Samenvatting Hoofdstuk 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenvatting Hoofdstuk 1"

Transcriptie

1 1.1 Software Categorieën 1. Je kunt software in twee manieren indelen: 1. Systeemsoftware 2. Applicatiesoftware Systeemsoftware Systeemsoftware regelt en ondersteunt de werking van de computer. Dus het gaat om software die zelf, dus zonder tussenkomst van iemand of iets, de hardware laat werken. Applicatiesoftware Applicatiesoftware is programmatuur die meer gericht is op het directe gebruik door degene die achter de computer zit. Embeddend systems Een embeddend system is een elektronisch systeem waarbij de hardware en software in één apparaat zitten Communicatie gebruiker-software-hardware Bij communicatie tussen de computer en de gebruiker gebeurt het niet rechtstreeks, er zitten nog 2 lagen tussen:

2 De gebruiker communiceert met applicatie. De applicatie communiceert met het besturingssysteem. Het besturingssysteem communiceert met de hardware Gebruikersinterface Er 2 soorten interface: Grafische gebruikers interface (bij moderne programma s communiceer je via dit met een applicatie) Tekstuele interface (als je de commando s en tekstregels alleen met een toetsenbord invoert) Embedded system Een embedded system is een apparaat waarbij de computer ingebed is. Hierbij zit de hardware en software in één apparaat. Beide zijn bij de ontwikkeling volledig voor elkaar gemaakt en nergens anders voor. Operating System Operating system wordt ook afgekort OS. Je kunt de software bijwerken met die nieuwe stuk hardware waar die nieuwe software in zit. Maar het kan ook

3 zonder een nieuw stuk hardware: je downloadt opnieuw het complete OS met wijzigingen dat zet je via de pc op het stukje hardware Maatwerksoftware Het ontwikkelen van maatwerksoftware noem je systeemontwikkeling of software-engineering. Reden voor een systeemontwikkeling is dat dit stukje software het bedrijf zou moeten passen als een maatpak. Systeemontwikkeling komt voor bij grote bedrijven met een heel eigen manier van werken Specialistische software Een meer uitgebreide begrip dan maatwerksoftware is specialistische software. Deze is voor bedrijven bruikbaar, maar wel voor heel specialistische toepassingen en is bedoeld voor een gespecialiseerde beroepsgroep, maar niet voor één bepaald bedrijf Standaardsoftware Standaardsoftware is gemaakt voor een grote groep gebruikers die allemaal ongeveer dezelfde wensen hebben Licenties Als je een softwarepakket koopt, koopt je het recht om die te gebruiken. Je mag niet kopiëren en je mag ook geen wijzigingen in de software aanbrengen.

4 Licentie-overeenkomst /gebruiksrechtovereenkomst: hierin staat wat je wel en niet mag doen met een softwarepakket. Bij het tegengaan van illegaal gebruik speelt ook het product-id (een unieke code die je bij de installatie moet invoeren) een rol Freeware en shareware Freeware: een software die je gratis kunt gebruiken. Dus je mag zonder bezwaar kopietjes maken ervan en aan anderen geven. Maar, je mag er niet aan peuteren, want er rust wel copyright op. Shareware: voor deze software moet je wel betalen. Maar vaak mag je het programma voor een tijdje proberen en daarna moet je betalen of wordt de toegang tot het pakket geblokkeerd Open source Veel mensen vinden dat ICT-specialisten hun kennis moeten delen in plaats van fors munt te slaan uit monopoliepositie. Gevolg: de ontwikkeling van opensourcesoftware(software waarvan de broncode openbaar is).

5 Bij open-sourcesoftware kan iedereen die de broncode begrijpt, de software aanpassen en zo die code uitbreiden of verbeteren Software as a Service (SaaS) Hierbij wordt bedoeld: een methode voor het aanbieden van (webbased) software. Een kernmerk van SaaS is, dat jij als gebruiker niet een softwarelicentie koopt, maar een online dienst van een SaaS-provider(zorgt voor de installatie, het onderhoud en beheer). Je sluit hiervoor een contract en betaal maan Voorbeelden van SaaS zijn Online games Google Apps Internetbankieren Tekstverwerking

6 Veel computergebruikers het meest de tekstverwerking. Met een tekstverwerkingspakket kun je met behulp van de computer documenten maken, opmaken en afdrukken. Meeste gegevens worden in gevoerd via het toetsenbord, maar de muis is bij tekstverwerking ook een onmisbaar invoerapparaat. Bekende tekstverwerkende programma s zijn: Microsoft word OpenOffice Writer Spreadsheets Een andere veelgebruikte toepassing is een spreadsheetprogramma. Ook wel rekenblad of werkblad genoemd. Is een elektronisch rekenvel waarop je in rijen en kolommen gegevens kunt invoeren. Een groot deel van de gegevens bestaat uit getallen. Voorbeelden van spreadsheetprogramma s zijn: 1. Microsoft Excel 2. OpenOffice Calc Kolommen worden in spreadsheetprogramma s aangeduid met een letter. En rijen met een getal. Het grote voordeel van een spreadsheet is dat een verandering in de getallen meteen terug te zien is in de nieuwe uitkomsten van de berekeningen.

