdoeleinden. (3) De systeemoplossing voor waterveiligheid heeft als doel waterstand verlagen alleen op het Lauwersmeer als alternatief voor dijkversterking. Deze systeemoplossing wordt in de conclusie van deze memo de pompen-variant genoemd. Kosten dijkversterking Op basis van kentallen wordt ingeschat dat de dijkversterking circa /m 1 zal kosten. Dit komt neer op investeringskosten circa 17 M- 26 M voor de hele dijkversterking (35 km). Dit is van de zelfde ordegrootte als de schatting ( 17 M) van het Waterschap Noorderzijlvest [12][11]. De lengte van de dijkversterking van 35 km volgt uit de eerste resultaten van de veiligheidsopgave. Kosten pompen Lauwersmeer (nieuwbouw gemaal of inbouw) Er zijn door de jaren heen vele kostenramingen gemaakt voor het plaatsen van pompcapaciteit in of naast de Cleveringsluizen. Ieder van deze kostenraming heeft een iets andere scope, opbouw en detailniveau. In Tabel 1 zijn de kosten van zeven resultaten uit de onderzoeken weergegeven. Per onderzoek verschilt de type oplossing, maar de kosten voor inbouw in bestaande sluis of nieuwbouw gemaal ontlopen elkaar niet veel. Belangrijkste verschil tussen inbouw en nieuwbouw zit in de beperkte resterende (rest)levensduur van de bestaande Cleveringsluizen. Tabel 1: Overzicht kosten gemaal Lauwersoog Bron Jaar Capaciteit Ondergrens Bovengrens Soort 1 Kosten 2 A. [1] m 3 /s 65 M 140 M Deterministisch Investeringskosten B. [1] m 3 /s 40 M 70 M Deterministisch Investeringskosten C. [2] m 3 /s 134 M 155 M Deterministisch Investeringskosten D. [4] m 3 /s 18 M 3 18 M Deterministisch Bouwkosten 1 Met deterministische kosten worden kosten bedoeld die, in tegenstelling tot probabilistische kostenramingen, niet zijn doorgerekend met een Monte Carlo analyse (risico bijdrage) 2 Investeringskosten zijn kosten waarbij rekening wordt gehouden met de investering die nodig is om het gemaal operationeel te houden tot einde levensduur. Bouwkosten zijn de directe kosten die nodig zijn om het gemaal te bouwen. 3 Het onderzoek van Voith wordt zowel technisch als financieel als niet haalbaar geacht door Grontmij [7] PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 82

86 E. [3] m 3 /s 170 M 210 M Probabilistisch Investeringskosten F. [5] m 3 /s 45 M 45 M Deterministisch Bouwkosten G. [10] m 3 /s 66 M 4 66 M Probabilistisch Investeringskosten De kosten in bovenstaande tabel betreffen systeemoplossingen alleen voor het deel van het watersysteem Lauwersmeergebied (1). Uitzondering hierop vormt raming B. die enkel het waterveiligheidsprobleem (3) oplost. In voorliggende memo wordt er uitgegaan van investeringskosten van minimaal 66 M voor een gemaal van 180 m 3 /s voor het watersysteem. Dit is het bedrag dat in de beleidsstukken van het Waterschap Noorderzijlvest en het Wetterskip Fryslân 5 genoemd wordt [9] [11]. Om een gemaal te bouwen dat enkel het waterveiligheidsprobleem (3) oplost (en waarschijnlijk een niet kwantificeerbaar deel van het watersysteem) is volgens het Waterschap Noorderzijlvest een capaciteit van 100 m 3 /s benodigd [1] [11]. Hierbij zijn investeringskosten op minimaal 40 M geschat. Voordelen en nadelen van pompen als alternatief voor een dijkversterking Tabel 2: Voor- en nadelen van pompen als alternatief voor een dijkversterking Pompen voor waterveiligheid Dijkversterking voor waterveiligheid Financiële effectiviteit (doelmatigheid) 4 Bij de bedragen die door Arcadis uitgerekend worden wordt door Grontmij vraagtekens gezet bij de technische haalbaarheid en daarmee ook bij de juistheid van de bedragen [7]. 5 In de stukken van het Waterschap Noorderzijlvest wordt een bedrag van 68 M genoemd. Er wordt vanuit gegaan dat dit hetzelfde getal is als de 66 M die door het Wetterskip Fryslân gebruikt wordt PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 83

