FAZ: Ja AB: Ja Opdrachtgever: Jelmer Kooistra

Transcriptie

1 Onderwerp: Verzoekbesluit onteigening gronden Benedenloop Westerwoldse Aa Nummer: Bestuursstukken\1643 Agendapunt: 8 DB: Ja BPP: Ja FAZ: Ja VVSW: Nee AB: Ja Opsteller: Ids Vlieg, Financiële en Algemene Zaken Opdrachtgever: Jelmer Kooistra Portefeuillehouder: Meino Smit Ondersteuning van de afdeling: Technisch Juridisch Financieel Staf Communicatie Externe betrokkenen: De Dienst Landelijk Gebied en de provincie Groningen. Reden: Deze dienst voert namens het waterschap met de eigenaren overleg om tot minnelijke verwerving te komen en zorgt voor aanlevering van de onteigeningsstukken, die bij het verzoek aan de Kroon gevoegd moeten worden. De provincie Groningen heeft mede het inrichtingsplan opgesteld voor de onderdelen, die gaan over recreatieve en natuurontwikkelingsmaatregelen. De provincie is co-financier van het project. Samenvatting: Het algemeen bestuur heeft op 24 juni 2009 het Inrichtingsplan voor de Benedenloop van de Westerwoldse Aa c.a. vastgesteld. Daarin is onder andere de verbreding van de benedenloop van de Westerwoldse Aa opgenomen om extra waterbergingscapaciteit te creëren en een zogenaamde onteigeningstitel voor de betrokken gronden. Het waterschap is opdrachtgever voor de verbreding. Om dit werk uit te kunnen voeren is geprobeerd de benodigde gronden te verwerven. Met enkele eigenaren kan echter tot nu toe geen overeenstemming worden bereikt. Op basis van het bestemmingsplan, waarin de verbreding planologisch is geregeld, is het mogelijk, dat het algemeen bestuur een besluit neemt om een onteigeningsverzoek bij de Kroon in te dienen ( verzoekbesluit ). Ter uitvoering daarvan vraagt het dagelijks bestuur binnen drie maanden aan de Kroon de niet verworven percelen voor onteigening aan te wijzen. Het verzoekbesluit heeft ook betrekking op gronden, die volgens het kadaster juridisch eigendom van het waterschap zijn, maar waarvan een derde partij het economisch eigendom heeft. Duurzaamheidsparagraaf: Nee Voorstel AB - Een verzoekbesluit nemen; - het dagelijks bestuur vragen de Kroon te verzoeken de op de bijgevoegde grondtekeningen c.a. aangegeven percelen c.q. perceelsgedeelten ter onteigening aan te wijzen. 1

2 Bijlagen: Ja Overzichtskaartje (bij het voorstel); Grondplankaart en lijst van te onteigenen percelen/perceelsgedeelten (bij het ontwerp besluit). Ter inzage (bestuursnet): ja Onderwerp(en): Map met verkorte versie onteigeningsdossier Besluit/opmerkingen bestuur: Paraaf secretaris-directeur: 2