7 Presentatie pakket kun je elektronische diashows maken. Die zijn handig bij presentaties. Meestal gebruik je hierbij hoor een computer en een beamer of een automatisch afspelende presentatie op een stand van beurs. Op dia s kun je alle informatie die je belangrijk vindt plaatsen. Ook in vorm van afbeelding en grafieken. Sommige presentatie pakketten zijn : Microsoft PowerPoint OpenOffice Impress Prezi Afbeelding en pixels Een afbeelding is opgebouwd uit pixels(beeldpunten). Je kunt dit vergelijken met een borduurpatroon met evengrote kruissteken of een ministeck-werkstukje. Daarbij zie je een duidelijke opbouw van blokjes die als geheel een vorm geven. Pixels is samengesteld uit de lettergrepen van woorden picture en element.

Software kan worden ingedeeld in verschillende manieren. Bijvoorbeeld:

Software kan worden ingedeeld in verschillende manieren. Bijvoorbeeld: Hoofdstuk 1 Softwarecategorieën Software kan worden ingedeeld in verschillende manieren. Bijvoorbeeld: De taal waarin het bepaal software geschreven is of taak waarvoor het bestemd is. Het platform De

Nadere informatie

Deze software regelt en ondersteunt der werking van de computer.bv; besturingssystemen,windows en Linux.

Deze software regelt en ondersteunt der werking van de computer.bv; besturingssystemen,windows en Linux. 1.1 Softwarecategorieën 1.1.1 Inleiding softwarecategorieën Software op allerlei manieren indelen. Bv op grond van: de taal waarin de software geschreven is, of de taak waarvoor de software geschreven

Nadere informatie

Alles wat je wel en niet mag doen is neergelegd in een licentieovereenkomst of gebruiksrechtovereenkomst

Alles wat je wel en niet mag doen is neergelegd in een licentieovereenkomst of gebruiksrechtovereenkomst Softwarecategorieёn: Systeemsoftware. Die regelt en ondersteunt de werking van de computer Applicatiesoftware. Die is programmatuur die meer gericht is op het directe gebruik door degene die achter de

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk1

Samenvatting Hoofdstuk1 Samenvatting Hoofdstuk1 Software kun je sorteren in allerlei manieren zoals: - De geschreven taal van de software of de taak waarvoor de software geschreven is. - Het platform waarop de software moet draaien.

Nadere informatie

Software is in veel manieren te indelen,meest bekend op grond van :

Software is in veel manieren te indelen,meest bekend op grond van : Hoofdstuk 1 1.1: Softwarecategorieen Software is in veel manieren te indelen,meest bekend op grond van : Taal Platform Manier van bedienen Licentie voor de software Het in in algemeen te gebruiken voor

Nadere informatie

INSTRUCT Samenvatting Basis Computer Essentials, Theorie 2014, H3

INSTRUCT Samenvatting Basis Computer Essentials, Theorie 2014, H3 Verschillende soorten software Om met een computer te kunnen werken, is hardware en software nodig: * Bij hardware horen de onderdelen van de computer, de randapparaten enzovoort. Eigenlijk alles wat je

Nadere informatie

1. OpenOffice.org downloaden en installeren 13 1.1 Downloaden en installeren... 14 1.2 Achtergrondinformatie... 20 1.3 Tips... 21

1. OpenOffice.org downloaden en installeren 13 1.1 Downloaden en installeren... 14 1.2 Achtergrondinformatie... 20 1.3 Tips... 21 Inhoudsopgave Voorwoord... 7 Nieuwsbrief... 7 Introductie Visual Steps... 8 Wat heeft u nodig?... 8 Uw voorkennis... 9 Hoe werkt u met dit boek?... 10 De volgorde van lezen... 11 Website... 11 Toets uw

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 De volgorde van lezen 7 Uw voorkennis

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 De volgorde van lezen 7 Uw voorkennis Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Nieuwsbrief... 5 Introductie Visual Steps... 6 Wat heeft u nodig?... 6 De volgorde van lezen... 7 Uw voorkennis... 8 Hoe werkt u met dit boek?... 8 Website... 9 Toets uw kennis...

Nadere informatie

Verschillende zelftest Zelf test: Waar liggen jouw grenzen? Zelf test: Hoe ga jij om met agressie? Zelf test: Welke vrijwilligersklus past bij jou?

Verschillende zelftest Zelf test: Waar liggen jouw grenzen? Zelf test: Hoe ga jij om met agressie? Zelf test: Welke vrijwilligersklus past bij jou? Verschillende zelftest Zelf test: Waar liggen jouw grenzen? Zelf test: Hoe ga jij om met agressie? Zelf test: Welke vrijwilligersklus past bij jou? Microsoft office 2003 Office 2003 Word: Office 2003 Excel:

Nadere informatie

Het vormt de basis om de andere oefenprogramma s te kunnen volgen.

Het vormt de basis om de andere oefenprogramma s te kunnen volgen. Aanbod van computer oefenprogramma s KBO Prinsenbeek. 1. Basis Windows. Hierbij leert u de basisbeginselen van het besturingssysteem Windows. Na het volgen hiervan kunt u de computer op de juiste manier

Nadere informatie

1 Besturingssysteem. 1.1 Wat is een besturingssysteem? 1.2 Verschillende besturingssystemen. 1.3 Windows, verschillende versies

1 Besturingssysteem. 1.1 Wat is een besturingssysteem? 1.2 Verschillende besturingssystemen. 1.3 Windows, verschillende versies 1 Besturingssysteem 1.1 Wat is een besturingssysteem? Elke computer heeft een besturingssysteem. Zonder besturingssysteem kan een computer niet werken. Het besturingssysteem zorgt ervoor dat de computer

Nadere informatie

In deze les staan we stil bij verschillende soorten software:

In deze les staan we stil bij verschillende soorten software: Les B-07 Software In deze les staan we stil bij verschillende soorten software: - systeemsoftware - applicatiesoftware - embedded software 7.1 Inleiding systeemsoftware Allereerst zullen we ons bezighouden

Nadere informatie

LibreOffice. LibreOffice een alternatief voor andere office pakketten?

