Grondverwerving; een introductie

Transcriptie

1 Grondverwerving; een introductie

2

3 Inleiding De provincie Zuid-Holland heeft als taak het provinciaal- /rijksbeleid uit te voeren. Zij doet er alles aan om dit goed en zorgvuldig te doen. Soms is het nodig om hiervoor de inrichting van een gebied aan te passen. Dit kan nodig zijn voor de aanleg van bijvoorbeeld (vaar) wegen, bruggen, rotondes en fietspaden. Of voor de aanleg van natuur- en recreatiegebieden. Het kan zijn dat de provincie hiervoor gronden nodig heeft, die eigendom zijn van anderen. Bijvoorbeeld van (agrarische) ondernemers of particuliere grondbezitters. Mogelijk hoort u tot deze grondeigenaren. Voor u is deze folder geschreven. Deze folder geeft algemene informatie over de procedures rondom grondverwerving door de provincie. 1

4 Grondverwerving Minnelijke verwerving Om voorgenomen plannen van de provincie uit te kunnen voeren, is grond nodig. Deze grond (soms ook gebouwen), heeft de provincie in veel gevallen niet in bezit en moet ze dus kopen. Dat gebeurt altijd tegen betaling van een marktconforme prijs en eventueel een vergoeding van schade. De onderhandelingen over de aankoop van de grond worden gedaan door een grondverwerver. De grondverwerver is een medewerker van de provincie, of een deskundige die door de provincie is ingehuurd om de grond te kopen. De provincie probeert altijd in goed overleg met u tot een koop te komen. Dit heet minnelijke verwerving. Na onderhandelingen bereiken u en de provincie een akkoord over de prijs en voorwaarden van de verkoop van uw grond en/of gebouwen. De ervaring leert dat in de meeste gevallen na onderhandeling, dus op minnelijke wijze, een overeenkomst wordt gesloten. De volgende stappen worden hierbij ondernomen: 1. De verwerver neemt contact met u op en geeft in het eerste gesprek uitleg over de procedure van grondverwerving en de diverse regelingen voor schadevergoedingen. De verwerver ontvangt van u graag informatie over eventuele gebruikers van de grond, zoals pachters of huurders. Daarnaast is het nodig om (gedeeltelijk) inzage te hebben in uw boekhouding om een goede schadeberekening op te stellen. Deze informatie is vertrouwelijk en vanzelfsprekend niet openbaar beschikbaar. Het is raadzaam om een eigen deskundige in te schakelen (zie verderop in deze folder); 2

5 2. Om de prijs te bepalen, neemt de verwerver contact op met een taxateur. Deze taxateur maakt een afspraak met u voor een bezoek, zodat hij de waarde van de grond en/of gebouwen kan bepalen; 3. De taxateur stelt na bezichtiging van uw grond/gebouwen een rapport op voor de verwerver. De verwerver neemt vervolgens weer contact met u op. Hij brengt op basis van het taxatierapport een bod aan u uit; 4. Als u hiermee akkoord gaat, wordt een koopovereenkomst opgemaakt. Deze wordt voorgelegd aan Gedeputeerde Staten van de provincie, die de koop bekrachtigen. Een notaris verwerkt vervolgens de koopovereenkomst in een akte van levering. Een afschrift hiervan stuurt hij naar het Kadaster. Hiermee gaat uw eigendom over naar de provincie. Schades De vaststelling van de vergoeding voor de eigenaar verloopt zowel bij minnelijke verwerving als bij onteigening op ongeveer dezelfde manier. De volgende schadevergoedingen zijn daarbij te onderscheiden: vermogensschade: deze ontvangt u voor de waarde van de grond (en/of gebouwen) of voor de waardevermindering van het resterende deel van de grond. Denk hierbij aan een kleinere tuin of een ongebruikelijke vorm van uw perceel; inkomensschade: kan uitgekeerd worden bij bedrijfsbeëindiging, verkleining van het bedrijf, verplaatsing van het bedrijf of voor het geval u om moet rijden om bij uw perceel te komen. Hieronder vallen ook de kosten van financiering van investeringen in een vervangend bedrijf; overige schades: hiermee worden kosten voor een deskundige, notaris, verhuizing en dergelijke bedoeld. 3