3 Inleiding Het algemeen bestuur is in de vergadering van 17 april 2013 via een mededeling geïnformeerd over de mogelijke onteigening van percelen voor de volledige realisering van de tweede fase van de inrichting van de Benedenloop van de Westerwoldse Aa, die met name gericht is op uitbreiding waterbergingscapaciteit. De besluitvorming tot dan toe is daarna op Bestuursnet geplaatst. Materieel heeft het algemeen bestuur bij de vaststelling van het desbetreffende Inrichtingsplan in 2009 al ingestemd met mogelijke onteigening voor het geval de benodigde gronden niet geheel via de minnelijke weg verworven kunnen worden. Om de onteigeningsprocedure in gang te zetten is thans aan de orde dat over de onteigening een formeel bestuursbesluit wordt genomen. Beleid en planvorming In de nota Doorbraak Waterberging waartoe provincie en waterschap in 2004 hebben besloten naar aanleiding van de ernstige wateroverlast in 1998 is de strategie vastgelegd om dergelijke calamiteiten in de toekomst te voorkomen. Daarmee is een besluit genomen over de waterbergingscapaciteit, die moet worden gerealiseerd om uiterlijk 2015 aan de veiligheidseisen te kunnen voldoen ten aanzien van overstromingsrisico s vanuit het Eemskanaal-Dollard boezemsysteem. De inrichting van de waterberging langs de benedenloop van de Westerwoldse Aa geeft hier mede invulling aan. Het algemeen bestuur heeft op 24 juni 2009 het Inrichtingsplan voor de Benedenloop van de Westerwoldse Aa, Kuurbos, Hamdijk en Bovenlanden vastgesteld. Daarin zijn o.a. maatregelen opgenomen ter vergroting van de ruimte voor waterberging in de Benedenloop van de Westerwoldse Aa (spuiboezemvergroting). Het Inrichtingsplan is in augustus 2009 door het provinciaal bestuur goedgekeurd. De gemeente Reiderland (thans de gemeente Oldambt) heeft in het bestemmingsplan Benedenloop Westerwoldse Aa, Hamdijk, Bovenlanden en Kuurbos aan de, voor de verruiming nodige, gronden de bestemming natuur met de dubbelbestemming waterstaat-bergingsgebied toegekend. Daarmee is in navolging van de aankondiging in het Inrichtingsplan, planologisch de realisering van het inrichtingsplan mogelijk en de titel voor onteigening beschikbaar. Het bestemmingsplan is onherroepelijk. De gronden met de dubbelbestemming waterstaat-bergingsgebied zijn in het bestemmingsplan aangemerkt als gronden ten aanzien waarvan verwerkelijking in de naaste toekomst nodig wordt geacht ten behoeve van de toekomstige functie van het gebied. Met deze bestemmingen is aan de vereisten voor nut en noodzaak van de onteigening, zoals de Kroon die stelt, voldaan. Locatie en werkzaamheden De gebieden Kuurbos, Hamdijk en Bovenlanden gelegen ten zuiden van Bad Nieuweschans, die ook deel uitmaken van het Inrichtingsplan, zijn inmiddels ingericht en beschikbaar voor waterberging. Tijdens de hoogwatersituatie in januari 2012 is het gebied Hamdijk al voor waterberging ingezet. Op het bijgevoegd overzichtskaartje is het in te richten gebied langs de benedenloop van de Westerwoldse Aa nader aangeduid. Dit ligt tussen Bad Nieuweschans en Nieuwe Statenzijl. De blauw gemarkeerde deelgebiedjes zijn al ingericht. Deze hebben een oppervlakte van ca. 21 ha. Het nog in 3

4 te richten resterende plangebied omvat plm. 26 ha waarvan nog ongeveer 19 ha verworven moet worden. De nog te verwerven gronden zijn met rood gemarkeerd. Het in te richten bergingsgebied langs de benedenloop van de Westerwoldse Aa is een relatief belangrijke bouwsteen in de waterbergingsstrategie. De bergingscapaciteit van m 3 komt hier namelijk als spuiberging permanent beschikbaar en voor de boezem te liggen nabij de spuisluizen van Nieuwe Statenzijl. Hierdoor kan tijdens hoogwater effectiever gespuid worden en kan de berging na elke spuigang opnieuw benut worden. Daarnaast wordt ook EHS natuurgebied gerealiseerd, worden cultuurhistorisch waardevolle dijken en batterijen (historische verdedigingswerken) teruggebracht, een recreatief fietspad doorgetrokken tot Nieuwe Statenzijl, worden paai- en opgroeigebieden voor diadrome vissen gerealiseerd, worden hoge investeringen in ruim 2 kilometer oeverbescherming voorkomen en worden substantiële KRW opgaven (natuurvriendelijke oevers langs het hele traject) gerealiseerd. Met de uitvoering van het project wordt waterbergingscapaciteit gerealiseerd die nodig is om aan de veiligheidseisen te voldoen ten aanzien van overstromingsrisico s vanuit het hooggelegen Eemskanaal-Dollard boezemsysteem naar het laaggelegen omliggende gebied (naast grote landbouwgebieden ook stedelijke gebieden van onder meer Winschoten, Hoogezand en Groningen en belangrijke aardgaswinningsinstallaties). Behalve de grondverwerving/onteigening zijn er geen beletselen om de geplande werkzaamheden ter vergroting van de bergingscapaciteit uit te voeren. Daarbij wordt er van uitgegaan dat de ontgrondingsvergunning wordt verkregen. Minnelijk overleg Namens het waterschap heeft de Dienst Landelijk Gebied op een zorgvuldige wijze minnelijk overleg over de aankoop gevoerd met de eigenaren van de nog niet verworven gronden, die nodig zijn om de extra waterberging c.a. te realiseren. In dit minnelijk overleg is aan de rechthebbenden volledige schadeloosstelling geboden voor het verlies van vermogen, inkomen en eventueel andere rechten volgens de regels van de Onteigeningswet. Ten aanzien van enkele percelen hebben we echter nog geen overeenstemming kunnen bereiken. Het minnelijk overleg is o.a. vastgelegd in gespreksverslagen, schriftelijke biedingen en de reacties daarop van de betrokken eigenaren. Ook de mogelijkheden van compensatie in grond zijn zoveel mogelijk in het overleg betrokken. Tijdens de onteigeningsprocedure loopt het minnelijk overleg door met het doel overeenstemming te bereiken. Zodra op basis daarvan alsnog een overdrachtsakte is gepasseerd, kan de onteigeningsprocedure van die percelen worden stopgezet. Onteigeningsverzoek percelen derden Nu het minnelijk overleg niet in alle gevallen tot overeenstemming heeft geleid zijn er voldoende dringende redenen om tot onteigening over te gaan. Zonder het eigendom van de niet verworven percelen c.q. perceelsgedeelten is realisering van dit deel van het bestemmingsplan en van het 4