LibreOffice. LibreOffice een alternatief voor andere office pakketten? LibreOffice. LibreOffice een alternatief voor andere office pakketten? LibreOffice. LibreOffice wordt ontwikkeld en onderhouden door de The Document Foundation. De software kan zonder licentiekosten gebruikt

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Nieuwsbrief 7 De website bij het boek 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? 8 Uw voorkennis 9 Bonushoofdstukken

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Nieuwsbrief 7 De website bij het boek 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? 8 Uw voorkennis 9 Bonushoofdstukken Inhoudsopgave Voorwoord... 7 Nieuwsbrief... 7 De website bij het boek... 7 Introductie Visual Steps... 8 Wat heeft u nodig?... 8 Uw voorkennis... 9 Bonushoofdstukken... 9 Hoe werkt u met dit boek?... 10

Nadere informatie

4. Office-apps op uw ipad

4. Office-apps op uw ipad 113 4. Office-apps op uw ipad Een van de meestgebruikte programmapakketten voor de computer is Microsoft Office en die functionaliteit kunt u in een eenvoudigere vorm ook op uw ipad gebruiken. Hiervoor

Nadere informatie

Informatica College Blaucapel/KS Handelingsdeel IV. Basis Excel

Informatica College Blaucapel/KS Handelingsdeel IV. Basis Excel blaucapel Basis Excel Excel is een rekenprogramma: een elektronisch rekenvel. Het wordt ook wel een spreadsheet (een verspreid veld) genoemd. Wat kun je bijvoorbeeld maken met excel: Prijsberekeningen

Nadere informatie

Cursusgids - Gevorderden lessen

Cursusgids - Gevorderden lessen Titel Cursusgids - Gevorderden lessen Eerste druk November 2015 Auteur Fred Beumer Digitaal Leerplein Website: www.digitaalleerplein.nl E-mail: info@digitaalleerplein.nl Alle rechten voorbehouden. Niets

Nadere informatie

Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware.

Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. Het vormt een schil tussen de applicatiesoftware en de hardware

Nadere informatie

Basistechnieken Microsoft Excel in 15 minuten

Basistechnieken Microsoft Excel in 15 minuten Basistechnieken Microsoft Excel in 15 minuten Microsoft Excel is een rekenprogramma. Je kan het echter ook heel goed gebruiken voor het maken van overzichten, grafieken, planningen, lijsten en scenario's.

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 6 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 7 Hoe werkt u met dit boek? 7 Website 8 Toets uw kennis

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 6 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 7 Hoe werkt u met dit boek? 7 Website 8 Toets uw kennis Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Nieuwsbrief... 6 Introductie Visual Steps... 6 Wat heeft u nodig?... 7 Hoe werkt u met dit boek?... 7 Website... 8 Toets uw kennis... 8 Voor docenten... 9 De schermafbeeldingen...

Nadere informatie

MODULE I. Informatica. Inhoudsopgave. Inhoudsopgave. Hoofdstuk 3 De andere kant van ICT 50. Hoofdstuk 1 Het belang van informatie 18

MODULE I. Informatica. Inhoudsopgave. Inhoudsopgave. Hoofdstuk 3 De andere kant van ICT 50. Hoofdstuk 1 Het belang van informatie 18 6 MODULE I Informatica Inleiding 17 Hoofdstuk 1 Het belang van informatie 18 1.1 Inleiding 18 1.2 Aanwijzingen voor de leerling 18 1.3 Het verschil tussen gegevens en informatie 18 1.4 Bedrijfsactiviteiten

Nadere informatie

Fundament Informatica

Fundament Informatica Fundament Informatica Deel 1 ICT voor de tweede fase Module 1 tot en met 4 VOORWOORD Deze uitgave is het eerste deel van de methode, bestemd voor het keuzevak informatica in de tweede fase van havo en

Nadere informatie

1. Rekenen en formules

1. Rekenen en formules 9 1. Rekenen en formules Microsoft Excel is een zogenaamd spreadsheetprogramma. Het woord spreadsheet is zo n typische computerterm die u pas gaat begrijpen als u met zo n programma werkt. Te vertalen

Nadere informatie

ODF IN DE PRAKTIJK VOOR EINDGEBRUIKERS 2014-03-21

ODF IN DE PRAKTIJK VOOR EINDGEBRUIKERS 2014-03-21 ODF IN DE PRAKTIJK VOOR EINDGEBRUIKERS 2014-03-21 Inhoud OpenDocument Format...4 WAT IS ODF?...4 WAT ZIJN BEWERKBARE KANTOORDOCUMENTEN?...4 WANNEER ODF GEBRUIKEN?...4 WANNEER ODF NIET GEBRUIKEN?...4 WAAROM

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Deel 1 Word 2010

Inhoudsopgave. Deel 1 Word 2010 Inhoudsopgave Voorwoord... 9 Nieuwsbrief... 9 Introductie Visual Steps... 10 Wat heeft u nodig?... 10 Verschillende versies... 11 Uw voorkennis... 11 Hoe werkt u met dit boek?... 12 De volgorde van lezen...