6 4

7 Eigen deskundige Het is aan te raden om zelf een deskundige in te schakelen. Hij kan u bijstaan in de onderhandelingen met de provincie. Bij het bepalen van de hoogte van de schadeloosstelling, zal rekening worden gehouden met de kosten voor deze deskundige. De provincie vergoedt niet alle kosten van deze deskundige; u ontvangt een bijdrage in de totale kosten. Aankoop gebouwen Het kan zijn, dat de provincie uw gebouwen aankoopt, om ze daarna te slopen. Dit probeert zij echter zo veel mogelijk te voorkomen. Als het gaat om aanleg van een weg kan het bijvoorbeeld zijn, dat deze door bebouwing loopt. In dat geval zijn er geen andere of betere oplossingen mogelijk dan aankoop en sloop. Bij de aanleg van natuur gaat het meestal om grotere, aaneengesloten oppervlakten. Ook hierbij is het soms onvermijdelijk de aanwezige gebouwen te kopen. 5

8 Tijdelijk voortgezet gebruik Regelmatig wordt tussen provincie en eigenaar afgesproken, dat de eigenaar na de verkoop nog een tijdje gebruik kan maken van de grond. Dit kan van belang zijn bij agrarisch gebruik van de grond. Er kan bijvoorbeeld nog voldoende tijd zijn om een oogst binnen te halen. Milieuonderzoek De provincie laat op alle gronden die ze koopt, een milieuonderzoek uitvoeren. Dit gebeurt meestal nadat met u overeenstemming over de koop is bereikt. De kosten van het milieuonderzoek komen voor rekening van de provincie. In de koopovereenkomst zijn de nodige clausules opgenomen over de bodem. Als er niets gevonden is, dan blijft de koopovereenkomst bestaan. Als blijkt dat de grond (ernstig) is verontreinigd, zullen verkoper en koper nader overleg moeten voeren. Bij de prijsvorming is immers geen rekening gehouden met aanwezige vervuiling. Tenzij deze vooraf is doorgegeven. Voorbehoud provincie Iedere aankoop door de provincie moet goedgekeurd worden door Gedeputeerde Staten. Dit voorbehoud staat in alle overeenkomsten die met u gesloten worden. Uiteindelijk besluiten Gedeputeerde Staten dus, of de provincie wel of niet overgaat tot aankoop. Een tweede voorbehoud dat vaak wordt gebruikt, is de uitkomst van het milieuonderzoek. Onteigening Onteigening vindt plaats op basis van volledige schadeloosstelling. Als het te voorzien is dat er geen overeenstemming wordt bereikt, kan de provincie een onteigeningsprocedure starten. Soms start de provincie al snel nadat de onderhandelingen zijn begonnen met de eerste fase van de onteigeningsprocedure. De provincie moet dit doen, omdat de onteigeningsprocedure veel tijd in beslag neemt. Mochten u en de provincie er toch via minnelijke overeenstemming uit komen, dan wordt deze onteigeningsprocedure stopgezet. De eerste fase van de onteigeningsprocedure heet de administratieve onteigeningsprocedure. De provincie vraagt in deze procedure aan de minister (van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu of van Verkeer en Waterstaat, afhankelijk van het soort project), om een Koninklijk Besluit. Dit Koninklijk Besluit is een toestemming om te mógen onteigenen. In dit besluit staan 6