5 inrichtingsplan niet mogelijk. Met als gevolg dat de noodzakelijke waterbergingscapaciteit ter plaatse van deze percelen niet kan worden gerealiseerd. Onteigeningsverzoek percelen waterschap In het onteigeningsverzoek zijn naast percelen van derden ook percelen van het waterschap zelf betrokken. Juridisch is het waterschap weliswaar eigenaar, maar het economisch eigendom berust op grond van een overeenkomst bij iemand anders. De onteigeningstitel van het bestemmingsplan omvat mede deze gronden. Tot nu toe is daarover geen overeenstemming over een schadeloosstelling op minnelijke basis bereikt. Artikel 4 van de Onteigeningswet biedt de mogelijkheid dat het waterschap in dergelijke situaties zichzelf onteigent en een bedrag krijgt toegewezen met de verplichting dat aan de economisch eigenaar uit te keren als volledige schadeloosstelling van het verlies van zijn economisch eigendom (de zogenaamde titelzuiverende werking). De administratieve procedure, verzoekbesluit en voordrachtfase Zoals gezegd hebben enkele grondeigenaren, na voorafgaand overleg en schriftelijke biedingen, namens het waterschap, nog niet in kunnen stemmen met overdracht op vrijwillige basis. De biedingen behelzen een volledige schadevergoeding op basis van de Onteigeningswet. De contacten in het kader van het minnelijk overleg lopen vanaf het voorjaar van 2013 en er is de betrokken eigenaren voldoende tijd gegund om over de voorstellen, die namens het waterschap gedaan zijn, te overleggen met hun adviseurs en te reageren. Helaas moet nu worden geconcludeerd, dat tot op heden in redelijkheid geen overeenstemming kan worden bereikt over de minnelijke aankoop van en aantal benodigde percelen. Daarom blijft er niets anders over dan voor verkrijging van deze percelen de weg van de onteigening te volgen. In het Inrichtingsplan (bladzijde 45) en het bestuursvoorstel aan het algemeen bestuur van 24 juni 2009 (pagina 7) is van deze optie reeds gewag gemaakt in die zin dat de benodigde gronden zoveel mogelijk op basis van vrijwilligheid worden verworven, maar zo nodig via een onteigeningsprocedure. Overigens blijft het waterschap nog steeds openstaan voor vrijwillige verwerving. Omdat het waterschap opdrachtgever is voor de verbreding van de benedenloop van de Westerwoldse Aa is het algemeen bestuur namens het waterschap het aangewezen bestuursorgaan om een verzoek tot onteigening bij de Kroon in te dienen. Titel IV van de Onteigeningswet (artikel 78) biedt de mogelijkheid dat het algemeen bestuur op basis van het bestemmingsplan een verzoekbesluit neemt, waarna het dagelijks bestuur aan de Kroon het verzoek kan doen om de benodigde niet verworven gronden van derden en de juridisch nog eigen gronden van het waterschap ter onteigening aan te wijzen. Bij het verzoek hoort een grondplantekening, waarop de te onteigenen percelen staan aangeven en een lijst met te onteigenen percelen. Bij het door het dagelijks bestuur in te dienen verzoek moeten alle stukken worden gevoegd, die de Onteigeningswet vereist. Het betreft o.a. kaarten, tekeningen, kadastrale uittreksels, een lijst van de belanghebbenden, een zakelijke beschrijving van de onteigening en overzicht van het minnelijk overleg (logboek) met de bewijsstukken. Daarmee wordt duidelijk op grond van welk bestemmingsplan en welke bestemmingen het waterschap wenst te gaan onteigenen en wat de te realiseren werken en uit te voeren werkzaamheden zijn. In de zakelijke beschrijving zijn nut, noodzaak en urgentie van het werk 5