Nadere informatie

Er zijn verschillende OS bv: Microsoft Windows Apple Macintosh Linux-versies/distributies zoals Ubuntu en Knoppix

Er zijn verschillende OS bv: Microsoft Windows Apple Macintosh Linux-versies/distributies zoals Ubuntu en Knoppix Hoofdstuk 2 2.1 Systeembeheerprogramma s Besturingssysteem zorgt voor de communicatie tussen de software en de hardware.er zijn verschillende soorten besturingssystemen voor je pc.een andere naam voor

Nadere informatie

Van maandag 28/2 tot en met zaterdag 5/3. Vormingsweek voor vrijwilligers WELGEVORMD DIGITAAL

Van maandag 28/2 tot en met zaterdag 5/3. Vormingsweek voor vrijwilligers WELGEVORMD DIGITAAL Van maandag 28/2 tot en met zaterdag 5/3 Vormingsweek voor vrijwilligers WELGEVORMD DIGITAAL Workshops (inschrijven verplicht) Ga je één keer per jaar als vrijwilliger helpen op het feest van de brandweer?

Nadere informatie

HET BESTURINGSSYSTEEM

HET BESTURINGSSYSTEEM HET BESTURINGSSYSTEEM Een besturingssysteem (ook wel: bedrijfssysteem, in het Engels operating system of afgekort OS) is een programma (meestal een geheel van samenwerkende programma's) dat na het opstarten

Nadere informatie

Openoffice 3.2 Impress

Openoffice 3.2 Impress Openoffice 3.2 Impress Assistent Presentatie - Wanneer je het programma Impress opent, krijg je eerst de assistent presentatie voorgeschoteld. - In het eerste venster kies je voor: Lege presentatie (Zwart

Nadere informatie

Dia 1 PROGRAMMA: Welkom / kennismaken. Wat is, kan een Chromebook vergelijking met Windows. Demo met Chromebooks. Zelf even voelen.

Dia 1 PROGRAMMA: Welkom / kennismaken. Wat is, kan een Chromebook vergelijking met Windows. Demo met Chromebooks. Zelf even voelen. Dia 1 PROGRAMMA: Welkom / kennismaken Wat is, kan een Chromebook vergelijking met Windows Demo met Chromebooks Zelf even voelen. Dia 2 Wat is een chromebook? Een laptop met Chrome als OS / Chrome is bekender

Nadere informatie

OpenOffice.org. Update education Suzanne van der Meij

OpenOffice.org. Update education Suzanne van der Meij OpenOffice.org Update education Suzanne van der Meij Update education Wat zijn wij? Landelijk opererend instituut (sinds 1993) Voor wie? Non-profit & profit organisaties Wat doen wij? Trainingen, cursusmateriaal

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 13 Nieuwsbrief... 13 Introductie Visual Steps... 14 Wat heeft u nodig?... 15 De website bij het boek... 15 Hoe werkt u met dit boek?... 16 Uw voorkennis... 17 Toets uw kennis...

Nadere informatie

5. Office op de ipad. In dit hoofdstuk leert u:

5. Office op de ipad. In dit hoofdstuk leert u: 181 5. Office op de ipad Een van de meest gebruikte programmapakketten voor de computer is Microsoft Office. Office is ook in een eenvoudigere vorm beschikbaar op de ipad. De gratis versie bestaat uit

Nadere informatie

Deel 7: OpenOffice installeren

Deel 7: OpenOffice installeren Deel 7: OpenOffice installeren De mogelijkheden van Impress als ondersteunend middel voor een gedifferentieerde begeleiding van leerlingen met beperkingen CNO Universiteit Antwerpen 1 Deel 8 OpenOffice

Nadere informatie

1 INLEIDING. 1.1 Inleiding. 1.2 Webbased. 1.3 Alle voordelen op een rij

1 INLEIDING. 1.1 Inleiding. 1.2 Webbased. 1.3 Alle voordelen op een rij 1 INLEIDING 1.1 Inleiding De cloud is een recent begrip en duidt op het opslaan en bewerken van informatie niet op je eigen pc, maar ergens op het internet (op een server). Het grote voordeel van het opslaan

Nadere informatie

Eindtermen. Opleiding Grensbewaking (OGB)

Eindtermen. Opleiding Grensbewaking (OGB) Eindtermen Opleiding Grensbewaking (OGB) Deelkwalificatie 5 Digitale middelen Onderwijseenheden Deelkwalificatie 5 28. ICT - Windows...02 ICT - Word ICT - Excel ICT - Power Point 03 04 05 29. ACTPOL 08

Nadere informatie

1. Kennismaken met Impress

1. Kennismaken met Impress 1. Kennismaken met Impress In deze module leert u: 1 Wat Impress is; 2 Impress starten; 3 Een nieuwe presentatie maken; 4 Instellingen van Impress wijzigen; 5 Opslaan en openen. 1 Wat is Impress? OpenOffice.org