9 alle te onteigenen zaken genoemd. De minister toetst het verzoek tot onteigening. Hij kijkt daarbij bijvoorbeeld naar het nut, de noodzaak en de urgentie van de uitvoering van het plan waar uw grond voor nodig is. Onteigening kan namelijk alleen plaatsvinden, als het plan waarvoor onteigend wordt, een algemeen en publiek belang dient. Ook wordt door de minister getoetst of de provincie in voldoende mate heeft geprobeerd om via minnelijke verwerving met u tot een akkoord te komen. Mocht de provincie besluiten om u te gaan onteigenen, dan krijgt u schriftelijk informatie over de procedure. Het onteigeningsbesluit wordt gepubliceerd in een plaatselijk blad en ter inzage gelegd, onder andere in de gemeente waar u woont of waar uw eigendom ligt. U kunt een zienswijze indienen tegen dit besluit om onteigening. dagvaarding om te verschijnen bij de rechtbank, samen met uw advocaat. De rechtbank wijst deskundigen aan. Zij brengen een advies uit aan de rechtbank over de hoogte van de schadeloosstelling. De rechter voert met deze deskundigen en eigenaren ter plaatse een opneming uit. Het gaat dan om een soort bezichtiging waarbij de betrokken partijen hun standpunt (nogmaals) kunnen toelichten. Na verloop van één of meerdere zittingen, spreekt de rechter de onteigening uit en bepaalt de hoogte van de schadeloosstelling die u krijgt. Door het vonnis van de rechter in te schrijven in het Kadaster, komt uw eigendom in handen van de provincie. Als na de toestemming om te mógen onteigenen, nog geen overeenstemming is bereikt, kan de provincie overgaan tot de zogenoemde gerechtelijke onteigeningsprocedure. Voordat met deze procedure wordt gestart, ontvangt u een laatste minnelijk bod. Als u daarop ingaat, is de onteigening van de baan. Gaat u niet in op dit laatste bod, dan start een advocaat de gerechtelijke procedure om u te onteigenen. Dit doet hij namens de provincie. U ontvangt in dat geval een 7

10 Wettelijk kader Eigendom is een groot goed in Nederland. Algemeen gezegd kan er alleen onteigend worden als het gaat om uitvoering van werken in het algemeen belang. De spelregels van de onteigeningsprocedure zijn vastgelegd in de Onteigeningswet. Uitgangspunt is dat een eigenaar door overheidsingrijpen er financieel niet op achteruit mag gaan. De inkomens- en vermogenspositie van de eigenaar mag niet veranderen door de verkoop aan de overheid. In de onteigeningsprocedure kan alleen sprake zijn van een vergoeding in geld. Bij minnelijke overeenstemming kunnen ook andere afspraken worden gemaakt. Grondverwerving: de procedure stap voor stap 1. De provincie neemt contact met u op voor het maken van een afspraak; 2. De provincie komt bij u langs voor een eerste oriënterend gesprek; 3. De provincie laat een taxatie uitvoeren; 4. De provincie maakt een afspraak voor een toelichting op het bod dat wordt uitgebracht naar aanleiding van de taxatie; 5. De provincie bevestigt het bod schriftelijk; 6. De grondeigenaar gaat akkoord of komt met een tegenvoorstel; 7. Onderhandeling over het bod vindt plaats: a) bij overeenstemming wordt een koopovereenkomst opgemaakt. De koopovereenkomst wordt omgezet in een akte die door de notaris wordt vastgesteld. Er vindt inschrijving in het Kadaster plaats en de provincie wordt eigenaar; b) als er geen overeenstemming wordt bereikt, vraagt de provincie via de minister om een Koninklijk Besluit om te mogen onteigenen (administratieve onteigeningsprocedure); c) als na afgifte van het Koninklijk Besluit nog geen overeenstemming is bereikt, zal de provincie via de rechtbank om een onteigening vragen én om vaststelling van de schadeloosstelling. Het vonnis van de rechtbank wordt ingeschreven in het Kadaster, zodat de provincie eigenaar wordt (gerechtelijke onteigeningsprocedure). Let op: aan deze folder kunnen geen rechten worden ontleend. Oktober

11 Colofon: Provincie Zuid-Holland Eenheid Ontwikkelings- en Grondzaken Postbus LP DEN HAAG

12 082330