6 aangetoond. De Dienst Landelijk Gebied heeft de vereiste stukken in concept gereed en zorgt ervoor dat alle stukken bij de Kroon worden aangeleverd. Binnen drie maanden na uw verzoekbesluit moet het complete verzoek fysiek, alsmede zo veel mogelijk via digitale formulieren, door het dagelijks bestuur bij de Kroon worden ingediend. De Dienst Landelijk Gebied zal dit voor het waterschap verzorgen. De Corporate Dienst van Rijkswaterstaat begeleidt de totstandkoming van het Koninklijk Besluit. De Kroon beoordeelt het verzoek ( de voordracht ), zorgt ervoor dat het ontwerp Koninklijk Besluit door de gemeente ter inzage wordt gelegd met de mogelijkheid voor belanghebbenden om zienswijzen in te dienen. Eventueel wordt een hoorzitting gehouden. Vervolgens neemt de Kroon binnen zes maanden na het verstrijken van de ter inzage termijn en na advies van de Raad van State een Koninklijk Besluit, waarin de betreffende percelen ter onteigening worden aangewezen. Deze procedure is de administratieve fase van de onteigeningsprocedure. Nadat het Koninklijk Besluit is genomen moet het waterschap nog een laatste poging tot aankoop doen en wordt het gedane aanbod herhaald. De gerechtelijke procedure Het Koninklijk Besluit, dat in de Staatscourant en lokale kranten wordt gepubliceerd, is de titel om via de rechtbank de eigendomsoverdracht te bewerkstelligen met toekenning van de bijbehorende schadevergoeding. Dat is de gerechtelijke procedure, die binnen twee jaren na het Koninklijk Besluit moet worden opgestart. Uiteraard zal dit, door middel van het dagvaarden van de betrokken eigenaren, zo spoedig mogelijk gebeuren. Na het Koninklijk Besluit vraagt het waterschap aan de rechtbank een zogenaamde vervroegde decente. De rechtbank en de deskundigen doen dan een opneming op locatie. Dit levert tijdwinst op. In de gerechtelijke procedure geeft de rechtbank een (tussen)vonnis, waarin de onteigening wordt uitgesproken. Door inschrijving van het rechtbankvonnis in het Kadaster gaat de eigendom van de gronden over naar het waterschap en vervallen alle rechten en lasten. Dan kunnen de werkzaamheden worden uitgevoerd, dus nog vóór het definitieve vonnis. Dat is, als de procedures zonder complicaties verlopen, rond de zomer van In het definitieve vonnis van de rechtbank gaat het alleen over het bepalen van de schadeloosstelling. Een voorschot daarop bepaalt de rechtbank bij het eerste vonnis meestal op 90% van de aangeboden schadeloosstelling. Tegen zowel het tussenvonnis als het eindvonnis kan binnen twee weken na vonnis cassatie worden ingesteld. Dit betekent ca. één jaar vertraging. Financiën Het verzoek tot onteigening zal naar verwachting niet leiden tot overschrijding van het beschikbare krediet voor de inrichting van de benedenloop van de Westerwoldse Aa. Op basis van de geactualiseerde ramingen kan het project binnen het beschikbare budget worden voltooid. 6

7 Voorstel - Een verzoekbesluit nemen; - Het dagelijks bestuur vragen de Kroon te verzoeken de op de bijgevoegde grondtekeningen c.a. aangegeven percelen c.q. perceelsgedeelten ter onteigening aan te wijzen. namens het dagelijks bestuur, Harm Küpers secretaris-directeur Alfred van Hall dijkgraaf 7

8 Bijlage: Overzichtskaartje 8

9 - ontwerp besluit Het algemeen bestuur van het waterschap Hunze en Aa s; gelezen het voorstel van het dagelijks bestuur d.d. 2 juni 2014; gelet op titel IV van de Onteigeningswet en artikel 56 en 77 van de Waterschapswet; besluit: 1. ten behoeve van de vergroting van de waterbergingscapaciteit, conform de bestemming Waterstaat Bergingsgebied van het onherroepelijke bestemmingsplan Benedenloop Westerwoldse Aa, Hamdijk, Bovenlanden en Kuurbos van de gemeente Oldambt en het eveneens onherroepelijke gelijknamige Inrichtingsplan van het waterschap Hunze en Aa s, aan de Kroon op basis van artikel 78 van de Onteigeningswet te verzoeken ter onteigening ten name van het waterschap Hunze en Aa s aan te wijzen de percelen en perceelsgedeelten, zoals aangegeven op de bij dit besluit behorende grondplankaart en lijst van te onteigenen onroerende zaken en in de overige stukken als bedoeld in artikel 79 van de Onteigeningswet. 2. Het dagelijks bestuur op te dragen: dit besluit binnen drie maanden na dagtekening ervan voor te dragen aan de Kroon; indien nodig de Kroon te verzoeken percelen of perceelgedeelten niet in het onteigeningsbesluit aan te wijzen, wanneer die tijdens de procedure alsnog minnelijk worden verworven dan wel wanneer anderszins onteigening niet meer noodzakelijk is; de gerechtelijke procedure te beginnen, zodra dit op basis van de Onteigeningswet mogelijk is met toepassing van artikel 54a van de Onteigeningswet. Het algemeen bestuur van het waterschap Hunze en Aa s Veendam, 2 juli 2014 Harm Küpers, secretaris-directeur Alfred van Hall, dijkgraaf 9