Nadere informatie

Inhoud Online Training Modules

Inhoud Online Training Modules Cursusmateriaal Word 2016 Word is het tekstverwerkingsprogramma van Microsoft. In Word kunt u zoveel of zo weinig mogelijkheden toepassen als u zelf wilt. Door de online training Word 2016 te volgen, leren

Nadere informatie

1 Introductie Office 365 13. 2 Abonneren en instellen 21. 3 Outlook 27. 4 Communiceren met Lync 45

1 Introductie Office 365 13. 2 Abonneren en instellen 21. 3 Outlook 27. 4 Communiceren met Lync 45 1 Introductie Office 365 13 Inleiding 14 Bekijken en bewerken 16 Samenwerken en plannen 17 Website en Lync 19 2 Abonneren en instellen 21 Installeren 22 Registreren 23 Mobiele back-up 23 Lync installeren

Nadere informatie

INHOUD. Ten geleide 13. 1 Inleiding 15

INHOUD. Ten geleide 13. 1 Inleiding 15 INHOUD Ten geleide 13 1 Inleiding 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Webbased 15 1.3 Alle voordelen op een rij 15 1.4 En nu? 16 1.5 Een Google Apps-account aanmaken 16 1.6 Inloggen 19 1.7 Test jezelf 21 2 Chrome-browser

Nadere informatie

Technologische Opvoeding en ICT. Bert Van den Abbeele

Technologische Opvoeding en ICT. Bert Van den Abbeele Technologische Opvoeding en ICT Bert Van den Abbeele 0. Inhoudstafel TECHNOLOGISCHE OPVOEDING EN ICT 1 0. Inhoudstafel 2 1. Meer werken met Office 3 1.1 Tekstverwerking 3 1.2 Diagrammen tekenen met OpenOffice.org

Nadere informatie

1. Cellen en formules

1. Cellen en formules 19 1. Cellen en formules Microsoft Excel is een rekenprogramma, ook wel spreadsheetprogramma genoemd. Met het woord spread wordt in het Engels tekst over meer kolommen bedoeld en de term sheet betekent

Nadere informatie

Microsoft Office 2003

Microsoft Office 2003 Computer Basis boek Microsoft Office 2003 Word, Excel en PowerPoint Korte inhoud Inhoudsopgave 7 Voorwoord 15 Deel 1 Werken in Office 2003 17 Deel 2 Word 2003 43 Deel 3 Excel 2003 117 Deel 4 PowerPoint

Nadere informatie

% Internetgebruik 65 tot 75 jarigen (bron CBS)

% Internetgebruik 65 tot 75 jarigen (bron CBS) % Internetgebruik 65 tot 75 jarigen 5-15 (bron CBS) 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 Heeft internet weleens gebruikt Heeft internet in de afgelopen 3 maanden gebruikt Heeft internet in de afgelopen 3 maanden

Nadere informatie

Windows 10. 2015 Training voor 50-plussers. PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.

Windows 10. 2015 Training voor 50-plussers. PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus. 2015 Training voor 50-plussers PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.nl Windows 10 TRAINING VOOR 50- PLUSSERS Inhoud opgave. Pagina 01-0 7

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE Les 1: Kennismaken met OpenOffice.org Les 2: OpenOffice.org installeren Les 3: De werkomgeving van OpenOffice.org

INHOUDSOPGAVE Les 1: Kennismaken met OpenOffice.org Les 2: OpenOffice.org installeren Les 3: De werkomgeving van OpenOffice.org INHOUDSOPGAVE Les 1: Kennismaken met OpenOffice.org 2 De oorsprong van OpenOffice.org 3 LibreOffice 4 Onderdelen van OpenOffice.org 4 Tekstverwerker Writer 4 Rekenbladprogramma Calc 5 Presentatieprogramma

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF JULI 2009

NIEUWSBRIEF JULI 2009 NIEUWSBRIEF JULI 2009 Graag willen wij u op de hoogte houden rondom ons softwarepakket. Controle database Om op een eenvoudige wijze te controleren of uw database foutieve of dubbel ingevoerde gegevens

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 De volgorde van lezen 7 Uw voorkennis

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 De volgorde van lezen 7 Uw voorkennis Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Nieuwsbrief... 5 Introductie Visual Steps... 6 Wat heeft u nodig?... 6 De volgorde van lezen... 7 Uw voorkennis... 8 Hoe werkt u met dit boek?... 8 Website... 9 Toets uw kennis...

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Deel 1 Word 13

Inhoudsopgave. Deel 1 Word 13 Inhoudsopgave Voorwoord... 7 Nieuwsbrief... 7 Introductie Visual Steps... 8 Wat heeft u nodig?... 8 Uw voorkennis... 9 De volgorde van lezen... 9 Hoe werkt u met dit boek?... 10 Website... 11 Toets uw

Nadere informatie

Stage en geïntegreerde proef in informaticabeheer

Stage en geïntegreerde proef in informaticabeheer Stage/gip informaticabeheer Sint-Victor Turnhout 1 Stage en geïntegreerde proef in informaticabeheer 1 Algemeen We gebruiken leerplan D/2010/7841/004 van september 2010 voor de stage / geïntegreerde proef

Nadere informatie

Zarafa Email en Agenda

Zarafa Email en Agenda Pagina 1 van 6 Zarafa Email en Agenda Altijd en overal kunnen beschikken over je email, een up-to-date agenda en al je contactpersonen? Direct een mailtje terug kunnen sturen? Een nieuwe afspraak kunnen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. - is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware.