87 Het verbeteren van de waterveiligheid door te pompen is een aanzienlijk duurdere oplossing dan dijkversterking (circa 2x zo duur). Bovendien is dit een oplossing die niet doelmatig is, omdat een deel van de keringen ook na het plaatsen van pompen nog steeds moet worden versterkt. Deze restopgave is (nog) niet bepaald. Er is een aannemelijke kans dat het plaatsen van pompen financieel haalbaar wordt als de voordelen hiervan voor het gehele watersysteem worden meegenomen, de zgn. systeemoplossing watersysteem Delfzijl- Stavoren. In dat geval zal er ook financiering vanuit het watersysteem beschikbaar moeten zijn. De dijkversterking zorgt voor hogere keringen rond het Lauwersmeer. Waardoor er meer water opgeslagen worden in het Lauwersmeer. Op deze manier draagt de dijkversterking ook bij aan een systeemoplossing watersysteem Lauwersmeergebied. De verwachting is dat dit niet effectief is voor 100% van de kosten, maar dat toch zeker meer dan de helft van de investeringskosten gezien kan worden als verkapte pompcapaciteit door te bergen. Dat wil zeggen dat het geïnvesteerde bedrag nooit voor niets zal zijn. Zelfs wanneer er wordt gekozen voor het installeren van pompen in het Lauwersmeer (>2030), kan op basis van de huidige ramingen ervan uit worden gegaan dat de kosten van 17 M voor de dijkversterking voor het grootste weggestreept kunnen worden tegen de grotere robuustheid die in het systeem wordt gecreëerd. Hiermee is de investering voor een dijkversterking voor een groot deel een no-regret uitgave. Planning De doorlooptijd om pompen in de Cleveringsluizen te plaatsen (of een nieuw gemaal te bouwen) beslaat naar alle waarschijnlijkheid 10 jaar. De analyse, besluitvorming, aanbesteding en realisatie moeten nog doorlopen worden. Hiermee wordt niet voldaan aan de eisen die gesteld worden voor de mijlpaal dijk veilig door de provincie Groningen. Een dijkversterking is voor 2020 te realiseren waarmee voldaan wordt aan de eisen die gesteld worden door Provincie Groningen aan de mijlpaal dijk veilig. Robuustheid Puur voor de waterveiligheid is een gemaal minder robuust dan een dijkversterking. Dit komt door de operationele risico s die gemoeid zijn met de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties. De zekerheid van het functioneren ervan kan tot op een zeker niveau afgevangen worden door technische maatregelen. Maar er blijft altijd een operationeel restrisico op uitvallen. Een dijkversterking is een robuuste oplossing. De aangebrachte grondkering is permanent aanwezig. Er worden jaarlijks 10-tallen dijkversterkingen uitgevoerd. Ook het waterschap Noorderzijlvest heeft hier ruime ervaring mee. Daarbij komt tot een dijkversterking makkelijk en kostenefficiënt uitbreidbaar is PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 84

88 Systeemoplossing binnen het watersysteem De voor- en nadelen van pompen laten in Tabel 2 zien dat pompen alleen een realistisch alternatief is als deze worden beschouwd als onderdeel van een watersysteem Delfzijl-Stavoren. Dit watersysteem omvat de samenwerking van de boezemgebieden van Noorderzijlvest en het Wetterskip. Op het Lauwersmeer komen deze samen. De analyse van dit gehele watersysteem zelf is echter een zeer complexe aangelegenheid. Laat staan, wanneer deze systeemoplossing wordt gecombineerd met het maximeren het maatgevend hoogwaterpeil in het Lauwersmeer om een minder ingrijpende dijkversterking te realiseren. Het is een complexe opgave omdat op de eerste plaats is er een grote hoeveelheid informatie nodig van een zeer groot gebied (Delfzijl-Stavoren) op groot detailniveau. Op de tweede plaats omdat er systeemeffecten moeten worden beschouwd als een van de voordelen van het plaatsen van pompen. Daarmee kan de kan de pompcapaciteit gebruikt worden voor meer doelen dan enkel de waterveiligheid (dijkversterking Lauwersmeerdijken). In verschillende onderzoeken is de haalbaarheid van een systeemoplossing watersysteem Lauwersmeer beschouwd [5] [9]. Maar een complete systeemoplossing van het watersysteem Delfzijl-Stavoren is (nog) niet gemaakt. Op basis van Tabel 3 heeft het Wetterskip Fryslân echter al de financiële effectiviteit van een eventueel gemaal afgewogen. Zelfs wanneer er voor de bouw van een gemaal gekozen zou worden, dan valt de voorkeur van het Wetterskip Fryslân op de locatie Harlingen of Holwerd [9]. Het gemaal bij Lauwersoog wordt door het Wetterskip Fryslân als inefficiënt gezien door hun inrichting en de ligging van Lauwersoog aan het verste uiteinde van hun systeem. Zelfs bij een 50%/50% verdeling van de kosten vindt het Wetterskip Fryslân het effectiever om te investeren in ander type maatregelen. Het Wetterskip heeft uiteindelijk voor maatregel A gekozen: bergen en bufferen. Tabel 3: Effectiviteit maatregelen voor het Wetterskip Fryslân [9] Alle stukken lezende kan er wel geconcludeerd worden dat optimalisaties die volgen vanuit een systeemoplossing watersysteem Delfzijl-Stavoren niet allemaal zijn meegenomen (in zowel de analyses van het Waterschap Noorderzijlvest als die van Wetterskip Fryslân). Het kan dus niet worden uitgesloten dat de effectiviteit van de aanleg van het gemaal voor het hele systeem in werkelijkheid groter is. Een systeemoplossing waarbij maatregelen voor waterveiligheid en waterbeheer elkaar aanvullen is alleen mogelijk als door zowel het Waterschap Noorderzijlvest als het Wetterskip Fryslân een volledig integrale aanpak wordt gevolgd. Dit is in lijn met het advies van Arcadis [11]. Kijkend naar bovenstaande conclusies en de (concept)besluiten van het Wetterskip Fryslân en het Waterschap Noorderzijlvest [9],[11],[12], [12] wordt er (nog) geen integrale aanpak gevolgd en is de kans nihil dat dit leidt tot een alternatief voor de dijkversterking voor 2020 (datum waarop de dijken weer aan hun veiligheidsnorm moeten voldoen) PVA LAUWERSMEER WATBE8320R001F01 85