Hoofdstuk 2. - is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. Hoofdstuk 2 2.1 systeembeheerprogramma s Werking en functies van besturingssystemen Besturingssysteem/operating systeem(os) - is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. -

Nadere informatie

Virgo + WPS Office. Tabletproject

Virgo + WPS Office. Tabletproject Virgo + WPS Office Tabletproject Melissa Havet September 2014 Beste collega s Enkele weken geleden gingen wij van start met een nieuw project: de tablet. Uiteraard is het voor vele onder ons nieuw, inclusief

Nadere informatie

2. Een adressenbestand maken in Excel

2. Een adressenbestand maken in Excel 23 2. Een adressenbestand maken in Excel Als u een grote hoeveelheid brieven of kaarten gaat versturen, kan het handig zijn om daarvoor adresetiketten af te drukken. Adresetiketten kunt u gebruiken voor

Nadere informatie

Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp.net Datum: 8-6-2011

Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp.net Datum: 8-6-2011 Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp.net Datum: 8-6-2011 Whisper380-computerhulp.net 1 Inhoudsopgave Libreoffice downloaden:...3 Libreoffice installeren...4 Java runtime

Nadere informatie

Europees Computer Rijbewijs. module 4. Excel Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: september 2004 ISBN:

Europees Computer Rijbewijs. module 4. Excel Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: september 2004 ISBN: Europees Computer Rijbewijs module 4 Excel 2003 2004 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: september 2004 ISBN: 90 460 0102 4 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Module 3: Scratch programmeren: is het logisch of is het niet logisch?

Module 3: Scratch programmeren: is het logisch of is het niet logisch? Module 3: Scratch programmeren: is het logisch of is het niet logisch? Inhoudsopgave Module 3: Scratch programmeren: is het logisch of is het niet logisch?...1 Wat is een computerprogramma eigenlijk?...2

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1. beginnen met excel

HOOFDSTUK 1. beginnen met excel HOOFDSTUK 1 beginnen met excel Inleiding Voor het betere rekenwerk in de bedrijfseconomie worden spreadsheets (rekenbladen) gebruikt. In dit hoofdstuk leer je omgaan met algemene basisbewerkingen in Excel:

Nadere informatie

1. Rekenen en formules

1. Rekenen en formules 9 1. Rekenen en formules Microsoft Excel is een rekenprogramma, ook wel spreadsheetprogramma genoemd. Met het woord spread wordt in het Engels tekst over meer kolommen bedoeld en de term sheet betekent

Nadere informatie

Computercursussen Programma 2013-2014

Computercursussen Programma 2013-2014 Computercursussen Programma 2013-2014 Voor wie niet met de computer is opgegroeid, ongeacht leeftijd! SeniorWeb Eindhoven is een vrijwilligersorganisatie die computercursussen verzorgt. OVERZICHT CURSUSSEN

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 13 Nieuwsbrief... 13 Introductie Visual Steps... 14 Wat heeft u nodig?... 15 De website bij het boek... 15 Hoe werkt u met dit boek?... 16 Uw voorkennis... 17 Toets uw kennis...

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Visual Steps Nieuwsbrief 7 De website bij het boek 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig?

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Visual Steps Nieuwsbrief 7 De website bij het boek 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? Inhoudsopgave Voorwoord... 7 Visual Steps Nieuwsbrief... 7 De website bij het boek... 7 Introductie Visual Steps... 8 Wat heeft u nodig?... 8 Uw voorkennis... 9 Hoe werkt u met dit boek?... 9 De schermafbeeldingen...

Nadere informatie

handel en administratie automatisering in de economie

handel en administratie automatisering in de economie handel en administratie automatisering in de economie Basisberoepsgerichte leerweg Kaderberoepsgerichte leerweg Toon Bolk Caroline Kok Teun de Lange Joke van Lienen colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v.

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 13 Nieuwsbrief... 13 Introductie Visual Steps... 14 Wat heeft u nodig?... 15 De website bij het boek... 15 Hoe werkt u met dit boek?... 16 Uw voorkennis... 17 Toets uw kennis...

Nadere informatie

Hoe moet je een prachtige presentatie maken?

Hoe moet je een prachtige presentatie maken? Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven

Nadere informatie

Software hoofdstuk 1. 1. Wat is de functie van een besturingssysteem? 2. Welke hoofdtaken heeft het besturingssysteem?

Software hoofdstuk 1. 1. Wat is de functie van een besturingssysteem? 2. Welke hoofdtaken heeft het besturingssysteem? Software hoofdstuk 1 1. Wat is de functie van een besturingssysteem? Een besturingssysteem ( in het Engels operating system of afgekort OS) is een programma (meestal een geheel van samenwerkende programma's)

Nadere informatie

P2 Exponentiële groei

P2 Exponentiële groei P2 Exponentiële groei Opgave 1 a. Zet in Excel in A1: Aantal jaar en in B1: Spaarbedrag. b. Zet in A2-A11 de getallen 1 t/m 10. Handig doen. Zie hulp bij Excel blad 6. c. Zorg met een formule dat er in

Nadere informatie

Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Beginners 2013. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: mei 2013

Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Beginners 2013. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: mei 2013 Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Beginners 2013 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: mei 2013 ISBN: 978-90-817910-8-3 Dit boek is gedrukt op een papiersoort

Nadere informatie

Vakinhoudelijke uitwerking Keuzevak Applicatieontwikkeling van het profiel MVI vmbo beroepsgericht

Vakinhoudelijke uitwerking Keuzevak Applicatieontwikkeling van het profiel MVI vmbo beroepsgericht Vakinhoudelijke uitwerking Keuzevak Applicatieontwikkeling van het profiel MVI vmbo beroepsgericht Deze vakinhoudelijke uitwerking is ontwikkeld door het Redactieteam van de Schooleamenbank vmbo voor dit

Nadere informatie

1. Cellen en formules

1. Cellen en formules 13 1. Cellen en formules Microsoft Excel is een rekenprogramma, ook wel spreadsheetprogramma genoemd. Met het woord spread wordt in het Engels tekst over meer kolommen bedoeld en de term sheet betekent

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 13 Nieuwsbrief... 13 Introductie Visual Steps... 14 Wat heeft u nodig?... 15 De website bij het boek... 15 Hoe werkt u met dit boek?... 16 Uw voorkennis... 17 Toets uw kennis...

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 9 Nieuwsbrief 9 De website bij het boek 9 Introductie Visual Steps 10 Wat heeft u nodig? 11 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 9 Nieuwsbrief 9 De website bij het boek 9 Introductie Visual Steps 10 Wat heeft u nodig? 11 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 9 Nieuwsbrief... 9 De website bij het boek... 9 Introductie Visual Steps... 10 Wat heeft u nodig?... 11 Hoe werkt u met dit boek?... 11 Uw voorkennis... 12 Bonushoofdstukken...

Nadere informatie

Microsoft Office 365 voor bedrijven. Remcoh legt uit

Microsoft Office 365 voor bedrijven. Remcoh legt uit Microsoft Office 365 voor bedrijven Remcoh legt uit Beter samenwerken, ook onderweg Starten met Office 365 is starten met het nieuwe werken. Met Office 365 heeft u namelijk de mogelijkheid om altijd en

Nadere informatie

HP Prime: Spreadsheet App

HP Prime: Spreadsheet App HP Prime Graphing Calculator HP Prime: Spreadsheet App Meer over de HP Prime te weten komen: http://www.hp-prime.nl De Spreadsheet-App op de HP Prime Misschien heb je al eens gewerkt met een spreadsheet,

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 13 Nieuwsbrief 13 Introductie Visual Steps 14 Wat heeft u nodig? 15 De website bij het boek 15 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 13 Nieuwsbrief... 13 Introductie Visual Steps... 14 Wat heeft u nodig?... 15 De website bij het boek... 15 Hoe werkt u met dit boek?... 16 Uw voorkennis... 17 Toets uw kennis...

Nadere informatie

1. Cellen en formules

1. Cellen en formules 11 1. Cellen en formules Microsoft Excel is een rekenprogramma, ook wel spreadsheetprogramma genoemd. Met het woord spread wordt in het Engels tekst over meer kolommen bedoeld en de term sheet betekent

Nadere informatie

Basisvaardigheden Microsoft Excel

Basisvaardigheden Microsoft Excel Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF ICT. Ict op school, in de klas en thuis

NIEUWSBRIEF ICT. Ict op school, in de klas en thuis Schoolgemeenschap Land van Rhode NIEUWSBRIEF ICT Ict op school, in de klas en thuis NR 7 1 December 10 Geert Kint Beste collega, Na een tijdje zijn onze ICT-nieuwsbrieven er weer. Allerlei ander ICT-werk

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inhoudsopgave - 3

Inhoudsopgave. Inhoudsopgave - 3 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Stations, mappen en bestanden 9 1.1 Naar de verkenner 9 1.1.1 Beeld 9 1.1.2 Het actieve station 10 1.2 Structuur van een station 11 1.2.1 Mappen en bestanden 11 1.2.2 Bestanden

Nadere informatie

Europees Computer Rijbewijs

Europees Computer Rijbewijs Europees Computer Rijbewijs Met het Europees Computer Rijbewijs (European Computer Driving Licence, afgekort ECDL) kan de houder aantonen dat hij of zij kennis en vaardigheden beschikt op het gebied van

Nadere informatie

PTA (15/16/17) ITTL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LENNART GERNAND EN BRAM VD HOEVEN

PTA (15/16/17) ITTL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LENNART GERNAND EN BRAM VD HOEVEN 2015 PTA (15/16/17) ITTL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LENNART GERNAND EN BRAM VD HOEVEN Programma van toetsing en afsluiting ITTL ITTL (= informatie technologie) is een flex vak dat alleen op Houtrust

Nadere informatie

8 september Windows 10 1 jaar later Veilig computeren Gratis software

8 september Windows 10 1 jaar later Veilig computeren Gratis software 8 september 2016 Windows 10 1 jaar later Veilig computeren Gratis software Voorstelling Dirk Dheedene (Zulte) Stafmedewerker ICT (Stad Waregem) Zaakvoerder (kleine) computerwinkel (Gerdisoft bvba) Agenda

Nadere informatie

PowerPoint 2010 in 12 stappen

PowerPoint 2010 in 12 stappen Omschrijving Volledige progressieve training PowerPoint 2010 in 12 stappen (12 modules, 123 rubrieken) Duur 14:21 Inhoud 1. Leer PowerPoint kennen en maak uw eerste dia's Ontdek PowerPoint en voer uw eerste

Nadere informatie

LEERLIJN Basisvaardigheden ICT

LEERLIJN Basisvaardigheden ICT LEERLIJN Basisvaardigheden ICT EERSTE KLAS VVKaBO september 2001 Eerste klas Pagina 1 van 6 AANZETTEN IN DE EERSTE KLAS 1 De computer bedienen CB 5 Dubbelklikken. In één beweging twee keer klikken op de

Nadere informatie

Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt.

Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt. Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt. 1 Windows Live Mail (WLM) wordt vanaf januari 2017

Nadere informatie

OFFICE 365. Start Handleiding Leerlingen

OFFICE 365. Start Handleiding Leerlingen OFFICE 365 Start Handleiding Leerlingen Meer info: Naast deze handleiding is er zeer veel informatie reeds voorhanden op het internet of door op het vraagteken te klikken in de Office 365 omgeving. Ook

Nadere informatie

Handleiding Internet Veiligheidspakket Windows & Mac Versie april 2014

Handleiding Internet Veiligheidspakket Windows & Mac Versie april 2014 Handleiding Internet Veiligheidspakket Windows & Mac Versie april 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Bestellen van het Internet Veiligheidspakket 4 Hoofdstuk 3. Installatie 9 3.1

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Grondslagen van Dia Ontwerp

Hoofdstuk 5: Grondslagen van Dia Ontwerp Hoofdstuk 5: Grondslagen van Dia Ontwerp 5.0 Introductie Wij denken dat er een aantal grondslagen zijn, voor het ontwerp en de opmaak van de dia's die, als ze worden opgevolgd, dia's overzichtelijker kan

Nadere informatie

Excel. Inleiding. Het meest gebruikte spreadsheet programma is Excel.

Excel. Inleiding. Het meest gebruikte spreadsheet programma is Excel. Excel Inleiding Het woord computer betekent zoiets als rekenmachine. Daarmee is is eigenlijk aangegeven wat een computer doet. Het is een ingewikkelde rekenmachine. Zelf voor tekstverwerken moet hij rekenen.

Nadere informatie

Interactief lesgeven / presenteren met Shakespeak

Interactief lesgeven / presenteren met Shakespeak Interactief lesgeven / presenteren met Shakespeak Disclaimer: Ik ben niet verbonden aan Shakespeak of het bedrijf dat Shakespeak produceert. Deze handleiding is geschreven op basis van mijn eigen ervaringen

Nadere informatie

Content tips & tricks

Content tips & tricks Content tips & tricks E-learning vormt de basis van je lessen en als docent steek je veel tijd in het ontwikkelen en vormgeven van deze content. Met deze handleiding maken we dit proces net even makkelijker

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 9 Nieuwsbrief 9 De website bij het boek 9 Introductie Visual Steps 10 Wat heeft u nodig? 11 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 9 Nieuwsbrief 9 De website bij het boek 9 Introductie Visual Steps 10 Wat heeft u nodig? 11 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 9 Nieuwsbrief... 9 De website bij het boek... 9 Introductie Visual Steps... 10 Wat heeft u nodig?... 11 Hoe werkt u met dit boek?... 11 Uw voorkennis... 12 Bonushoofdstukken...

Nadere informatie

Documenten scannen met OCR

Documenten scannen met OCR Documenten scannen met OCR Wat betekent OCR eigenlijk? OCR staat voor: "Optical Character Recognition" in het Nederlands optische tekenherkenning. Je kunt er papieren documenten mee scannen, die dan niet

Nadere informatie

Europees Computer Rijbewijs. Module 6

Europees Computer Rijbewijs. Module 6 Europees Computer Rijbewijs Module 6 met PowerPoint 2010 (UK) Presentaties 2011 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: september 2011 ISBN: 978 90 460 0667 2 9 7 8 9 0 4 6 0 0 6 6 7 2 Alle

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Nieuwsbrief 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? 8 Uw voorkennis 9 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Nieuwsbrief 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? 8 Uw voorkennis 9 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 7 Nieuwsbrief... 7 Introductie Visual Steps... 8 Wat heeft u nodig?... 8 Uw voorkennis... 9 Hoe werkt u met dit boek?... 10 De website bij het boek... 11 Bonushoofdstukken...

Nadere informatie

Basisvaardigheden Microsoft Excel

Basisvaardigheden Microsoft Excel Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee

Nadere informatie

Uitgeverij cd/id multimedia

Uitgeverij cd/id multimedia Computer Basis boek Office 2010 Word, Excel & PowerPoint Korte inhoud Inhoudsopgave 5 Voorwoord 13 Deel 1 Werken in Office 2010 15 Deel 2 Aan de slag met Word 2010 47 Deel 3 Aan de slag met Excel 2010

Nadere informatie

Grafieken tekenen met de computer

Grafieken tekenen met de computer Grafieken tekenen met de computer Inleiding In de natuurwetenschappen doe je vaak onderzoek. Je meet dan bepaalde dingen op en zet deze in een tabel. Van jou wordt dan meestal verwacht dat je er een grafiek

Nadere informatie

ECM - Enterprise Content Management. Daniel Kucharski

ECM - Enterprise Content Management. Daniel Kucharski ECM - Enterprise Content Management Daniel Kucharski IT vraagstukken in de KMO Nood aan gebruiksvriendelijke software afgestemd op specifieke behoeften Geen grote investering in software en hardware Typische

Nadere informatie